kształtowaniu przestrzeni Wdrażanie dyrektywy INSPIRE Wprowadzenie: rola informacji w planowaniu przestrzennym dr Maciej Borsa Prezes Oddziału Katowickiego Towarzystwa Urbanistów Polskich Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Instytut Systemów Przestrzennych i Katastralnych w Gliwicach roku
2 : rola informacji w procesie planowania rozwoju tradycyjnie: podstawa decyzji projektowych (dla urbanisty) dziś: sposób funkcjonowania systemu decyzyjnego monitoring (planowanie ciągłe, kroczące) ilość i pochodzenie informacji nadmiar / niedosyt, łatwość dostępu / wysoki koszt pozyskania-selekcji fragmentacja, rozproszenie kryzys tradycyjnych instrumentów sterowania rozwojem trudności w realizacji integracyjnej funkcji planowania przestrzennego (case: powódź dlaczego tak się dzieje?)
3 : spadek skuteczności planowania przestrzennego brak zrozumienia dla istoty planowania (a nawet koordynacji) działań w przestrzeni, nadrzędności celu publicznego i róŝnorodnych konsekwencjach i ograniczeniach działań (skrajne podejścia: ochrona vs. rozwój/wzrost) nieporadność w upowszechnianiu i wdroŝeniu idei planowania zintegrowanego konieczność poszukiwania innych dróg, niŝ formalne ograniczenia i nakazy (?) egzekwowane administracyjnie, często omijane politycznie
4 : fragmentacja, atomizacja, prywatyzacja polityk ( płynne czasy ) polityka sektora 1 polityka sektora 2 polityka sektora 3 polityka sektora n polityka horyzontalna 1 polityka horyzontalna 2 polityka horyzontalna n fragmentacja koordynacja
5 : fragmentacja, atomizacja, prywatyzacja polityk ( płynne czasy ) polityka sektora 1 polityka sektora 2 polityka sektora 3 polityka sektora n polityka przestrzenna polityka horyzontalna 2 polityka horyzontalna n fragmentacja koordynacja
6 : fragmentacja, atomizacja, prywatyzacja polityk ( płynne czasy ) polityka sektora 1 polityka sektora 2 polityka sektora 3 polityka sektora n polityka horyzontalna 1 polityka horyzontalna 2 polityka horyzontalna n fragmentacja koordynacja
7 : fragmentacja, atomizacja, prywatyzacja polityk ( płynne czasy ) interes prywatny interes wspólny
8 : fragmentacja, atomizacja, prywatyzacja polityk ( płynne czasy ) rząd region region region region G G G G G G G G odpowiedzialność SUBSYDIARNOŚĆ SUBSYDIARNOŚĆ PRYWATYZACJA atomizacja
9 : fragmentacja, atomizacja, prywatyzacja polityk ( płynne czasy ) słabsze państwo (nie chcące się do tego przyznać) atomizacja / rozproszenie inwestorów (top-down bottom-up)
10 : fragmentacja, atomizacja, prywatyzacja polityk ( płynne czasy ) słabsze państwo (nie chcące się do tego przyznać) atomizacja / rozproszenie inwestorów (top-down bottom-up) cywilizacja informacyjna, (globalizacja,) społeczeństwo obywatelskie (dostęp do informacji, zmienność wzorców, niestabilność sytuacji przemiany paradygmatu w różnych dziedzinach)
11 - stan obecny: zmiana roli planowania przestrzennego (planowanie stanu planowanie procesów: plan strategia) kryzys wizji (planowanie wizyjne ) podejście projektowe planowanie zarządzanie PLANOWANIE ZARZĄDZANIE
12 - stan obecny: zmiana roli planowania przestrzennego (planowanie stanu planowanie procesów: plan strategia) kryzys wizji (planowanie wizyjne ) podejście projektowe planowanie zarządzanie PLANOWANIE ZARZĄDZANIE
13 - stan obecny: zmiana roli planowania przestrzennego (planowanie stanu planowanie procesów: plan strategia) kryzys wizji (planowanie wizyjne ) podejście projektowe planowanie zarządzanie monitoring przestrzenny naciski grup społecznych na zwiększenie swego wpływu (case: Rospuda)
14 polityki przestrzennej: środki prawne i struktury organizacyjne środki nakazowo-zakazowe (plany zagospodarowania) bezpośrednie inwestycje publiczne środki ekonomiczne (programy UE) analizy przestrzenne i badania komunikacja społeczna i uspołecznienie procesów podejmowania decyzji (narzędzia informacyjne)
15 planowanie zarządzanie: funkcje zarządzania: planowanie organizowanie motywowanie kontrola (wiedza jako zasób) (w sferze publicznej dodatkowo: ) zarządzanie to praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia celów
16 : gospodarka oparta na wiedzy wiedza jako produkt: produkcja-dystrybucja-wdroŝenie symetria dostępu do informacji (Akerlof, Spence, Stiglitz)... ekonomia informacji (nie tylko marketing) technologia / inŝynieria wiedzy (zarządzanie wiedzą - kryzys)
17 : Planowanie przestrzenne jako konsument informacji ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym co uwzględnia się : art. 1 - ogólnie, art. 10 studium, art. 15 plan miejscowy Planowanie przestrzenne jako producent informacji
18 nowe moŝliwości: postulat planowania zintegrowanego Word Wide Web, GIS INSPIRE, PSI UML (Unified Modeling Language - Zunifikowany Język Modelowania) schematy decyzyjne, modelowanie
Informacja publiczna w kształtowaniu przestrzeni, 19 nowe moŝliwości: postulat planowania zintegrowanego Word Wide Web, GIS INSPIRE, PSI UML (Unified Modeling Language - Zunifikowany Język Modelowania) schematy decyzyjne, modelowanie community planning
20 : Rola informacji w kształtowaniu przestrzeni informacja wiedza mądrość Jaka jest współcześnie rola informacji w procesach kształtowaniu przestrzeni? Jaki jest kierunek ewolucji w tym względzie? Jakie są / mogą być tego konsekwencje (np. mamy kłopoty ze skutecznością planowania, a moŝe być poprawa, gdy zmienimy podejście), więc: Jak wykorzystać / modelować te trendy (pro publico bono): produkować i udostępniać informacje kształtować wiedzę (w społeczeństwie) kształtować wiedzę własną (porządkować i uczytelniać)
21 społeczna: Czy motorem tych zmian jest wola władzy? ZaleŜność od stopnia świadomości (Maslov) Konieczność przygotowania odbiorcy / uczestnika
22 stan, przepływy: Co wiemy? Co chcemy przekazać? Co faktycznie przekazujemy? Jak to jest rozumiane? Jak to jest wartościowane? Jak to wpływa na zachowania (na kształtowanie przestrzeni)? Jak przekonywać, zjednywać sojuszników, wzmacniać partycypację / demokrację, poprawiać przestrzeń? Jak planować? (metodologia, praktyka, rola wizji przestrzennych)
23 kierunki praktycznego działania: przewartościowania instrumentów dostarczanie informacji kształtowanie postaw modelowanie pojęć struktura zaleŝności przepływy potencjalny wpływ na decyzje przestrzenne realny kształt przestrzeni
24 : Informacja jako instrument kształtowania przestrzeni wzrasta rola informacji jako instrumentu kształtowania przestrzeni wyzwania cywilizacyjne (społeczeństwo obywatelskie, dostęp do informacji, technologie) kryzys metod koordynacji (od planowania do zarządzania: stan=planowanie procesy=zarządzanie, podejście projektowe, rola wizji przestrzennych) instrumentacyjna rola informacji
25 : Wpływ informacji na kształtowanie przestrzeni właściwa informacja moŝe budować poŝądane postawy i wpływać na zachowania przestrzenne, częściowo wyręczając inne instrumenty dostęp do informacji (technologie, doświadczenia, regulacje, perspektywy) edukacja przestrzenna (grupy wiekowe, metody) monitoring przestrzenny społeczna (planowanie partycypacyjne, community planning) inŝynieria wiedzy o przestrzeni (struktura wiedzy, akumulacja wiedzy, wspomaganie decyzji) kształtowanie postaw i zachowań
26 : Budowanie wiedzy o przestrzeni informacja o przestrzeni powinna być odpowiednio podawana, aby kapitalizować wiedzę i rozumienie zagadnień przestrzennych źródła i sposoby pozyskiwania informacji (zobrazowania, bazy danych) sposoby i zasady przekazywania informacji (dostęp, struktura) modele wiedzy o komponentach przestrzeni (struktura, zaleŝności) perspektywy technologii wiedzy o przestrzeni (przepływy, pozycjonowanie, modelowanie decyzji)
27 zachęcam do zainteresowania informacyjnymi działaniami katowickiego TUP: www.akademiagis.pl dziękuję za uwagę! www.tup.katowice.pl www.m-borsa.net