Dokument opracowany przez zespół ekspertów Blue Ocean Business Consulting ds. transportu publicznego w składzie:

Projekt Warszawa, 12.11.2015 Dokument opracowany przez zespół ekspertów Blue Ocean Business Consulting ds. transportu publicznego w składzie: Rafał Polaczek kierownik projektu Anna Sępka Czesław Warsewicz Przemysław Kośmicki Ul. Kopernika 30 lok. 536 00-950 Warszawa Tel: 22 828 49 90 Fax: 22 828 49 93 www.bobc.pl biuro@bobc.pl

SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 4 1.1. CZYM JEST PLAN TRANSPORTOWY... 4 1.2. SŁOWNIK POJĘĆ UŻYWANYCH W DOKUMENCIE... 7 2. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU JEDNOSTKI TERYTORIALNEJ... 8 2.1. INFORMACJE OGÓLNE O POWIECIE... 8 2.2. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE, SPOŁECZNE I GOSPODARCZE POWIATU ZGORZELECKIEGO... 11 3. SYSTEM TRANSPORTOWY W POWIECIE ZGORZELECKIM... 20 3.1. SIEĆ DROGOWA W POWIECIE... 20 3.2. SIEĆ KOLEJOWA W POWIECIE... 24 3.3. TRANSPORT TRANSGRANICZNY... 31 3.4. SIEĆ KOMUNIKACJI AUTOBUSOWEJ... 32 3.5. STRUKTURA WŁAŚCICIELSKA W ZAKRESIE PODMIOTÓW REALIZUJĄCYCH TRANSPORT PUBLICZNY... 37 4. ZAPOTRZEBOWANIE NA PRZEWOZY O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W PERSPEKTYWIE DO 2025 ROKU... 38 4.1. WSKAZANIE OBSZARÓW WYMAGAJĄCYCH INTERWENCJI W ZAKRESIE DOWOZU... 38 4.2. OCENA I PROGNOZA POTRZEB PRZEWOZOWYCH... 39 4.3. OKREŚLENIE OBSZARÓW O NAJWIĘKSZYM POTENCJALNYM ZAPOTRZEBOWANIU NA PRZEWOZY... 43 4.4. SIEĆ KOMUNIKACYJNA POWIATU ZGORZELECKIEGO NA KTÓREJ PLANOWANE JEST WYKONYWANIE PRZEWOZÓW O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ... 45 4.5. WĘZŁY PRZESIADKOWE... 49 5. ORGANIZACJA RYNKU PRZEWOZÓW... 50 5.1. ROLA ORGANIZATORA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO... 50 5.2. TRANSPORT ZRÓWNOWAŻONY... 50 5.3. INTEGRACJA TRANSPORTU PUBLICZNEGO Z INDYWIDUALNYM... 52 5.4. OKREŚLENIE TRYBU WYBORU OPERATORÓW PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO... 54 6. PREFERENCJE DOTYCZĄCE WYBORU RODZAJU ŚRODKÓW TRANSPORTU... 59 7. OKREŚLENIE POŻĄDANEGO STANDARDU USŁUG PRZEWOZOWYCH W PRZEWOZACH O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ... 62 7.1. STANDARD USŁUG PRZEWOZOWYCH... 62 7.2. OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO W POWIECIE ZGORZELECKIM... 64 7.3. DOSTĘP OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ORAZ OSÓB O OGRANICZONEJ ZDOLNOŚCI RUCHOWEJ DO PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO... 70 2 Projekt dokumentu

7.4. DOSTĘPNOŚĆ PODRÓŻNYCH DO INFRASTRUKTURY PRZYSTANKOWEJ... 72 7.5. STANDARD TECHNICZNY POJAZDÓW I SPOSÓB ICH OZNAKOWANIA ORAZ STANDARYZACJA SYSTEMU POBIERANIA OPŁAT ZA BILETY 73 8. SPOSÓB ORGANIZOWANIA SYSTEMU INFORMACJI PASAŻERSKIEJ (SIP)... 75 9. INFRASTRUKTURA PRZYSTANKOWA... 78 10. PRZEWIDYWANE FINANSOWANIE USŁUG PRZEWOZOWYCH... 79 10.1. FINANSOWANIE TRANSPORTU PUBLICZNEGO... 79 10.2. FINANSOWANIE POWIATOWEGO TRANSPORTU DROGOWEGO... 80 11. KIERUNKI ROZWOJU PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W PERSPEKTYWIE DO 2025 ROKU... 82 3 Projekt dokumentu

1. WSTĘP 1.1. CZYM JEST PLAN TRANSPORTOWY Zgodnie z zapisami prawa, organizatorem publicznego transportu zbiorowego, w zależności od zasięgu przewozów, jest gmina, związek międzygminny, powiat (miasto na prawach powiatu), związek powiatów, województwo lub minister właściwy do spraw transportu. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (zwana dalej Ustawą) powierza organizatorowi do wykonania trzy zadania (art.8): a. planowanie rozwoju transportu, b. organizowanie publicznego transportu zbiorowego, c. zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. O skutecznym wykonywaniu pozostałych funkcji przesądza prawidłowa realizacja zadania planowania rozwoju transportu w formie planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego (plan transportowy). Ustawa nakłada obowiązek opracowania planu transportowego na niektórych organizatorów. W przypadku planowanego organizowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej, obowiązek opracowania planu ma: 1. Gmina: A. licząca, co najmniej 50 000 mieszkańców w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, B. której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami, których obszar liczy łącznie, co najmniej 80 000 mieszkańców w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; C. Związek międzygminny obejmujący obszar liczący, co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze gmin tworzących związek międzygminny; 2. Powiat: A. liczący, co najmniej 80 000 mieszkańców w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, B. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami, których obszar liczy łącznie, co najmniej 120 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 3. Związek powiatów obejmujący obszar liczący, co najmniej 120 000 mieszkańców w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze powiatów tworzących związek powiatów; 4. Województwo: A. w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, 4 Projekt dokumentu

B. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 5. Minister właściwy do spraw transportu - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym. Gminy, związki międzygminne i powiaty o mniejszej liczbie mieszkańców, niż podano powyżej, mogą, ale nie muszą opracowywać planów transportowych. Plan transportowy uchwalony w gminie, powiecie, województwie jest aktem prawa miejscowego, co oznacza, że podlega kontroli w trybie przewidzianym dla tych aktów. Pomiędzy planami transportowymi opracowanymi przez różnych organizatorów zachodzą oczywiste związki, które muszą być uwzględnione w procedurze przygotowywania planów: 1. W pierwszej kolejności plan transportowy powinien opracować minister właściwy do spraw transportu. 2. Marszałek województwa opracowuje plan transportowy dla swojego obszaru uwzględniając ogłoszony plan transportowy ministra. 3. Opracowując plan transportowy dla powiatu (lub związku powiatów) uwzględnia się plan transportowy opracowany i ogłoszony przez marszałka. 4. Wójt, burmistrz, prezydent miasta lub zarząd związku międzygminnego, opracowując plan transportowy dla swojego obszaru, będą zobowiązani do uwzględnienia planu transportowego opracowanego i ogłoszonego przez starostę lub marszałka województwa. Taka regulacja prawna art. 11 ust. 1 Ustawy ma na celu uporządkowanie działań i zapewnienie kontynuacji rozwiązań w planach transportowych niższego szczebla administracji. W praktyce powoduje jednak, że plan transportowy opracowywany na najniższym poziomie, czyli w gminie, o ile nie zostaną wcześniej opublikowane plany ministra, marszałka województwa i starosty, może wymagać aktualizacji po opublikowaniu planów transportowych administracji wyższego szczebla. Istnieje również możliwość koordynacji działań organizatorów różnych szczebli, tj. równoległego działania w trakcie projektowania planów, które są wykładane do wglądu we właściwych urzędach w wersji wstępnej przez organizatorów (art. 10 ust. 1 Ustawy), zwłaszcza, że projekty planów muszą być uzgadniane z sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego tego samego szczebla (art. 13 ust. 1-3). Podstawowy cel opracowania planu transportowego to poprawa jakości systemu transportowego i jego rozwój zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jakość systemu transportowego będzie bowiem decydującym czynnikiem, warunkującym jakość życia mieszkańców i rozwój gospodarczy obszaru objętego planem transportowym. Stosowanie zasady zrównoważonego rozwoju będzie zapewniało równowagę między aspektami społecznymi, gospodarczymi, przestrzennymi oraz ochrony środowiska. 5 Projekt dokumentu

Tak sformułowany cel nadrzędny planu transportowego powinien być osiągany poprzez realizację następujących celów szczegółowych: A. Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu - instrument poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych B. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego instrument zwiększania wydajności systemu z jednoczesnym ograniczaniem kosztów C. Integracja systemu transportowego - w układzie gałęziowym i terytorialnym D. Wspieranie konkurencyjności gospodarki obszaru - instrument rozwoju gospodarczego E. Poprawa bezpieczeństwa - radykalna redukcja liczby wypadków i ograniczenie ich skutków (zabici, ranni) oraz poprawa bezpieczeństwa osobistego użytkowników transportu F. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i warunki życia. 6 Projekt dokumentu

1.2. SŁOWNIK POJĘĆ UŻYWANYCH W DOKUMENCIE Tabela 1. Najważniejsze pojęcia używane w dokumencie Lp. Pojęcie Opis 1 Plan Transportowy Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, określający w szczególności: 1. Sieć komunikacyjną, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej; 2. Ocenę i prognozy potrzeb przewozowych; 3. Przewidywane finansowanie usług przewozowych; 4. Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu; 5. Zasady organizacji rynku przewozów; 6. Pożądany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej, z uwzględnieniem zagadnień ochrony środowiska naturalnego, dostępu osób niepełnosprawnych oraz dostępności podróżnych do infrastruktury przystankowej; 7. Przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasażera; 8. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego. 2 Organizator transportu publicznego Właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze. Organizator publicznego transportu zbiorowego jest właściwym organem, o którym mowa w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1370/2007. Organizatorem publicznego transportu zbiorowego w Powiecie Zgorzeleckim w zakresie przewozów powiatowych jest Starosta Zgorzelecki. 3 Operator Samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie. 4 Przewoźnik Przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym - na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu. 7 Projekt dokumentu

2. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU JEDNOSTKI TERYTORIALNEJ 2.1. INFORMACJE OGÓLNE O POWIECIE Powiat Zgorzelecki położony jest w południowo zachodniej Polsce, w Województwie Dolnośląskim, w jego zachodniej części. Siedzibą powiatu jest miasto Zgorzelec. Powiat Zgorzelecki graniczy od wschodu i północy z Powiatem Bolesławieckim, Powiatem Lubańskim, Powiatem Żagańskim, Powiatem Żarskim oraz Republiką Federalną Niemiec i Republiką Czeską. W gospodarce powiatu najważniejsze miejsce pod względem generowanych miejsc pracy, jak i ilości podmiotów, zajmuje przemysł wydobywczy i energetyczny, co warunkowane jest bogatymi pokładami węgla brunatnego, występowaniem złóż żwiru, piasku i bazaltu. Za najbardziej uprzemysłowiony obszar powiatu uznaje się Miasto i Gminę Bogatynia, gdzie zlokalizowane są PGE GiEK S.A. Oddział KWB Turów i PGE GiEK S.A. Elektrownia Turów wraz z grupą spółek zależnych, przy niej funkcjonujących. Zatrudnienie w tych podmiotach znajduje ok. siedmiu tysięcy pracowników. Ponadto w Mieście Zgorzelec, w jego południowej części wydzielone zostały tereny inwestycyjne, które włączono do Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, jako tzw. Podstrefa Zgorzelec. Miasto Zgorzelec zostało również włączone do terenów inwestycyjnych Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która powołana została rozporządzeniem Rady Ministrów z 15 kwietnia 1997 r. na okres 29 lat (1997-2026). W życiu gospodarczym powiatu istotnym segmentem są handel i usługi. Od 1948 roku istnieje tam bowiem Cech Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości, instytucja zrzeszająca rzemieślników różnych specjalności oraz drobnych przedsiębiorców. Kolejnym ważnym podmiotem, na który należy wskazać jest Związek Pracodawców Powiatu Zgorzeleckiego, którego jednym z głównych zadań jest stała i ścisła współpraca z samorządem lokalnym. Okolicznością sprzyjającą rozwojowi handlu i przedsiębiorczości jest położenie powiatu w ścisłym sąsiedztwie granicy z Czechami i Niemcami. Starostwo Powiatowe w Zgorzelcu czyni starania mające na celu, pośredniczenie w nawiązywaniu relacji biznesowych z partnerami zza zachodniej granicy. Przez Powiat Zgorzelecki przebiega kilka istotnych szlaków komunikacyjnych: Trasa europejska E40 (w ciągu drogi autostrady A4, relacji Calais- Ridder), Droga krajowa nr 30 (relacji: węzeł Zgorzelec - Lubań- Gryfów Śląski- Pasiecznik- Jelenia Góra), Droga krajowa nr 4 (relacji: gr.państwa- Jędrzychowice- węzeł Zgorzelec - Krzyżowa- Wrocław- Prądy- Nogowczyce- Gliwice- Katowice- Chrzanów- Kraków- Tarnów- Rzeszów- Jarosław- Radymno- Korczowa- gr.państwa) Droga krajowa nr 94 (relacji: węzeł Zgorzelec - Bolesławiec- Krzywa- Chojnów- Legnica- Prochowice- Wrocław- Brzeg- Opole- Strzelce Opolskie- Toszek- Pyskowice- Bytom- Będzin- Sosnowiec- Dąbrowa Górnicza- Olkusz- Kraków, droga nr 7- Kraków, droga nr 4- Targowisko, droga nr 4). Sieć komunikacyjną uzupełniają drogi powiatowe i gminne. Obok transportu kołowego występuje dobrze rozwinięta sieć kolejowa. W układzie popytowym istotną rolę stanowią połączenia Drezno- Zgorzelec- Węgliniec- Wrocław, Zgorzelec- Lubań- Jelenia Góra, Węgliniec- Lubań- Jelenia Góra, Węgliniec- Zielona Góra. 8 Projekt dokumentu

W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Zawidów, Zgorzelec, gminy miejsko- wiejskie: Bogatynia, Pieńsk, Węgliniec, gminy wiejskie: Sulików, Zgorzelec, miasta: Zawidów, Zgorzelec, Bogatynia, Pieńsk, Węgliniec W poniższej tabeli podsumowano podstawowe informacje statystyczne o Powiecie Zgorzeleckim. Tabela 2. Powierzchnia i ludność powiatu (stan na 31.12.2014 r.) Powierzchnia powiatu w km 2 Powierzchnia województwa w km 2 % województwa Ludność powiatu ludność województwa dolnośląskiego % województwa Gęstość zaludnienia na 1 km 2 838 19 947 4,20% 92 389 2 908 457 3,18% 146 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Udział powierzchni Powiatu Zgorzeleckiego w powierzchni całego województwa dolnośląskiego wynosi 4,20 proc. wg stanu na koniec 2013 roku. Nieznacznie gorzej ten odsetek kształtuje się dla udziału liczby mieszkańców Powiatu Zgorzeleckiego w odniesieniu do liczby mieszkańców całego Województwa Dolnośląskiego, gdzie wskaźnik ten osiąga wartość 3,18 proc. Tabela 3. Drogi powiatowe i gminne o ulepszonej nawierzchni na terenie Powiatu Zgorzeleckiego (stan na 31.12.2014 r.) Drogi Powiatowe % Województwa Gminne % Województwa Długość (km) 220,52 2,73% 573,3 3,25% Źródło: Główny Urząd Statystyczny Poniższa mapa pokazuje Powiat Zgorzelecki w podziale na gminy. 9 Projekt dokumentu

Mapa 1. Powiat Zgorzelecki Źródło: Starostwo Powiatowe w Zgorzelcu 10 Projekt dokumentu

2.2. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE, SPOŁECZNE I GOSPODARCZE POWIATU ZGORZELECKIEGO A. LICZBA LUDNOŚCI Jednym z elementów, które należy uwzględnić, przy długoterminowej prognozie potrzeb przewozowych w powiatowych przewozach pasażerskich są cechy demograficzne mieszkańców Powiatu Zgorzeleckiego. W poniższym rozdziale przedstawione są dane przedstawiające liczbę ludności w latach 2005-2015, gęstość zaludnienia, wskaźniki urbanizacji oraz liczbę urodzeń w latach 2000-2014 na obszarze objętym niniejszym opracowaniem. Dane wykorzystane poniżej pochodzą z Banku Danych Lokalnych, opracowań własnych wykonawcy oraz danych udostępnionych przez Zamawiającego. Tabela 4. Liczba ludności w Powiecie Zgorzeleckim w latach 2005-2014 Lata Powiat Zgorzelecki ogółem w miastach na wsi 2014 92 389 63 073 29 316 2013 93 158 63 696 29 462 2012 93 801 64 213 29 588 2011 94 205 b.d. b.d. 2010 94 636 b.d. b.d. 2009 92 867 b.d. b.d. 2008 93 408 b.d. b.d. 2007 93 732 b.d. b.d. 2006 94 122 b.d. b.d. 2005 94 765 b.d. b.d. 2004 95 195 b.d. b.d. 2003 95 731 b.d. b.d. 2002 95 950 b.d. b.d. 2001 96 290 b.d. b.d. 2000 96 479 b.d. b.d. Źródło: Bank Danych Lokalnych 11 Projekt dokumentu

Wykres 1. Liczba ludności w Powiecie Zgorzeleckim w latach 2000-2014 Liczba ludności w Powiecie Zgorzeleckim w latach 2000-2014 97000 96000 96479 96290 95950 95731 95000 94000 93000 95195 94765 94122 93732 93408 92867 94636 94205 93801 93158 92000 91000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Na podstawie tabeli należy wskazać, że na przestrzeni ostatnich piętnastu lat liczba ludności w powiecie uległa zmniejszeniu o 4,24 proc. Co więcej, na przestrzeni analizowanego czasu odnotowano jednorazowy wzrost liczby ludności r/r w latach 2009-2010, kiedy to liczba mieszkańców zwiększyła się o 1769 osób. B. GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA Wśród miast na obszarze Powiatu Zgorzeleckiego największą gęstością zaludnienia charakteryzuje się Miasto Zgorzelec oraz Miasto Zawidów, gdzie przypada odpowiednio 1986 i 711 osób na km 2. Trzecim miastem pod tym względem jest Pieńsk, gdzie współczynnik ten jest już mniejszy 599 osób na km 2. Miastami z najmniejszą gęstością zaludnienia są Bogatynia i Węgliniec. W przypadku ostatniej wymienionej jednostki gęstość zaludnienia jest blisko sześciokrotnie mniejsza, aniżeli w przypadku pierwszego w tym zestawieniu Zgorzelca. Tabela 4. Gęstość zaludnienia w miastach Powiatu Zgorzeleckiego L.p. Jednostka terytorialna ludność na 1 km 2 1 Miasto Zawidów 711 2 Miasto Zgorzelec 1986 3 Miasto Bogatynia 306 4 Miasto Pieńsk 599 5 Miasto Węgliniec 342 12 Projekt dokumentu

Wykres 2. Gęstość zaludnienia w miastach Powiatu Zgorzeleckiego 2500 Gęstość zaludnienia w miastach Powiatu Zgorzeleckiego (liczba osób na km 2 ) 2000 1986 1500 1000 711 599 500 306 342 0 Miasto Zawidów Miasto Zgorzelec Miasto Bogatynia Miasto Pieńsk Miasto Węgliniec Na tle Województwa Dolnośląskiego oraz powiatów sąsiednich gęstość zaludnienia w Powiecie Zgorzeleckim wypada relatywnie przyzwoicie. Gęstość zaludnienia wynosi w analizowanym powiecie 110 km 2. Liderem w zestawieniu jest Powiat Lubański, gdzie wskaźnik te jest największy i osiąga 131 km 2. Tabela 5. Gęstość zaludnienia Powiatu Zgorzeleckiego na tle sąsiednich powiatów L.p. Jednostka terytorialna ludność na 1 km 2 1 Województwo Dolnośląskie 146 2 Powiat Bolesławiecki 69 3 Powiat Lubański 131 4 Powiat Żagański 72 5 Powiat Żarski 71 6 Powiat Zgorzelecki 110 13 Projekt dokumentu

Wykres 3. Gęstość zaludnenia Powiatu Zgorzeleckiego na tle sąsiednich powiatów Gęstość zaludnienia Powiatu Zgorzeleckiego na tle sąsiednich powiatów (liczba osób na km 2 ) 160 146 140 131 120 110 100 80 72 71 69 60 40 20 0 Województwo Dolnośląskie Powiat Lubański Powiat Zgorzelecki Powiat Żagański Powiat Żarski Powiat Bolesławiecki W poniższych tabelach przedstawione są pozostałe dane dotyczące gęstości zaludnienia w rozbiciu na kolejne rodzaje jednostek samorządu terytorialnego. Tabela 6. Gęstość zaludnienia gmin miejsko- wiejskich w Powiecie Zgorzeleckim L.p. Jednostka terytorialna ludność na 1 km2 1 Gmina miejsko- wiejska Bogatynia 177 2 Gmina miejsko- wiejska Pieńsk 84 3 Gmina miejsko- wiejska Węgliniec 25 Tabela 7. Gęstość zaludnienia w gminach wiejskich w Powiecie Zgorzeleckim L.p. Jednostka terytorialna ludność na 1 km2 1 Gmina wiejska Sulików 65 2 Gmina wiejska Zgorzelec 61 14 Projekt dokumentu

C. WSKAŹNIK URBANIZACJI Dane dotyczące gęstości zaludnienia są dość silnie skorelowane ze wskaźnikiem urbanizacji. Powiat Zgorzelecki na tle Województwa Dolnośląskiego oraz powiatów sąsiadujących odznacza się wysokim poziomem zurbanizowania. Wskaźnik ten osiąga 68,27 proc. i w prezentowanym powyżej zestawieniu wyższy współczynnik urbanizacji odnotowuje się wyłącznie w przypadku całego Województwa Dolnośląskiego. Wskaźnik dla województwa osiąga 69,28 proc. i jest najwyższy dla wszystkich analizowanych w tabeli poniżej jednostek samorządu terytorialnego. Tabela 8. Wskaźnik urbanizacji wybranych JST L.p. Jednostka terytorialna Ludność w miastach w % ogółu ludności 1 Województwo Dolnośląskie 69,28% 2 Powiat Zgorzelecki 68,27% 3 Powiat Lubański 62,99% 4 Powiat Żarski 60,84% 5 Powiat Żagański 60,73% 6 Powiat Bolesławiecki 48,36% Źródło: Bank Danych Lokalnych Wykres 4. Wskaźnik urbanizacji wybranych JST Ludność w miastach w % ogółu ludności Powiat Bolesławiecki 48,36% Powiat Żagański 60,73% Powiat Żarski 60,84% Powiat Lubański 62,99% Powiat Zgorzelecki 68,27% Województwo Dolnośląskie 69,28% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00% 15 Projekt dokumentu

D. LICZBA URODZEŃ Analiza rynku przewozów transportu publicznego musi uwzględniać tendencje w zakresie liczby mieszkańców, jego struktury oraz ruchu naturalnego. Zauważalny na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat spadek liczby mieszkańców Powiatu Zgorzeleckiego oraz wysoki wskaźnik urbanizacji dają podstawę do przekonania, że popyt na transport publiczny nie będzie w najbliższych latach ulegał zmniejszeniu. Wśród czynników negatywnych należy wyróżnić odwrócenie trendu spadkowego w zakresie raportowanej liczby urodzeń. Od 2009 roku obserwuje się wyraźny liczby urodzeń. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat pięciokrotnie odnotowywano liczbę urodzeń niższą, aniżeli w roku poprzedzającym. Wykres 5. Liczba urodzeń w Powiecie Zgorzeleckim w rozbiciu na poszczególne gminy (stan na 31.12.2014 r.) Liczba urodzeń w latach 2010-2014 w rozbiciu na poszczególne gminy 300 250 266 274 237 220 274 255 238 229 2010 2011 2012 2013 2014 200 212 219 150 100 50 43 35 33 39 40 85 94 88 84 74 78 90 85 70 71 75 66 70 69 73 54 57 59 83 71 0 gmina miejska Zawidów gmina miejska Zgorzelec Gmina miejsko- Gmina miejsko- wiejska Bogatynia wiejska Pieńsk Gmina miejsko- wiejska Węgliniec Gmina wiejska Sulików Gmina wiejska Zgorzelec Źródło: Bank Danych Lokalnych 16 Projekt dokumentu

Wykres 6. Liczba urodzeń ogółem na terenie Powiatu Zgorzeleckiego na przestrzeni lat 2000-2014 1000 Liczba urodzeń ogółem na terenie Powiatu Zgorzeleckiego na przestrzeni lat 2000-2014 950 944 900 894 920 916 850 800 864 864 839 823 750 765 767 700 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 E. LICZBA POJAZDÓW W POWIECIE ZGORZELECKIM Wzrastająca liczba samochodów osobowych stanowi duże wyzwanie dla transportu publicznego, który musi stać się bardziej konkurencyjny, aby dotrzeć z ofertą do osób podróżujących komunikacją indywidualną. Z drugiej strony rolą transportu publicznego jest zapewnienie przynajmniej podstawowych połączeń komunikacyjnych tym mieszkańcom, którzy nie posiadają samochodu lub prawa jazdy, co może przyczynić się do walki z wykluczeniem, zwłaszcza osób mieszkających na obszarach wiejskich. Duży wpływ na stan nawierzchni dróg ma zwiększająca się liczba pojazdów poruszających się po drogach w powiecie. Liczba zarejestrowanych samochodów osobowych w 2014 roku wynosiła 46 108. Liczba samochodów osobowych na 1000 mieszkańców Powiatu Zgorzeleckiego jest o 6,52% niższa niż w całym Województwie Dolnośląskim i wynosi 499,1. Pomimo tego liczba samochodów osobowych w Powiecie Zgorzeleckim rokrocznie ulega zwiększeniu. Od roku 2010 liczba samochodów osobowych zwiększyła się o 19,26 proc. 17 Projekt dokumentu

Wykres 7. Liczba samochodów osobowych w powiecie zgorzeleckim 48 000 Liczba samochodów osobowych w Powiecie Zgorzeleckim 46 000 46 108 44 000 44 241 42 000 40 000 38 000 38 663 40 741 42 438 36 000 34 000 2010 2011 2012 2013 2014 F. DOCHODY LUDNOŚCI I BEZROBOCIE Według danych Głównego Urzędu Statystycznego przeciętne wynagrodzenie brutto mieszkańca Powiatu Zgorzeleckiego wyniosło 3551,19 zł. Ogólnokrajowa stopa bezrobocia na koniec grudnia 2014 r. wyniosła 11,50%. Województwo Dolnośląskie ma średni wskaźnik bezrobocia w kraju, wynoszący 10,40%, co stawia je na 6 miejscu w skali kraju. Ten sam wskaźnik dla Powiatu Zgorzeleckiego wyniósł 12,10 proc., co jest drugim najlepszym wynikiem w zestawieniu. W porównaniu ze stopą bezrobocia z końca 2013 roku, to zmniejszyło się o 2,6 pkt. proc. Tabela 9. Stopa bezrobocia rejestrowanego w Powiecie Zgorzeleckim na tle powiatów sąsiednich Jednostka terytorialna 2013 2014 Polska 13,40% 11,50% Województwo Dolnośląskie 13,10% 10,40% Powiat Żagański 25,70% 22,20% Powiat Żarski 16,50% 12,90% Powiat Bolesławiecki 12,60% 8,90% Powiat Lubański 21,60% 17,80% Powiat Zgorzelecki 14,70% 12,10% 18 Projekt dokumentu

Wykres 8. Stopa bezrobocia rejestrowanego w Powiecie Zgorzeleckim na tle powiatów sąsiednich Stopa bezrobocia rejestrowanego w Powiecie Zgorzeleckim na tle powiatów sąsiednich Powiat Zgorzelecki 12,10% 14,70% Powiat Lubański 17,80% 21,60% Powiat Bolesławiecki 8,90% 12,60% Powiat Żarski 12,90% 16,50% Powiat Żagański 22,20% 25,70% Województwo Dolnośląskie Polska 10,40% 13,10% 11,50% 13,40% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 19 Projekt dokumentu

3. SYSTEM TRANSPORTOWY W POWIECIE ZGORZELECKIM 3.1. SIEĆ DROGOWA W POWIECIE Odpowiednia organizacja całego systemu transportowego wpływa na podział zadań przewozowych. W Powiecie Zgorzeleckim zadania te są dzielone między transport drogowy zarówno zbiorowy, jak i indywidualny oraz transport szynowy. Jego funkcjonowanie będzie uzależnione od właściwego zagospodarowania przestrzennego powiatu, zwłaszcza od stopnia rozwinięcia sieci dróg oraz od stanu ich nawierzchni, a także stanu infrastruktury kolejowej jak również skomunikowania kolei i transportu autobusowego. Dobrze rozwinięty układ drogowy jest podstawowym czynnikiem decydującym o dostępności zewnętrznej i wewnętrznej powiatu. Dzięki drodze europejskiej E40, drogom krajowym nr 30, 4, 94 oraz drogom wojewódzkim nr 296, 351, 352, 353, 354, 355, powiat ma zagwarantowane dobre połączenie ze stolicą województwa - Wrocławiem oraz z siedzibami powiatów sąsiadujących. Przez powiat przechodzą następujące drogi: 1. Krajowe: A4, 30, 4, 94 2. Wojewódzkie: 296, 351, 352, 353, 354, 355 Poniższa mapa przedstawia stan budowy dróg szybkiego ruchu na terenie Województwa Dolnośląskiego. Jak wynika z danych przedstawionych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, wszelkie inwestycje na terenie Powiatu Zgorzeleckiego zostały zakończone. Ponadto w perspektywie najbliższych kilku lat nie są planowane żadne nowe inwestycje. Niemniej należy nadmienić, że w 2009 roku oddano do użytku inwestycję Autostrada A4 Zgorzelec- Krzyżowa, składającą się z dwóch odcinków: Odcinek A Zgorzelec Wykroty (km 0+000 22+000) odcinek autostrady o łącznej długości 22 km wykonany i oddany do użytkowania w dniu 14 sierpnia 2009 r. Odcinek B Wykroty Krzyżowa (km 22+000 51+400) odcinek autostrady o łącznej długości 29,4 km wykonany i oddany do użytkowania w dniu 14 sierpnia 2009 r. 20 Projekt dokumentu

Mapa 1. Mapa budowy dróg (woj. dolnośląskie) Źródło: GDDKiA 21 Projekt dokumentu

W poniższej tabeli prezentujemy szczegółowy wykaz dróg powiatowych na terenie Powiatu Zgorzeleckiego. Tabela 10. Wykaz dróg powiatowych L.p. Nr drogi Przebieg drogi Długość Drogi (km) 1 2361 D Sieniawka Bogatynia 12,091 2 2363 D Sieniawka Kopaczów 7,487 3 2364 D Zittau- Hradek 1,473 4 2365 D Wyszków Wolanów 2,276 5 2367 D Działoszyn Wyszków Bogatynia (Strzegomice) 6,57 6 2368 D Działoszyn Posada 1,608 7 2369 D Dr. nr 352 Lutogniwice Kostrzyna Ręczyn 10,752 8 2370 D Krzewina- stacja PKP 2,164 9 2371 D Mała Wieś Górna - Radzimów 2,085 10 2372 D Dojazd do stacji PKP Mikułowa 1,162 11 2373 D Miedziana - Łowin 1,774 12 2374 D Stary Zawidów Wielichów 2,403 13 2375 D Studniska Górne 2,998 14 2376 D Wrociszów Górny - Skrzydlice 2,791 15 2486 D (Platerówka) gr. gminy Radzimów Zawidów 7,151 16 2377 D Miedziana Zawidów 4,022 17 2378 D Dr. nr 357 Mikułowa Radzimów Miedziana 9,305 18 2379 D Sulików Radzimów 3,858 19 2380 D Sulików Studniska Górne Gozdanin 6,666 20 2381 D Włosień- stacja PKP Mikułowa 1,592 21 2383 D Zgorzelec Kunów Mała Wieś Dolna 6,194 22 2384 D Osiek Radomierzyce Wilka stacja PKP Zawidów 9,799 23 2385 D Dr. nr 352 Koźlice Łomnica Wrociszów Dolny/droga nr 355/ 11,999 24 2386 D Koźmin Kunów Studniska Dolne 3,692 25 2387 D Zgorzelec Studniska Dolne Mikułowa 9,711 26 2388 D Jerzmanki Gozdanin 3,873 27 2389 D Łagów Gronów 7,676 28 2390 D Przesieczany Gronów Sławnikowice gr. Gminy (Nowa Karczma) 5,831 29 2392 D Koźmin - Osiek 2,314 30 2393 D Przesieczany Dłużyna Czerwona Woda 8,345 22 Projekt dokumentu

31 2394 D Żarska Wieś Gronów 3,751 32 2395 D Jędrzychowice Łagów 3,832 33 2396 D Jędrzychowice- granica państwa 0,632 34 2397 D Zgorzelec- Stacja PKP Jerzmanki 5,945 35 2398 D Lasów Trójca Gozdanin gr. gminy (Rudzica) (Rudzica) gr. gminy Włosień 17,283 36 2400 D Dr. nr 4 Strzelno Czerwona Woda 3,64 37 2401 D Droga przez wieś Bielawa Górna 3,197 38 2403 D Węgliniec Dłużyna Jędrzychowice 19,782 39 2405 D Dr. nr 296 stacja kolejowa Ruszów dr. nr 350 2,798 220,52 Mapa 2. Sieć drogowa w powiecie zgorzeleckim Źródło: opracowanie własne 23 Projekt dokumentu

3.2. SIEĆ KOLEJOWA W POWIECIE Województwo Dolnośląskie charakteryzuje się dużą gęstością sieci linii kolejowych, wynoszącą 8,8 km linii/100 km 2 powierzchni, co daje drugi wynik w kraju po Województwie Śląskim (wartość średnia dla całego kraju, wynosi 6,5 km na 100 km 2 powierzchni ogólnej). Przez powiat przechodzą następujące linie kolejowe, po których kursują pociągi pasażerskie: LINIE KOLEJOWE PODLEGŁE ZAKŁADOWI LINII KOLEJOWYCH W WAŁBRZYCHU: 1. Linia Nr 274: Wrocław Zgorzelec, jednotorowa, niezelektryfikowana, 9 km na terenie powiatu; 2. Linia Nr 290: Mikułowa Bogatynia, jednotorowa, niezelektryfikowana, 33 km, 3. Linia Nr 324: Ręczyn granica państwa, jednotorowa, niezelektryfikowana, 0,7 km; 4. Linia Nr 344: Wilka Zawidów, jednotorowa, niezelektryfikowana, 5 km; 5. Linia Nr 346: Liberec Zittau, jednotorowa, niezelektryfikowana, 24,5 km; 6. Linia Nr 779: Studniska Las, jednotorowa, niezelektryfikowana, 1 km; LINIE KOLEJOWE PODLEGŁE ZAKŁADOWI LINII KOLEJOWYCH WE WROCŁAWIU: 1) Linia Nr 274: Jerzmanki Zgorzelec, jednotorowa, niezelektryfikowana, obciążona tylko ruchem towarowym, 3,035 km; 2) Linia Nr 278: Węgliniec Zgorzelec, dwutorowa, niezelektryzowana, obciążona ruchem pasażerskim (w tym międzynarodowym) oraz towarowym krajowym, 27,127 km; 3) Linia Nr 279: Węgliniec szlak przed Gierałtowem Wykrotami, jednotorowa, niezelektryzowana, obciążona tylko ruchem towarowym międzynarodowym, 0,76 km; 4) Linia Nr 295: Węgliniec Bielawa Dolna Granica RP Horka, dwutorowa, niezelektryzowana, obciążona tylko ruchem pasażerskim, 12,872 km; 5) Linia Nr 339: Ruszów Gozdnica, jednotorowa, niezelektryzowana, przeznaczona do ruchu towarowego - obecnie zawieszona; 6) Linia Nr 778: Zgorzelec miasto Krysin, jednotorowa, niezelektryzowana, obciążona tylko ruchem towarowym, 1,159 km; 7) Linia Nr 781: Pieńsk Granica RP, linia częściowo rozebrana przeznaczona do likwidacji. 24 Projekt dokumentu

Poniższa mapa pokazuje sieć kolejową na obszarze Powiatu Zgorzeleckiego. Mapa 3. Sieć kolejowa w powiecie zgorzeleckim źródło: opracowanie własne Poniżej prezentujemy czynne stacje i przystanki kolejowe w ruchu pasażerskim na terenie Powiatu Zgorzeleckiego. Tabela 11. Stacje i przystanki kolejowe w Powiecie Zgorzeleckim L.p. Stacje i przystanki kolejowe 1 Jagodzin 2 Jerzmanki 3 Jędrzychowice 4 Lasów 5 Mikułowa 6 Pieńsk 7 Ruszów 8 Stary Węgliniec 9 Węgliniec 10 Zgorzelec 11 Zgorzelec Miasto 25 Projekt dokumentu

Na teren Powiatu Zgorzeleckiego wjeżdżają pociągi następujących przewoźników kolejowych: 1. Przewozy Regionalne 2. Koleje Dolnośląskie Na czynnych stacjach w powiecie zatrzymują się pociągi osobowe, uruchamiane przez Koleje Dolnośląskie na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Na stacji Węgliniec i Zgorzelec dochodzi także do zatrzymań pociągów przewoźnika Przewozy Regionalne, pod marką REGIO Winnica. Istotną rolę w funkcjonowaniu transportu kolejowego na obszarze powiatu odgrywa węzeł kolejowy Węgliniec. Na stacji Węgliniec w ciągu doby dochodzi do 30 odjazdów pociągów obu wymienionych przewoźników. (stan na 16 listopada 2015 r.). Jak obrazuje poniższa tabela więcej niż co trzecia podróż odbywa się w kierunku Wrocławia (40,00 proc.), a co czwarta podróż odbywa się w kierunku Jeleniej Góry. Udział dwóch wskazanych kierunków w łącznej liczbie odjazdów w ciągu doby przekracza 50 proc. Wśród czynników, które to determinują należy wskazać uwarunkowania związane z motywacjami podróży mieszkańców Powiatu Zgorzeleckiego. Zdecydowana większość podróży w tych dwóch kierunkach związana jest z motywacją dom- praca. Tabela 12. Kierunki odjazdów ze stacji Węgliniec Kierunek docelowy Liczba odjazdów w danym kierunku docelowym w ciągu doby % udział odjazdów danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby Wrocław Główny 12 40,00% Jelenia Góra 6 20,00% Zgorzelec 4 13,33% Zielona Góra 3 10,00% Lubań Śląski 3 10,00% Żary 1 3,33% Legnica 1 3,33% ogółem 30 100% 26 Projekt dokumentu

Wykres 9. Udział odjazdów w danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wsystkich kierunkach w ciągu doby stacja Węgliniec % udział odjazdów w danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 40,00% Wrocław Główny 20,00% 13,33% 10,00% 10,00% 3,33% 3,33% Jelenia Góra Zgorzelec Zielona Góra Lubań Śląski Żary Legnica Tabela 13. Kierunki odjazdów ze stacji Zgorzelec Miasto Liczba odjazdów w Kierunek docelowy danym kierunku docelowym w ciągu doby % udział odjazdów danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby Jelenia Góra 6 31,58% Węgliniec 4 21,05% Zgorzelec 4 21,05% Zielona Góra 3 15,79% Żary 1 5,26% Legnica 1 5,26% ogółem 19 100% 27 Projekt dokumentu

Wykres 10. Udział odjazdów w danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby Zgorzelec Miasto % udział odjazdów danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby 35,00% 31,58% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 21,05% 21,05% 15,79% 10,00% 5,00% 0,00% 5,26% 5,26% Jelenia Góra Węgliniec Zgorzelec Zielona Góra Żary Legnica Tabela 14. Kierunki odjazdów ze stacji Zgorzelec (Zgorzelec Ujazd) Liczba odjazdów w Kierunek docelowy danym kierunku docelowym w ciągu doby % udział odjazdów danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby Zielona Góra 3 42,86% Jelenia Góra 2 28,57% Węgliniec 1 14,29% Żary 1 14,29% ogółem 7 100% 28 Projekt dokumentu

Wykres 11. Udział odjazdów w danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby Zgorzelec (Zgorzelec Ujazd) 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% % udział odjazdów danym kierunku w łącznej liczbie odjazdów we wszystkich kierunkach w ciągu doby 42,86% 28,57% 14,29% 14,29% Zielona Góra Jelenia Góra Węgliniec Żary Poniżej prezentujemy szczegółowe zestawienie odjazdów pociągów z węzła kolejowego Węgliniec. Tabela 15. Detaliczne zestawienie odjazdów pociągów ze stacji Węgliniec L.p. godz. odjazdu Przewoźnik Marka Kierunek docelowy odjazdu 1 04:14 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 2 05:10 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 3 05:18 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 4 06:14 Koleje Dolnośląskie Żary 5 06:15 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 6 06:33 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 7 07:06 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 8 07:23 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 9 07:59 Koleje Dolnośląskie Zielona Góra 10 08:06 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 11 09:50 Przewozy Regionalne Regio "Winnica" Jelenia Góra 12 10:10 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 13 11:29 Koleje Dolnośląskie Legnica 14 11:59 Koleje Dolnośląskie Lubań Śląski 15 12:12 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec 16 13:23 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 29 Projekt dokumentu

17 13:26 Koleje Dolnośląskie Zielona Góra 18 13:35 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 19 15:38 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 20 15:45 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 21 15:45 Przewozy Regionalne Regio "Winnica" Zielona Góra 22 17:36 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 23 17:42 Koleje Dolnośląskie Lubań Śląski 24 18:15 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 25 18:37 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec 26 19:44 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 27 20:45 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec 28 21:50 Koleje Dolnośląskie Wrocław Główny 29 22:00 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec 30 22:06 Koleje Dolnośląskie Lubań Śląski Tabela 16. Detaliczne zestawienie odjazdów pociągów ze stacji Zgorzelec Miasto L.p. godz. odjazdu Przewoźnik Marka Kierunek docelowy odjazdu 1 05:31 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 2 05:45 Koleje Dolnośląskie Żary 3 07:27 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 4 07:31 Koleje Dolnośląskie Zielona Góra 5 09:25 Koleje Dolnośląskie Węgliniec 6 10:08 Przewozy Regionalne Regio "Winnica" Jelenia Góra 7 11:08 Koleje Dolnośląskie Legnica 8 12:33 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec 9 12:57 Koleje Dolnośląskie Zielona Góra 10 13:54 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 11 15:17 Przewozy Regionalne Regio "Winnica" Zielona Góra 12 15:59 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 13 17:47 Koleje Dolnośląskie Węgliniec 14 17:57 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 15 18:57 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec 16 19:14 Koleje Dolnośląskie Węgliniec 30 Projekt dokumentu

17 21:06 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec 18 21:23 Koleje Dolnośląskie Węgliniec 19 22:20 Koleje Dolnośląskie Zgorzelec Tabela 17. Detaliczne zestawienie odjazdów pociągów ze stacji Zgorzelec (Zgorzelec Ujazd) L.p. godz. odjazdu Przewoźnik Marka Kierunek docelowy odjazdu 1 05:42 Koleje Dolnośląskie Żary 2 07:28 Koleje Dolnośląskie Zielona Góra 3 07:37 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 4 12:54 Koleje Dolnośląskie Zielona Góra 5 14:05 Koleje Dolnośląskie Jelenia Góra 6 15:14 Przewozy Regionalne Regio "Winnica" Zielona Góra 7 19:11 Koleje Dolnośląskie Węgliniec 3.3. TRANSPORT TRANSGRANICZNY Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym definiuje strefę transgraniczną, jako obszar co najmniej jednej gminy, powiatu lub co najmniej jednego województwa, położony bezpośrednio przy granicy Rzeczypospolitej Polskiej i obszar odpowiedniej jednostki administracyjnej położonej poza granicą Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium sąsiedniego państwa, na którym operator publicznego transportu zbiorowego świadczy usługi w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Co za tym idzie wyróżniamy trzy rodzaje przewozów w strefie transgranicznej: przewozy gminne przewozy powiatowe przewozy wojewódzkie Obecnie województwo dolnośląskie nie organizuje przewozów w strefie transgranicznej. Niemniej w przeszłości organizowane były szynobusami połączenia kolejowe na trasie Wrocław- Goerlitz. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego planuje od 13 grudnia 2015 r. ponownie organizować przewozy pasażerskie na tej trasie przejazdu. Przejazd będzie wymagał dokonania przesiadki w Węglińcu. Podróżni po dotarciu do Goerlitz w przypadku chęci kontynuowania podróżny np. do Drezna będą mogli przesiąść się do pociągów DB Regio. 31 Projekt dokumentu

3.4. SIEĆ KOMUNIKACJI AUTOBUSOWEJ W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowe dane na temat sieci komunikacyjnej przewoźników autobusowych działających na obszarze powiatu. Analizie poddano te zezwolenia, które wydał Starosta Zgorzelecki, ponieważ dotyczą one połączeń nie wykraczających poza obszar powiatu. Obecna siatka połączeń jest dobrym odzwierciedleniem aktualnych potrzeb komunikacyjnych mieszkańców powiatu, co nie znaczy, że zaspokaja absolutnie wszystkie te potrzeby. W przyszłości do zadań Starosty Zgorzeleckiego i organizatorów niższego szczebla będzie należało dostosowanie połączeń powiatowych w taki sposób, aby umożliwić mieszkańcom swobodne przemieszczanie się po obszarze powiatu. Nadrzędnym celem organizatora transportu na terenie obszaru tj. Starosty Zgorzeleckiego powinna być likwidacja tzw. białych plam transportowych. Wykaz miejscowości na terenie powiatu wymagających interwencji Starosty Zgorzeleckiego w zakresie dowozu osób przedstawiono w rozdziale 4.1. Tabela 18. Wykaz zezwoleń wydanych przez Starostę Zgorzeleckiego Lp. Nr zezw. Od Przez Do Dł. Kursu (km) Liczba kursów w ciągu doby Czas przejazdu (godz.: min) Przewoźnik Turoszów- Zatonie- Działoszyn- 1 155 Bogatynia Posada- Bratków- Krzewina- Ręczyn- Radomierzyce- Osiek Zgorzelec 34,6 54 00:45 Andrzej Steleżuk, Zawidów Łużycki- Koźmin 2 214 Zgorzelec Koźmin- Osiek Łużycki Kolonia- Radomierzyce- Ręczyn Witka- Ręczyn- Krzewina- Bratków- Działoszyn- Posada- Działoszyn Bogatynia 31,8 54 00:40 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna Turoszów- Zatonie- Działoszyn- Posada- Bratków- Krzewina- 3 170 Bogatynia I Lutogniewice- Kostrzyna- Sptyków- Ręczyn- Zgorzelec 32,7 13 00:51 Andrzej Steleżuk, Zawidów Radomierzyce- Osiek Łużycki- Koźlice 4 181 Sulików Studniska Dolne Zgorzelec 12,4 12 00:20 Andrzej Steleżuk, Zawidów 5 182 Sulików Mała Wieś Dolna- Kunów- Tylice Zgorzelec 12,3 19 00:23 Andrzej Steleżuk, Zawidów 32 Projekt dokumentu

Porajów- Sieniawka- Białopole- Opolno Zdrój- Bogatynia- 6 200 Kopaczów Turoszów- Zatonie- Działoszyn- Posada- Bratków- Krzewina- Zgorzelec 47,8 9 01:14 Andrzej Steleżuk, Zawidów Ręczyn- Radomierzyce- Osiek Łużycki- Koźmin 7 197 Zawidów Wrociszów Górny- Wrociszów Dolny- Sulików- Mała Wieś Dolna- Kunów- Tylice Zgorzelec 23,2 12 00:35 Andrzej Steleżuk, Zawidów 8 194 Zawidów Wrociszów Górny- Wrociszów Dolny- Koźmin Zgorzelec 16,1 18 00:22 Andrzej Steleżuk, Zawidów 9 161 Stary Zawidów Zawidów- Skrzydlice- Wrociszów Górny Sulików 12,5 3 00:30 Andrzej Steleżuk, Zawidów 10 177 Pieńsk Lasów- Żarki nad Nysą- Jędrzychowice nad Nysą Zgorzelec 16,2 31 00:28 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna 11 174 Zgorzelec Łagów- Trójca- Białogórze- Trójca- Pokrzywnik- Gronów Sławnikowice 19,9 8 00:36 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna FHU Bielawa 12 173 Gozdanin Jerzmanki- Łagów Zgorzelec 10,3 9 00:19 Krzysztof Bielecki, Leśna 13 172 Zgorzelec Studniska Dolne Studniska Górne 10,3 9 00:17 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna Mstel Przewóz 14 199 Sławnikowice Gronów- Pokrzywnik- Trójca- Białogórze- Trójca- Łagów Zgorzelec 24,4 7 00:35 Osób Miłosz Steleżuk, Zawidów Mstel Przewóz 15 198 Zgorzelec Łagów- Jerzmanki Gozdanin 11,1 5 00:19 Osób Miłosz Steleżuk, Zawidów Mstel Przewóz 16 195 Zawidów Wrociszów Górny- Wrociszów Dolny- Koźmin Zgorzelec 19,8 24 00:33 Osób Miłosz Steleżuk, Zawidów 33 Projekt dokumentu

17 215 Zgorzelec 18 217 Węgliniec Węgliniec- Stary Węgliniec- Piaseczna- Jagodzin Czerwona Woda- Strzelno- Przesieczany- Żarska Wieś Ruszów 41,7 11 00:50 PKS w Leśnej Sp. z o.o., Leśna Zgorzelec 31,6 31 00:41 PKS w Leśnej Sp. z o.o., Leśna 19 216 Ruszów Jagodzin- Piaseczna- Stary Węgliniec- Węgliniec- Czerwona Woda- Strzelno- Przesieczany- Żarska Wieś Zgorzelec 40,7 5 00:53 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna 20 Ruszów Jagodzin- Piaseczna- Bielawa Dolna- Stojanów- Pieńsk- Lasów- Żarka n/nysą- Jędrzychowice Zgorzelec 35 2 00:50 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna Przewozy 21 9 Sulików Mała Wieś Dolna- Kunów- Tylice Zgorzelec 12,2 21 00:24 Osobowe Mariusz Tyszecki, Zawidów Przewozy Osobowe 22 10 Sulików Studniska Dolne Zgorzelec 12,5 9 00:25 Mariusz Tyszecki, Zawidów 23 213 Sulików Mała Wieś Dolna- Kunów- Tylice Zgorzelec 11,4 26 00:19 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna Węgliniec- Czerwona Woda- FHU Bielawa 24 193 Zielonka Strzelno- Przesieczany- Żarska Zgorzelec 40,7 18 00:55 Krzysztof Wieś Bielecki, Leśna Przedsiębiorstwo 25 100 Zgorzelec Łagów- Żarska Wieś- Żarki Średnie- Lasów Pieńsk 19 48 00:27 Wielobranżowe Renmac Renata Zarzycka, Pieńsk 34 Projekt dokumentu

Stary Zawidów- Wielichów- 26 171 Zawidów Miedziana- Bierna- Radzimów- Radzimów Górny- Radzimów Dolny- Mikułowa- Mała Wieś Górna- Sulików- Studniska Zgorzelec 26,4 12 00:48 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna Dolne 27 7 Zawidów Wrociszów Górny- Wrociszów Dolny- Koźmin Zgorzelec 17,6 56 00:24 Włodzimierz Świerad, Zawidów 28 138 Bielawa Dolna Bielawa Dolna Kolonia- Stojanów- Pieńsk- Lasów- Żarki Średnie- Żarska Wieś Zgorzelec 21 15 00:38 Expres Bus Jacek Zarzycki, Kruszyn Dłużyna Górna- Dłużyna Przedsiębiorstwo 29 162 Strzelno Dolna- Pieńsk PKP- Lasów- Żarki Średnie- Żarska Wieś- Zgorzelec 33 17 00:47 Wielobranżowe Renmac Renata Łagów Zarzycka, Pieńsk Przedsiębiorstwo 30 191 Zgorzelec Jędrzychowice N/Nysą- Żarki N/Nysą- Lasów Pieńsk 14,7 28 00:20 Wielobranżowe Renmac Renata Zarzycka, Pieńsk 31 180 Zgorzelec Łagów- Żarska Wieś- Przesieczany- Strzelno- Dłużyna Górna- Dłużyna Dolna Pieńsk 30 11 00:31 Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Renmac Renata Zarzycka, Pieńsk Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Zgorzelcu 35 Projekt dokumentu

Mapa 4. Powiatowa sieć komunikacyjna (zezwolenia Starosty Zgorzeleckiego) Źródło: opracowanie własne 36 Projekt dokumentu

3.5. STRUKTURA WŁAŚCICIELSKA W ZAKRESIE PODMIOTÓW REALIZUJĄCYCH TRANSPORT PUBLICZNY Na terenie Powiatu Zgorzeleckiego działa ośmiu przewoźników autobusowych, którym zezwolenia na prowadzenie działalności transportowej wydał Starosta Zgorzelecki Poniżej przedstawiamy szczegółowe zestawienie przewoźników. Tabela 19. Przewoźnicy autobusowi działający na terenie Powiatu Zgorzeleckiego Liczba L.p. Przewoźnik autobusowy posiadanych Adres zezwoleń 1 Andrzej Steleżuk, Zawidów 8 2 Expres Bus Jacek Zarzycki, Kruszyn 1 3 FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna 10 ul. Wilcza 35, 59-970 Zawidów 59-700 Kruszyn ul. Klonowa 42 59-820 Leśna, ul. Baworowo 43a 4 Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Leśnej Sp. z o.o. 2 59-820 Leśna, ul. Baworowo 16 F 5 Mstel Przewóz Osób Miłosz Steleżuk, Zawidów 3 Ul. Wilcza 35, 59-970, Zawidów 6 Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Renmac Renata Zarzycka, Pieńsk 4 Dłużyna Dolna 80d/3, 59-930 Pieńsk 7 Przewozy Osobowe Mariusz Tyszecki, Zawidów 2 8 Włodzimierz Świerad, Zawidów 1 Ul. Zgorzelecka 42/11, 59-970, Zawidów Ul. Zgorzelecka 23/1, 59-970, Zawidów Suma 31 Głównymi podmiotem które realizują drogowy transport publiczny na terenie Powiatu Zgorzeleckiego są Andrzej Steleżuk, Zawidów oraz FHU Bielawa Krzysztof Bielecki, Leśna. Obaj przedsiębiorcy działają w oparciu o 18 zezwoleń, tj. stanowiących ponad 50 proc. ogólnie wydanych zezwoleń przez Starostę Zgorzeleckiego. Łącznie Starosta Zgorzelecki wydał 31 zezwoleń. Większość firm świadczących usługi transportowe swoją siedzibę ma zlokalizowaną również na terenie Powiatu Zgorzeleckiego. 37 Projekt dokumentu

4. ZAPOTRZEBOWANIE NA PRZEWOZY O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W PERSPEKTYWIE DO 2025 ROKU 4.1. WSKAZANIE OBSZARÓW WYMAGAJĄCYCH INTERWENCJI W ZAKRESIE DOWOZU Poniższa tabela przedstawia zestawienie miejscowości pozbawionych dostępu do transportu publicznego w poszczególnych gminach powiatu. Tabela 20. Miejscowości bez dostępu do komunikacji autobusowej Gmina Miejscowości bez dostępu do komunikacji autobusowej Liczba wskazań Bogatynia Rybarzowice, Wyszków, Wolanów, 3 Sulików Wilka 1 Węgliniec Kościelna Wieś, Polana, Okrąglica 3 Zgorzelec Niedów, Łomnica 2 Mapa 5. Miejscowości bez dostępu do komunikacji autobusowej źródło: opracowanie własne 38 Projekt dokumentu

4.2. OCENA I PROGNOZA POTRZEB PRZEWOZOWYCH Popyt na usługi publicznego transportu zbiorowego można podzielić na popyt efektywny i potencjalny. Popyt efektywny zaspokojone potrzeby przemieszczania się komunikacją publiczną mieszkańców określonego obszaru; Popyt potencjalny całość potrzeb przemieszczania się mieszkańców określonego obszaru. Popyt ten może przerodzić się w efektywny przy spełnieniu przez transport publiczny określonych warunków związanych z oczekiwaną ilością i jakością usług. Popyt potencjalny stanowią przede wszystkim ci mieszkańcy, którzy realizują swoje potrzeby przewozowe innymi środkami transportowymi niż publiczne, ale gotowi są korzystać z transportu publicznego pod pewnymi warunkami. Popyt potencjalny przekracza znacznie popyt efektywny, ponieważ tylko część przemieszczających się mieszkańców korzysta z komunikacji publicznej. Na bazie czynników demograficznych i społecznych można wskazać tendencje do zmian, które zajdą w strukturze społecznej mieszkańców powiatu w ciągu najbliższych 10 lat. Poniższa tabela pokazuje, jak kształtować się będzie ludność Powiatu Zgorzeleckiego w bieżącym roku. Na potrzeby tego opracowania skorzystano z danych Głównego Urzędu Statystycznego (dane za 2014 rok), a także przyjęto stosowne podziały wiekowe, które odpowiadają grupom sprzedaży biletów (normalne, ulgowe, emeryckie). Co za tym idzie mają one odpowiadać grupom osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym oraz poprodukcyjnym. Jako wartości graniczne poszczególnych grup wiekowych wybrano wartości stosowane w statystyce: Uczniowie i studenci: 0-24 lata Osoby pracujące: 25-60 lat (kobiety) i 25-65 lat (mężczyźni) Emeryci: 60+ (kobiety) i 65+ (mężczyźni) Tabela 21. Liczba ludności według grup wiekowych w Powiecie Zgorzeleckim w 2014 roku Przedział wiekowy Ogółem Mężczyźni Kobiety 0-24 12 542 6 436 6 106 25-65/25-60 61 984 33 276 28 708 65+/60+ 17 863 5 348 12 515 Obecna liczba ludności determinuje popyt na usługi transportu publicznego w Powiecie Zgorzeleckim. Na podstawie tabeli można zaobserwować przewagę mężczyzn w wieku produkcyjnym nad kobietami, która wynosi 4568 osób. Natomiast w wieku poprodukcyjnym widać przewagę kobiet nad mężczyznami która wynosi 7167. Liczba dzieci, osób uczących się i studentów jest porównywalna dla obu płci. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ludność Powiatu Zgorzeleckiego do roku 2026 będzie kształtowała się tak, jak to przedstawiono na poniższym wykresie. 39 Projekt dokumentu

Wykres 12. Prognoza ludności według wieku i płci (2025 rok) Rok 2025 85 81 77 73 69 65 61 57 53 49 45 41 37 33 29 25 21 17 13 9 5 1-1000 - 750-500 - 250 0 250 500 750 1000 Kobiety Mężczyźni Tabela 22. Liczba ludności według grup wiekowych w Powiecie Zgorzeleckim w 2025 roku Przedział wiekowy Ogółem Mężczyźni Kobiety 0-24 13 981 7 227 6 754 25-65/25-60 48 202 25 971 22 231 65+/60+ 22 345 7 961 14 384 W 2025 roku zgodnie z prognozami wzrost liczby ludności w wieku 0-24 wyniesie 11,37% w porównaniu do roku 2014. Dla grupy ludności w wieku produkcyjnym w 2025 roku również prognozowany jest spadek, który wyniesie 22,23% w stosunku do roku bieżącego. Natomiast dla ludności w wieku poprodukcyjnym przewiduje się wzrost o 25,09% w porównaniu do roku obecnego. 40 Projekt dokumentu