DETERMINANTY DOSKONALENIA PROCESÓW ODLEWNICZYCH W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WG ISO 9001:2000

Transkrypt

1 59/14 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 14 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 14 PAN Katowice PL ISSN DETERMINANTY DOSKONALENIA PROCESÓW ODLEWNICZYCH W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WG ISO K. SIEKAŃSKI 1, S. BORKOWSKI 2 Katedra Inżynierii Produkcji, Wydział Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Al. Armii Krajowej 19B, Częstochowa STRESZCZENIE W artykule omówiono problematykę analizy jakości procesów odlewniczych. Zalecono doskonalenie produkcji poprzez wykorzystanie zasad zarządzania procesowego oraz stwierdzono, że dla usprawnienia poszczególnych działań niezbędne jest wskazanie kluczowych dla każdego procesu cząstkowego czynników determinujących jakość wyrobu finalnego. Podstawą badań uczyniono mapy procesów, w oparciu o nie zaproponowano metodę sterowania jakością produkcji odlewniczej. Key words process management, process, mapping, quality improvement, castings 1. WPROWADZENIE Dotychczasowe sposoby koordynowania pracy przedsiębiorstw posiadają wiele wad, które najpełniej uwidaczniają się w dużych organizacjach, jakimi są np. przedsiębiorstwa przemysłu ciężkiego. Postęp techniczny wymusza konieczność przeprojektowania systemów organizacji, bo te istniejące nie są przygotowane na dynamiczne reagowanie na zmiany otoczenia, nie są elastyczne w działaniu, marnotrawią zasoby. Przeprojektowanie musi zmierzać w stronę reorientacji struktur zorientowanych na funkcje na poziome struktury procesowe. Podstawowym celem artykułu jest graficzny opis produkcji odlewniczej powiązany z propozycją zarządzania informacją. System gromadzenia danych skonstruowany na bazie kolejnych etapów 1 mgr inż.; ksiekanski@op.pl. 2 prof. dr hab. inż.; bork@zim.pcz.czest.pl.

2 445 produkcji i wyników każdego subprocesu służy efektywnemu przetwarzaniu danych związanych z jakościowymi cechami wyrobów i procesów. 2. BUDOWA MAP PROCESÓW DLA ODLEWNI ŻELIWA Rys. 1. prezentuje nadrzędną mapę procesów odlewni, jest ona podstawą do oznaczenia podstawowych punktów kontrolnych oraz zaprezentowania powiązań między wszystkimi czynnościami wykonywanymi w przedsiębiorstwie. A0 Rys. 1. Fragment nadrzędnej mapy procesów odlewni - A0. Źródło Opracowanie własne na podstawie danych odlewni Fig. 1. The part of the main process map A0. Source Self-research on the basis of the foundry data

3 446 Mapa z rys. 1 oznaczona umownie A0 przedstawia kluczowe procesy, które bezpośrednio realizują zasadnicze cele lub zadania systemu produkcyjnego poprzez wytwarzanie wyrobów lub oferowanie usług przekazywanych otoczeniu wewnętrznemu lub zewnętrznemu oraz złożone czynności administracyjne i zarządcze. Lewa część rys. 1 prezentuje osoby, komórki, wydziały odpowiedzialne za przeprowadzenie poszczególnych subprocesów, centralna część ukazuje poszczególne czynności lub ich efekty, linie łączące wewnętrzne bloki mapy są poprowadzone zgodnie z następstwem poszczególnych działań. Główną część mapy oznaczono symbolem A1 produkcja, jest to tzw. kolejny poziom mapowania procesów. Schemat mapy A1 zawiera rys. 2. Zasada konstrukcji map z rys. 1 i 2 jest identyczna. Na obydwu mapach zawarto ponadto przeprowadzane w sposób systematyczny działania (wyróżnione linią przerywaną) związane z auditami nadzorem nad ochroną środowiska, controllingiem procesów produkcji oraz nadzorem nad infrastrukturą. Logiczny przepływ materiałów, półproduktów i zapisów rozpoczyna uzyskanie zamówienie od klienta a kończy dostarczenie mu produktu wraz z ofertą obsługi posprzedażnej. A1 cz 1. Rys. 2. cz. 1. Mapa realizacji odlewu A1. Źródło Opracowanie własne na podstawie danych odlewni Fig. 2. Part 1. The process map for the process realization A1. Source Selfresearch on the basis of the foundry data

4 447 A1 cz 2. Rys. 2. cz. 2. Mapa realizacji odlewu A1. Źródło Opracowanie własne na podstawie danych odlewni Fig. 2. Part 2. The process map for the process realization A1. Source Self-research Mapa szczegółowa z poziomu A1 podaje dokładną prezentację ściśle produkcyjnych działań z położeniem nacisku na kolejne procesy oznaczone symbolami P 1 P BUDOWA SYSTEMU INFORMACYJNEGO NA BAZIE MAP PROCESÓW Informacja pozyskana w każdym z procesów musi umożliwiać ciągłe porównywanie założeń z osiągniętym wynikiem. Rozbieżność będąca efektem

5 448 zestawienia stanów żądanego z rzeczywistym jest czynnikiem sterującym procesami [1, s. 65]. Stan rzeczywisty może w tym przypadku przewyższać oczekiwania, być zgodny i niezgodny z założeniami. Taka konstrukcja mapy zgodna jest z ideą ciągłego doskonalenia wpisaną w system zarządzania jakością, bo chociaż wynaleziono wiele narzędzi i metod sterowania procesami, to każdy z nich w pewnym stopniu oparty jest na wykorzystaniu efektu sprzężeń zwrotnych, badaniu powiązań pomiędzy wyjściem a wejściem procesu oraz dokonywaniu pomiaru w każdym z wymienionych stanów [2, s. 4-5]. Wszystkie zbiorcze wyniki dla przedstawionych map A0 i A1 powinny być gromadzone sukcesywnie w bazach danych przedsiębiorstwa umożliwiając sporządzanie wiarygodnych raportów dla zarządzającego. Przykład ogólnego wzoru raportu przedstawia rys. 3. Rys. 3. Przykład raportowania na potrzeby sterowania jakością odlewów. Źródło Opracowanie własne Fig. 3. The example of foundry report for the quality of casting steering. Source Selfresearch Dla zarządzającego procesy odlewnicze oraz dynamiczne związki między nimi powinny stanowić źródło informacji umożliwiające swobodne podejmowanie decyzji. Z relacji pomiędzy poszczególnymi działaniami wykonywanymi w toku produkcji odlewu (centralna część rys. 2) wynika konieczność tworzenia systemu przetwarzania informacji na potrzeby sterowania jakością procesów, na bazie raportów związanych z miejscem powstawania niezgodności [3, s. 328]. Przykład procedury zapisu danych zawiera tabela 1 (część zagadnienia zawarta jest również w raporcie ogólnym ujętym na rys. 3). Wyniki bieżącego pomiaru w tak zidentyfikowanych obszarach mają umożliwiać ciągłe doskonalenie (poprzez porównywanie z przyjętymi miernikami) oraz eliminację niezgodności odlewniczych.

6 449 Tabela 1. Fragment raportu niezgodności według miejsc powstawania Table 1. The part of nonconformity report according to the places of formation Procesy Prod. [tys. sz.] Prod. [kg] Niezgodności SUMA udział [%] koszt [ZLN] P , , , P , , , P , , ,3 0, P , , ,7 0, P 12 43, , ,8 496,2 4, PODSUMOWANIE Suma , , W artykule zaprezentowano podstawy tworzenia map procesów oraz przykład bezpośredniego powiązania z nimi metod analizy informacji dotyczącej wyrobu oraz niezgodności odlewniczych. Stwierdzono konieczność analiz w obszarze kolejnych etapów produkcji, bo jest to jedyna możliwość ustalenia ścisłych zależności między konkretnego rodzaju niezgodnościami, a miejscem ich powstawania. Wyniki uzupełniono schematami map procesów oraz raportami wybranej odlewni żeliwa. LITERATURA [1] Borkowski S., Sterowanie jakością tworzyw odlewniczych na przykładzie żeliwa, WNT Fundacja Nauka Polska, Warszawa [2] Berden T. P. J., Brombacher A. C., Sander P. C., The building bricks of product quality An overview of some basic concepts and principles, Intern. J. Production Economics 67 (2000), s [3] Roebuck Ch., Constructive Feedback Key to Higher Performance and Commitment, Long Range Planning, Vol. 29, No. 3, s THE DETERMINATES OF CASTING PROCESSES IMPROVEMENT IN THE QUALITY MANAGEMENT ACCORDING TO THE ISO SUMMARY The idea of the quality analysis of the casting processes was presented. The continuous improvement of the casting production regarding process approach was also proposed. The basis for researches was showed as well as the process maps, system of reports and process steering through the process mapping method. Recenzował Prof. Roman Wrona