Śopyright by Roman Szyma ski & e-bookowo 2010 Fotografie: Roman Szyma ski ISBN 978-83-61184-99-7 Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo www.e-bookowo.pl Kontakt: wydawnictwo@e-bookowo.pl Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie, rozpowszechnianie cz ci lub cało ci bez zgody wydawcy zabronione Wydanie I 2010 2
Lago di Garda jest esencj Włoch, magicznym miejscem, w którym przeplata si cała historia i współczesno. Bajeczne krajobrazy, doskonały klimat i samopoczucie regeneruj ce zdrowie (tak psychiczne, jak i fizyczne), wspaniali ludzie i kuchnia ł cz ca smaki ródziemnomorskie i północnych Włoch - to tylko oczywi cie mała cz stka uroków tego regionu. Odwiedziłem wiele miejsc na wiecie, jednak to wła nie Lago di Garda zrobiła na mnie najwi ksze wra enie i spowodowała, e jest miejscem, do którego powracam ch tniej ni gdziekolwiek. Ka dy wyjazd owocuje nie tylko powrotem w ukochane miejsca, ale pozwala odkrywa na nowo wszystko to, czego poprzednio niejednokrotnie nie zauwa ałem, a i umysł tych wszystkich rzeczy nie był w stanie przedtem zarejestrowa. Niniejsze opracowanie nie jest relacj z podró y, ani typowym przewodnikiem po regionie. Nie jest te fotoreporta em, mimo zamieszczenia du ej ilo ci ilustracji. Ma za zadanie pokaza to, co w Lago di Garda jest najpi kniejsze a jednocze nie mam nadziej, zmobilizuje czytelnika do odwiedzenia tej cz ci Włoch... Zapraszam do lektury. 3
Ju Goethe i Hemingway zachwycali si jeziorem Garda, jednak dopiero na przełomie lat pi dziesi tych i sze dziesi tych XX wieku nast piła eksplozja najazdu turystów z całego wiata, która trwa do dnia dzisiejszego. W okresie letnim trudno obecnie znale zakwaterowanie w licznych hotelach i pensjonatach rozło onych wzdłu brzegu jeziora. Trudno si zreszt temu dziwi. Garda nie tylko stała si modna, ale dzi ki poło eniu stanowi cel dla coraz wi kszej rzeszy ludzi spragnionych aktywnego wypoczynku i jednocze nie pobytu w atmosferze romantycznego spokoju oraz niepowtarzalnego klimatu. Równie coraz wi cej naszych rodaków wybiera, jako punkt docelowy, ten jeden z najwspanialszych regionów Włoch. śoskonały klimat z ro linno ci ródziemnomorsk, cytrusami, palmami, cyprysami, kwitn cymi niemal cały rok oleandrami, winoro lami i drzewami oliwnymi (wina i uprawy oliwek stanowi składnik wyrobów najwy szej jako ci), i nieporównywalny bajeczny pejza wspaniałych alpejskich zboczy odbijaj cych si lustrzanie w bł kitnych wodach jeziora, sprawiaj, e pobyt pozostaje na długo w pami ci. 4
Jezioro Garda nale y do jednego z najwi kszych miejsc aktywnego wypoczynku w Europie. Lago di Garda to ró norodno atrakcji turystycznych i wspaniałe miejsce dla windsurferów z całego wiata. To tutaj wiatry ora i vento wprawiaj w ruch powietrze i wod, dzi ki czemu pasjonaci windsurfingu i eglarstwa maj doskonałe warunki do uprawiania sportów wodnych. ródło: www.floratour.biz 5
Jezioro Garda to ulubiony cel rowerowych wycieczek. Region znany jest na całym wiecie tak e z wysokiej jako ci pól golfowych. To samo odnosi si do gry w tenisa, paralotniarstwa, wspinaczki wysokogórskiej, czy nurkowania. Góry stanowi doskonałe miejsce dla uprawiaj cych kolarstwo górskie i inne sporty ekstremalne. Adrenalina i jednocze nie romantyczny klimat tworzony przez otaczaj cy wiat, zwany niejednokrotnie rajem na ziemi, to dopełnienie cało ci. Nie bez powodu region posiada równie nazw Riwiera d Amor. 6
północy stanowi śolomity Brenta, a na południu ograniczone s łagodnymi zboczami morenowych wzgórz. Jezioro Garda jest najwi kszym i jednocze nie najczystszym jeziorem Włoch poło onym u podnó a Alp. Szczególne miejsce w południowej cz ci Europy, jedynie 30 Kilometrów od Werony, 100 km od Mediolanu i 130 km od Wenecji, sprawia, e odwiedzane jest przez szerokie rzesze ludzi spragnionych, nie tylko aktywnego sp dzenia wolnego czasu, ale i odpoczynku w niepowtarzalnym klimacie. Jezioro oferuje go ciom wspaniał atmosfer i barwny krajobraz, który na Jezioro Garda (zwane niejednokrotnie Benaco), posiada powierzchni 370 km kw. Linia brzegowa wynosi ok. 165 km, maksymalna długo jeziora 52,6 km, szeroko maksymalna 17,2 km, a maksymalna gł boko wynosi 346 m. Poło enie: 65 m n.p.m. 7
Wielka przestrze wody dzieli jezioro morfologicznie na dwie cz ci. W ska północna cz jest otoczona przez strome góry śolomitów, które tworz aspekt dzikich fiordów, natomiast cz południowa charakteryzuje si szerokim i płytkim stosunkowo, w porównaniu z cz ci północn, akwenem ograniczonym zboczami morenowymi. Jezioro jest zasilane przez szereg rzek, z których najwi ksz jest rzeka Sarca wpadaj ca do jeziora w Torbole sul Garda, maj ca pocz tek w Val Rendena, a wypływ wód ma miejsce na południu rzek Mincio w Peschierze del Garda, b d c dopływem Padu. Administracyjnie region jeziora nale y do trzech prowincji: Lombardia (Prowincja Brescia), Veneto (Prowincja Verona) Trydent-Górna Adyga (Prowincja Trento) 8
ródziemnomorski klimat sprawia, e pobyt nad jeziorem nie musi ogranicza si tylko do okresu letniego, bowiem coraz wi ksza rzesza turystów odwiedza jezioro w okresie zimowym. I nie ma si czemu dziwi, bowiem temperatura w okresie zimowym (od grudnia do lutego wynosi 5 15 stopni, a temperatura wody 6 10 stopni). I to mi dzy innymi sprawia, e narciarze odwiedzaj cy stoki zjazdowe śolomitów cz sto dla czystego relaksu odwiedzaj Gard. W okresie marca maja temperatura waha si pomi dzy 15 24 stopni (woda 9 18 stopni), natomiast w okresie czerwiec sierpie to 24 32 stopnie (woda 17 27 stopni), we wrze niu 28-20 stopni (woda 22-17 stopnie), a w pa dzierniku i listopadzie w granicach 20 10 stopni (woda odpowiednio 15-10 stopni C.). 9
Ze wzgl du na rosn ce tu gaje oliwne i drzewa cytrynowe, wschodnia cz jeziora zwana jest Riwier Oliwn, natomiast zachodnia Riwier Śytrynow. śzi ki zbudowaniu drogi wokół jeziora o nazwie Gardesana, oddanej do u ytku w 1932 r. mo na objecha jezioro samochodem, motorem, czy nawet rowerem, co jest niezwykłym prze yciem. Jezioro jest idealn baz wypadow do zwiedzania miasta sztuki w Weronie. Tak e takie miasta jak: Brescia, Mantova, Trento czy Wenecja, nie wymagaj dodatkowych rekomendacji, a wypad w Dolomity stanowi dodatkowy punkt programu turystycznego. 10
Jezioro Garda powstało prawdopodobnie podczas ci głych ruchów lodowców w epoce aquarteryjskiej. W czasie epok geologicznych powstało fato benacense, co oznacza ró nice pomi dzy Brescia skim (lewym) i Wero skim (prawym) brzegiem jeziora. Po jednej stronie stoki i pagórki, a po drugiej stronie strome skały i przepa cie. POCZ TEK B d c tutaj na pewno zauwa y mo na, jak pełen kontrastów jest ten region. Niewielkie, historyczne miasteczka poło one wzdłu brzegu, zapraszaj na spacer, zakupy czy po prostu na odpoczynek. Podziwiaj c widoki warto wiedzie, e to jezioro powstało ok. 10 tys. lat temu, a pierwsze domy w tym regionie stawiano na palach. 11
Północna cz jeziora jest w sza, otoczona górami, z których wi kszo nale y do alpejskiego ła cucha Grupy Baldo (Gruppo del Baldo). Wydłu ony kształt jeziora jest typowy dla powstałego w dolinie morenowej, prawdopodobnie ukształtowanego w czasie zlodowacenia w paleolicie. Mimo ewidentnych ladów lodowca, prace badawcze dowiodły, i lodowiec pogł bił ju istniej ca dolin powstał na skutek erozji wodnej maj cej miejsce przed 5-6 milionami lat. Uformowanie si jeziora Garda do stanu obecnego trwało bardzo długo. Szacuje si, e trwało to cztery epoki lodowcowe. Lodowce jak gdyby wyryły zbiornik poprzez ruchy to w jedn, to w drug stron. Lodowce, poprzez swe obroty i ruchy, nadały formy pagórkom i stokom w południowej cz ci jeziora. 12
HISTORIA ok. 1700 p.n.e. Powstanie domów na palach w okolicy jeziora Garda, które zamieszkali Keltowie, Rhaeto-Rzymianie i Wenecjanie. 190 p.n.e. Północne Włochy zostały Rzymsk prowincj (Galia Śisalpina). 89 p.n.e. Werona stała si stanem Rzymskiej kolonii, mieszka cy najwa niejszych miast Północnych Włoszech otrzymuj Rzymskie prawa obywatelskie. 59-49 p.n.e. Cesarz Juliusz Cezar zostaje burmistrzem Galilei Cisalpina; Werona rozwija si jako wa ne centrum kultury i handlu. 452 Wojska Attili, których był królem Hunnen, zniszczyli Weron. 395 p.n.e. Po rozdarciu Rzymskiego Rz du, północna cz Włoch podlega pod zachodni cz Rzymu. 476 Upadek Zachodnio-Rzymskiego rz du; Germa ski przywódca Odoaker mianuje si "Królem Włoskim" i obiera jako siedzib Rawenn. 13
493 Teodor Wielki (Diederik van Bern) - Król Goten, pokonuje Odoakera. 568-774 Panowanie Longobardów. 774 Karol Wielki zdobywa rz d Longobardów; Pepin, syn Karola, zostaje królem Włoch. do 951 Karolingowscy cesarze i królowie walcz o władz w północnej cz ci Włoch. 1176 Cesarz Fryderyk Barbarossa przegrał z Lig Lombardzk, uznał w 1183 r. autonomi miast włoskich (Pokój Śonstant). 1260-1387 Zwolennicy cesarza Scaligeri, którzy panowali w Weronie, pobudowali du o zamków warownych i grodów wzdłu jeziora Garda. 1387-1405 Mediolo scy Visconti przejmuj rz dy nad Weron, a tym samym nad jeziorem Garda. 1405-1797 Wenecja obejmuje władz nad wschodnim brzegiem jeziora Garda. 1796 Napoleon zdobywa Lombardi i Wenecj. 14
1943-1946 Faszystowski dyktator Mussolini wycofuje si z jeziora Garda i zakłada Republik de Salò. Zaci te walki pomi dzy partyzantami a faszystami. W 1946 Włochy zostaj Republik. 1977 Lombardia, Wenecja i Południowy Tyrol uzyskuj autonomi. 1797 Pokój Śampoformio: zachodni brzeg jeziora Garda podlega Napoleonowi, a wschodni brzeg oddany zostaje w r ce Austriackie. 1821-1861 Okres Risorgimento. Austria musi odda w 1886 roku Lombardi i Wenecj królestwu włoskiemu, które zostało utworzone w 1861 roku. Trentino, a tym samym Riva i Torbole zostaj habsburskie. 1919 Po I Wojnie wiatowej Włochy otrzymuj z powrotem Saint-Germain, PołudniowyTirol i Trentino. 15
DOLCE VITA Region oferuje wyj tkowe atrakcje, tak w dzie, jak i w nocy. Poza przyrod, która jest wyj tkowa, poszczególne miejscowo ci oferuj praktycznie wszystko, czego dusza zapragnie. straganach odbywaj cych si codziennie w innej miejscowo ci targach rynkowych, charakteryzuj cych si typow atmosfer i temperamentem przynale nym mieszka com południa kontynentu. Na niezliczonych straganach mo na kupi wyroby regionalnego rzemiosła, wie e owoce i warzywa, a tak e regionalne specjały kuchni z wyrobami w dliniarskimi i ryby w ró nej postaci. Śentra wszystkich miejscowo ci t tni yciem. W dzie mo na dokona zakupów w du ych centrach handlowych (Riva, Śastelnuovo), czy w najbardziej ekskluzywnych butikach i sklepach oraz na 16