INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU kod 331402 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny zawodu 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy na rynku pracy barometr zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowa 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej, ANEKS Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, listopad 2018 r. 1
1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Technik agrobiznesu (kod 331402) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1145z późn, zm.). W poprzedniej wersji klasyfikacji, obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r., zawód ten miał tę samą nazwę i kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik agrobiznesu powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) organizowania i wykonywania prac związanych z produkcją roślinną i zwierzęcą; 2) obsługi pojazdów, maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji roślinnej i zwierzęcej; 3) organizowania i wykonywania prac związanych z przetwórstwem spożywczym, usługami i handlem; 4) prowadzenia marketingu i sprzedaży produktów rolniczych i spożywczych; 5) prowadzenia dokumentacji przedsiębiorstwa w agrobiznesie. 1 PROFIL KOMPETENCYJNY 2 i administracji (grupa duża 3 33) dla grupy Średni personel do spraw biznesu Przykładowe zawody dla grupy Średni personel do spraw biznesu i administracji: technik administracji, technik agrobiznesu, technik ekonomista, technik eksploatacji portów i terminali, agent ubezpieczeniowy, przedstawiciel handlowy, urzędnik podatkowy, sekretarka medyczna, sekretarka w kancelarii prawnej, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Średni personel do spraw biznesu i administracji określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Gotowość do podnoszenia kwalifikacji: otwartość na wiedzę i na zadania umożliwiające jej zdobycie. Wykorzystywanie napotkanych problemów jako okazji do rozwoju. Chęć eksperymentowania i podejmowania nowych zadań. Staranna analiza sukcesów i porażek oraz traktowanie tych drugich jako cennej lekcji. Kompetencja 2 Komunikacja interpersonalna: to przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. 2017, poz. 860) 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 2
specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. Kompetencja 3 Otwartość na innych: to pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. Kompetencja 4 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY W pierwszym półroczu 2018 r. w urzędach pracy na terenie województwa zarejestrowało się 88 bezrobotnych z tym zawodem, w tym 13 w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. Na koniec były 91 osoby, w tym 7 w okresie do 12 miesięcy od ukończenia nauki. Dla osób z tym zawodem nie odnotowano zgłoszeń wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. 3
W latach 2013-2017 zgłoszono jedynie dwa wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej dla osób z zawodem technik agrobiznesu. Jednocześnie obserwujemy bardzo dużą ilość osób bezrobotnych, którzy zarejestrowali się w tym czasie w urzędach pracy w województwie kujawsko-pomorskim. Zauważyć należy jednak tendencję malejącą osób bezrobotnych. Od 2013 roku liczba tych osób zmniejszyła się o ponad połowę. Od 2013 do 2017 roku systematycznie maleje również liczba bezrobotnych do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. W 2017 roku w urzędach pracy w województwie kujawsko-pomorskim zarejestrowało się 30 takich osób tj. o 50 osób mniej niż w 2013 roku. Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych z zawodem technik agrobiznesu niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w latach 2013-2014 zawód ten został sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy. 5 Od 2015 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 6 Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika 5 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 4
płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W latach 2015 2017 i w I połowie 2018 roku zawód technik agrobiznesu nie został sklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. 7 3. PROGNOZY RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Z badania Barometr zawodów prognozującego zapotrzebowanie na pracowników w 2018 r. wynika, że w grupie zawodów Rolnicy i hodowcy na terenie województwa kujawskopomorskiego występuje nadwyżka poszukujących pracy. Taka sytuacja w województwie dotyczy również poszczególnych powiatów: sępoleńskiego, nakielskiego, bydgoskiego, miasta Bydgoszczy, grudziądzkiego, miasta Grudziądza, wąbrzeskiego, brodnickiego, golubskodobrzyńskiego i rypińskiego. Duża nadwyżka osób poszukujących pracy prognozowana jest w powiatach: żnińskim, mogileńskim, radziejowskim, włocławskim i mieście Włocławek. W mieście Toruniu zapotrzebowanie na zawód jest trudne do ustalenia. W pozostałych powiatach występuje równowaga popytu i podaży. 8 Wykres 3. Prognoza na 2018 w Polsce. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników ROLNICY I HODOWCY 7 Źródła danych: Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. 8 Źródło: www.barometrzawodów.pl 5
Wykres 4. Prognoza na 2018 w województwie kujawsko pomorskim. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników ROLNICY I HODOWCY 4. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE Według Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2017 r. poz. 622) zawód technik agrobiznesu można uzyskać kształcąc się w czteroletnim technikum (od roku szkolnego 2019/2020 będzie to pięcioletnie technikum), dwuletniej szkole policealnej (od roku szkolnego 2017/2018) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. Według danych Systemu Informacji Oświatowej (https://rspo.men.gov.pl) (z dnia 13.11.2018r.) w województwie kujawsko-pomorskim w zawodzie technik agrobiznesu kształci 14 szkół. 6
W analizowanym okresie zauważyć można spadek liczby uczniów i absolwentów zawodu technik agrobiznesu. Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu technik turystyki wiejskiej, dostępna jest w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://ris.praca.gov.pl, przez wyszukiwarkę, w obszarze:: Rolnictwo. Leśnictwo. Rybołówstwo oraz Usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja. 5. INFORMACJE DODATKOWE http://www.minrol.gov.pl/pol - Ministerstwo Rozwoju i Rozwoju Wsi www.agroturystyka.pl - portal poświęcony agroturystyce Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej Gospodarstwa Gościnne http://www.arimr.gov.pl - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa www.apra.pl - witryna Agencji Promocji i Agrobiznesu http://www.eceat.pl - ECEAT Polska (Europejskie Centrum Rolnictwa Ekologicznego i Turystyki w Polsce). http://www.fundacjawspomaganiawsi.pl Fundacja Wspomagania Wsi www.witrynawiejska.org.pl - portal dla aktywnych mieszkańców wsi, zawierający serwisy: przedsiębiorczość, działania społeczne, Internet na wsi, zwierzęta na wsi. http://www.agrosukces.pl - portal nowoczesnego agrobiznesu LITERATURA http://www.jard.edu.pl czasopismo naukowe Journal of Agribusiness and Rural Development http://www.agroserwis.pol.pl/wordpress - Agroserwis - ogólnopolski dwutygodnik dla rolników i biznesu rolnego 7
Baum Rafał, Majchrzycki Dariusz, Pepliński Benedykt, Wajszczuk Karol, Analiza bieżącej działalności i reorganizacja przedsiębiorstwa rolnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2009 Becla Agnieszka, Czaja Stanisław, Zielińska Anetta, Analiza kosztów-korzyści w wycenie środowiska przyrodniczego, Difin, 2012 Czerwińska-Kayzer Dorota, Agrobiznes. Podstawy rachunkowości, WSiP, 2010 Golka W., Wójcicki Z., Ekologiczna modernizacja gospodarstwa rolniczego, IBMER, 2006 Grontkowska Anna, Klepacki Bogdan, Ekonomika i organizacja w gastronomii, Format AB, 2008 Grontkowska Anna., Klepacki Bogdan, Ekonomika i zarządzanie przedsiębiorstwem w agrobiznesie, Format AB Kapusta Franciszek, Agrobiznes, DIFIN, 2008 Kożuch Antoni, Mirończuk Agata, Agrobiznes. Podstawy ekonomiki agrobiznesu. Część 1, WSiP, 2005 Niedzielski E., Łacińska A., Agrobiznes. Zarządzanie firmą, WSiP, 1999 Pawlak J., Ekonomiczne i organizacyjne problemy mechanizacji i energetyki rolnictwa, IBMER, 2006 Pelpliński Benedykt, Agrobiznes. Podstawy ekonomiki, WSiP, 2009 Sikora Jan dr hab., Agroturystyka. Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich, C.H. BECK, 2012 Stefko Olga, Biznesplan w przedsiębiorstwach ogrodniczych i agrobiznesie, UP Poznań, 2010 Szamańska Elżbieta, Analiza przedsiębiorstw agrobiznesu (techniczno-ekonomiczna, finansowa i strategiczna), Wieś Jutra, 2007 Sznajder Michał, Przezbórska Lucyna, Agroturystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2006 Egzamin zawodowy. Testy i zadania z rozwiązaniami Technik agrobiznesu, WSiP, 2007 Opracowała: Patrycja Nowak doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy 6. MOŻLIOWŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). 8
W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie technik agrobiznesu w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako technik agrobiznesu w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód technik agrobiznesu jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w trzech krajach EOG zawód technik agrobiznesu jest regulowany, są to: Austria, Czechy, i Włochy. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem technik agrobiznesu wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 939 ofert pracy z 23 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla technik agrobiznesu znajduje się w Francji (368 ofert), Niemczech (179 ofert) i Belgii (132 oferty) - dane wg stanu na dzień 13.03.2018 r. Technik agrobiznesu to bardzo ciekawy i obecnie niezwykle aktualny zawód łączący cztery podstawowe zagadnienia rolnictwa, jakimi obecnie są: produkcja, zagadnienia ekonomicznoprawne, ekologia, fundusze unijne. Osoba z tym zwodem powinna znać produkcję rolniczą (roślinną i zwierzęcą), umieć wypełnić podstawowe dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczych i uzyskiwania dopłat do tej produkcji z funduszy Unijnych. Technik agrobiznesu posiada umiejętności, które umożliwią mu podjęcie działalności na własny rachunek np. prowadzenie własnego gospodarstwa agroturystycznego lub organizowania wypoczynku Eko-turystycznego dla mieszkańców dużych aglomeracji miejskich z kraju i zagranicy. Technik samodzielnie może prowadzić własną produkcje gospodarczą, ubiegać się o fundusze strukturalne UE, podejmować prace w instytucjach związanych z rolnictwem. 9
Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 10
Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani W OKRESIE OGÓŁEM Bezrobotni według stanu NA KONIEC OKRESU Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki W OKRESIE OGÓŁEM Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki NA KONIEC OKRESU Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej OGÓŁEM Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej NA KONIEC OKRESU ANEKS BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2013-2017 2017 196 111 30 1 1 0 2016 300 154 40 6 0 0 2015 345 165 45 11 0 0 2014 370 203 79 28 0 0 2013 394 276 80 42 1 0 Tabela 2. ABSOLWENCI I UCZNIOWIE KSZTAŁCĄCY SIĘ W ZAWODZIE TECHNIK AGROBIZNESU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM Wyszczególnienie / rok szkolny Liczba absolwentów, stan na rok szkolny: Liczba uczniów, stan na rok szkolny: 2017/2018 40 197 2016/2017 57 218 2015/2016 96 270 2014/2015 152 299 2013/2014 191 399 11