CO ROBIMY NA KOMPUTERACH W BIBLIOTECE I CO Z TEGO MAMY?

01 wstęp CO ROBIMY NA KOMPUTERACH W BIBLIOTECE I CO Z TEGO MAMY? Badania użytkwników kmputerów dstarcznych w ramach Prgramu Rzwju Biblitek (maj 2012) Hubert Brwski WARSZAWA, MAJ 2012 Plsk-Amerykańska Fundacja Wlnści jest partnerem Fundacji Billa i Melindy Gates w przedsięwzięciu, które ma ułatwić plskim biblitekm publicznym dstęp d kmputerów, Internetu i szkleń. Prgram Rzwju Biblitek jest realizwany przez Fundację Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg. Raprt jest dstępny na licencji Creative Cmmns Uznanie autrstwa 3.0 Plska. Pewne prawa zastrzeżne na rzecz autrów raz Fundacja Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg. Zezwala się na dwlne wykrzystanie treści - pd warunkiem zachwania niniejszej infrmacji licencyjnej i wskazania autrów raz Fundacji Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg jak właścicieli praw d tekstu. Treść licencji jest dstępna na strnie http://creativecmmns.rg/licenses/by/3.0/pl/

01 wstęp 01 WSTĘP W 2009 rku Fundacja Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg rzpczęła realizację Prgramu Rzwju Biblitek. W ramach Prgramu bibliteki zstały wypsażne w sprzęt kmputerwy, umżlwiający bezpłatne krzystanie z Internetu. Na każdym kmputerze dstarcznym przez FRSI, trzy razy w tygdniu wyświetla się prsta ankieta dtycząca krzyści jakie użytkwnik dniósł krzystając z kmputerów, zawierająca pytania spsby używania kmputerów raz pzwalające na kreślenie prfilu użytkwnika (pdstawwe pytania dtyczące charakterystyki spłeczndemgraficznej). Tym właśnie zagadnienim pświęcne są trzy rzdziały niniejszeg raprtu.

02 pdsumwanie 02 PODSUMOWANIE Z kmputerów w biblitece krzystają przede wszystkim uczniwie i sby d 18 rku życia. Stsunkw częst krzystają z kmputerów sby bezrbtne. W biblitekach wyraźnie brakuje dwóch ważnych na wsiach grup spłecznych rlników raz emerytów i rencistów. Właściwie nie ma też sób pwyżej 55 rku życia (a przynajmniej jest ich duż mniej, niż należałby się spdziewać w prównaniu d struktury wieku w gminach bjętych Prgramem Rzwju Biblitek). Bibliteki t również miejsca silnie sfeminizwane dtyczy t nie tylk persnelu, ale też użytkwników (70% t kbiety). Mężczyźni becni w biblitece, t głównie nastlatki, przyciągani przez mżliwść grania nline, przede wszystkim w tzw. gry przeglądarkwe. 10% ankietwanych t nwi użytkwnicy bibliteki zadeklarwali, że nie dwiedzali jej przed pjawieniem się kmputerów. Mżna ich zatem kreślić jak użytkwników przyciągniętych przez kmputery. Zdecydwanie częściej są t mężczyźni (15%) c jest ważne, b t właśnie ich w biblitece brakuje. Zaskakując wyraźna jest rla kmputerów w biblitece w redukwaniu wykluczania cyfrweg aż 37% ankietwanych zetknęł się z kmputerem p raz pierwszy właśnie w biblitece. Największe znaczenie ma t dla grup, które są z wykluczeniem cyfrwym kjarzne: rlników (55%), emerytów i rencistów (48%) i bezrbtnych (52%). Dla 28% użytkwników bibliteka t jedyne miejsce gdzie krzystają z kmputerów. T szczególnie częst sby pwyżej 56 rku życia (44%) raz sby nieaktywne zawdw (emeryci i renciści 37%, bezrbtni 44%, niepracujący 50%) i rlnicy (aż 64%!). Z sób, które p raz pierwszy krzystały z kmputera w biblitece mniej więcej płwa nadal krzysta z nieg tylk w biblitece, ale pzstali nie graniczają się d teg i krzystają z kmputera także w innych miejscach. Kmputery w biblitece t dla przeważającej części użytkwników terminale dstępu d sieci krzystają z Internetu niemal wszyscy użytkwnicy kmputerów (95% badanych, bez większych różnic związanych z cechami demgraficznymi). Pza tym większść dpwiedzi na pytania cele krzystania raz krzyści jakie udał się dzięki kmputerm siągnąć jest związana właśnie z siecią i mżliwściami jakie daje. Kmputer terminal dstępu, dpwiada na naturalne słabści małej bibliteki w wypełnianiu jej tradycyjnej rli związanej z wiedzą. Kmputer jest d pewneg stpnia remedium na graniczny księgzbiór, z czym wiążę się także brak wiadmści

02 pdsumwanie specjalistycznych. Pza tym zasby internetu różnią się d tradycyjnych zasbów bibliteki aktualnścią, a także na szybkścią i łatwścią przeszukiwania. Badani częst mówią pszukiwanych na kmputerach w biblitece infrmacjach jak ważnych i ptrzebnych. Kmputery pzwalają szybk i sprawnie je dnaleźć i za t czytelnicy są im wdzięczni. Dstęp d Internetu w biblitekach pzwala także na pdtrzymywanie raz nawiązywanie relacji z innymi. Są t zarówn człnkwie rdziny (częściej drśli użytkwnicy) jak i przyjaciele i znajmi (częściej młdsi). Mieszczą się tu dwa niec różne zjawiska chęć pdtrzymania więzi pmim barier gegraficznych, np. z częścią rdziny która wyemigrwała raz chęć pzstania w śrdwisku, bycia częścią grupy, w której interakcje d jakiegś stpnia dbywają się w internecie (dtyczy t czywiście sób młdszych). Wreszcie kmputer terminal jest spsbem na załatwianie praktycznych spraw, związanych z aktywnścią zawdwą, knsumencką czy bywatelską. Wartym pdkreślenia jest, że aż 6% badanych wspmina, że szukał pracy na kmputerach w biblitece a z dpwiedzi klejnych 4% mżna wniskwać, że faktycznie znaleźli pracę!

03 nta metdlgiczna 03 NOTA METODOLOGICZNA W kresie d 4 marca 2010r. d 8 maja 2012r. skrypt uruchmił ankietę 11808 razy na 1982 różnych kmputerach. Ankieta zstała wypełnina 4040 razy (w tylu ankietach dpwiedzian na chć jedn pytanie pza pytaniem wstępnym, ptwierdzającym chęć wzięcia udziału w badaniu.) Jest t 34% wyświetleń ankiety. W pzstałych przypadkach kienk ankiety zstał zamknięte bez dpwiedzi nawet na jedn pytanie. Ankieta zstała wypełnina tylk na 834 kmputerach. D statnieg pytanie ankiety dszł 3453 sób (85% sób, które dpwiedziały na chć jedn pytanie). W niemal każdym pytaniu znajduje się jednak spr braków danych, dlateg pdstawy analiz są w większści przypadków mniejsze. Z analizy wyłączn sby, które zadeklarwały, że są pracwnikami bibliteki był t 771 dpwiedzi. W sumie więc w raprcie analizwane jest 3269 dpwiedzi. Pprzedni raprt dtyczący użytkwania kmputerów w biblitekach dtyczył kresu d 4 marca 2010 d 31 października 2011 1. W niniejszym raprcie zasadnicz pdawane są dane z całeg kresu realizacji ankiety, a więc również z kresu raprtwaneg pprzedni, tam gdzie jest t zasadne uzupełnine analizę trendów. Wyjątki d tej zasady są zawsze zaznaczne. Jak, że jest t klejny raprt dtyczący danych zbieranych tym samym narzędziem (a przynajmniej w wielu miejscach niezmienianym), niektóre wniski są identyczne jak w pprzednich raprtach. Zmienine zstały jedynie dkładne wartści prcentwe. Pełna treść ankiety jest zamieszczna na kńcu raprtu, tam mżna znaleźć pełne brzmienie pytań. 1 Raprt ten mżna pbrać ze strny http://frsi.pl/pl,publikacje,27.php. Wcześniejszy raprt dtyczył kresu d 31 stycznia 2011r. i jest dstępny na strnie http://frsi.rg.pl/pl,publikacje,24.php.

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach 04 UŻYWANIE KOMPUTERÓW I INTERNETU W BIBLIOTEKACH 1. CZĘSTOTLIWOŚĆ KORZYSTANIA Z KOMPUTERÓW Użytkwnicy, którzy wypełnili ankiety krzystają z kmputerów z biblitek dść regularnie, większść z nich cdziennie lub kilka razy w tygdniu (72% wszystkich dpwiedzi). D pewneg stpnia wynika t czywiście z faktu, że sby bywające tak częst w biblitece mają większą szansę na bycie wylswanym d badania, niż sby bywające w niej rzadziej. Niemniej jednak strżnie mżna stwierdzić że kmputery w biblitece mają sprą grupę stałych użytkwników. Jest jednak także mała grupka sób, która właśnie krzystała z kmputera p raz pierwszy przy wypełnianiu ankiety (kł 3%). Wykres 1. Częsttliwść krzystania z kmputerów w biblitece 50% 40% 30% 32% 40% 20% 19% 10% 0% Cdziennie Kilka razy wkilka razy w tygdniu miesiącu 4% 3% Raz na miesiąc Kilka razy w rku 0% Raz w rku lub rzadziej 3% Dziś krzystam pierwszy raz Niemal wszystkie sby krzystające z kmputerów w biblitece krzystają z internetu (95%) właściwie niezależnie d cech demgraficznych (drbinę rzadziej jedynie sby pwyżej 65 rku życia i sby znajdujące się na emeryturze). Zdecydwana większść użytkwników deklaruje, że dwiedzała biblitekę, zanim pjawiły się w niej kmputery t aż 91% wszystkich ankietwanych. Nwi użytkwnicy bibliteki t kł 9% wszystkich, którzy krzystają z kmputerów. Najskuteczniej kmputery przyciągnęły sby niec starsze (w wieku 55-65 lat 19% t nwi użytkwnicy) raz przedstawicieli takich grup zawdwych jak bezrbtni (18%), rlnicy

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach (17%), emeryci i renciści (16%), przedsiębircy (16%). Zdecydwanie częściej kmputery przyciągały mężczyzn (15% t nw użytkwnicy) niż kbiety (6%). Prównanie teg wskaźnika z prfilem sób becnych w góle przy kmputerach w biblitece (pr. strna 26) wskazuje, że są t raczej grupy w biblitece rzadziej becne. Kmputery w biblitece kazały się atrakcyjne dla nwych grup użytkwników. Widczny w pprzednich falach badania trend rsnący zwiększająca się liczba sób, które deklarwały, że są nwymi użytkwnikami nie jest w tej chwili dstrzegalny. Odsetek ten waha się, ale przeciętnie wynsi kł 10%. Wykres 2. Odsetek "nwych użytkwników" - sób, które zadeklarwały, że nie dwiedzały bibliteki przed pjawieniem się w niej kmputerów 20% 15% 10% 5% 7% 4% 10% 3% 7% 12% 11% 9% 16% 14% 14% 15% 11% 10% 9% 6% 4% 7% 13% 11% 10% 8% 0%

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach 2. BIBLIOTEKI I WYKLUCZENIE CYFROWE Kmputery przyciągały d bibliteki zarówn sby, które wiedziały d czeg kmputery służą, ale również takie, które pierwszy raz z nich w góle krzystały. Jest ich dść duż aż 37%! 2 Szczególnie częst z kmputerów p raz pierwszy krzystały sby niec starsze (niemal płwa użytkwników kmputerów starsza niż 46 lat), także rlnicy (55% użytkwników, którzy są użytkwnikami kmputerów), emeryci i renciście (48%) i bezrbtni (52%). Aż 27,6% użytkwników nadal krzysta z kmputerów tylk w biblitekach 3. T szczególnie częst sby pwyżej 56 rku życia (44%) raz sby nieaktywne zawdw (emeryci i renciści 37%, bezrbtni 44%, niepracujący 50%) i rlnicy (aż 64%!). Kmputery są pwszechnie używane zarówn w pracy zawdwej jak i edukacji i sby pracujące (nawet jak pracwnicy fizyczni) czy uczące się mają więcej kazji d użycia kmputerów. Wykres 3. Rla kmputerów w biblitece w różnych grupach demgraficznych Pierwszy kntakt z kmputerem w biblitece Krzysta z kmputera tylk w biblitece Nie dwiedzał bibliteki przed pjawieniem się kmputerów Ogółem 37% 28% 9% Kbieta Mężczyzna 39% 33% 26% 32% 6% 15% d 12 lat 13-15 lat 16-18 lat 19-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat 39% 35% 37% 28% 40% 37% 48% 49% 32% 33% 26% 18% 25% 29% 30% 44% 11% 6% 9% 10% 9% 11% 6% 19% Pdstawwe Zawdwe Średnie Wyższe 39% 46% 36% 30% 30% 33% 25% 25% 10% 16% 8% 8% Nauczyciel Uczeń Student Rlnik Pracwnik fizyczny Pracwnik umysłwy Wlny zawód, specjalista m Właściciel firy Emeryt lub rencista Bezrbtny Niepracujący 31% 35% 27% 55% 31% 37% 29% 31% 48% 52% 40% 11% 29% 16% 17% 17% 25% 17% 37% 44% 50% 64% 3% 9% 11% 17% 14% 3% 15% 16% 16% 18% 5% 2 T pytanie był zadawane w kresie listpad 2011 maj 2012 3 t pytanie był zadawane w kresie kuty 2012 maj 2012

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Chć sób nieaktywnych zawdw mgłby być w biblitece więcej (pr. strna 29) t jednak wydaje się, że kmputer w biblitece ma dla nich specjalne znaczenie jest częst pierwszym i jedynym kntaktem z kmputerem. W sumie pnad płwa użytkwników kmputerów (56%) pierwszy raz krzystała z kmputera w innym niż bibliteka miejscu, a i teraz krzysta nie tylk w biblitece. Mniej więcej c dziesiąty użytkwnik krzysta becnie z kmputerów tylk w biblitece, chć t nie w biblitece miał miejsce jeg pierwszy kntakt z kmputerami. C ósmy (17%) użytkwnik zetknął się z kmputerami właśnie w biblitece, ale becnie krzysta z niech również w innych miejscach. Również mniej więcej c ósmy użytkwnik (16%) zetknął się z kmputerami w biblitece i tylk w biblitece z nich krzysta. Wykres 4. Rla kmputerów w biblitece w pierwszych kntaktach z kmputerami. Dane dla kresu luty maj 2012 Czy krzysta Pan / Pani z internetu tylk w biblitece, czy również w innych m iejscach? Tylk w biblitece Również w innych miejscach A w jakim m iej scu Pan/ Pani p raz pierw szy w życiu krzystał/ a z I nternetu? W biblitece W innym miejscu (pracy, dmu, szkle itp. 16% 11% 17% 56% Pza bibliteką użytkwnicy przede wszystkim krzystają z kmputerów w dmu zarówn z własneg kmputera (36%) jak i takieg który współdzielą lub użyczają d kgś (41%). lub w szkle i na uczelni (38%). Ppularne jest krzystanie z kmputerów u znajmym i rdziny (32%). W pracy z kmputerów krzysta c czwarty użytkwnik kmputerów w biblitece (25%). Krzystanie z kmputerów w miejscach publicznych, równlegle z krzystaniem z kmputerów w biblitece, jest dalece mnie ppularne:

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach mniej więcej c ósmy (14%) użytkwnik krzysta z kmputerów w innych niż bibliteka bezpłatnych punktach dstępu (PIAPy), c dziesiąty krzysta z własneg laptpa w punktach WIFI, a mniej niż c dziesiąty z kawiarenek internetwych (7%). C dwudziesty użytkwnik krzysta z internetu w swim telefnie. Wykres 5. Inne niż bibliteka miejsca krzystania z internetu

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach 3. CO UŻYTKOWNICY ROBIĄ W INTERNECIE? Osbm krzystającym z internetu w biblitece zadan twarte pytanie, c knkretnie rbiły w internecie teg dnia, czeg szukały, jaką sprawę załatwiały 4. D października 2011 rku był t pytanie twarte. Na pdstawie dpwiedzi badanych przygtwan kafeterię dpwiedzi w pytaniu zamkniętym, jak kryterium przyjmując sfery czy dziedziny życia. Chdził uniknięcie sytuacji, w której większść użytkwników mówi, że internet służy d zdbywania infrmacji. Z punktu widzenia ddziaływania prgramu kluczwe jest bwiem, d czeg te infrmacje służą użytkwnikwi, p c właściwie ich ptrzebuje. Mniej isttne jest też, czy żeby pradzić sbie z np. z wyznaczeniem trasy wycieczki rwerwej krzysta n ze strny internetwej, frum rwerzystów, pyta znajmych na prtalu spłecznściwym itd. Z punktu widzenia prgramu narzędzia są mniej ważne. Pniżej przedstawine są rzkłady dpwiedzi na t pytanie z kresu listpad 2011 maj 2012. Jak, że przez pewien czas d tych samych kategrii przyprządkwywane były dpwiedzi na pytania twarte, te cytaty z dpwiedzi badanych zstały użyte d wyjaśnienia i lepszeg zrzumienia kategrii z pytania zamknięteg. 4 Dkładnie pytanie brzmiał: Pniżej wymienine są różne bszary życia, którymi mżna zajmwać się, krzystając z internetu. Które z nich pasują d teg, c Pan/Pani rbił/a dzisiaj w internecie?

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Wykres 6. C użytkwnicy rbią w Internecie? Pminięt dpwiedzi inne raz braki dpwiedzi. Da najppularniejsze spsby krzystania z internetu w biblitekach t edukacja i nauka (36%) raz rzrywka, gry, spędzanie wlneg czasu w biblitece (31% użytkwników) ba będące dmeną przede wszystkim młdych ludzi, stanwiących znaczącą część użytkwników bibliteki. Chmura słów, które padają najczęściej w dpwiedziach zaklasyfikwanych jak edukacja i nauka, znajduje się pniżej. Usunięt z niej tylk najczęściej padające słwa takiej jak infrmacje, szukałam, szukałem, temat i wiadmści (najczęściej pjawiające się słw pracy znacza prace dmwe, prace szklne, a nie pracę zawdwą). Jak widać tematów wyszukiwania jest bardz duż. Są t zarówn kreślenia gólne jak: pracy (element sfrmułwania infrmacje / wiadmści d pracy / pracy dmwej),

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach referat, materiały, książki, prezentacje, lekcje. Pza tym pjawiają się nazwy przedmitów (plskieg, bilgia, chemia) raz knkretne tematy. Zwraca uwagę ppularnść Miłsza raz Lenarda da Vinci. Rysunek 1. Chmura słów - najczęściej używane słwa z dpwiedzi skalsyfikwanych jak edukacja i nauka. Usunięt słwa infrmacje, szukałam, szukałem, temat i wiadmści i niektóre frmy tych słów raz niektóre łączniki. Użytkwnicy deklarujący, że krzystają z kmputerów d gier i rzrywki najczęściej mają na myśli właśnie granie. Zasadnicz są t prste gry przeglądarkwe, częst stwrzne dla dzieci, także dla dziewczynek (np. gra PetParty). Oprócz teg widać sukces naszej klasy i w duż mniejszym stpniu Facebka jak platfrmy d grania. Najczęściej jednak nie pada nazwa gry w pytaniu twartym badani mówią raczej graniu sbie, czy graniu w różne gry. Klejne dwie ppularne czynnści t śledzenie wiadmści z kraju i ze świata (28%) raz wiadmści lkalnych (27%). Szczególnie częst interesują się nimi djrzalsi użytkwnicy biblitek. Pza wspminanymi grami i rzrywką, badani wyknują różne czynnści związane kulturą, (20%) zarówn tą zwyczajw zwaną wyską (dwiedziałam się c grają w teatrze we Wrcławiu kbieta, 37 lat) jak i ppularną (pszukiwanie infrmacji repertuarze kina Silesia w Katwicach kbieta, 40 lat); glądałam zdjęcia us5 i słuchałam muzyki us5 kbieta, 14 lat).

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach W biblitekach rzwija się także hbby i zaintereswania (22%), które są siłą rzeczy dść zróżnicwane: zbieram mnety. Sprawdzałem na allegr aukcje (mężczyzna, 38 lat) interesuje się numizmatyką. krzystałem z allegr (mężczyzna, 22 lata) pszukiwałem infrmacji z mtryzacj (mężczyzna, 17 lat) Infrmacje na temat hip hp (mężczyzna, 12 lat) znaczenie liczby 666 (mężczyzna, 42 lata) Niemal c piąty użytkwnik krzysta z kmputerów w biblitekach d kmunikacji z innymi (dkładnie 19%). Mwa takich narzędziach jak pczta elektrniczna, kmunikatry tekstwe (zdecydwanie najważniejszy jest GG, wykrzystywany przez młdzież d kmunikacji ze znajmymi) i głswe (tu ważny jest Skype, częst jest t kmunikacja z rdziną, również taką, która przebywa za granicą). Widać także jak ważnym narzędziem kmunikacji są prtale spłecznściwe najważniejsze t nasza klasa (czy właściwie nk.pl) raz nadal niec mniej isttny Facebk. Klejne czynnści wyknywane są niec rzadziej, ale jest t d pewneg stpnia artefakt są t czynnści związane z różnymi praktycznymi sferami życia, częst dtyczą p prstu życia cdzienneg. Są t więc duż bardziej szczegółwe kategrie niż hbby czy kultura, gdzie niemżliwe jest wchdzenie w knkretne pytanie jakie t hbby? O jaką kulturę chdzi? Pierwszą z tych praktycznych czynnści jest pszukiwanie pracy (12%). Ptwierdza t zaskakując częste wspminanie bibliteki jak pmcnej w pszukiwaniu pracy, a nawet mającej udział w jej znalezieniu, czym mwa w klejnym rzdziale. Ze sferą zawdwą związana jest także praca w biblitece czy prwadzenie w niej firmy (8% - jak, że w biblitece jest jedynie śladwa ilść prwadzących działalnść gspdarczą, chdzi raczej wykrzystanie bibliteki jak miejsca d pracy). %). Są t zarówn pszukiwania infrmacji związanych z pracą jak i bardziej skmplikwane czynnści: skrzystałam z szablnów wizytówek i je sbie wydrukwałam. Szukałam ptencjalnych dbirców mich prduktów. Znaczącą grupę spśród pracujących w biblitece stanwią nauczycielki. Wreszcie 3% użytkwników wykrzystuje kmputery w biblitece d pmcy w prwadzeniu gspdarstwa rlneg. Wykrzystanie kmputerów d pważnych spraw t także kntaktwanie się z urzędami i instytucjami (11%), na przykład:

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach ZUS-numery tel (kbieta, 31 lat) szukałam infrmacji pewnej instytucji i znalazłam nr. telefnu (kbieta, 30 lat) sprawdzałem ( ) wiadmści na strnie gminy (mężczyzna, 38 lat) skanwanie i wysyłanie dkumentu (mężczyzna, 32 lata) skan i przesłanie dkumentu pcztą elektrniczną (mężczyzna, 30 lat) rzliczenie pdatkwe (kbieta, 39 lat) pszukiwanie infrmacji związanych z działalnścią urzędów (kbieta, 28 lat) pisałem pisma urzędwe (mężczyzna 44 lata) infrmacje gdzinach twarcia dziekanatu w sbtę (kbieta, 23 lata) infrmacje na temat ubezpieczeń spłecznych (kbieta, 39 lat) Pewna część badanych wykrzystuje także kmputery w związku ze swją aktywnścią i działalnścią spłeczną (6%) w dużej mierze związanej z rganizacjami pzarządwymi (prjekty, granty, fundacje; kmunikacja ze stwarzyszeniem drślidzieci, wszystk c dtyczy zmian w KRS stwarzyszenia). Niec rzadziej badani krzystają w biblitekach z bankwści internetwej (7%) raz kupują i sprzedają przez internet (9%). W praktyce znacza t najczęściej kupwanie przedmitów na prtalu aukcyjnym Allegr (kł płwy dpwiedzi z tej kategrii), np. jedna z badanych przyznała, że pszukuję na allegr sukienki na urczystść weselną (kbieta, 25 lat). Allegr jest tyle ważne, że t jedyna nazwa sklepu internetweg jaka pada w dpwiedziach twartych, właściwie wydaje się być synnimem zakupów w sieci, elektrnicznym marketem. Marketem, b właściwie nie ma w biblitece użytkwników, którzy na tym serwisie aukcyjnym sprzedają. Pza tym należy sądzić, że spra część tych dpwiedzi t przeglądanie fert w internecie, bez dknywania sameg zakupu. Kmputery są również pmcne jak źródł infrmacji zdrwiu i zdrwym stylu życia (11%): Szukałam infrmacji ziłach leczniczych (kbieta, 60 lat) Dtyczących chrób: atpwe zapalenie skóry u niemwląt atrskpia klana (kbieta, 30 lat) szukałam pradników jak dbrze układać włsy, jak nie dbać (kbieta, 40 lat) Za szczególny rdzaj zaintereswań mżna uznać gtwanie, zajmwanie się dmem i grdem (9%). T przede wszystkim szukanie przepisów, np. na przygtwanie dyni (kbieta, 26 lat) czy ptrawy z grilla (kbieta, 50 lat), ale także instrukcje jak sadzić krzewy brówki (mężczyzna, 54 lata) czy jak łwi się małże na kukurydzę (mężczyzna, 26 lat).

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Pjawiają się także dpwiedzi związane z pdróżami badanych (7%), zarówn takimi bardziej lkalnymi (sprawdzanie rzkładów kmunikacji publicznej) jak i niec dalszymi (szukałem infrmacji mżliwściach wypczynku nad mrze mężczyzna, 50 lat; zamawiałam bilety ltnicze kbieta, 38 lat; infrmacje Marku kbieta, 40 lat). Niektórzy wypełniających ankietę uczą się p prstu w biblitece krzystać z kmputerów (9%). W większści są t pdstawy bsługi kmputera (uczę się pdstaw bsługi kmputera kbieta, 60 lat; kbieta, 54 lata; uczyłam się pisać na kmputerze kbieta, 40 lat) i krzystania z internetu (zakładałam pcztę kbieta, 61 lat; zakładanie czata kbieta, 57 lat). Wykres 7. Płeć i przeciętny wiek sób wyknujących różne czynnści w internecie Czynnści, które wyknywali badani różnią się w zależnści d ich wieku i płci. Przeciętny wiek jest najniższy wśród sób, które spędzają czas w biblitece na grze i rzrywkach raz na nauce raz szukają w internecie infrmacji swim hbby i zaintereswaniach. T trzy czynnści są wyraźnie przesunięte w strnę sób młdszych, przy czym granie jest jedną z najbardziej zmaskulinizwnaych czynnści, a edukacja i nauka jest częściej wskazywana przez dziewczynki. Niec młdszymi czynnściami są także kmunikwanie się z rdziną i znajmymi raz te związane z kulturą, chć nie jest t już tak wyraźne.

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Czynnści wyknywane przez starsze przeciętnie sby t te związane z praktyczną sferą życia gtwanie i kulinaria, zajmwanie się dmem raz czynnści związane ze zdrwiem. 4. OGÓLNY CEL KORZYSTANIA Z KOMPUTERÓW Obraz ten różni się jednak pd pewnymi względami, gdy sfrmułwaliśmy pytanie trchę inaczej i pprsiliśmy wybranie z listy jedneg pdstawweg celu wykrzystania z kmputerów w biblitekach na pierwszym miejscu wskazywana jest wtedy rzrywka (32% dpwiedzi), ptem nauka (21%) raz pszukiwanie infrmacji (26%). C dziesiąta sba (10%) krzysta z kmputerów w biblitece d pracy pdbniej jak d kmunikacji (9%). Uderza że wielu użytkwników kmputerów, chć ptrafi wskazać na knkretne rzeczy, które dzięki biblitece uzyskuje, raz ptrafi wskazać c dkładnie rbi, jedncześnie uważa, że głównym celem krzystania z kmputerów jest rzrywka. Prawdpdbne jest, że użytkwnicy gólnie wiążą kmputery z rzrywką i na nią zwracają uwagę, nie myśląc szeregu innych czynnści, które wyknują. Dpier zmuszeni d dpwiedzi na pytania bardziej szczegółwe a przede wszystkim dwłujące się d faktycznych dświadczeń (C dzisiaj rbiłeś/aś? C udał Ci się siągnąć) ptrafią wyjść pza pierwsze skjarzenie: kmputer/internet służy d rzrywki. Wykres 8. Spsby używania kmputerów w biblitece a wiek W JAKIM C ELU PRZEDE W S ZYSTKIM KORZYSTA PAN(PANI) Z KO MPUTERÓW W BIBLIOTECE 100% 75% 50% 25% 0% 6-10 NAUKA ROZRYWKA PRACA KOMUNIKOWANIE SIĘ POSZUKIWANIE INFORMACJI Z LUDŹMI 11-15 16-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65 62-65 W I EK Spsby używania kmputerów są bardz mcn związane z wiekiem sbm młdym służą przede wszystkim d rzrywki a także d nauki (im starsza jest młdzież krzystająca kmputerów tym częściej nauka zastępuje granie na biblitecznych

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach kmputerach). Wśród drsłych rzrywka również jest isttną rzeczą, którą rbią na kmputerach, ale craz częściej krzystają z kmputerów d pszukiwania infrmacji, kmunikacji i pracy.

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB 05 KORZYŚCI OSIĄGANE DZIĘKI KOMPUTEROM PRB Prgram Rzwju Biblitek bezpśredni działa na same bibliteki i je mdernizuje t d biblitek dstarczany jest sprzęt, t biblitekarki pdlegają prceswi szkleń itd. Ostatecznie jednak zmiana, którą Prgram ma na celu, dtyczy mieszkańców miejscwści lkalnych spłecznści. Ważne jest więc jakieg rdzaju krzyści z prgramu mają sami mieszkańcy, c udał się dzięki dstarcznym w ramach PRB kmputerm siągnąć, załatwić, zrbić. Odpwiedzi na takie pytanie pzwalają zrzumieć jakie krzyści przynsi Prgramm swim statecznym dbircm. Pytanie krzyści zstał uczestnikm ankiet zadane w frmie pytania twarteg badani mgli wpisywać dwlnie dpwiedzi w plu tekstwym ankiety. Następnie udzielne dpwiedzi zstały pgrupwane w kategrie. Wart pamiętać specyfice pytań twartych w badaniach ilściwych dpwiedzi na nie są dla badanych dść trudne: wymagają przypmnienia sbie pewnych spraw raz sfrmułwania dpwiedzi i zapisania jej. Jest t w tym wypadku dść ważne spra część badanych nie dpwiedziała w góle na t pytanie, część sób udzieliła dpwiedzi bardz zdawkwych, krzystając w dużej mierze z kategrii, które pznały w pprzednich pytaniach ankiety. Jedynie pewna grupa sfrmułwała knkretne dpwiedzi. Prprcje między tymi grupami nie są isttne, ważne jest jednak, żeby pamiętać, że pdawane pniżej rzkłady prcentwe należy traktwać z pewną strżnścią. Przede przedstawieniem krzyści, które przynisły kmputery użytkwnikm wart zaznaczyć że niemal wszystkie krzyści wiązały się także z internetem. Te dwa pjęcia są właściwie używane zamiennie kmputer w biblitece t przede wszystkim terminal dstępu d sieci. Isttne jest także zaznaczenie, że jakąklwiek krzyść ptrafił wskazać w pytaniu kł 65% respndentów.

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB Wykres 9. Krzyści siągane dzięki kmputerm w biblitekach 1. Najczęściej wymienianą krzyści związane są z różneg rdzaju infrmacjami i wiadmściami, które udał się uzyskać dzięki kmputerm i internetwi w biblitece t aż 27% wszystkich dpwiedzi. W większści przypadków badani dpwiadali bardz enigmatycznie i nie spsób kreślić jakie właściwie infrmacje chdzi. Najwyraźniej ta kategria nie wymagała w rzumieniu badanych dkreślenia, wskazania tematu. Użytkwnicy pdkreślają tylk czasem wielść, szerki zakres wiadmści, które zdbyli dzięki kmputerm i internetwi w biblitece, np.: dzięki stałemu dstępwi d internetu w biblitece w każdej chwili mgę skrzystać z wiadmści zawartych w sieci (mężczyzna, 16 lat); uzyskuje ciekawe infrmacje (kbieta, 40 lat); ważne infrmacje różne wiadmści; ptrzebne artykuły (kbieta, 22 lata); udał mi się znaleźć niezbędne i interesujące mnie infrmacje na szereg różnych tematów (kbieta, 24 lata);

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB Wiele infrmacji dtyczących mich zaintereswań mgę pszukać i przeczytać. (kbieta, 14 lat); Nauczyłem się serfwać p internecie i znajdwać różne infrmacje (mężczyzna, 16 lat). W tej szerkiej kategrii infrmacji znajduje się także zdbycie aktualnych wiadmści: z kmputera mgę krzystać cdziennie.. więc jestem na bieżąc z infrmacjami (kbieta, 20 lat); szybkść infrmacji (kbieta, 34 lata); stały dstęp d nwych infrmacji (kbieta, 45 lat); mgę na bieżąc zrbić przegląd najnwszych wiadmści w prasie (kbieta, 40 lat). Wiele ciekawych bieżących infrmacji (kbieta, 40 lat) infrmacje w bardz szybkim tempie na każdy temat (kbieta, 16 lat) Pzstali ankietwani wyszukujący infrmację wskazywali ich temat, przy czym spra część z nich związana była związane z niszwymi zaintereswaniami, np. bejrzałam wzry wieńców dżynkwych (kbieta, 56 lat); kilka ciekawych infrmacji znaczeniu ziół (kbieta 38 lat); zebranie materiałów Plakach walczących na różnych frntach w czasie drugiej wjny światwej (kbieta 18 lat). Kmputery w biblitekach dpwiadają więc na pewne słabści małych biblitek: na z natury rzeczy graniczny księgzbiór, z czym wiążę się także brak wiedzy niszwej, bardz mcn sprfilwanej. Pza tym zasby internetu różnią się d tradycyjnych zasbów bibliteki aktualnścią, a także na szybkścią i łatwścią przeszukiwania. Badani częst mówią pszukiwanych infrmacjach jak ważnych i ptrzebnych. Kmputery pzwalają szybk i sprawnie je dnaleźć i za t czytelnicy także są im wdzięczni. 2. Ankietwani użytkwnicy kmputerów w biblitekach bardz częst wskazują na krzyści w nauce, jakie uzyskali dzięki kmputerm (27%). Jest t czywiście związane z mówiną w rzdziale 06 charakterystyką demgraficzną użytkwników, wśród których przeważają sby uczące się. Zwraca uwagę łatwść z jaką badani przywłują w tym wypadku bardz knkretne i wymierne krzyści jakie dnieśli mówią dbrych cenach, które udał im się dstać (udał mi się napisać referat z bilgii i chemii, dstałem 5+ z tych referatów mężczyzna, 12 lat; napisałam referat za który trzymałam piątkę kbieta, 13 lat); napisanych pracach (duż infrmacji ptrzebnych d pracy licencjackiej kbieta, 23 lata); czy innych sukcesach, które udał im się dnieść (zaliczyć kilka

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB egzaminów kbieta, 22 lata; dstałam się na studia kbieta, 23 lata) alb są bardziej refleksyjni: łatwiejsza nauka, zdbywanie wiedzy (kbieta, 15 lat). Spra część badanych mówi właśnie różneg rdzaju pracach zaliczeniwych i referatach, które udał się przygtwać się dzięki dstępwi d aktualnej wiedzy, niedstępnej w książkach becnych w biblitece: Nie mam w dmu internetu, więc bardz częst krzystam z kmputerów w biblitece. W szkle bardz częst nauczyciele prpnują krzystanie z niektórych strn internetwych, a dzięki kmputerm w biblitece mgę być na bieżąc w nauce. (kbieta, 15 lat); Mgę wzbgacić mje prace naukwe infrmacje aktualne, których nie znajdę w książkach, pnieważ nie są tak częst aktualizwane (mężczyzna, 21 lat). Są również tacy, którzy bardz pdkreślają wagę dstępu d kmputerów właśnie w biblitekach: dzięki kmputerwi w biblitece mam mżliwść kntynuwania dalszej nauki. Zrbiłam duż referatów i prac kntrlnych i t wszystk bez ddatkwych płat (kbieta, 22 lata); ( ) Gdybym miała tak chdzić na kafejki internetwej na pewn bym dalej się nie uczyła (kbieta, 22 lata). 3. Dla niemal c piąteg ankietwaneg (dkładnie 18%) dzięki kmputerm z PRB mżliwe lub łatwiejsze jest utrzymywanie i nawiązywanie kntaktów z innymi. Częściej chdzi nawiązywanie i utrzymywanie kntaktu ze znajmymi (10%) niż bliskimi (3%). Nie dtyczy t tylk dzieci i młdzieży również sby drsłe chwalą sbie szybki kntakt ze znajmymi (kbieta, 40 lat), kntakt ze znajmymi (kbieta 52 lata), czy mżliwść płączenia z rdziną (kbieta, 74 lata). Dla drsłych częst isttna jest mżliwść dnwienia kntaktów alb pdtrzymania ich na dległść: dnwiłam kntakty ze znajmymi (kbieta, 35 lat); płączyłam się z rdziną z za granicy przez Skype (kbieta, 60 lat); Pznaję kulturę wschdu dzięki relacji córki przebywającej w Indnezji (kbieta, 58 lat). Dla młdzieży ważne jest także nawiązania nwych relacji: nawiązanie ciekawych znajmści przez internet (kbieta, 19 lat); [udał mi się] znaleźć chłpaka (kbieta, 18 lat); pznanie fajnych dziewczyn (mężczyzna, 22 lata) pznać na nk mja nwa klasę w szkle średniej (mężczyzna, 16 lat).

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB D tej kategrii zaliczn także dpwiedzi wskazujące na krzyści z sameg krzystania z pczty elektrnicznej w biblitece. Dla niektórych ważną krzyścią, jaką siągnęli jest sam załżenie pczty elektrnicznej. W sumie e-mailu wspmniał 5.5% ankietwanych. 4. Ciekawe są krzyści dtyczące cdzienneg życia badanych (wskazane przez 14% ankietwanych), pkazujące jak kmputery w tym wypadku dstarczne przez PRB ułatwiają życie ludzim. Mieszczą się tu dść różne dpwiedzi: mówiące krzystaniu z bankwści internetwej raz płaceniu przez internet rachunków (3% ankietwanych) czy dknywanie zakupów przez internet (5%). T także łatwiejszy kntakt z urzędami (2%), w plskiej praktyce (i dpwiedziach badanych) sprwadzający się niestety d znalezienia wzrów pism czy uzyskaniu adresu jakiegś urzędu a nie elektrnicznej kmunikacji z urzędem czy składania w nim dkumentów i wnisków: [ ]statni wyszukiwałam kilka adresów interesujących mnie instytucji (kbieta 70 lat); wydrukwałam kilka druków urzędwych (kbieta, 34 lata). Pmc w cdziennym życiu mże także znaczać znalezienie praktycznych infrmacji (2%): dwiedziałem się cenach aut ( ) na giełdzie (mężczyzna, 38 lat); zrientwanie się w cenniku pjazdów mechanicznych (mężczyzna, 19 lat); [znalazłam] adresy d lekarzy specjalistów (kbieta, 47 lat). Wreszcie badani wspminają krzyściach związanych z pdróżami (2%) bliższymi: nie trzeba chdzić na dwrzec PKP, PKS by sprawdzić rzkład jazdy pciągów czy autbusu (kbieta, 56 lat) i dalszymi: znalazłam infrmacje dtyczące kraju, d któreg się wybieram na wakacje Turcji (mężczyzna, 29 lat); uzyskałem infrmacje Karpaczu, c wart zwiedzić (mężczyzna, 12 lat); kupiłem bilet ltniczy (mężczyzna, 22 lata). 5. Znaczącą krzyścią dla części badanych kazała się mżliwść zastswania kmputera w biblitece d pszukiwania pracy (10%). Najczęściej ankietwani napisali CV (i częst je wydrukwali) raz przeglądali ferty pracy (w sumie 6.5% dpwiedzi), np.: [dzięki kmputerm udał się ] napisać w dpwiedniej frmie CV i LM raz wysłać pprzez pcztę e-mail dkumenty aplikacyjne d ptencjalnych pracdawców (mężczyzna, 30 lat); znalazłam wzry życirysów, pdań (kbieta, 33 lata); znalazłam duż fert pracy (kbieta, 53 lata);

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB dziś krzystałam p raz pierwszy, ale mam nadzieję, że dzięki infrmacjm, które uzyskałam dstanę pracę którą staram się d dłuższeg czasu (kbieta, 38 lat). Najważniejsze jednak, że 4% ankietwanych nie tylk pracy szukał, ale ją znalazł: znalazłem pracę (mężczyzna 37 lat); [dzięki kmputerm udał się ] pzyskać pracę (kbieta, 35 lat); znalazłam ddatkwą pracę c pmgł mi skńczyć studia i zapłacić dziecku za kurs języków (kbieta, 37 lat); Dzięki mżliwści krzystania z internetu w biblitece udał mi się nawiązać nwe znajmści z muzykami a także pdpisać kntrakt na występy na Pmrzu (mężczyzna, 45 lat). 6. Dla 9% badanych (głównie dla młdzieży) krzyścią jest p prstu rzrywka jaką zapewniają kmputery i internet (glądam seriale na VOD.ONET.PL mężczyzna 12 lat, [mgłam] psłuchać ulubinych pisenek; bejrzałam wszystkie dcinki 'knia rafała' na yutube.pl kbieta, 11 lat), także mżliwść spędzania wlneg czasu: spędzam mił czas (mężczyzna, 9 lat); zagspdarwanie czasu wlneg pdczas wakacji (mężczyzna 12 lat); nie tylk przez młdzież: mgę przede wszystkim spędzić wlny czas (kbieta, 60 lat), wypełniny wlny czas (mężczyzna 42 lata). Ważnym elementem rzrywki są gry i sukcesy w nich, użytkwnicy są zresztą bardz knkretni, jeżeli chdzi wymienianie, c udał się siągnąć: [dzięki kmputerm udał się siągnąć ] wyniki w grze MMORPG (mężczyzna, 16 lat); wbić 60lvl (mężczyzna, 13 lat); najwyższy pzim na pet party (kbieta, 12 lat); 8 lewel battleknight (mężczyzna, 13 lat); wbicie 100lvl w tibi (mężczyzna, 12 lat). 7. Pewna grupa badanych, uważa, że najważniejszą krzyścią kmputerów w biblitece jest mżliwść skrzystania z urządzeń peryferyjnych (przede wszystkim z urządzeń drukarek, kser) (7%) np.: wydrukwać pilną wiadmść, skserwać dkumenty (kbieta, 34 lata); nie muszę wyjeżdżać d sąsiedniej miejscwści, aby cś skserwać lub zeskanwać (kbieta, 28 lat);

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB t sam c w dmu. Ale za t drukarkę mają wypasiną (kbieta, 17 lat). 8. Wreszcie c ważne, ze względu na cele PRB dla niektórych ankietwanych ważna jest sama mżliwść nauczenia się bsługi kmputera (4%), np.: pznałam funkcjnwanie internetu (kbieta, 30 lat), Osiągnęłam duży pstęp w bsłudze kmputera, gdyż nic nie umiałam a tak t mam gdzie się uczyć ( ). Bardz się cieszę z tych kmputerów u nas na wsi. T jest pstęp dla naszej wiski. Mżna przyjść i sbie ppracwać na kmputerze (kbieta, 52 lata). dpier nauczyłam się krzystać z internetu (kbieta, 60 lat) nauczyłem się bsługiwać kmputer i Internet, pisać meile. (mężczyzna, 43 lata) 9. Dla 4% badanych, a więc grupy dść niewielkiej, dstęp d kmputera umżliwia wyknywanie jakichś elementów pracy zawdwej, np. jedna z użytkwniczek pisze, jestem knsultantką Avn i mam mżliwść składania zamówień w biblitece (kbieta, 15 lat), a inna dzięki kmputerm mże przygtwać materiały dla uczniów d ich prac w tym drukwanie klrwych zdjęć (kbieta, 35 lat). Internet w biblitekach pmaga także w sytuacjach awaryjnych; [mgłam] załatwić sprawę służbwą - wysłać meila d zakładu pracy. Zaszczędziłam duż czasu bez internetu w biblitece musiałabym dbyć pdróż (kbieta).

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB Wykres 10. Płeć i przeciętny wiek sób wskazujących różne krzyści z kmputerów w biblitece Spśród mówinych pwyżej krzyści wiele wskazywanych jest zarówn przez użytkwników młdszych jak i starszych, zarówn przez kbiety, jak i (mniej skądinąd licznych w biblitece) mężczyzn. Zdecydwanie młdsze krzyści t te związane z rzrywką raz nauką. C więcej, gry są niec ważniejsze dla chłpców, a nauka dla dziewcząt. Inne krzyści wyraźnie ważniejsze dla kbiet t te związane z pracą zawdwą raz ze zwiększaniem umiejętnści bsługi kmputera. Są t też grupy krzyści ważne dla sób niec starszych.

06 prfil użytkwników 06 PROFIL UŻYTKOWNIKÓW Wśród użytkwników kmputerów w biblitekach publicznych przeważają sby bardz młde 37% ma nie więcej niż 18 lat. Dzieci w wieku d 12 rku życia, a więc uczniwie szkół pdstawwych, t 15% użytkwników, młdzież w wieku gimnazjalnym (13-15 lat) t 13% użytkwników a 9% użytkwników ma 16 d 18 lat. Z kmputerów w biblitekach krzystają przede wszystkim kbiety - t trzech na czterech użytkwników kmputerów (dkładnie 70% i t nie uwzględniając pracwników biblitek). Mężczyźni (chłpcy) krzystający z kmputerów w biblitece t przede wszystkim nastlatki, ptem wraz ze wzrstem wieku liczba mężczyzn gwałtwnie spada. Spadek ten jest łagdniejszy wśród kbiet. Wykres 11. Wiek i płeć użytkwników kmputerów w biblitekach ODSETEK UŻYTKWONIKÓW BIBLIOTEKI 30% 20% 10% 0% 6% 5-10 22% 15% MEŻCZYŻNI KOBIETY 12% 11-15 16-20 21-25 8% 26-30 7% 31-35 8% 7% 36-40 41-45 MEŻCZYŹNI 30% PŁEĆ UŻYTKOWNIKÓW KOMPUTERÓW 6% 46-50 KOBIETY 5% 51-55 70% 3% 56-60 1% 61-65 WIEK

06 prfil użytkwników Wykres 12. Płeć i wiek użytkwników kmputerów w biblitekach UŻYTKOWNICY BIBLIOTEK MIESZKAŃCY GMIN, GDZIE DZIAŁA PROGRAM ROZWOJU BIBLIOTEK (sby w wieku 8 lat i więcej) 66+ 1% 0% 66+ 8% 5% 56-65 3% 1% 56-65 7% 6% 46-55 7% 2% 46-55 8% 8% 36-45 9% 3% 36-45 7% 7% 26-35 11% 3% 26-35 8% 9% 19-25 14% 5% 19-25 6% 6% 16-18 6% 3% 16-18 2% 2% 13-15 10% 5% 13-15 2% 2% <= 12 9% 8% <= 12 3% 3% KOBIETY MĘŻCZYŹNI Przewaga dziewczynek i młdych kbiet raz młdych chłpców w biblitekach nie wynika ze struktury wieku i płci w gminach bjętych Prgramu Rzwju Biblitek. W istcie kbiety w wieku 13-24 lata są gśćmi biblitek nawet kilkukrtnie częściej niż wynikałby t ze składu demgraficzneg gmin, gdzie działa PRB (te w wieku 13-15 lat czterkrtnie częściej, a te w wieku 16-18 lat trzykrtnie częściej). Również chłpcy d 15 rku życia krzystają z kmputerów w biblitekach znacząc częściej. Brakuje natmiast kbiet pwyżej 55 rku życia raz Tabela 1. Prównanie struktury wieku i płci użytkwników biblitek i mieszkańców gmin, gdzie działa PRB (stsunek dsetka użytkwników w wyróżninych kategriach demgraficznych d dpwiednieg dsetka ppulacji 8+ w gminach bjętych PRB). KOBIETY MĘŻCZYŹNI <= 12 2,6 2,5 13 15 4,1 2,2 16 18 2,7 1,3 19 24 2,3 0,8 25 34 1,4 0,3 35-44 1,7 0,4 45-54 1,1 0,3 55-64 0,4 0,2 65+ lat 0,05 0,04 drsłych mężczyźni (p 18 rku życia)

06 prfil użytkwników Wśród użytkwników kmputerów w biblitece przeważają więc uczniwie (39% wypełninych ankiet). Częst z kmputerów krzystają także studenci (9%). Wśród starszych niż 15 lat użytkwników kmputerów uczniwie i studenci t 28.5%, pdczas gdy wg danych Diagnzy Spłecznej 2009 5 na wsiach i w miastach d 20 tys. mieszkańców a więc na bszarze dcelwym Prgramu Rzwju Biblitek, jest ich 10%. Uczniwie i studenci są więc bardz mcn nadreprezentwani. Niemal c dziesiąty użytkwnik kmputerów t bezrbtny. Jeżeli weźmiemy pd uwagę tylk użytkwników szesnastletnich lub starszych t dsetek ten rśnie d 12%. Tymczasem wg Diagnzy Spłecznej 2009 był ich w miastach i wsiach d 20 tys. mieszkańców kł 7%. Ostrżnie mżna więc cenić, że bibliteki skutecznie przyciągają sby bezrbtne i jak zaznaczn wcześniej kmputery częst służą im d pszukiwania pracy. Należy jednak pamiętać, że dsetek bezrbtnych w ppulacji zmienia się w czasie, czasem dść radykalnie a przytaczane dane pchdzą z różnych kresów czasu, więc prównanie t trzeba traktwać strżnie. Prównanie z danymi z Diagnzy pzwala też stwierdzić, że nawet birąc pd uwagę sby w wieku 16 lat i starsze, w biblitekach jest zdecydwanie za mał rlników t jedynie 3% sób, które wypełniły ankietę i aż 8% całej ppulacji wsi i miast d 20 tys. mieszkańców. Pdbnie dść duża grupa jaką są emeryci i renciści stanwiąca aż 28% ppulacji tych terenów, t jedynie 4% użytkwników biblitek mających pwyżej 16 lat. 5 Diagnza Spłeczna realizwana jest na próbie 16+, dlateg prównanie danych z danymi z badania wymaga wyłączenie sób młdszych niż 16 lat.

06 prfil użytkwników Wykres 13. Sytuacja spłeczn-zawdwa użytkwników kmputerów w biblitekach Uczeń Pracwnik umysłwy 13% 39% Student Bezrbtny Pracwnik fizyczny Niepracujšcy (np zajmujšcy się dmem, inne Nauczyciel Emeryt lub rencista Rlnik Wlny zawód, samdzielny specjalista Wła ciciel firmy Kadra kierwnicza Inna sytuacja brak danych 9% 9% 6% 6% 5% 4% 3% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Niedreprezentwani Nadreprezentwani Prfil użytkwników dpełnić należy infrmacją, że 33% sób wypełniających ankietę ma pdstawwe wykształcenie; 10% ma wykształcenie zawdwe; 40% wykształcenie średnie. Pzstałe 17% ma wyższe wykształcenie. Prównania sób starszych niż 15 lat z danymi dtyczącymi ppulacji z Diagnzy Spłecznej pkazuje, że użytkwnicy kmputerów w biblitece są dść dbrze wykształceni na tle ppulacji wsi i małych miasteczek. W biblitece mżna sptkać sby z wykształceniem zarówn wyższym jak i średnim dwukrtnie częściej niż na wsiach i w małych miastach.

06 prfil użytkwników Wykres 14. Wykształcenie mieszkańców wsi i miast d 20 tys. mieszkańców raz użytkwników biblitek Użytkwnicy kmputerów w biblitekach, tylk sby w wieku 16+ 23% 11% 9% 23% 13% Pdstawwe 26% Diagnza Spłeczna 2009. Wsie i miasta d 20 tys. mieszkańców Zawdwe Średnie 40% Wyższe 55% Wydaje się, że wiek użytkwników kmputerów w biblitekach delikatnie rśnie. Nie był t widczne w mmencie przygtwywania pprzednich raprtów z badania (dane sugerwały raczej stabilnść), w statnich miesiącach jednak trend ten jest niec wyraźniejszy. Klejne pmiary pwinny wyjaśnić czy faktycznie biblitekm udaje się przyciągać craz starszych użytkwników. Wykres 15. Średni wiek ankietwanych - zmiana w czasie 35 30 25 20 25 27 26 25 27 25 25 24 29 28 24 27 25 26 24 23 29 29 27 28 32 30 29 30 29 28 33 15 10 mar-10 kwi-10 maj-10 cze-10 lip-10 sie-10 wrz-10 paź-10 lis-10 gru-10 sty-11 lut-11 mar-11 kwi-11 maj-11 cze-11 lip-11 sie-11 wrz-11 paź-11 lis-11 gru-11 sty-12 lut-12 mar-12 kwi-12 maj-12 Niec wyraźniejszy jest trend prprcji płci a właściwie jeg brak. Odsetek kbiet wśród użytkwników waha się d 62% d 80% ale nie zmienia się pdstawwa zależnść kbiet jest w biblitekach więcej.

06 prfil użytkwników Wykres 16. Prprcje płci wśród ankietwanych - zmiana w czasie 100% Mężczyźni 24% 20% 24% 35% 35% 37% 31% 22% 27% 26% 27% 26% 36% 35% 33% 38% 34% 30% 23% 25% 22% 32% 28% 37% 36% 32% 30% 75% 50% 25% 76% 80% 76% 65% 65% 63% 69% 78% 73% 74% 73% 74% 64% 65% 67% 62% 66% 70% 77% 75% 78% 68% 72% 63% 64% 68% 70% 0% Kbiety MAR 2010 KWI 2010 MAJ 2010 CZE 2010 LIP 2010 SIĘ 2010 WRZ 2010 PAŹ 2010 LIS 2010 GRU 2010 STY 2011 LUT 2011 MAR 2011 KWI 2011 MAJ 2011 CZE 2011 LIP 2011 SIĘ 2011 WRZ 2011 PAŹ 2011 LIS 2011 GRU 2011 STY 2012 LUT 2012 MAR 2012 KWI 2012 MAJ 2012