Jak aplikować po środki unijne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013 na Rewitalizację Miast Elbląg, czerwiec 2008 r.
Przygotowanie wniosku inwestycyjnego jest procesem skomplikowanym oraz pracochłonnym, wymagającym opracowania szeregu dokumentów. Dokumenty projektu muszą być spójne z wytycznymi Unii Europejskiej, krajowymi oraz regionalnymi i lokalnymi. KONKURSY Konkurs w ramach działania 4.2 Rewitalizacja miast ma być ogłoszony w dniu 8 września 2008 r. Konkurs w ramach działania 4.1 Humanizacja blokowisk ma być ogłoszony w I półroczu 2009 r. (brak konkretnej daty). Ogłoszenia o naborze wniosków o dofinansowanie realizacji projektów z EFRR są publikowane w prasie regionalnej, na stronie internetowej Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013. Na poszczególne rodzaje projektów moŝe zostać ogłoszony konkurs otwarty lub zamknięty. Decyzje o formule konkursu podejmuje Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Przed rozpoczęciem procesu aplikacyjnego naleŝy dokładnie zapoznać się z formularzami dokumentów obowiązujących w funduszach unijnych. Formularze wniosków, wytyczne, listę załączników i inne niezbędne dokumenty będzie moŝna pobrać w chwili ogłoszenia konkursu na stronie internetowej http://www.rpo.warmia.mazury.pl/ w zakładce konkursy ogłoszenia konkursów 01/08/4.2 lub 4.1. Sam formularz wniosku i lista załączników są standardowe i moŝna się z nimi zapoznać juŝ teraz. Do podstawowych dokumentów zaliczyć moŝna: wniosek, studium wykonalności i pozostałe załączniki. Wnioski składane będą do Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie i tam rozpatrywane w określonych w ogłoszeniach o konkursach terminach. Tylko kompletne i dobrze opracowane wnioski mogą stanowić podstawę do uzyskania środków unijnych. Rozpatrywane Gmina Miasto Elbląg nie ma Ŝadnego wpływu na ocenę wniosków oraz przyznanie dofinansowania na poszczególne projekty. Miasto prowadzić będzie jedynie ewaluację Lokalnego Programu Rewitalizacji, stąd tak istotny będzie przepływ informacji między beneficjentami, którzy otrzymają dofinansowanie a Wydziałem Strategii i Funduszy Unijnych Urzędu Miejskiego w Elblągu. Przeprowadzana ewaluacja pozwoli na przeprowadzenie poŝądanych przez beneficjentów zmian w Lokalnym Programie Rewitalizacji. 1. Zanim przystąpicie Państwo do opracowywania dokumentów, naleŝy dokonać wstępnej analizy zdolności finansowej Państwa wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej do realizacji przedsięwzięcia. NaleŜy pamiętać, Ŝe obowiązywać będzie zasada refundacji poniesionych wydatków. Oznacza to konieczność zabezpieczenia 100% środków na daną płatność. Refundacja następuje na podstawie zapłaconej faktury VAT (dowodem jest wyciąg z banku lub przelew). Wnioski o płatność wysyłane będą do Urzędu 2
Wojewódzkiego w Olsztynie jako instytucji pośredniczącej w certyfikacji. Zbiorcze wnioski o płatność przygotowywane będą raz na kwartał przez Urząd Marszałkowski w Olsztynie, który jednocześnie będzie wypłacał środki bezpośrednio beneficjentom. Kwartalne wnioskowanie o płatności powoduje, Ŝe od czasu złoŝenia wniosku o płatność przez beneficjenta do faktycznego wpływu zrefundowanych środków na konto beneficjenta moŝe upłynąć od 30 do 60 dni. Dlatego tak waŝne jest sporządzenie realnego harmonogramu finansowo-rzeczowego oraz, jeśli to konieczne, zabezpieczenie inwestycji w postaci kredytu pomostowego. Odsetki od kredytu nie są kosztem kwalifikowanym. Bardzo waŝną kwestią jest określenie wskaźników. WyróŜniamy dwa rodzaje wskaźników: 1. Wskaźnik produktu np. liczba zmodernizowanych/wyposaŝonych budynków, powierzchnia zrewitalizowanych obszarów. 2. Wskaźnik rezultatu np. liczba osób korzystających ze zmodernizowanej infrastruktury, oszczędność energii cieplnej w kj. 3. Precyzyjne oszacowanie wskaźników jest istotne ze względu na obowiązek ich osiągnięcia. ZałoŜenie zbyt optymistycznych bądź nierealnych do osiągnięcia wskaźników moŝe skutkować niewypłaceniem całości dofinansowania lub, co gorsza, zwrotem środków wraz z odsetkami. 4. Kolejną istotną kwestią będzie określenie zagroŝeń dla realizacji projektu. Mogą to być zagroŝenia zarówno obiektywne np. długa zima spowoduje przesunięcie robót budowlanych, jak i subiektywne, czyli takie, które według Państwa mogą spowodować nieosiągnięcie załoŝonych wskaźników. Opisanie takich zagroŝeń pomoŝe państwu w przypadku nieosiągnięcia załoŝonych wskaźników. 5. Trwałość projektu opisuje zdolność beneficjenta do zarządzania rezultatami zrealizowanego projektu. Tzn., Ŝe wspólnota lub spółdzielnia mieszkaniowa muszą wykazać, Ŝe finansowo i instytucjonalnie będą w stanie zarządzać powstałą infrastrukturą w sposób ciągły i bez zmiany celu/celów projektu w okresie minimum 5 lat od zakończenia inwestycji. Np. pomieszczenia przystosowane do celów świetlicy osiedlowej będą musiały pełnić taką funkcję przez okres 5 lat od zakończenia realizacji projektu. 6. Tworzenie wniosku powinniśmy rozpocząć od precyzyjnego określenia celu projektu. Cel/cele projektu muszą być spójne z Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i Mazury na lata 2007-2013, Lokalnym Programem Rewitalizacji Miasta Elbląga na lata 2007-2020, Strategią Rozwoju Elbląga 2001-2015. 3
Tak przygotowane załoŝenia do realizacji projektu pozwolą juŝ na wstępie określić zasadność złoŝenia wniosku. Po ich opracowaniu moŝemy przystąpić do analizy listy wymaganych załączników do wniosku. 7. NaleŜy pamiętać, Ŝe wniosek będzie oceniany pod kątem formalnym, merytorycznym oraz strategicznym. a) Do kaŝdego wniosku inwestycyjnego niezbędnym załącznikiem będzie opracowanie studium wykonalności. Studium Wykonalności odgrywa bardzo istotną rolę w początkowym etapie analiz kaŝdej inwestycji. Ma na celu identyfikację moŝliwości inwestycyjnych oraz określenie zasadności realizacji analizowanej inwestycji. Pozwala uniknąć bezpośredniego przechodzenia od fazy koncepcyjnej do projektu technicznego, bez uprzedniego stopniowego zbadania inwestycji i alternatywnych sposobów jej realizacji. Ponadto opracowanie Studium Wykonalności bardzo często eliminuje konieczność zlecania wielu szczegółowych studiów i projektów tych inwestycji, które juŝ na tym etapie okazują się nieefektywne. Koszt opracowania takiego studium zaleŝy od wielkości i skali trudności inwestycji. Jego cena w przypadku działań spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych powinna mieścić się w przedziale od 20.000 do 70.000 zł brutto i podobnie jak dokumentacja techniczna jest kosztem kwalifikowanym pod warunkiem poniesienia tego kosztu po 31 grudnia 2006 r. b) Ocena oddziaływania na środowisko jest najtrudniejszym elementem kaŝdego wniosku w szczególności w chwili obecnej ze względu na niezgodność polskiego prawa z dyrektywami unijnymi. Nie ma jednoznacznej wykładni postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko i do czasu uchwalenia nowych przepisów prawa przeprowadzona OOŚ nie daje gwarancji zgodności z prawem unijnym. W związku z powyŝszym Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego podjął decyzję o niewymaganiu załącznika oceny oddziaływania na środowisko na dzień złoŝenia wniosku. Z dotychczasowych sygnałów, jakie do nas docierają moŝna wnioskować, Ŝe przy projektach dofinansowywanych ze źródeł unijnych nie będą honorowane zgłoszenia, a jedynie pozwolenia na budowę. MoŜe się równieŝ okazać, Ŝe posiadane pozwolenie na budowę jest niezgodne z przepisami Unii Europejskiej. W takim przypadku trzeba będzie wystąpić o uniewaŝnienie i wydanie nowego pozwolenia na budowę wraz z przeprowadzaną oceną oddziaływania na środowisko oraz raportem oddziaływania na środowisko w kaŝdym przypadku, kiedy występować będziemy o środki unijne. c) Spełnienie kryteriów formalnych oznacza równieŝ posiadanie prawa do dysponowania gruntem na cele budowlane, co oznacza: 1. Posiadanie prawa wieczystego uŝytkowania. 2. Posiadania prawa własności. 4
3. Umowy dzierŝawy, uŝyczenia lub innego tytułu prawnego zajmowanej nieruchomości na okres realizacji projektu + 5 lat od jego zakończenia. 4. Zgody właściciela na wejście w teren w przypadku robót np. usuwania kolizji uzbrojenia, bądź modernizacji uzbrojenia wychodzącego poza obszar działki właściciela czy np. wspólnoty. Punkty 1-3 dotyczą inwestycji w infrastrukturę, czyli np. termomodernizacja budynków i budowli na trwale związanych z gruntem zgodnie z ustawą Prawo Budowlane. d) Posiadając dokumentację techniczną oraz pozwolenie na budowę naleŝy wystąpić do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody za pośrednictwem Delegatury Urzędu Wojewódzkiego w Elblągu o zaświadczenie o braku negatywnego wpływu inwestycji na obszary Natura 2000. Podatek VAT jest kosztem kwalifikowanym jedynie w przypadku, kiedy beneficjent nie moŝe odzyskać tego podatku. e) W dokumentach innych naleŝy umieścić Lokalny Program Rewitalizacji oraz uchwałę do tego programu oraz inne załączniki, które Państwa zdaniem mogą wpłynąć na ocenę merytoryczną projektu. Zawsze w przypadku udziału środków publicznych, a do takich zaliczają się środki unijne, naleŝy stosować odpowiednie przepisy oraz procedury Prawa Zamówień Publicznych. Uchybienie procedurom zamówień publicznych moŝe skutkować obcięciem części lub całości dotacji. Do obsługi inwestycyjnej, rozliczenia oraz przeprowadzenia procedury zamówień publicznych moŝna wynająć firmę zewnętrzną (tzw. inŝynier kontraktu) i będzie to równieŝ wydatek kwalifikowany. RAPORTOWANIE Beneficjent korzystający przy realizacji projektu ze środków strukturalnych zobowiązany jest do systematycznego monitorowania przebiegu realizacji projektu oraz przygotowywania i przekazywania przewidzianej w procedurach danego programu instytucji sprawozdań okresowych, rocznych oraz końcowego z realizacji projektu. W przypadku Lokalnego Programu Rewitalizacji zakłada się, iŝ beneficjenci pomocy strukturalnej realizujący poszczególne projekty w ramach LPR, przekazując sprawozdanie określonej w umowie o dofinansowanie instytucji, jego kopie dostarczać będą takŝe do Wydziału Strategii i Funduszy Unijnych Urzędu Miasta. Pracownicy wydziałów merytorycznych na ich podstawie sporządzać będą kwartalne/roczne raporty monitoringowe z realizacji Programu, natomiast na ich podstawie Wydział Strategii i Funduszy Unijnych opracuje raporty końcowe. Podmioty realizujące projekty zawarte w LPR bez udziału środków finansowych pochodzących z Funduszy Strukturalnych (a wiec niezobligowani umową o dofinansowanie do sporządzania sprawozdań z realizacji projektu) winni przygotowywać sprawozdania z realizacji projektu specjalnie na uŝytek Wydziału Strategii i Funduszy Unijnych. 5
KRYTERIA FORMALNE Ocena formalna jest oceną 0-1 co oznacza, Ŝe niespełnienie jednego z warunków formalnych powoduje odrzucenie wniosku z dalszej procedury. Kryteria formalne wyboru projektów, opracowane dla kaŝdej osi priorytetowej, zatwierdza Komitet Monitorujący RPO WiM 2007-2013. W przypadku negatywnej oceny formalnej istnieje moŝliwość dwukrotnej poprawy wniosku. W sytuacji niedostarczenia w terminie dokumentów, wniosek zostaje odrzucony. Ocena formalna przeprowadzana jest w oparciu o listę sprawdzającą. a) na etapie oceny formalnej: Kompletność wniosku; Kompletność załączników; Komplementarność wniosku i załączników (podpisy, pieczątki, itp.); Wnioskodawca ubiegający się o dofinansowanie jest uprawniony do złoŝenia wniosku w ramach działania; Projekt przyczynia się do realizacji celów Działania; Projekt realizowany jest w granicach administracyjnych województwa warmińsko-mazurskiego; Okres realizacji projektu zgodny z zasadą n+3 (w przypadku projektów złoŝonych do 2010 r.), n+2 (w przypadku projektów złoŝonych po 2010 r.); [n oznacza rok, w którym następuje podpisanie umowy]; Zgodność z Lokalnym Programem Rewitalizacji; Projekt jest zgodny z prawodawstwem polskim i wspólnotowym; Zgodność z horyzontalnymi politykami Wspólnoty, w tym w szczególności z politykami w zakresie: równości męŝczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji, zrównowaŝonego rozwoju, konkurencji, zamówień publicznych, środowiska oraz społeczeństwa informacyjnego; Projekt spełnia zasady o zachowaniu trwałości projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności; Projekt realizowany jest w miastach o wysokim i przeciętnym potencjale rozwojowym, zlokalizowanych w uznanych i potencjalnych rejonach turystycznych w województwie. b) przed podpisaniem umowy o dofinansowanie naleŝy sprawdzić: Kompletność wniosku; Kompletność załączników; Źródła finansowania projektu. KRYTERIA MERYTORYCZNE Nr Kryteria TAK/NIE 1. Właściwie przygotowana analiza ekonomiczna projektu (w zaleŝności od typu projektu) 2. Właściwie przygotowana część finansowa projektu, w tym wiarygodny budŝet projektu 6
3. Wykonalność techniczna 4. Zasadność i odpowiednia wysokość przedstawionych w projekcie kosztów kwalifikowanych 5. Spójność informacji zawartych we wniosku o dofinansowanie projektu z informacjami zawartymi w załącznikach do wniosku 6. Trwałość projektu i wykonalność instytucjonalna (gwarantuje stabilność finansową projektu oraz trwałość struktury instytucjonalnej) Nr Kryteria Opis Waga Źródło 7 Projekt przewiduje rozwiązania ułatwiające dostęp dla osób niepełnosprawnych 8 Poprawność wskaźników 9 Zasadność zaproponowanych rozwiązań technologicznych w projekcie 10 Komplementarność z innymi przedsięwzięciami, w ramach RPO i innych PO 11 Komplementarność z innymi projektami, zwłaszcza preferowane będą projekty komplementarne z projektami finansowanymi w ramach ZPORR 12 Projekt zawiera nowoczesne, energooszczędne rozwiązania techniczne i technologiczne 13 Zastosowanie technologii przyjaznych środowisku przyrodniczemu lub korzystne oddziaływanie projektu na środowisko przyrodnicze 14 Projekt sprzyja rozwojowi odnawialnych źródeł energii 15 Ocena kompleksowości projektu 16 Wpływ projektu na poprawę atrakcyjności obszaru, na którym będzie realizowany projekt (zgodnie z załoŝeniami LPR) 17 Wpływ projektu na utworzenie nowych miejsc pracy Maksymalna ilość punktów W ramach Działania 4.1 Humanizacja blokowisk o pomoc mogą ubiegać się spółdzielnie oraz wspólnoty mieszkaniowe posiadające w swoich zasobach mieszkaniowych bloki z wielkiej płyty. Następujące rodzaje projektów mogą być realizowane w ramach działania 4.1: modernizacja i remonty wspólnych części budynków wielorodzinnych zrealizowanych w przestarzałych technologiach przemysłowych z wielkiej płyty, tj.: - zmiany w bryłach architektonicznych, tj. dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i drzwiowej, wejścia i elementy jego konstrukcji zewnętrznej; - odnowa głównej struktury budynków, tj. klatki schodowe, korytarzy wewnętrznych/zewnętrznych, windy; - podnoszenie efektywności energetycznej budynków (termomodernizacje); 7
- wymianę wewnętrznych instalacji technicznych budynków, w tym systemów grzewczych (np. wprowadzanie energii ze źródeł odnawialnych). W ramach Działania 4.2 Rewitalizacja miast o pomoc mogą ubiegać się spółdzielnie oraz wspólnoty mieszkaniowe posiadające w swoich zasobach mieszkaniowych budynki o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym, ujętych w rejestrze zabytków. Następujące rodzaje projektów mogą być realizowane w ramach działania 4.2: renowacja, rewaloryzacja, konserwacja, zachowanie budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym, ujętych w rejestrze zabytków z moŝliwością adaptacji na cele: gospodarcze, edukacyjne, turystyczne i kulturalne wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu funkcjonalnie zwianego z obiektem; przebudowa, rozbudowa i remont obiektów zdegradowanych oraz ich jednoczesna adaptacja na cele kulturalne i edukacyjne; tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagroŝonych patologiami społecznymi obszarach miast, w tym budowa lub remont oświetlenia, zakup i instalacja systemów monitoringu ulicznego. Działanie 4.3 Restrukturyzacja terenów powojskowych i poprzemysłowych nie dotyczy wspólnot ani spółdzielni mieszkaniowych. Wydatki, które nie zostaną refundowane, to: 1) wypełnienie formularza wniosku aplikacyjnego; 2) prowizje pobierane w ramach operacji wymiany walut oraz ujemne róŝnice kursowej; 3) odsetki od zadłuŝenia, koszty kredytu; 4) kary i grzywny, a takŝe wydatki poniesione w związku z procesami sądowymi (z wyjątkiem wydatków związanych z odzyskiwaniem kwot nienaleŝnie wypłaconych po akceptacji Instytucji Zarządzającej RPO WiM) oraz z realizacją ewentualnych postanowień wydanych przez sąd; 5) wydatek poniesiony na zakup środka trwałego, który był współfinansowany ze środków krajowych lub wspólnotowych w przeciągu 7 lat poprzedzających datę zakupu środka trwałego przez beneficjenta; 6) podatek VAT, który moŝe zostać odzyskany w oparciu o przepisy krajowe tj. ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; 7) wydatki poniesione na mieszkalnictwo w ramach projektów współfinansowanych przez Fundusz Spójności; 8) realizacja projektów nie wpisanych do Lokalnego Programu Rewitalizacji; 9) budowa budynków na cele mieszkaniowe oraz zakup nieruchomości i przygotowanie terenu, adaptacja, przebudowa, remont, rozbudowa, powierzchni i mieszkań i rozbiórka budynków na ten cel; 10) remont, przebudowa indywidualnych mieszkań (prace budowlanomontaŝowe). 8
Przydatne linki: http://www.wm.24.pl/index.php - strona Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego http://www.rpo.warmia.mazury.pl/ - strona Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia-Mazury http://www.umelblag.pl/ - strona Urzędu Miejskiego w Elblągu Dane kontaktowe: Urząd Marszałkowski w Olsztynie Departament Zarządzania Programami Rozwoju Regionalnego 10-562 Olsztyn, ul. Emilii Plater 1, pok. 361 tel. +48 89 521 96 00 fax. (0-89) 521 96 09 Dyrektor Departamentu: BoŜena Wrzeszcz-Zwada Z-ca Dyrektora: Zbigniew Cieciuch Z-ca Dyrektora: Katarzyna Pawlak Sekretariat: Małgorzata Szostek e-mail: prr@warmia.mazury.pl Biuro Projektów - Rewitalizacja Katarzyna Zalewska-Pakulnicka p.o. Kierownika Biura, tel. + 48 89 52-19-635, pok. 311 e-mail: k.pakulnicka@warmia.mazury.pl Maciej Rosiński Inspektor, tel. + 48 89 52-19-635, pok. 311 e-mail: m.rosinski@warmia.mazury.pl Jolanta Czarnecka Podinspektor, tel. + 48 89 52-19-635, pok.311 e-mail: j.czarnecka@awrmia.mazury.pl Emilia Oleksiak Podinspektor, tel. (0-89) 52-19-635, pok.311 e-mail: e.oleksiak@warmia.mazury.pl Aleksandra Czyczel Podinspektor, tel. (0-89) 52-19-635, pok.311 Klaudia Polikarska tel. (089) 521 96 32, pok. 411 e-mail: k.polikarska@warmia.mazury.pl Urząd Miejski w Elblągu Wydział Strategii i Funduszy Unijnych Bartosz Babraj Z-ca Naczelnika, Tel. +48 55 239 33 13, pok. 314 fax. + 48 55 239 33 46 e-mail: babraj@umelblag.pl Janina Gwizdała Inspektor, stanowisko ds. planowania strategicznego Tel. + 48 55 239 33 15, pok. 315 fax. + 48 55 239 33 46 e-mail: gwizdala@umelblag.pl 9