POLSKI ZWI^ZEK NIEWIDOMYCH

POLSKI ZWI^ZEK NIEWIDOMYCH ORGANIZACJA POZYTKU PUBLICZNEGO ul. Konwiktorska 9, 00-216 Warszawa a 022 831 22 71 centrala; 22 887 60 86122 831 33 83 Prezes, Dyrektor Zwi^ku fax 022 635 76 52 www.pzn.org.pl e-mail: pzn@pzn.org.pl Konto: Bank PEKAO SA, XV 0/Warszawa.16 1240 2887 1111 0000 3388 2352 Bank DnB NORD III O/War^zawa 55 1370 1037 0000 1701 4091 2200 Warszawa, dnia 8.05.2015 roku Pan Tadeusz Stawecki Sekretarz Stanu Ministerstwo Edukacji Narodowej 00-918 Warszawa Al. J. Ch. Szucha 25 L.dz. 777-CR-86-XV/2015 Szanowny Panie Ministrze. Nawiqzuj^c do przestanego nam projektu rozporz^dzenia w sprawie wamnkow organizowania ksztalcenia, wychowania i opieki dia dzieci i miodziezy niepetnosprawnych, niedostosowanych spotecznie i zagrozonych niedostosowaniem spotecznym przesytamy wypracowane przez nas rekomendacje dotyczcjce edukacji uczniow niewidomych i stebowidz^cych. Zdajemy sobie spraw^ z faktu, ze zawarte w naszym opracowaniu rekomendacje odnosz^ si^ nie tyiko do tego projektu rozporz^dzenia, ale takze do ustawy o systemie oswiaty i innych przepisow wydanych najej podstawie. B^dziemy wdzi^czni jezeli ntektore rekomendacje b^dzie mozna uwzgl^dnic juz w tym projekcie rozporzqdzenia. Rekomendacje zostafy wypracowane na warsztatach organizowanych przez Polski Zwiqzek Niewidomych w dniach 24-26 marca 2015 r. z udziatem 37 przedstawicieli z 28 placowek: o^rodkow szkolno-wychowawczych dia niewidomych i stabowidzqcych, poradni psychologiczno-pedagogicznych, placowek ogolnodost^pnych, w ktorych ucz^ si^ dzieci z problemami wzroku, wybranych placowek Polskiego Zwi^zku Niewidomych i innych placowek dia dzieci i miodziezy z uszkodzonym wzrokiem. Jest to bardzo reprezentatywne grono osob maj^cych wiedz^, doswiadczenie i wszechstronny oglcid sytuacji edukacji dzieci i mtodziezy z problemami wzroku w Polsce. RPW/3n80/2015 P Data:2015-05-12 V.SL 20i5-05- 1 2 yoczns

m» Warsztaty byfy wynikiem zaproponowanych przez MEN konsultacji publicznych dotycz^cych koncepcji edukacji uczniow niepelnosprawnych; przygotowywanych zmian do ustawy oswiatowej oraz zakoriczenia przez PZN trzyletniego projektu. realizowanego wspolnie przez PZN, Fundacj^ Perkins International w USA, osrodki szkolno-wychowawcze dia niewidomych i stabowidzqcych pod patronatem MEN - dotycz^cego doksztalcania specjalistow w placowkach ogolnodost^pnych. Z powazaniem )yrtktor Pol mi'r SiaJg(/.ata f^kwidolnych Pacholec Prezes Zarzqdu Polskiego Zwi^zku mgr Anna Woinh

Rekomendacje dotyczqce edukacji uczniow niewidomych i sfabowidzqcych Rekomendacje zostafy wypracowane na warsztatach organizowanych przez Polski Zwiqzek Niewidomych w dniach 24-26 marca 2015 r. z udziatem 37 przedstawlcieli osrodkow szkolnowychowawczych dia niewidomych 1 stabowidzqcych, poradni psychologiczno-pedagogicznych, placowek ogolnodost^pnych, w ktdrych uczq si^ dzieci z problemami wzroku, wybranych piac6wek Polskiego Zwiqzku Niewidomych i innych placowek dta dzieci i mtodziezy z uszkodzonym wzrokiem. Jest to bardzo reprezentatywne grono dia srodowiska niewidomych i slabowidzqcych. GoScmi byli takze przedstawiciele: Minlsterstwa Edukacji Narodowej, Departamentu Zwi^kszania Szans Edukacyjnych i Urz^du Miasta Wydziatu Edukacji w Bydgoszczy. Warsztaty byly wynikiem zaproponowanych przez MEN konsultacji publicznych dotyczqcych koncepcji edukacji uczni6w niepetnosprawnych; przygotowywanych zmian do ustawy oiwiatowej oraz zakoriczenia przez PZN trzyletniego projektu, realizowanego wsp6inie przez PZN, Fundacj^ Perkins International w USA, osrodki szkolno-wychowawcze dia niewidomych i stabowidzqcych pod patronatem MEN - dotyczqcego doksztatcania specjalist6w w placowkach og6lnodostqpnych. Uczestnlcy warsztatow pracowali w trzech grupach nad wypracowaniem rekomendacji w obszarach zaproponowanych przez Ministerstwo: 1. Warunki organizacji edukacji uczniow niewidomych i stabowidzqcych. 2. System wspomagania szkdf oraz doskonatenie zawodowe nauczycieli w zakresie edukacji uczni6w z problemami wzroku. 3. Finansowanle edukacji uczniow niewidomych i stabowldzqcych. Skupiliimy si^ gtownie nad systemem wspomagania szkot oraz doskonalenia zawodowego nauczycieli w plac6wkach ogolnodost^pnych z uwzgl^dnienlem wykorzystania ogromnego kapitatu specjalnych osrodkow szkolno-wychowawczych dia dzieci niewidomych i stabowidz^cych. Potencjat tych osrodk6w, wyrazaj^cy si^ w doswiadczeniu, zapleczu kadrowo-administracyjnym powinien b^t naszym zadaniem spozytkowany w systemie wspomagania szk6t ogolnodost^pnych. Jak wynika z dotychczasowych danych statystycznych, ktdrymi dysponuje PZN, uczniowie niepetnosprawni edukowani b^dq nadal w dwoch formach: - w przedszkolach, szkotach, oddziafach specjalnych i osrodkach, - w przedszkolach, szkotach i oddziatach ogolnodost^pnych (system wfqczajqcy) i integracyjnych. Rekomendacja 1 Dotychczasowy system wspomagania szkof ogolnodost^pnych i integracyjnych, opieraj^cy siq na: - poradniach psychologiczno-pedagogicznych, - bibliotekach pedagoglcznych, - placowkach doskonalenia nauczycieli, nie sprawdza si^. W tej sytuacji rekomendujemy wprowadzenie do dotychczasowego systemu jeszcze jednego podmiotu - osrodkow szkolno-wychowawczych dia niewidomych i stabowidzqcych a w

wojew6dztwach gdzie nie ma w tej chwili osrodkow, innych podmiot6w, po spetnieniu przez nie okreslonych kryteri6w. Uzasadnienie 1. Wymienione powyzej trzy plac6wki nie dysponuj^ odpowiednio przeszkolonq i posiadajqcq doswiadczenie kadrq (pod wzgl^dem merytorycznym i metodycznym), co zwfaszcza w powigzaniu z mato precyzyjnq diagnoz^ j zaieceniami do ksztatcenia specjalnego wskazuje na potrzeb^ zaangazowania bardzo doswiadczonych specjalistow, ktorzy mieliby zajmowac si^ wspomaganiem. 2. Pracownicy tych placowek nie pracujq na co dzteh z dziecmi niewidomymi i stabowidzqcymt i nie -maj^ mozliwoki konsultacji swoich dziatais z zespotem specjalistow zajmuj^cych si^ dziecmi niewidomymi i stabowidzqcymi. 3. Plac6wki nie dysponuj^ specjalistycznym sprz^tem, materiatami dydaktycznymi. 4. Powyzsze placowki nie byty przygotowywane do petnienia narzuconych im rol. Rekomendacja 2 Rekomendujemy wprowadzenie zmian w dotychczasowej strukturze oirodkow. Dokonanie zmiany w nazwie, zamiast Specjalny Osrodek Szkolno-Wvchowawczy dia Dzieci i Mtodziezy Niewidomych i Stabowidzqcych; Specjalistyczne Centrum Edukacyjno-Konsultacyjne dia Dzieci i Mtodziezy Niewidomych i Stabowidzqcych. W ramach Specjalistycznego Centrum rekomendujemy powotywanie nowej jednostki - Oirodka Wsparcia Edukacyjnego dia Niewidomych i Stabowldzqcych. Uzasadnienie Specjalistyczne Centrum spefniatoby dwie funkcje: - jak dotychczas edukacyjn^ w ramach funkcjonuj^cego w Centrum przedszkola, szk6t, internatu i konsultacyjnq dia rodzicow dzieci przebywaj^cych w przedszkolu czy szkole, oraz - konsultacyjn^ dia nauczycieli i rodzjcdw ze szk6t ogolnodost^pnych w ramach powotanej w Centrum nowej jednostki -Osrodka Wsparcia Edukacyjnego dia Niewidomych i Stabowidzqcych. Rekomendacja 3 W tych wojewodztwach gdzie nie ma w tej chwili osrodkow szkolno-wychowawczych dia dzieci niewidomych i sfabowidzqcych rekomendujemy powotywanie Osroddw Wsparcia Edukacyjnego dta Niewtdomych i Sfabowidzqcych. Rekomendacja 4 Rekomendujemy zapewnienie wyodr^bnionych srodkow finansowych na dziatalnoic Osrodkow Wsparcia Edukacyjnego. Uzasadnienie Warunkiem prawldtowego i efektywnego dziatania proponowanych przez nas Osrodkbw Wsparcia Edukacyjnego dia Niewidomych i Slabowidzqcych jest zabezpieczenie srodkow finansowych. Zadania konsultacyjne powinny bye wykonywane profesjonalnie i ciqgle zgodnre z potrzebami szkol ogolnodost^pnych.

Bardzo prosimy o uwzgl^dnienie naszych rekomendacji, oczekujemy na stanowisko Minlsterstwa w tej sprawie. Do WW. rekomendacji zat^czamy material zawierajqcy uzasadnienie I doprecyzowanie powyzszych propozycji oraz ustosunkowanie SIQ do punktu 11II konsultacji publicznych MEN (zat^cznik nr 1). Rekomendacje zostaty wypracowane przez przedstawlcieli 28 Instytucjl stanowl^cych reprezentatywne grono dia srodowiska osob niewidomych I stabowidz^cych, maj^cych wiedz^, doswiadczenie i wszechstronny oglqd sytuacji edukacji dzieci I miodziezy niewldomej I stabowidz^cej. Rekomendacje te s^ takze zgodne z wartosciami Ideowymi i zaiecenlami zawartyml w Konstytucji Rzeczpospolltej Polskiej, Konwencj^ ONZ i ustawie o systemie oswiaty (szczegolowy wykaz instytucjl I tresc fragmentow Konstytucji, Konwencjl ONZ i ustawy w zat^czniku nr 1) Prezes Zarz/jg Polskiego Zwi Dyrelitorl'i u Nkwidomvch mgr S faifonata Pacholec

Zatqcznik nr 1 Konsultacje publiczne MEN, stanowisko opracowane po warsztatach zorganizowanych przez Polski Zwiqzek Niewidomych, 24-26.03.2015 roku I. Jakie powinny bye warunki organizacji edukacji uczniow niepefnosprawnych? 1. Stworzenie warunk6w dobrej edukacji nalezy rczpocz^c od zmian w orzekaniu o potrzebie ksztatcenia specjalnego. W orzeczeniu powinna si^ znalezc rzetelna, pogt^biona funkcjonalna ocena ucznia, z ktorej b^d^ wynikac bardzo konkretne zaiecenia to do najkorzystniejszej formy ksztalcenia (ogolnodostqpna (wtqczajqca), integracyjna, specjalna), wskazanie konkretnych rodzajow zajqc rewalidacyjnych (specjalistycznych) I terapeutycznych, ktore uczeri skierowany do odpowiedniej formy ksztatcenia musi otrzymac. Szkota powinna ponosic konsekwencje nie wykonania zaieceri zawartych w orzeczeniu. Ponadto w orzeczeniu powinna bye informacja takze o tym jacy specjaliici konsultowali wskazania w nim zawarte, uwzgl^dniajqc specjalistow spoza poradni psychologicznopedagogicznej. W rozporz^dzeniu dotycz^cym orzekania o potrzebie ksztatcenia specjalnego powinien bye zapis o mozliwosci skorzystania z konsultacji specjalistow zewn^trznycti ze wskazanlem, na specjalistow z osrodkdw szkolno-wychowawczych dia dzieci i mfodziezy niewidomych i siabowidzqcych (pozniej Specjaiistycznycti Centrow Edukacyjno-Konsultacyjnych). 2. Nalezy wypracowac narz^dzia diagnostyczne, zwtaszcza dia psychologow, do badania poziomu funkcji intelektualnych dzieci niewidomych i slabowidzych. 3. System wsparcia w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka nalezy zachowac w obecnym stanie, wprowadzaj^c mozliwosc zwi^kszania liczby godzin miesi^cznej rewalidacji od 4-16. 4. Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne nalezy pozostawic bez zmian. 5. Konieczne jest dostosowywanie srodowiska pracy ucznia z problemami wzroku do jego niepetnosprawnoicl, np. odpowiednia kotorystyka, kontrasty, dobor oswietlenia, napisy, oznaczenta, organizacja przestrzeni, likwidacja barier architektonicznych. 6. Konieczne jest zapewnienie opieki medycznej {piel^gniarskiej, lekarskiej i specjalistycznej medycznej) fizjoterapeutycznej, rehabifitacji wzroku, neurologopedycznej, (ogopedii itp. we wszystkich placowkach o charakterze edukacyjnym. 7. Nalezy przeanaiizowac sposob reallzacji podstawy programowej dia uczniow z niepetnosprawnosci^ wzroku i dodatkowymi ogranlczenlami oraz przygotowania egzaminow zewn^trznych pod katem dostosowania arkuszy egzaminacyjnych {dotychczas wypracowane arkusze egzaminacyjne sq nadal nlezgodne z zasadami adaptacji). Konsultantem arkuszy muszq bye, np. eksperei z osrodkow szkolno-wychowawczych dia niewidomych i stabowldzqcych. NIe ma arkuszy dia dzieci z problemami wzroku z niepetnosprawnosciq intelektualn^ w stopniu lekkim na poziomie szkolnictwa zawodowego - trzeba dostosowac tresc arkuszy dia tyeh ucznibw. 8. Liczba godzin rewalidacji powinna wynikac z potrzeb ucznia i szczegotowych zaieceh zawartych w orzeczeniu o potrzebie ksztatcenia specjalnego. Zwtaszcza dia dzieci kierowanych do ksztatcenia w szkotach integraeyjnych i ogblnodostqpnych potrzebne jest wprowadzenie do rozporz^dzenia dotyczqcego orzekania o ksztatceniu specjalnym definicji zaj^c rewalidacyjnych i zapisu wskazujqcego na potrzeb^ wyszczegolnienia w orzeczeniu konkretnych zalecanych zaj^c. Zaj^cia rewaiidacyjne powinny obejmowac; ezynnosci zyeia eodziennego, orientacj^ przestrzenn^, nauk^ brajla i innych teehnik komunikacji, usprawnianie widzenia, zaj^cia z tyflotechniki, tyflografiki itp. 9. Nalezy stworzyc mozliwosc rownolegtego z zaj^ciami w klasie prowadzenia zaj^c indywidualnych z uezniem wymagajqcym dodatkowego wsparcia edukaeyjnego we wszystkich formach edukacji.

10. Nalezy takze zapewnid dziecku asystenta lub nauczyciela wspomagajqcego (dotyczy szkolnictwa ogblnodost^pnego i integracyjnego). 11. Nalezy prowadzic dzlatania edukacyjno-informacyjne dia rodzicow w zakresie mozliwosci wyboru kiezkt edukacyjnej dia ich dzieci. 12. W ramach studiow podyplomowych i kursow kwalifikacyjnych z zakresu tyflopedagogiki, nalezy Wasc wiqkszy nacisk na zajqcia praktyczne z szerszym zakresem zaj^c rewalidacyjnych i nnetodyki nauczania. 13. W trosce o zapewnienie dzieciom odpowiednich pomocy dydaktycznych i sprz^tu rehabllitacyjnego: - dobrze byioby stworzyd wypozyczalni^ specjalistycznego sprz^tu i pomocy dydaktycznych, w tym np. podrqcznlk6w, komunikatorow; - wyprawka szkolna dia ucznia z dysfunkcjq wzroku powinna co roku dopuszczaf mozliwosd szerokiego wachlarza pomocy: maszyny brajlowskle, kubarytmy, lupy elektroniczne, powiqkszalniki, oprogramowanie powi^kszaj^co-mbwi^ce Itp. 14. Nalezy przeprowadzac systematycznie, reprezentatywne badania na temat funkcjonowania uczniow po ukonczeniu szkofy specjalnej i ogdlnodost^pnej. II. Jak organlzowaf system wspomagania szk6t oraz doskonalenie zawodowe nauczycleli w zakresie edukacji uczniow niepetnosprawnych 1. Powolanie Osrodkow Wsparcia Edukacyjnego przy Specjalistycznych Centrach Edukacyjno- Konsultacyjnych dia Dzieci i Mtodziezy Niewidomych 1 Sfabowidzqcych (aktualnie osrodkach szkolnowychowawczych dia dzieci i mtodziezy niewidomych i stabowidz^cych) jak rowniez samodzielnych placowek, w wojewodztwach gdzie nie ma osrodkow wymaga zmian systemowych i wsparcia finansowego. 2. Nowa nazwa i charakter Specjalistycznych Centrow wskazuje na mozliwosc wsparcia edukacyjnego i konsultacyjnego dia dzieci, rodzicow i nauczycieli ze Specjalistycznego Centrum i spoza Centrum Edukacyjno-Konsultacyjnego czyli dia szkot ogolnodost^pnych (w systemie wtqczajqcym) i integracyjnych. 3. Poza tym obecna nazwa (specjalny osrodek szkolno-wychowawczy) sugerowata, ze osrodek jest przeznaczony dia dzieci z niepetnosprawnosci^ intelektuainq i wymagajqcych resocjalizacji. Nazwa ta stygmatyzuje wychowankow a spoteczny odbior jest pejoratywny. Zadania Qjrodkdw Wsparcia Edukacvineeo dfa Niewidomych i Stabowidzacych wobec szkdt OEolnodostepnvch i inteeracvinvch 1. Oirodek Wsparcia Edukacyjnego dia Niewidomych i Stabowidz^cych b^dzie uzupetniat zadania realizowane przez; - poradnie psychologiczno-pedagogicznych, - bibltoteki pedagogiczne, - placdwki doskonalenia nauczycleli. 2. Osrodek b^dzie wykonywat (stacjonarnie i mobitnie) nast^pujqce specjallstyczne zadania: - zapewnienie wsparcia metodycznego dia nauczycieli roznych przedmiotow w sprawach nagtych i biezqcych.

- zapewnienie konsultacji w realizacji zaj^c rewalidacyjnych wynikajqcych z potrzeb dziecka z probtemami wzroku, - udzielanie konsultacji przy tworzeniu IPET, - petnienie funkcji monitorujqcej przebieg edukacji dziecka, - udzielanie specjalistycznych konsultacji wynikajqcych z problemow z uszkodzonym wzrokiem w ustataniu sciezki po zakortczeniu szkoty dotyczqcej dalszej edukacji i plan6w zawodowych, - wskazywanie sposobow dostosowania ^rodowiska pracy ucznia odpowiednio do niepetnosprawnosci, np. odpowiednia kolorystyka, kontrasty, dobor oswietlenia, napisy, oznaczenia, dobor pomocy optycznych i optoelektronicznych, organizacja przestrzeni, likwidacja barier architektonicznych, - udzielanie wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dia dzieci i rodzicow, - udzielanie wsparcia dia dzieci niewidomych z dodatkowymi ograniczeniamt, - dziatania edukacyjne i informacyjne dia rodzicow - wskazywanie potrzeby tworzenia grup wsparcia, edukacja rodzicbw w zakresie mozliwosci wyboru sciezki edukacyjnej, - zapewnienie integracji ze srodowiskiem rowlesnikow z t^ sam^ niepetnosprawnosci^, Ponadto Oirodek moze, - organizowac turnusy szkolenlowo-rehabilltacyjne dia dzieci z rodzicami i kolonie dia dzieci, 3. Kto moze petnic^ rolq Osrodkow Wsparcia Edukacyjne dia Niewidomych i Stabowidz^cych: - dotychczasowe osrodki szkolno-wychowawcze dia niewidomych i stabowidzqcych i inne placowki, jesli spetni^ nast^puj^ce kryteria: - b^dq posiadaty staty b^dz wspotpracuj^cy z placowkq zespot wykwallfikowanych specjalistow takich jak: rehabilitant wzroku; Instruktor orientacji przestrzennej, samodzielnego, bezpiecznego i skutecznego poruszania si^; instruktor czynno^ci zycia codziennego; nauczyciele metod komunikacji (brajla, nowoczesnych technik informatycznych), doswiadczony tyflopedagog, psycholog; do^wiadczeni nauczyciele przedmiotowi posiadajqcy wiedzq na temat metod I narz^dzi nauczania specyficznych technik, np. z uzyclem notacji matematycznej, fizycznej, chemicznej czy muzycznej, - zapewni^ baz^ lokalow^ i specjalistyczne (pomoce dydaktyczne), wypozyczalni^ i lub sklep (w zaieznosci od mozliwosci) ze sprz^tem specjalistycznym. 4. Komu Osrodek udziela pomocy: - uczniom z dysfunkcjami wzroku, w zakresie przekraczajqcym kompetencje placowek ogolnodostqpnych, - nauczycielom, - rodzlcom. III. Jak efektywnle finansowac edukacje uanidw niepetnosprawnych? Dotyczy finansowania Osrodka Wsparcia Edukacyjnego.

1. Finansowanie dziatah Oirodka powinno odbywai^ si^ na dotychczasowych zasadach MEN z subwencji oswiatowej poprzez jednostki samorzqdowe, ale ze srodkow dedykowanych na dzlatalnosc. 2. Rekomendujemy, aby byto, to finansowanie systemowe a nie projektowe. Powyzsze stanowisko zostato opracowane przez reprezentatywne grono dia srodowiska niewidomych i stabowldzqcych, praktykow z 27 placdwek: 1. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 dia Dzieci Niewidomych i Stabowidzqcych im. L. Braille'a w Bydgoszczy 2. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego dta Dzieci Niewidomych i Stabowidz^cych w Chorzowie 3. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego dia Dzieci Niewidomych i Stabowidzqcych w D^browie Gorniczej 4. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego dia Dzieci Niewidomych i Stabowidzqcych w Krakowie 5. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego dia Dzieci Niewidomych w Laskach 6. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego dia Dzieci i Mtodziezy Niepetnosprawnych im. Profsor Z. S^kowskiej w Lublinie 7. Specjalnego Oirodka Szkolno-Wychowawczego nr 6 dia Dzieci Stabowidzqcych w todzi 8. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego dia Dzieci Niewidomych im. Synow Putku w Owrhskach 9. Dolnoslqskiego Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawczego nr 13 dia Niewidomych i Stabowldzqcych im. Marii Grzegorzewskiej we Wroctawiu 10. Specjalnego Osrodka Szkolno-Wychowawaego dia Dzieci Niewidomych i Sfabowldz^cych w Radomiu 11. Specjalnego Oirodka Szkolno-Wychowawczego dia Dzieci Stabowidzqcych w Warszawie przy ul. Kozminsklej 12. Specjalnego Osrodka Edukacyjno-Leczniczo-Rehabilitacyjnego dia Dzieci Niewidomych i NIedowidzqcych w Rudottowicach 13. Niepubllcznego Osrodka Rewalldacyjno-Wychowawczego dia Dzieci Niewidomych i Stabowidzqcych ze SprzQzonq Niepetnosprawnosciq, Niepubllcznego Przedszkols Specjalnego w Warszawie 14. Osrodka Wychowawczo-Rewalidacyjnego dia Dzieci i Mtodziezy NIewidomej i Stabowldzqcej PZN w Cz^stochowle 15. Stowarzyszenia na Rzecz Rehabilitacjl Niewidomych i Stabowidzqcych i Poradni Rehabilitacji Niewidomych i Stabowidz^cych w Poznaniu 16. Towarzystwa Pomocy Gtuchoniewidomym 17. Polskiego Zwiqzku Niewidomych Okr^gu Kujawsko-Pomorskiego

18. Polskiego Zwiqzku Niewidomych Okregu ^wi^tokrzyskiego 19. Polskiego Zwiqzku Niewidomych Instytutu Tyflologicznego w Warszawie 20. Zespotu Szkot nr 2 z Oddziatami Integracyjnymi w Brzegu 21. Publicznego Gimnazjum nr 2 w Gtuchotazach 22. Zespolu Szkot Medycznych w Prudniku 23. Zespolu Szkot Ogdinoksztatcqcych Integracyjnych nr 4 w Kielcach 24. Szkoty Podstawowej nr 44 w Gdansku 25. Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Zwoleniu 26. Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Prudniku 27. Zachodniopomorskiego Centrum Rehabllitacji i Edukacji Dzieci, Mtodziezy oraz Osob Dorostych z Dysfunkcjq Wzroku przy Polskim Zwiqzku Niewidomych Okregu Zachodnlopomorskim Wypracowane Rekomendacje i Stanowisko w odpowredzi na konsultacje publiczne MEN jest zgodne z tresci^ publikacji Rzecznika Praw Obywatelskich wydanej we wrzeiniu 2012 roku R6wne szanse w dost^pie do edukacji os6b z niepetnosprawnoiciami" i zawartymi w niej cytatami z Konstytucji Rzeczpospolltej Polskiej, Konwencjl ONZ i ustawy o systemie oswiaty. Kazdy ma prawo do nauki (...) Wtadze pubttczne zapewnrajq obywatetom powszechny i rdwny dost^p do wyksztatcenia (...) Art. 70 ust. 1 i 4 Konstytucji Rzeczpospolltej Polskiej Pailstwa-Strony uznaj^ prawo osob niepetnosprawnych do edukacji. W celu realizacji tego prawa bez dyskryminacji i na zasadach r6wnych szans Pahstwa-Strony zapewnrq wtqczaj^cy system ksztatcenia umozliwiajqcy integracj^ na wszystkich poziomach edukacji i w ksztatceniu ustawicznym (...). Aby wesprzed realizacji tego prawa, Pahstwa-Strony podejmq odpowiednie ^rodki w celu zatrudniania nauczycieli, w tym nauczycieli niepetnosprawnych, ktorzy majq kwatlfikacje w zakresie uzywania j^zyka migowego i/lub alfabetu Braille'a, oraz w celu szkolenia specjalistow i personelu pracujqcych na wszystkich szczeblach edukacji. Takie szkolenie b^dzie obejmowac wiedz^ na temat problemow niepetnosprawnosci 1 korzystania z wspomagajqcych (augmeritatywnych) i alternatywnych sposob6w, srodkow i form komunikacji, technik i materiatow edukacyjnych, w celu wspierania osob niepetnosprawnych. Paristwa-Strony zapewnlq, ze osoby niepefnosprawne b^dq miaty dost^p do powszechnego szkolnictwa wyzszego, szkolenia zawodowego, ksztatcenia dorostych i ksztatcenia ustawicznego, bez dyskryminacji i na zasadzie rownosci z innymi osobami. W tym celu Paristwa-Strony zapewniq, ze zapewnione b^dq racjonalne usprawnienia dia osob niepetnosprawnych. Art. 24 Konwencjl ONZ o Prawach Osob Niepetnosprawnych Paristwa-Strony uznajq, ze dziecko psychicznie tub fizycznie niepetnosprawne powinno miec zapewnionq petni^ normalnego zycia w warunkach gwarantujqcych mu godnosc, umozliwiajqcych osiqgniqcie niezaleznosci oraz utatwiaj^cych aktywne uczestnictwo dziecka w zyciu spoteczertstwa. Paristwa-Strony uznajq prawo dziecka niepetnosprawnego do szczegdlnej troski i b^dq sprzyjaty oraz

r 4 zapewniaty, stosowanie do dost^pnych srodkow, rozszerzenie pomocy udzielanej uprawnionym do niej dzieciom oraz osobom odpowiedzialnym za opiek^ nad nimi. Pomoc taka b^dzie udzielana na wniosek tych osob i, ktore SIQ nim opiekuj^. Uznaj^c szczegolne potrzeby dziecka niepetnosprawnego, pomoc (...) b^dzie udzielana bezptatnie tarn, gdzie jest to mozliwe, z uwzgl^dnieniem zasobow finansowych rodzic6w b^dz innych osob opiekuj^cych si^ dzieckiem, i ma zapewnic, aby niepetnosprawne dziecko posiadato skuteczny dost^p do oswiaty, nauki, opieki zdrowotnej, zasobow finansowych rodzicow b^dz innych osob opiekuj^cych si^ dzieckiem, opieki rehabilitacyjnej, przygotowania zawodowego oraz mozliwosci rekreacyjnych, realizowany w sposob prowadz^cy do osi^gni^cia przez dziecko jak najwyzszego stopnia zintegrowania ze spoteczenstwem oraz osobistego rozwoju, w tym jego rozwoju kulturalnego i duchowego. Art. 23 Konwencji ONZ o Prawach Dziecka System oswiaty zapewnia w szczegolnosci: (...) mozliwosc pobierania nauki we wszystkich typach szkot przez dzieci i mtodziez niepetnosprawne oraz niedostosowan^ spotecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami, a takze opiek? nad uczniami niepetnosprawnymi przez umozliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu ksztatcenia form i programow nauczania oraz zaj^c rewalidacyjnych (...). Art. 1 pkt 5 i 5a ustawy o systemie oswiaty z dnia 7 wrzesnia 1991 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) Opracowata Elzbieta Oleksiak Kierownik Centrum Rehabilitacji w Instytucie Tyflologicznym Polskiego Zwi^zku Niewidomych Ihffktof PobkiejoijHiwku Vkwdomycli mct Mff^orzata Pacholec Prezes Zarz^di Polskiego ZvW^zk mgranna Woinlak-Sz