STEFAN KIENIEWICZ 1795-1918 Wydanie dziewiąte Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1997
Spis treści Przedmowa do ósmego wydania (J. Skowronek 5 Przedmowa do siódmego wydanie (St. Kieniewicz r ) 11 Wstęp 15 Charakterystyka okresu 15 Periodyzacja 16 Część I Czasy wojen napoleońskich i konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1795-1831) Rozdział I. Ziemie polskie po III rozbiorze 21 1. Delimitacja porozbiorowa 21 2. Zabór rosyjski 23 3. Zabór pruski 24 4. Zabór austriacki 26 5. Społeczeństwo wobec zaborców 28 6. Związki tajne 30 ' 7. Emigracja i legiony 32 8. Kryzys legionów. Czy Polacy mogą się wybić na niepodległość? 36 9. Adam Czartoryski i orientacja na carat 37 Rozdział II. Księstwo Warszawskie 39 10. Od Jeny do Tylży 39 11. Konstytucja 1807 r. 42 12. Księstwo w systemie napoleońskim 44 13. Dekret grudniowy 45 14. Rok 1809 47 15. Przemiany gospodarcze i społeczne 49 16. Stosunki polityczne 52 17. Wojna 1812 r. i upadek Księstwa 53 18. Ocena czasów napoleońskich 55 19. Sprawa polska na kongresie wiedeńskim 56 Rozdział III. Zabór pruski w dobie reform uwłaszczeniowych 58 20. Edykty regulacyjne 58 21. Realizacja reformy 60 22. Rozwój przemysłu 62 23. Stosunki narodowościowe 64
Spis treści 591 Rozdział iv. Królestwo Polskie i Wolne Miasto Kraków 66 24. Konstytucja Królestwa 66 25. Rolnictwo 68 26. Przemysł włókienniczy i ciężki 70 27. Rozwój miast. Klasa robotnicza 72 28. Władze rządowe 74 29. Problemy oświatowe i kościelne 75 30. Opozycja liberalna 77 31. Polityka Lubeckiego 77 32. Szlacheccy rewolucjoniści 79 33. Tajne związki młodzieży 80 34. Wolnomularstwo Narodowe i Towarzystwo Patriotyczne 82 35. Wolne Miasto Kraków 86 Rozdział V. Kultura okresu klasycyzmu 89 36. Przemiany obyczajowe 89 37. Towarzystwo Przyjaciół Nauk 90 38. Szkolnictwo 91 39. Nauka, ideologia 94 40. Prasa, literatura 94 41. Teatr, malarstwo, architektura 96 42. Spór klasyków z romantykami 97 Rozdział VI. Powstanie listopadowe 100 43. Noc Listopadowa 100 44. Dyktatura Chłopickiego 102 45. Od Stoczka do Ostrołęki 104 46. Obozy polityczne. Sprawa włościańska 107 47. Powstanie poza Królestwem 108 48. Europa wobec powstania 109 49. 15 sierpnia 110 50. Upadek i ocena powstania 113 Część II. Kryzys ustroju feudalnego. Wiosna Ludów i powstanie styczniowe (1832-1864) Rozdział VII. Represje popowstaniowe 117 51. Sytuacja międzynarodowa 117 52. Represje w zaborze rosyjskim 117
592 Spis treści 53. W Galicji i w Poznańskiem 120 54. W Wolnym Mieście Krakowie 121 Rozdział VIII. Gospodarka w Królestwie 121 55. Dysproporcje międzydzielnicowe 121 56. Rolnictwo i hodowla 122 57. Reformy czynszowe i rugi 123 58. Przemysł włókienniczy 125 59. Przemysł ciężki 127 60. Koleje żelazne i żegluga parowa 128 Rozdział IX. Początki pracy organicznej 130 61. Geneza programu organicznego 130 62. Obóz Marcinkowskiego w Poznańskiem 131 63. Klemensowczycy" w Królestwie 132,64. Sejm stanowy w Galicji 133 65. Bractwa trzeźwości 134 Rozdział X. Wielka Emigracja 135 66. Warunki bytu wychodźstwa 135 67. Pierwsze komitety emigracyjne 137 68. Czartoryszczycy 139 69. Leleweliści 140 o 70. Towarzystwo Demokratyczne Polskie 142 71. Gromady Ludu Polskiego 144 72. Dyplomacja Hotelu Lambert 146 73. Życie umysłowe emigracji 148 Rozdział XI. Nurt rewolucyjny w kraju 149 74. Możliwości agitacji demokratycznej 149 75. Partyzantka Zaliwskiego 150 76. Związki lat trzydziestych w Galicji 151 77. W Królestwie, na Ukrainie i Litwie 154 78. Związki lat czterdziestych w Poznańskiem i Królestwie 156 79. Związek Ściegiennego 159 80. Walka o kierownictwo spisku 161 Rozdział XII. Rok 1846 162 81. Nieudany wybuch powstania 162 82. Powstanie krakowskie 165 83. Powstanie chłopskie w Galicji 167 84. Jakub Szela 169 85. Femrment chłopski w zaborze rosyjskim. Ukaz 1846 r. 171 86. Następstwa powstania. Zabór miasta Krakowa 172
Rozdział XIII. Wiosna Ludów 173 87. Sprawa polska w rewolucji europejskiej 173 88. Powstanie poznańskie 175 89. Liga Polska i Koło Polskie 179 90. Wiosna Ludów na Pomorzu 181 91. Wystąpienia klasowe i narodowe na Śląsku 182 92. Ruch galicyjski. Zniesienie pańszczyzny 185 93. Rady narodowe i parlament w Wiedniu 188 94. Następstwa ruchu w Galicji 190 95. Echa rewolucji w zaborze rosyjskim 192 96. Kryzys rewolucji na Zachodzie i sprawa polska 194 97. Polacy w ruchach rewolucyjnych we Włoszech 194 98. Na zjeździe słowiańskim w Pradze 197 99. Powstania: wiedeńskie i badeńskie 198 100. Trybuna Ludów" 200 101. Powstanie węgierskie 201 102. Ocena rewolucji 1848 r. 202 103. Sprawa polska w czasie wojny krymskiej 203 Rozdział XIV. Kultura doby romantyzmu 205 104. Górne wzloty i przyziemne hamulce 205 105. Literatura piękna 206 106. Prasa 208 107. Szkolnictwo, nauka 209 108. Muzyka, teatr 211 109. Sztuki plastyczne, architektura 213 110. Przemiany struktur społecznych 215 Rozdział XV. Powstanie styczniowe 218 111. Kwestia agrarna i zaczątki rewolucji przemysłowej 218 112. Sytuacja rewolucyjna w Rosji i sytuacja międzynarodowa 224 113. Towarzystwo Rolnicze. Millenerzy 226 114. Tajne organizacje młodzieży 227 115. Początek manifestacji 230 116. Ruch polityczny 1861 r. 232 117. Komitet Miejski. Dyrekcja białych. System Wielopolskiego 235 118. Program Komitetu Centralnego 238 119. Branka i wybuch powstania 241 120. Zmiana frontu białych i dyktatura Langiewicza 243 121. Rząd Narodowy 247 122. Wojna partyzancka 249 123. Litwa i Ruś", Galicja, zabór pruski 251 Spis treści 593
594 Spis treści 124. Rządy i ludy wobec powstania 253 125. Dyktatura Traugutta 256 126. Reforma 2 III 1864 r. i upadek powstania 259 127. Powstanie zabajkalskie 260 128. Bilans powstania 261 Część III Czasy trójlojalizmu, pracy organicznej i początków ruchu robotniczego (1865-ok.l890) Rozdział XVI. Emigracja postyczniowa 266 129. Epigoni Rządu Narodowego 266 130. Zjednoczenie Emigracji Polskiej 268 131. Polacy w Międzynarodówce Robotniczej i w Komunie Paryskiej 269 Rozdział XVII. Stosunki gospodarcze w trzech zaborach 272 132. Rozwój demograficzny ziem polskich 272 133. Reforma uwłaszczeniowa w Królestwie 274 134. Problem serwitutów 276 135. Ewolucja struktury rolnej 278 136. Przemysł Kongresówki i okręgu białostockiego 280 137. Koleje i banki 284 138. Zabór pruski 286 139. Zabór austriacki 289 Rozdział XVIII. Przemiany sytuacji politycznej 292 140. Zabór rosyjski. Likwidacja odrębności Królestwa i polityka rusyfikacyjna 292 141. Zabór pruski. Germanizacja i Kulturkampf 296 142. Autonomia Galicji 298 143. Funkcjonowanie autonomii 303 144. Irredenta i trójlojalizm 305 Rozdział XIX. Ugrupowania burżuazyjne i początki ruchu ludowego 308 145. Praca organiczna w Królestwie 308 146. Pozytywizm warszawski 310 147. Praca organiczna w zaborze pruskim. Komisja Kolonizacyjna 312 148. Mazury, Warmia, Kaszuby 316 149. Górny Śląsk Karol Miarka 317 150. Demokraci galicyjscy. Szczepanowski 318 151. Stojałowski. Przegląd Społeczny" 320 152. Głos". Liga Polska 321
Spis treści 595 Rozdział XX. Ruch robotniczy 324 153. Liczebność i warunki bytu klasy robotniczej 324 154. Początki ruchu robotniczego w zaborze pruskim i Galicji 326 155. Pierwsze kółka w Królestwie. Waryński i proces krakowski 327 156. Pierwsze programy socjalistów polskich 329 157. Partia Proletariat 331 Rozdział XXI. Kultura doby pozytywizmu 334 158. 159. 160. 161. 162. 163. 164. 165. Obyczaj i umysłowość 334 Oświata 339 Nauka 340 Prasa 342 Powieść i poezja 344 Twórczość dramatyczna i teatr 346 Sztuki plastyczne i architektura 347 Muzyka. Podsumowanie 352 Część IV Na progu ery imperialistycznej. Nowe obozy polityczne. Rok 1905 i I wojna światowa (ok. 1890-1918) 166. Tło międzynarodowe 357 Rozdział XXII. Stosunki gospodarcze u progu XX w. 358 167. Intensyfikacja rolnictwa Królestwo 358 168. Zabór pruski 362 169. Galicja 364 170. Koncentracja przemysłu Królestwo 367 171. Zabór pruski 372 172. Galicja i Śląsk Cieszyński 375 173. Bilans handlowy trzech dzielnic 379 174. Emigracja zarobkowa 380 Rozdział XXIII. Ugrupowania burżuazyjne i ruch ludowy na przełomie XIX i XX w. 383 175. Tendencje ugodowe w Królestwie i w Poznańskiem 383, 176. Rządy Badeniego w Galicji 386 177. Liga Narodowa i jej przybudówki 388 178. Ruch ludowy i spółdzielczość w Galicji 390 179. Walka o ziemię w zaborze pruskim 394 180. Pruskie ustawodawstwo wyjątkowe 397 181. Życie polityczne na Pomorzu 400 182. Górny Śląsk. Napieralski i Korfanty 402 183. Nacjonalizm polski 404
596 Spis treści Rozdział XXIV. Dwa nurty w ruchu robotniczym 405 184. Zawiązki nowych partii w trzech zaborach 405 185. Początki PPS i SDKP 408 186. PPS, SDKPiL i Bund po 1900 r. 411 187. PPS zaboru pruskiego 413 188. PPSD Galicji i Śląska Cieszyńskiego 415 Rozdział XXV. Rewolucja 1905-1907 r. 417 189. Wojna rosyjsko-japońska 417 190. Fala strajków z początku 1905 r. 420 191. Sprawa polska na Litwie, Białorusi i Ukrainie 426 192. Od powstania robotników łódzkich do manifestu październikowego 427 193. Od powstania robotniczego w Moskwie do pierwszych wyborów 430 194. Kryzys i upadek rewolucji 433 195. Galicja i zabór pruski wobec rewolucji 437 196. Podsumowanie 441 Rozdział XXVI. Przegrupowania stronnictw w przededniu wojny światowej 442 197. Geneza sporu o orientacje 442 198. Reakcja stołypinowska 443 199. Rozłamy w Narodowej Demokracji 445, 200. Emancypacja ruchu ludowego w Królestwie 447 201. Antagonizm SDKPiL i PPS-Lewicy 449 202. Narodowcy i socjaliści w zaborze pruskim 451 203. Walka o reformę wyborczą w Galicji 453 204. Rozłam w PSL, ewolucja PPSD 457 205. Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych 459 Rozdział XXVII. Kultura okresu Młodej Polski 462 206. Kultura materialna 462 207. Oświata 466 208. Prasa, kino, sport 470 209. Nauka 472 210. Literatura 477 211. Teatr i film 481 212. Sztuki plastyczne. Architektura 483 213. Muzyka 487 214. Aktywność społeczna i perspektywy niepodległości 488 Rozdział XXVIII. I wojna światowa 489 215. Pierwszy rok działań wojennych 489 216. Straty ludzkie i gospodarcze 491 217. Mocarstwa wobec sprawy polskiej 493 218. Społeczeństwo wobec wybuchu wojny. Legiony 494
219. Królestwo pod okupacją 498 220. Stronnictwa wobec okupantów 501 221. Akt 5 listopada 504 222. Rosyjska rewolucja lutowa a sprawa polska 508 223. Kryzys przysięgowy 509 224. Działania polskie w Rosji i we Francji 512 225. Rada Regencyjna 513 226. Rewolucja październikowa. Pokój brzeski 515 227. Stronnictwa wobec klęski mocarstw centralnych 517 228. Ku niepodległości 520 Zamknięcie 522 Tablice synchronistyczne 530 Literatura uzupełniająca (St. Kieniewicz, A. Szwarc) 550 Indeks osób 563 Indeks geograficzno-etniczny 577 Spis map 586 Spis ilustracji 587