Problemy metodyczne analizy dendrochronologicznej procesów erozyjnych w zlewniach górskich Dominika Wroñska-Wa³ach, El bieta Gorczyca, Agata Buchwa³, Joanna Korpak, Mateusz Sobucki, Piotr Wa³dykowski ARTYKU Y / ARTICLES Abstrakt. Górne, zalesione czêœci zlewni górskich cechuj¹ siê du ¹ retencyjnoœci¹, odp³ywem podziemnym oraz niezorganizowanym i epizodycznym sp³ywem powierzchniowym, a ich rozwój jest zwi¹zany g³ównie ze zdarzeniami ekstremalnymi. Jednym z g³ównych celów analiz by³o okreœlenie kierunku ods³aniania korzeni, które pozwala na odró nienie procesów erozji powierzchniowej od procesów sufozyjnych zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ sp³ywu œródpokrywowego. Podczas wykonywania analiz dendrogeomorfologicznych z zastosowaniem korzeni œwierków (Picea abies L. Karst) natrafia siê na szereg problemów metodycznych. Typowy dla korzeni jest brak niektórych s³ojów lub wystêpowanie przyrostów wyklinowuj¹cych siê. Prób¹ rozwi¹zania tego problemu by³o skanowanie ca³ych kr¹ ków oraz manualne okreœlanie liczby i pomiary szerokoœci przyrostów rocznych w programie WinDENDRO i WinCell. Te same próbki korzeni zosta³y poddane obróbce zgodnie z procedur¹ opracowan¹ przez F. H. Schweingrubera (1991). Rozbie noœci wskazuj¹ na koniecznoœæ wykonywania preparatów mikroskopowych z ca³ych przekrojów poprzecznych i konstruowania lokalnych krzywych chronologicznych z korzeni. S³owa kluczowe: zlewnie górskie, procesy erozyjne, korzenie drzew, datowanie pomostowe, dendrogeomorfologia Abstract. Upper forested parts of the mountain catchments are characterized by high retention, underground run-off and non-concentrated episodic surface run-off and they are mostly shaped during extreme events. One of the goal of the analyses is to determine the direction of the root exposure which enables to distinguish between erosive and tunneling processes coupled with the interflow. While performing the dendrogeomorphological assessments of spruce roots (Picea abies L. Karst) we are facing some methodical problems. Wedging rings and missing rings are typical artifacts in the root structure. To eliminate the underestimations in the tree-rings counting whole cross-sections of the roots were scanned and measured by using the WinDENDRO and WinCELL software. The same samples were then analyzed microscopic according to the procedure introduced by F. H. Schweingruber (1991). Divergences between the results of macro- and microscopic measurements indicate the need of the thin-sections of the whole cross-sections, as well as cross-dating between the root growth series and a site chronology. Keywords: mountain catchments, erosion, tree roots, cross-dating, dendrogeomorphology Wstêp Wspó³czeœnie analizy zmian w strukturze s³ojów przyrostów rocznych w pniach i korzeniach drzew w kontekœcie zró nicowanych procesów morfotwórczych, uznawane s¹ za jedno z przydat- Studia i Materia³y CEPL w Rogowie R. 14. Zeszyt 1 (3) / 212 195
nych narzêdzi w geomorfologii (Gärtner et al. 21; Gärtner 23, 26, 27; Malik, Matyja 28; Stoffel, Bollschweiller 28). Analiza zmian anatomicznych w drewnie korzeni ods³oniêtych na dzia³anie czynników zewnêtrznych pozwala na odtworzenie intensywnoœci procesów morfogenetycznych dzia³aj¹cych w przesz³oœci (Malik 26, 28). Metoda ta znalaz³a swoje zastosowanie w analizach sp³ywów gruzowych, osuwania, obrywów skalnych, lawin œnie nych, lawin skalnych czy procesów erozyjnych. Wiêkszoœæ analiz opiera siê na datowaniach s³ojów przyrostów rocznych w pniach drzew (Alestalo 1971; Carrara, Carroll 1979; Strunk 1997; Stoffel 26, 21; Bollschweiler et al. 27; Pelfini, Santilli 28; Stoffel, Bollschweiler 28; Zielonka et al. 28). Dopiero od kilkunastu lat zmiany w anatomii komórek drewna korzeni spowodowane powoln¹ b¹dÿ jednorazow¹ ekspozycj¹ na dzia³anie zmiennych warunków termicznych i wilgotnoœciowych uznawane s¹ za jedno z przydatnych narzêdzi w geomorfologii (Schweingruber 1996; Gärtner et al. 21; Gärtner 23, 26). Pelfini i Santilli (26) próbowali, wykorzystuj¹c metodê dendrogeomorfologiczna datowaæ erozjê na œcie kach turystycznych. Zauwa yli problem rozbie noœci wykszta³cenia krzywych przyrostów rocznych w korzeniach i pniach. Podjêli oni próbê datowania pomostowego sekwencji przyrostów rocznych wykszta³conych przez korzenie i pnie drzew. Górne czêœci zlewni karpackich s¹ trudno dostêpne i niemal niezamieszka³e, dlatego te skutki ekstremalnych zdarzeñ opadowych w ich obrêbie nie budzi³y du ego zainteresowania. Tymczasem jest to zagadnienie bardzo wa ne, poniewa system zlewni stanowi ca³oœæ i nie mo na rozpatrywaæ jego funkcjonowania bez uwzglêdnienia wszystkich jego czêœci. Inaczej na impuls opadowy reaguj¹ zalesiona i wylesiona czêœæ zlewni. Górne, zwykle zalesione czêœci zlewni, cechuj¹ siê wiêksz¹ retencyjnoœci¹, odp³ywem podziemnym i jedynie epizodycznym sp³ywem powierzchniowym. Czêœci te przekszta³cane s¹ g³ównie podczas intensywnych opadów i gwa³townych roztopów. W efekcie tych zdarzeñ zachodzi sufozja oraz erozja powierzchniowa i linijna. W wyniku ich dzia³ania rozwijaj¹ siê rozciêcia erozyjne, w których ods³aniane s¹ korzenie drzew. Okreœlenie roku ekspozycji korzeni na dzia³anie czynników zewnêtrznych jest utrudnione ze wzglêdu na wystêpuj¹ce bardzo licznie w korzeniach s³oje wyklinowuj¹ce siê oraz przyrosty brakuj¹ce. Rezultatem ich wystêpowania jest ró na liczba s³ojów przyrostów rocznych w ró nych czêœciach korzenia. Brak pe³nej sekwencji przyrostów rocznych mo e powodowaæ b³êdy interpretacyjne w datowaniu procesów geomorfologicznych. Celem opracowania jest przedstawienie metody bardziej precyzyjnego datowania procesów kszta³tuj¹cych górne czêœci zlewni. Zaproponowano datowanie pomostowe wewn¹trz korzenia. Porównano i wykonano datowanie pomostowe krzywych przyrostów rocznych korzenia z krzyw¹ przyrostów rocznych pnia drzewa, z którego badano korzeñ, i z chronologi¹ stanowiska. Materia³ i metody Obszar badañ po³o ony jest w zlewni potoku Kamienicy w Gorcach (Karpaty fliszowe). Stanowisko z którego pobrano próbki do badañ po³o one jest w górnej, zalesionej czêœci zlewni, w piêtrze regla górnego. W Gorcach regiel ten obejmuje jednogatunkowe bory œwierkowe (Piceetum exelse Carpaticum), wykszta³cone w wysokoœci od 1-115 m n.p.m. (Medwecka-Kornaœ 1955; Chwistek 23). W drzewostanie dominuje œwierk (Picea abies L. Karst), a w runie gatunki siedlisk kwaœnych. Obszar ten cechuje siê odp³ywem podziemnym i epizodycznym sp³ywem powierzchniowym, kszta³towany jest g³ównie podczas wysokich opadów i gwa³townych roztopów. Charakterystycznym elementem tej czêœci zlewni s¹ kana³y sufozyjne powsta³e w wyniku œródpokrywowego wymywania drobnego materia³u. S¹ to zarówno systemy podziemnych kana³ów, które na powierzchni zaznaczaj¹ siê tylko niewielkimi otworami, jak i rozciêcia, do powstania których przyczyni³y siê zarówno procesy sufozyjne, jak i erozji liniowej (Ryc. 2). 196 Dominika Wroñska-Wa³ach i inni Problemy metodyczne analizy...
Ryc. 1. Obszar badañ Fig. 1. Study area W 28 roku w wybranym rozciêciu erozyjnym pobrano dwanaœcie 1-2 cm fragmentów ods³oniêtych korzeni œwierka (Picea abies L. Karst). W celu wyznaczeniu roku ods³oniêcia, korzenie poddano szczegó³owej analizie mikroskopowej. Dla ka dego korzenia wykonano przekrój poprzeczny, w którym przeprowadzono analizê szerokoœci przyrostów rocznych oraz zmian wykszta³cenia drewna wczesnego i póÿnego. W pierwszym etapie wykonano datowanie ods³oniêcia wszystkich pobranych korzeni. Okres w którym dosz³o do ods³oniêcia korzeni okreœlono na lata 1981-23. W trakcie analizy struktury przyrostów rocznych korzeni pojawi³y siê problemy interpretacyjne zwi¹zane z wystêpowaniem przyrostów wyklinowuj¹cych siê. Obecnoœæ takich przyrostów mo e wskazywaæ na brak czêœci przyrostów rocznych. W zwi¹zku z tym podjêto próbê rozwi¹zania problemu poprzez szczegó³ow¹ analizê jednego z pobranych korzeni oraz datowanie pomostowe korzenia z pniem i chronologi¹ stanowiska. W celu skonstruowania chronologii stanowiskowej w 211 roku pobrano odwierty z 1 pni œwierków (Picea abies L. Karst), w tym tak e z drzewa, z którego pochodzi³y wczeœniej pobrane korzenie (zwanego póÿniej P1). Ze wzglêdu na zarysowane wczeœniej problemy interpretacyjne jeden korzeñ (K36) wybrano do szczegó³owej analizy. Wyboru korzenia dokonano z uwagi na jego po³o enie w centralnej czêœci analizowanego rozciêcia erozyjnego (Ryc. 2). Z korzenia pobrano próby w dwucentymetrowych interwa³ach. ¹cznie z korzenia pobrano 8 przekrojów poprzecznych, które poddano wnikliwej analizie mikroskopowej. Po wysuszeniu oraz wypolerowaniu powierzchni przekrojów poprzecznych pobranych fragmentów z korzenia dokonywano ich wstêpnej analizy oraz dokumentacji fotograficznej. Szczególn¹ uwagê zwracano na dekoncentrycznoœæ przyrostów oraz wykszta³cenie blizn, które utrudniaj¹ makroskopowe wydatowanie korzeni. Nastêpnie przy u yciu mikrotomu saneczkowego GSL-1 wykonywano preparaty mikroskopowe. Z ca³ej powierzchni przekroju poprzecznego korzenia uzyskiwano slajd o gruboœci ok. 15-2 µm. W celu uwydatnienia struktury drewna próbkê barwiono mieszank¹ safraniny i barwnika Astra Blue, zatapiano w balsamie kanadyjskim i pozostawiano do wysuszenia w suszarce (6 C) na min. 12 godzin. Pe³na procedura przygotowania preparatów mikroskopowych zosta³a zaadoptowana przez autorów za Schweingruberem (1991). Studia i Materia³y CEPL w Rogowie R. 14. Zeszyt 1 (3) / 212 197
W obrêbie ka dego przekroju poprzecznego korzenia dokonano analizy wykszta³cenia przyrostów rocznych w 3-5 promieniach. Uwzglêdniano najkrótszy i najd³u szy promieñ oraz promienie poœrednie. W wyborze promieni unikano blizn oraz nagromadzeñ traumatycznych kana³ów ywicznych (Ryc. 3). W obrêbie ka dego promienia badana by³a liczba, szerokoœæ i koncentrycznoœæ przyrostów radialnych. Ryc. 2. Rozciêcie erozyjne miejsce poboru próbek korzeni i odwiertu z pnia Fig. 2. Initial gully location of root samples and tree cores collection Ryc. 3. Przekrój poprzeczny korzenia zaznaczone przebiegi analizowanych promieni (Win- Cell) (przekrój 1) Fig. 3. Cross-section of a roots marked analyzing radii (WinCell) (cross-section 1 W pierwszej kolejnoœci wykonano datowanie pomostowe (ang. cross-dating) pomiêdzy ci¹gami szerokoœci przyrostów radialnych poszczególnych przekrojów poprzecznych. Pozwoli³o to wyznaczyæ œrednie krzywe wzrostu charakteryzuj¹ce ka dy przekrój poprzeczny. W nastêpnej kolejnoœci uzyskane œrednie krzywe wzrostu z ka dego przekroju poprzecznego korzenia porównywano ze sob¹, w celu wykrycia przyrostów brakuj¹cych (ang. missing rings). Ostatnim etapem badañ pomostowych by³o porównanie uzupe³nionej o brakuj¹ce przyrosty krzywej wzrostu wszystkich przekrojów korzenia z krzyw¹ wzrostu pnia P1 oraz z chronologi¹ stanowiska. Manualne pomiary szerokoœci przyrostów rocznych w korzeniu by³y wykonywane na zdjêciach mikroskopowych w oprogramowaniu WinCell oraz WinDENDRO. Pomiary szerokoœci przyrostów rocznych w pniach wykonano w oprogramowaniu WinDENDRO na wyszlifowanych i zeskanowanych w rozdzielczoœci 42 dpi odwiertach z pni drzew. Datowania pomostowe wszystkich krzywych wzrostu, zarówno z pni jak i korzeni drzew, zosta³y wykonane z wykorzystaniem programu COFECHA (Holmes 1983). Wyniki i dyskusja Datowanie pomostowe przeprowadzone w obrêbie jednego korzenia wskaza³o na du ¹ rozbie noœæ w liczbie oraz wielkoœci przyrostów rocznych w obrêbie poszczególnych przekrojów 198 Dominika Wroñska-Wa³ach i inni Problemy metodyczne analizy...
poprzecznych. Najszerszy przyrost roczny w badanych przekrojach poprzecznych mia³ 79 µm, najwê szy zaœ 6,36 µm. Jednoznacznie stwierdzono, i aden z oœmiu wybranych do analiz przekrojów poprzecznych nie prezentowa³ pe³nej serii przyrostów rocznych. Analiza przyrostów w poszczególnych promieniach dla ka dego przekroju pozwoli³a na wyznaczenie okresów z du ¹ liczb¹ brakuj¹cych i wyklinowuj¹cych siê przyrostów rocznych (Ryc. 4). Porównanie tych okresów pomiêdzy przekrojami poszczególnych korzeni pozwoli³o na wyznaczenie negatywnych lat wskaÿnikowych (tj. 1972, 1981, 1997 i 21), w których w wiêkszoœci przekrojów nie dosz³o do wykszta³cenia przyrostów rocznych. Uzupe³nienie krzywych o brakuj¹ce przyrosty roczne pozwoli³o na uzyskanie kompletnej sekwencji przyrostów radialnych dla poszczególnych przekrojów. [ μm] 4 2 35 szerokość przyrostów 3 25 2 15 1 5 1 liczba przyrostów brakujących 1963 1968 1973 1978 1983 lata 1988 1993 1998 23 28 Ryc. 4. Lata brakuj¹ce na tle sekwencji przyrostów rocznych trzech analizowanych promieni (przekrój 1) Fig. 4. Missing rings within tree ring sequence of three analyzing radii (cross-section 1) Najd³u sz¹ sekwencjê przyrostów rocznych mia³a œrednia dla przekroju 2 (datowana na 196 r.), najkrótsza zaœ by³a œrednia przekroju 6 (datowana na 1968 r., Ryc. 5A). Po zestawieniu nieprzetworzonych (ang. raw data) œrednich dla poszczególnych przekrojów poprzecznych stwierdzono znaczne przesuniêcia w latach charakteryzuj¹cych siê podobnymi szerokoœciami przyrostów rocznych (Ryc. 5A). Przekrój z najwiêksz¹ liczb¹ przyrostów by³ podstaw¹ do wykonania datowania pomostowego pomiêdzy poszczególnymi fragmentami badanego korzenia. Lata z brakuj¹cymi przyrostami rocznymi grupowa³y siê w okresach: 1985-1991, 1997-1998 oraz po 21 roku. W czêœci przekrojów poprzecznych lata te by³y wykszta³cone i charakteryzowa³y siê obecnoœci¹ blizn erozyjnych i traumatycznych kana³ów ywicznych (TRD). Uzupe³niono brakuj¹ce przyrosty roczne w œrednich wykazuj¹cych du e ró nice w stosunku do œrednich z przekrojów zawieraj¹cych najwiêcej przyrostów (Ryc. 5B). Dla danych nieprzetworzonych, œrednia korelacja pomiêdzy krzyw¹ z przekroju 2 a pozosta³ymi krzywymi z przekrojów korzenia wynosi³a,13. Wykonanie datowania pomostowego pozwoli³o uzyskaæ sekwencjê przyrostów rocznych o œredniej korelacji,56 i maksymalnej,72. Stosunkowo niska korelacja datowania pomostowego wynika z du ej rozbie noœci szerokoœci przyrostów rocznych w poszczególnych przekrojach. Bierze siê to zapewne z bardzo du ego zró - nicowania czynników zewnêtrznych, które wp³ywa³y na rozwój korzenia oraz jego postêpuj¹cej reakcji anatomicznej na stopniowe i ró nokierunkowe ods³anianie. Dok³adniejsze dopasowanie sekwencji krzywych przyrostów rocznych w poszczególnych la- Studia i Materia³y CEPL w Rogowie R. 14. Zeszyt 1 (3) / 212 199
tach jest utrudnione ze wzglêdu na du ¹ zmiennoœæ wykszta³cenia przyrostów radialnych korzenia w przekroju pod³u nym. W korzeniu o d³ugoœci kilkunastu cm, poszczególne czêœci by³y ods³aniane w ró nym czasie zarówno od do³u (w wyniku sufozji) jak i od góry (erozja powierzchniowa). Po ods³oniêciu korzeñ by³ tak e pod presj¹ ró nych procesów biotycznych i abiotycznych, o czym œwiadcz¹ blizny i nagromadzenie TRD w ró nych jego czêœciach. Procesy sufozyjne i erozyjne oddzia³uj¹ce na system korzeniowy mog¹ wp³ywaæ na pojawienie siê dekoncentrycznego przyrostu rocznego. Wykszta³cenie takiego przyrostu rocznego czêsto zwi¹zane jest z wystêpowaniem przyrostów wyklinowuj¹cych oraz przyrostów brakuj¹cych (Ryc. 4). Chronologia stanowiska obejmuje okres od 193 do 211, a sekwencja przyrostów rocznych dla pnia P1 wynios³a 1939-29. Korelacja pomiêdzy chronologi¹ stanowiska a pniem P1 wynosi,64. Zauwa ono wyraÿne rozbie noœci pomiêdzy chronologi¹ stanowiska i krzyw¹ z pnia a sekwencj¹ szerokoœci przyrostów rocznych uzyskanych z korzeni (Tab. 1). Najwiêksze rozbie noœci pomiêdzy szerokoœci¹ przyrostów rocznych w korzeniach, a chronologi¹ stanowiska wyst¹pi³y w okresie od 1981 do 1994 (Ryc. 5B.). Natomiast pomiêdzy krzyw¹ wzrostu z pnia P1, a krzywymi z korzeni okres ten jest krótszy i obejmuje lata 1985-1994. 8 4,5 7 4 6 3,5 Szerokości przyrostów rocznych w korzeniach ( μ m) 5 4 3 2 1 8 7 6 5 4 3 28 26 24 22 2 1998 1996 1994 1992 199 1988 1986 1984 1982 198 1978 1976 Lata 1974 1972 197 1968 1966 1964 1962 196 1958 1956 1954 1952 195 1948 3 2,5 2 1,5 1,5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 Szerokości przyrostów rocznych w korzeniach ( μ m) 2 1 1 28 26 24 22 2 1998 1996 1994 1992 199 1988 1986 1984 1982 198 1978 1976 1974 1972 197 1968 1966 1964 1962 196 1958 1956 1954 1952 195 1948,5 Ryc. 5. Porównanie sekwencji przyrostów rocznych pomiêdzy korzeniem K36 (przekoje 1-8), pniem (P1) oraz chronologi¹ stanowiska wartoœci nieprzetworzone (A), wartoœci po datowaniu pomostowym (B) Fig. 5. Comparison of annual growth series between the root K36 (sections 1-8), the stem (P1) and the local chronology raw data (A), data after cross-section (B) 2 Dominika Wroñska-Wa³ach i inni Problemy metodyczne analizy...
Tab. 1. Korelacje pomiêdzy badanym korzeniem a pniem, z którego pobrano korzeñ i chronologi¹ stanowiska Table 1. Correlation between root and both stem of the same tree and site chronology przekroje poprzeczne korzenia K36 1 2 3 4 5 6 7 8 pieñ P1,13,5,8,23,3,24,34,1 chronologia stanowiska,21,1,13,11,36,22,21,26 Wnioski l Do precyzyjnego rozpoznania i datowania procesów rzeÿbotwórczych, jak wykaza³a analiza przypadku, konieczne jest datowanie pomostowe korzeni z pniem. l W celu rozpoznania kierunku i etapów rozwoju form erozyjnych konieczne jest szczegó³owe rozpoznanie anatomii przyrostów rocznych korzeni na pe³nych przekrojach mikroskopowych. l Badania makroskopowe, jak i mikroskopowe jedynie na wybranych fragmentach korzeni poddanych dzia³aniu procesów erozyjnych mog¹ prowadziæ do przeszacowania lub niedoszacowania rozmiarów dzia³aj¹cych procesów erozyjnych. l Wystêpowanie w korzeniach œwierka bardzo w¹skich oraz wyklinowuj¹cych siê przyrostów rocznych, wskazuje na mo liwoœæ braku niektórych z przyrostów. W zwi¹zku z tym autorzy zalecaj¹ rozbudowanie dotychczasowej metody badañ. Istotnym elementem analiz anatomii drewna ods³anianych korzeni powinno byæ wykonywanie datowania pomostowego pomiêdzy sekwencj¹ krzywych wzrostu w korzeniach, krzyw¹ wzrostu z pni z których pochodz¹ korzenie a chronologi¹ stanowiska lub chronologi¹ lokaln¹. Podziêkowania Badania prowadzone w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki Zapis ekstremalnych zdarzeñ opadowych w górnych czêœciach zlewni karpackich w œwietle badañ dendrogeomorfologicznych N N36 264637 Literatura Alestalo J. 1971. Dendrochronological interpretation of geomorphic processes. Fennia 15: 1-14. Bollschweiler M., Stoffel M., Monbaron M. 27. Reconstructing spatio-temporal patterns of debris flow activity using dendrogeomorphological methods. Geomorphology 87: 337-351. Carrara P. E., Carroll T. R. 1979. The determination of erosion rates from exposed tree roots in the Piceance basin. Colorado. Earth Surface Processes and Landforms 4: 37-317. Chwistek K. 23. Historia lasów i leœnictwa w Gorcach. Wierchy. Rok szeœædziesi¹ty ósmy 22, Kraków. 135-16. Gärtner H. 23. Holzanatomische Analyse diagnostischer Merkmale einer Freilegungsreaktion in Jahrringen von Koniferenwurzeln zur Rekonstruktion geomorphologischer Prozesse. Dissertationes Botanicae 378: 1-118. Gärtner H. 26. The applicability of roots in Dendrogeomorphology. TRACE - Tree Ring in Archaeology. Climatology and Ecology 1: 12-124. Gärtner H. 27. Tree roots-methodological review and new development in dating and quantifying erosive processes. Geomorphology 86 (3-4): 243-251. Gärtner H., Schweingruber F. H., Dikau R. 21. Determination of erosion rates by analyzing structural changes in the growth pattern of exposed roots. Dendrochronologia 19 (1): 81-91. Holmes R. L. 1983. Computer-assisted quality control in treering dating and measurement. Tree-Ring Bulletin 43: 69-77. Malik I. 26. Contribution to understanding the historical evolution of meandering rivers using dendrochronological methods: example of the Ma³a Panew River in southern Poland. Earth Surf. Process. and Landforms 31: 1227-1245. Studia i Materia³y CEPL w Rogowie R. 14. Zeszyt 1 (3) / 212 21
Malik I. 28. Dating of small gully formation and establishing erosion rates in old gullies under forest by means of anatomical changes in exposed tree roots (Southern Poland). Geomorphology 93 (3-4): 421-436. Malik I., Matyja M. 28. Bank erosion history of a mountain stream determined by means of anatomical changes in exposed tree roots over the last 1 years (Bílá Opava River - Czech Republic). Geomorphology 98 (1-2): 126-142. Medwecka-Kornaœ A. 1955. Zespo³y leœne Gorców. Ochr. Przyr. 23: 1-111. Pelfini M., Santilli M. 26. Dendrogeomorphological analyses on exposed roots along two mountain hiking trails in the Central Italian Alps. Geografiska Annaler. Seria A. Physical Geography 88 (3): 223-236. Pelfini M,. Santilli M. 28. Frequency of debris flows and their relation with precipitation: A case study in the Central Alps, Italy. Geomorphology 11: 721-73. Stoffel M. 26. A review of studies dealing with tree rings and rockfall activity: The role of dendrogeomorphology in natural hazard research. Natural Hazards 39: 51-7. Stoffel M. 21. Magnitude-frequency relationships of debris flows A case study based on field surveys and tree-ring records. Geomorphology 116: 67-76. Stoffel M., Bollschweiler M. 28. Tree-ring analysis in natural hazards research an overview. Natural Hazards and Earth System Science 8: 187-22. Strunk H. 1997. Dating of geomorphological processes using dendrogeomorphological methods. Catena 31: 137-151. Schweingruber F. H. 1991. Microskopische Holzanatomie. Anatomie microscopique du bois. Microscopic Wood Anatomy, Swiss Federal Institute for Forest, Snow and Landscape Research. Schweingruber F. H. 1996. Tree Ring and Environment Dendroecology. Paul Haupt Verlagart, Bern. Zielonka T., Holeksa J., Ciapa³a S. 28. A reconstruction of flood events using scarred trees in the Tatra Mountains. Dendrochronologia 26: 173-183. Dominika Wroñska-Wa³ach 1 *, El bieta Gorczyca 1, Agata Buchwa³ 2, Joanna Korpak 3, Mateusz Sobucki 1, Piotr Wa³dykowski 4 *dominikia.wronska-walach@uj.edu.pl 1 Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloñski 2 Instytut Geoekologii i Geoinformacji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza 3 Instytut In ynierii i Gospodarki Wodnej, Politechnika Krakowska 4 Katedra Architektury Krajobrazu, SGGW 22 Dominika Wroñska-Wa³ach i inni Problemy metodyczne analizy...