POLSKA W NATO - STOPIEN POPARCIA I PRZEWIDYWANE SKUTKI Dwie trzecie Polaków (67%) twierdzi, ze jest za czlonkostwem Polski w NATO. Przeciwny przystapieniu naszego kraju do Paktu Atlantyckiego jest tylko co dziesiaty Polak (9%), a co szósty (16%) mówi, ze jest mu to obojetne. Zdecydowana wiekszosc naszego spoleczenstwa - prawie dwie trzecie (65%) - uwaza, ze - uwzgledniajac sytuacje miedzynarodowa i uklad sil na swiecie - Polska moze miec w najblizszym czasie (np. 10 lat) poczucie bezpieczenstwa. Przeciwnego zdania, ze Polska powinna sie obawiac jakichs panstw jest prawie co czwarty Polak (24%). Prawie polowa Polaków (46%) uwaza, ze zagrozeniem dla Polski w ciagu najblizszych lat moze byc niestabilna sytuacja spoleczno-polityczna w kraju (np. strajki i niezadowolenie spoleczne). Ponad jedna trzecia naszego spoleczenstwa (36%) obawia sie zagrozenia ze strony grup przestepczych dzialajacych na terenie Polski. Stosunkowo najmniej Polaków - jedna dwunasta (8%) - sadzi, iz zródlem zagrozenia moze byc uklad sil i sytuacja polityczna na swiecie. Niewiele ponad dwie piate (42%) Polaków uwaza, ze przystapienie naszego kraju do NATO nie wplynie na stosunki Polski i Rosji. Pogorszenia stosunków bilateralnych wskutek wlaczenia Polski do Sojuszu Pólnocnoatlantyckiego obawia sie jednak prawie jedna trzecia (32%) spoleczenstwa, a ich poprawy oczekuje jedna dziesiata (11%). Prawie co drugi Polak (45%) jest zdania, ze przystapienie Polski do NATO przyniesie naszemu krajowi wiecej dobrego, ponad jedna czwarta (29%) spoleczenstwa uwaza jednak, ze czlonkostwo w Pakcie przyniesie tyle samo zlego co dobrego. Jedna dwunasta (8%) obawia sie negatywnych konsekwencji i tyle samo sadzi, ze wlaczenie Polski do obronnych struktur atlantyckich niczego nie zmieni. Polacy najczesciej spodziewaja sie pozytywnych skutków przystapienia do NATO. Niemal powszechna jest opinia, ze przyjecie Polski do NATO przyczyni sie do wzmocnienia sily polskiej armii przez podniesienie poziomu wyszkolenia (83%) czy przez unowoczesnienie uzbrojenia (82%). Niewiele mniej osób oczekuje zwiekszenia bezpieczenstwa przez wlaczenie Polski w struktury obronne krajów zachodnich (79%). Tyle samo badanych przewiduje, ze czlonkostwo w NATO bedzie wymagalo wysylania polskich zolnierzy poza granice kraju na obszary objete konfliktami (79%) czy tez spowoduje wzrost wydatków na wojsko z budzetu panstwa (78%). Warszawa, marzec 1999 rok OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, 02-776 Warszawa, tel. (0-22) 644 99 73, 648 20 44-46, fax 644 99 47, obop@obop.com.pl, www.obop.com.pl.
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystanie w innej formie danych, informacji i opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. Po kilkuletnich staraniach Polska staje sie czlonkiem Sojuszu Pólnocnoatlantyckiego. Osrodek Badania Opinii Publicznej przez caly ten okres pytal Polaków o poparcie dla przystapienia Polski do NATO, ostatni sondaz 1 na ten temat przeprowadzony zostal trzy tygodnie przed oficjalnym wlaczeniem naszego kraju do atlantyckich struktur obronnych. W sondazu znalazly sie równiez pytania o przewidywane skutki tego wydarzenia, a takze opinie o bezpieczenstwie Polski i ewentualnych zródlach zagrozenia. POPARCIE DLA PRZYSTAPIENIA POLSKI DO NATO Dwie trzecie Polaków (67%) twierdzi, ze jest za czlonkostwem Polski w NATO, przy tym ponad jedna trzecia to zdecydowani zwolennicy przystapienia do Paktu i niemal tyle samo raczej popiera wejscie naszego kraju do Sojuszu. Przeciwny przystapieniu naszego kraju do Paktu Atlantyckiego jest tylko co dziesiaty Polak (9%), a co szósty (16%) mówi, ze jest mu to obojetne. POPARCIE DLA CZLONKOSTWA POLSKI W NATO Czy, ogólnie biorac, jest Pan(i) za czy przeciw naszemu czlonkostwu w NATO? 6-8.02.1999 20-22.02.1999 jestem zdecydowanie za czlonkostwem Polski w NATO 63% 35% 67% jestem raczej za tym 32% jest mi to obojetne 22% 16% jestem raczej przeciw 9% 7% 9% jestem zdecydowanie przeciw czlonkostwu Polski w NATO 2% trudno mi powiedziec 6% 8% Obecny sondaz OBOP jest - ze wzgledu na bieg wydarzen - ostatnim, w którym pytalismy o poparcie dla przystapienia Polski do NATO. Pierwszy raz OBOP zapytal o 2
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 to Polaków w 1992 roku, warto wiec zobaczyc jak od tamtego czasu ksztaltowalo sie spoleczne poparcie dla czlonkostwa Polski w Pakcie Pólnocnoatlantyckim. Tabele z wynikami zawiera Aneks. Aprobata czlonkostwa naszego kraju w Pakcie Atlantyckim w istotny sposób zwiazana jest z wiekiem, poziomem wyksztalcenia, miejscem zamieszkania i ocena wlasnej sytuacji materialnej. Przystapienie Polski do NATO w najwiekszym stopniu popieraja osoby z wyksztalceniem wyzszym (88%), a w miare obnizania sie poziomu wyksztalcenia zmniejsza sie poparcie dla czlonkostwa naszego kraju w Pakcie (do 53% wsród osób z wyksztalceniem podstawowym). Im wieksze miejsce zamieszkania, tym wiecej osób, które sa za przystapieniem Polski do NATO (od 56% wsród mieszkanców wsi do 77% wsród mieszkanców najwiekszych, ponad 500-tysiecznych, miast). Stopien poparcia dla czlonkostwa Polski w NATO najwiekszy jest wsród najmlodszych (uwaza tak 76% osób do 19 roku zycia), a maleje wraz z wiekiem i najmniejszy jest wsród najstarszych (55% wsród osób w wieku 60 i wiecej lat). Poparcie dla przystapienia Polski do atlantyckich struktur obronnych jest tym wieksze, im lepsza ocena wlasnej sytuacji materialnej (sadzi tak 82% osób, które oceniaja swoja sytuacje materialna jako dobra, a juz tylko 56% tych, którym powodzi sie zle). Za czlonkostwem Polski w NATO sa tez czesciej potencjalni wyborcy Unii Wolnosci (93%) niz elektorat AWS (81%) czy SLD (76%), oraz osoby o pogladach centroprawicowych (84%) i prawicowych (82%) niz innych przekonaniach politycznych. Zwolennikami czlonkostwa Polski w NATO sa czesciej osoby, których zdaniem sprawy w Polsce ida w dobrym kierunku (85%) niz ci, w przekonaniu których sytuacja w kraju rozwija sie zle (60%), mezczyzni (73%) czesciej niz kobiety (62%), a takze osoby pracujace zawodowo (73%) niz nie pracujace (63%). 1 Badanie przeprowadzono w dniach 20-22.02.1999 r. na reprezentatywnej losowej próbie mieszkanców Polski powyzej 15 roku zycia. Zrealizowano 1090 wywiadów. Maksymalny blad statystyczny wynosi +/-3% przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 3
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 BEZPIECZENSTWO POLSKI Zdecydowana wiekszosc naszego spoleczenstwa - prawie dwie trzecie (65%) - uwaza, ze - uwzgledniajac sytuacje miedzynarodowa i uklad sil na swiecie - Polska moze miec w najblizszym czasie (np. 10 lat) poczucie bezpieczenstwa. Przeciwnego zdania, ze Polska powinna sie obawiac jakichs panstw jest prawie co czwarty Polak (24%), a co dziesiaty (11%) nie ma na ten temat sprecyzowanej opinii. W porównaniu do wczesniejszych sondazy na ten temat mozna powiedziec, ze przekonanie o bezpieczenstwie Polski ustabilizowalo sie na wysokim poziomie. POCZUCIE BEZPIECZENSTWA LUB ZAGROZENIA Czy, biorac pod uwage sytuacje miedzynarodowa i uklad sil na swiecie, Polska moze miec w ciagu najblizszych np. 10 lat poczucie bezpieczenstwa, czy tez powinna obawiac sie jakiegos lub jakichs panstw? VI.1997 III.1998 II.1999 (1) II.1999 (2) zdecydowanie moze miec poczucie bezpieczenstwa raczej moze miec poczucie bezpieczenstwa 14% 17% 16% 17% 61% 61% 67% 47% 44% 51% 48% 65% raczej powinna sie obawiac 25% 28% 26% 28% 23% 26% 22% 24% zdecydowanie powinna sie obawiac 3% 2% 3% 2% trudno powiedziec 11% 11% 7% 11% Przekonaniu o bezpieczenstwie naszego kraju sprzyja poziom wyksztalcenia - im jest on wyzszy, tym wiecej osób sadzi, ze Polska moze miec poczucie bezpieczenstwa (od 54% wsród respondentów z wyksztalceniem podstawowym do 74% wsród ankietowanych z wyksztalceniem wyzszym). 4
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 Ponadto, poglad taki jest tym czestszy, im lepsza ocena wlasnej sytuacji materialnej - uwaza tak 56% osób, które nie sa z niej zadowolone, 67% tych, którzy oceniaja, ze powodzi im sie srednio i 86% dobrze sytuowanych. O tym, ze Polsce w najblizszych latach nie zagrazaja inne panstwa, relatywnie najczesciej przekonani sa potencjalni wyborcy Unii Wolnosci (83%), a nieco rzadziej osoby deklarujace gotowosc poparcia w wyborach parlamentarnych AWS (79%) czy zwolennicy SLD (72%). Opinie o bezpieczenstwie Polski stosunkowo najczesciej wyrazaja ponadto osoby o pogladach prawicowych (77%) oraz ci badani, których zdaniem sprawy w Polsce ida w dobrym kierunku (77%). Osoby, które popieraja czlonkostwo Polski w NATO, w 78% uwazaja, ze Polska moze miec w najblizszych latach poczucie bezpieczenstwa, natomiast respondenci, którzy przeciwni sa przystapieniu naszego kraju do Sojuszu Pólnocnoatlantyckiego, w wiekszosci (60%) obawiaja sie zagrozen. ZRÓDLA ZAGROZENIA DLA POLSKI Prawie polowa Polaków (46%) uwaza, ze zagrozeniem dla Polski w ciagu najblizszych lat moze byc niestabilna sytuacja spoleczno-polityczna w kraju (np. strajki i niezadowolenie spoleczne). Ponad jedna trzecia naszego spoleczenstwa (36%) obawia sie zagrozenia ze strony grup przestepczych dzialajacych na terenie Polski. Stosunkowo najmniej Polaków - jedna dwunasta (8%) - sadzi, iz zródlem zagrozenia moze byc uklad sil i sytuacja polityczna na swiecie. ZRÓDLA ZAGROZENIA DLA POLSKI Jak Pan(i) sadzi co moze byc dla Polski wiekszym zagrozeniem w ciagu najblizszych np. 10 lat? III.1998 II.1999 (I) II.1999 (II) niestabilna sytuacja polityczna i spoleczna w kraju, np. niezadowolenie spoleczne, strajki, zamieszki, itp. dzialalnosc grup przestepczych - takze miedzynarodowych - dzialajacych na terenie 37% 46% 46% 51% 37% 36% 5
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 naszego kraju uklad sil i sytuacja polityczna na swiecie 14% 11% 8% trudno powiedziec 8% 6% 10% W porównaniu do ostatniego sondazu przeprowadzonego dwa tygodnie wczesniej nie zaszly istotne zmiany w opiniach na ten temat, wciaz sa one najprawdopodobniej ksztaltowane przez wydarzenia ostatnich tygodni i napieta sytuacje spolecznopolityczna. Niestabilna sytuacja spoleczno-polityczna wewnatrz kraju moze stanowic zródlo zagrozenia dla Polski najczesciej w przekonaniu osób z wyksztalceniem wyzszym (55%), a im gorzej wyksztalceni sa respondenci, tym rzadziej podzielaja taka opinie (39% w grupie osób z wyksztalceniem podstawowym). Ponadto, relatywnie najczesciej zagrozenia wewnetrznego obawiaja sie trzydziestolatkowie (59%), osoby, które przeciwne sa przystapieniu Polski do NATO (55%), sympatycy SLD (54%), ankietowani o pogladach centroprawicowych (54%) i lewicowych (53%), a takze respondenci aktywni zawodowo (51%) oraz osoby, których zdaniem sprawy w Polsce ida w zlym kierunku (50%). Dzialalnosci grup przestepczych obawiaja sie natomiast stosunkowo najczesciej najmlodsi (42% wsród osób w wieku do 19 lat i 41% w grupie ankietowanych w wieku 20-29 lat), osoby z wyksztalceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (po 40%), respondenci o prawicowych przekonaniach politycznych (40%). PRZYSTAPIENIE DO NATO A STOSUNKI Z ROSJA Od poczatku staran Polski o wejscie do NATO Rosja wyrazala swój sprzeciw, uzasadniajac to m. in. pogorszeniem stosunków polsko-rosyjskich. Z badan prowadzonych przez OBOP w latach 1995-1998 wynikalo natomiast, ze zdaniem wiekszosci naszego spoleczenstwa (54%-61%) gdyby trzeba bylo wybierac wazniejsze dla Polski jest czlonkostwo w NATO kosztem pogorszenia stosunków z Rosja niz 6
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 sytuacja odwrotna: bardzo dobre stosunki z Rosja w zamian za ograniczenie szans na wejscie do NATO. W jakim stopniu obecnie, tuz przed uzyskaniem pelnego czlonkostwa w Sojuszu Pólnocnoatlantyckim, Polacy oceniaja wplyw tego wydarzenia na stosunki polsko-rosyjskie? Niewiele ponad dwie piate (42%) Polaków uwaza, ze przystapienie naszego kraju do NATO nie wplynie na stosunki Polski i Rosji. Pogorszenia stosunków bilateralnych wskutek wlaczenia Polski do Sojuszu Pólnocnoatlantyckiego obawia sie jednak prawie jedna trzecia (32%) spoleczenstwa, a poprawy oczekuje jedna dziesiata (11%). Jedna siódma (15%) Polaków nie ma na ten temat zdania. Po wejsciu naszego kraju do NATO, stosunki naszego kraju z Rosja, Pana(i) zdaniem: poprawia sie 11% nie zmienia sie 42% pogorsza sie 32% trudno powiedziec 15% Im wyzsze wyksztalcenie oraz im lepsza ocena wlasnej sytuacji materialnej, tym czesciej mozna spotkac sie z opinia, iz przyjecie Polski do NATO nie wplynie na stosunki naszego kraju z Rosja. Poglad taki relatywnie najczesciej wyrazaja ponadto potencjalni wyborcy Unii Wolnosci, osoby o pogladach centrowych, respondenci zadowoleni z kierunku przemian w Polsce, a takze ankietowani popierajacy czlonkostwo w NATO oraz ci, którzy sadza, ze w nadchodzacych latach Polska moze miec poczucie bezpieczenstwa. Dwudziestolatkowie czesciej niz osoby w innym wieku, mieszkancy srednich i duzych miast czesciej niz respondenci mieszkajacy w mniejszych osrodkach miejskich, mezczyzni czesciej niz kobiety, sa zdania, ze stosunki polsko-rosyjskie po wejsciu naszego kraju do NATO nie zmienia sie. Pogorszenia stosunków z Rosja po przystapieniu Polski do NATO obawiaja sie stosunkowo najczesciej sympatycy SLD, osoby przeciwne przystapieniu Polski do Paktu Atlantyckiego, ankietowani zle oceniajace kierunek zmian w kraju, a takze wlasna sytuacje materialna, respondenci w wieku srednim (30-49 lat). 7
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 PRZEWIDYWANE SKUTKI PRZYJECIA POLSKI DO NATO Spoleczne poparcie dla czlonkostwa Polski w NATO jest bardzo duze. Czy wobec tego nasze spoleczenstwo w równie znacznym stopniu spodziewa sie korzysci? Prawie co drugi Polak (45%) jest zdania, ze przystapienie Polski do NATO przyniesie naszemu krajowi wiecej dobrego, ponad jedna czwarta (29%) spoleczenstwa uwaza jednak, ze czlonkostwo w Pakcie przyniesie tyle samo zlego co dobrego. Jedna dwunasta (8%) obawia sie negatywnych konsekwencji i tyle samo sadzi, ze wlaczenie Polski do obronnych struktur atlantyckich niczego nie zmieni. Czy ogólnie biorac - uwzgledniajac wszystkie obawy i nadzieje - przystapienie Polski do NATO przyniesie naszemu krajowi wiecej dobrego czy zlego? wiecej dobrego 45% wiecej zlego 8% tyle samo zlego co dobrego 29% niczego nie zmieni 8% trudno powiedziec 10% Uwarunkowania spoleczno-demograficzne ogólnej opinii o skutkach przystapienia Polski do NATO pokrywaja sie ze zróznicowaniem poparcia dla czlonkostwa w Sojuszu. Oczekiwanie pozytywnych korzysci przyjecia Polski do NATO, podobnie jak poparcie dla czlonkostwa, jest tym czestsze im wyzsze wyksztalcenie respondentów, im mlodszy wiek badanych oraz im lepsza ocena wlasnej sytuacji materialnej. Optymistami pod tym wzgledem sa tez czesciej niz inni osoby oceniajace, ze sprawy w Polsce ida w zlym kierunku, badani o pogladach prawicowych i centroprawicowych, zwolennicy Unii Wolnosci i AWS. 8
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 Wsród osób, które popieraja czlonkostwo Polski w Pakcie, zdecydowana wiekszosc (62%) stanowia ci, których zdaniem przyniesie ono wiecej dobrego, a jedna czwarta tej grupy (24%) uwaza, ze przyniesie ono tyle samo zlego co dobrego. Osoby przeciwne wlaczeniu Polski do Paktu przede wszystkim natomiast obawiaja sie, ze nasz kraj na tym straci (44%), a jedna trzecia tej grupy (33%) oczekuje tyle samo zlego co dobrego. Oprócz ogólnej oceny konsekwencji przyjecia Polski do NATO, OBOP zapytal Polaków o przewidywane skutki tego wydarzenia dla polskiej armii, budzetu panstwa, bezpieczenstwa i pozycji Polski na arenie miedzynarodowej, polskiego przemyslu zbrojeniowego. Niemal powszechna jest opinia, ze przyjecie Polski do NATO przyczyni sie do wzmocnienia sily polskiej armii przez podniesienie poziomu wyszkolenia (83%) czy przez unowoczesnienie uzbrojenia (82%). Niewiele mniej osób oczekuje zwiekszenia bezpieczenstwa przez wlaczenie Polski w struktury obronne krajów zachodnich (79%). Tyle samo badanych przewiduje, ze czlonkostwo w NATO bedzie wymagalo wysylania polskich zolnierzy poza granice kraju na obszary objete konfliktami (79%) czy tez spowoduje wzrost wydatków na wojsko z budzetu panstwa (78%). Relatywnie najmniej osób z przyjeciem Polski do NATO wiaze wzrost eksportu produkowanego w naszym kraju uzbrojenia (36%) czy tez wzrost podatków i obnizenie poziomu zycia (47%). 9
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 Czy Pana(i) zdaniem przyjecie Polski do NATO spowoduje czy tez nie: 36 38 26 wzrost podatków i obnizenie poziomu zycia 47 32 21 50 29 21 stworzenie lepszych mozliwosci dla polskiego przemyslu zbrojeniowego 53 26 21 62 19 19 stacjonowanie wojsk NATO w naszym kraju 66 14 20 74 11 15 wzrost wydatków na wojsko z budzetu panstwa 78 7 15 79 8 13 zwiekszenie bezpieczenstwa przez wlaczenie Polski w struktury obronne krajów zachodnich 79 8 13 82 5 13 wzmocnienie sily polskiej armii przez podniesienie poziomu wyszkolenia 83 5 12 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tak nie brak zdania 10
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 Pytania o skutki przystapienia do NATO OBOP zadawal takze w 1997 i 1998 roku. W porównaniu do tamtych sondazy, istotne zmiany opinii dotycza trzech sposród dwunastu wymienionych w ankiecie problemów. Obecnie mniej osób (o 10 punktów procentowych) oczekuje, ze przyjecie naszego kraju do Paktu przyczyni sie do stworzenia lepszych mozliwosci dla polskiego przemyslu zbrojeniowego, mniej jest równiez (o 9 punktów proc.) tych, których zdaniem mozemy spodziewac sie wzrostu eksportu polskiego uzbrojenia. Zmniejszyl sie ponadto udzial osób (o 5 punktów proc.), które w zwiazku z czlonkostwem w NATO obawiaja sie wzrostu podatków i obnizenia poziomu zycia. W porównaniu z 1997 rokiem odnotowuje sie równiez niewielkie, jednak stopniowe, zmniejszanie sie odsetka osób, których zdaniem po wejsciu do NATO nastapi wzmocnienie sily polskiej armii (wskutek lepszego wyszkolenia lub modernizacji uzbrojenia), wiekszy naplyw zagranicznych funduszy na unowoczesnienie polskiej armii, zwiekszenie bezpieczenstwa naszego kraju, wzmocnienie jego pozycji na arenie miedzynarodowej i wzrost wydatków z budzetu panstwa na wojsko. Na niezmienionym od trzech lat poziomie utrzymuja sie przewidywania dotyczace wysylania polskich zolnierzy zagranice na tereny objete konfliktami oraz zwiazane ze stacjonowaniem wojsk NATO w naszym kraju. SKUTKI PRZYSTAPIENIA POLSKI DO NATO DLA POLSKIEJ ARMII Czy Pana(i) zdaniem przyjecie Polski do NATO spowoduje czy tez nie: wzmocnienie sily polskiej armii przez podniesienie poziomu wyszkolenia wzmocnienie sily polskiej armii przez unowoczesnienie uzbrojenia wysylanie polskich zolnierzy poza granice kraju na obszary objete konfliktami stacjonowanie wojsk NATO w naszym kraju wzrost zagranicznych dotacji na unowoczesnienie polskiej armii ograniczenie niezaleznosci polskiej armii tak nie brak zdania VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 86% 84% 83% 6% 4% 5% 8% 12% 12% 86% 83% 82% 5% 4% 5% 9% 13% 13% 78% 79% 79% 10% 8% 8% 12% 13% 13% 67% 66% 66% 18% 15% 14% 15% 19% 20% 65% 63% 62% 17% 16% 19% 18% 21% 19% 52% 53% 50% 30% 27% 29% 18% 20% 21% 11
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 Wraz ze wzrostem poziomu wyksztalcenia, zwieksza sie udzial osób, których zdaniem czlonkostwo w NATO przyczyni sie do wzmocnienia sily polskiej armii przez podniesienie poziomu wyszkolenia, jak i unowoczesnienie uzbrojenia, a takze przekonanych, ze spowoduje ono, ze w Polsce beda stacjonowac wojska Sojuszu oraz ze polscy zolnierze beda wysylani na obszary objete konfliktami. Im wyzsze wyksztalcenie, tym czesciej tez pojawia sie opinia, iz po przystapieniu do NATO wzrosna zagraniczne dotacje na unowoczesnienie naszej armii. Natomiast ograniczenia niezaleznosci polskiej armii spodziewaja sie relatywnie najczesciej osoby z wyksztalceniem zasadniczym zawodowym. Im wieksze miejsce zamieszkania, tym czestsza opinia, ze przystapienie do NATO spowoduje wysylanie polskich zolnierzy poza granice kraju oraz ze przyczyni sie do zwiekszenia zagranicznych funduszy na unowoczesnienie polskiego wojska. Mieszkancy miast czesciej niz mieszkancy wsi oczekuja wzmocnienia sily polskiej armii, natomiast mieszkancy sredniej wielkosci miast relatywnie najczesciej sadza, ze w Polsce beda stacjonowac wojska NATO. Im lepiej oceniana jest wlasna sytuacja materialna, tym czesciej wyrazane sa opinie o wzmocnieniu sily militarnej naszego wojska poprzez szkolenia i modernizacje uzbrojenia oraz o zwiekszeniu zagranicznych dotacji na unowoczesnienie armii. Osoby zadowolone ze swego uposazenia czesciej niz pozostali prognozuja stacjonowanie wojsk NATO na terenie naszego kraju. Osoby, które popieraja czlonkostwo Polski w Sojuszu Pólnocnoatlantyckim, czesciej niz pozostali przekonani sa, ze przyczyni sie ono do wzmocnienia sily militarnej wojska polskiego (zarówno poprzez modernizacje wyposazenia, jak i lepsze wyszkolenie), przyplywu zagranicznych funduszy na unowoczesnienie wojska i ograniczenia niezaleznosci polskiej armii. Niemal w takim samy stopniu natomiast zwolennicy i przeciwnicy przyjecia Polski do NATO przekonani sa, ze spowoduje ono wysylanie polskich zolnierzy zagranice i stacjonowanie w Polsce wojsk Sojuszu. 12
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 SKUTKI PRZYSTAPIENIA POLSKI DO NATO DLA BEZPIECZENSTWA I PRESTIZU KRAJU Czy Pana(i) zdaniem przyjecie Polski do NATO spowoduje czy tez nie: zwiekszenie bezpieczenstwa przez wlaczenie Polski w struktury obronne krajów zachodnich wzmocnienie pozycji Polski na arenie miedzynarodowej tak nie brak zdania VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 83% 82% 79% 7% 6% 8% 10% 12% 13% 80% 77% 74% 9% 8% 11% 11% 15% 15% Im wyzsze wyksztalcenie, tym czesciej mozna spotkac sie z przewidywaniem, ze czlonkostwo w NATO poprzez wlaczenie Polski do zachodnich struktur obronnych przyczyni sie do zwiekszenia bezpieczenstwa naszego kraju. Poglad taki jest równiez tym czestszy, im wieksze miejsce zamieszkania, a takze im lepiej badani oceniaja swoja sytuacje materialna. Relatywnie najczesciej ponadto opinie taka wyrazaja zwolennicy przystapienia do NATO, osoby o pogladach centroprawicowych, dobrze oceniajacy kierunek rozwoju sytuacji w kraju, respondenci w wieku srednim (30-49 lat), badani aktywni zawodowo. Wraz ze wzrostem wyksztalcenia i lepsza ocena wlasnej sytuacji materialnej zwieksza sie udzial osób, które oczekuja, ze wskutek przyjecia Polski do NATO pozycja naszego kraju na arenie miedzynarodowej ulegnie wzmocnieniu. Uwazaja tak przede wszystkim potencjalny wyborcy Unii Wolnosci, a w mniejszym stopniu zwolennicy AWS i sympatycy SLD. Wzmocnienia pozycji Polski oczekuja ponadto relatywnie najczesciej osoby, które popieraja czlonkostwo w NATO, respondenci, którzy dobrze oceniaja kierunek biegu spraw w kraju, mieszkancy miast, badani w wieku 20-29 lat. SKUTKI PRZYSTAPIENIA POLSKI DO NATO DLA FINANSÓW PUBLICZNYCH Czy Pana(i) zdaniem przyjecie Polski do NATO spowoduje czy tez nie: wzrost wydatków na wojsko z budzetu panstwa wzrost podatków i obnizenie poziomu zycia tak nie brak zdania VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 82% 80% 78% 6% 6% 7% 12% 14% 15% 45% 52% 47% 37% 27% 32% 18% 21% 21% 13
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 O tym, ze czlonkostwo w NATO przyczyni sie do wzrostu wydatków na wojsko z budzetu panstwa w takim samym stopniu przekonani sa zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy przystapienia do tej organizacji. Oczekiwania takie sa tym czestsze, im wyzsze wyksztalcenie. Osoby w wieku 50-59 lat relatywnie najczesciej spodziewaja sie wiekszych nakladów z kasy publicznej na polska armie, a im mlodsi sa respondenci, tym rzadziej podzielaja taka opinie. Stosunkowo najczesciej ponadto przekonani sa o tym mieszkancy malych i najwiekszych miast, osoby pracujace zawodowo, sympatycy SLD i UW. Zwiazanego z czlonkostwem w NATO wzrostu podatków i obnizenia poziomu zycia obawiaja sie stosunkowo najczesciej osoby przeciwne przystapieniu Polski do Paktu Atlantyckiego. Obawy te sa tym wieksze, im gorsza ocena wlasnej sytuacji materialnej. Podzielaja je równiez czesciej niz inni respondenci o pogladach lewicowych i badani niezadowoleni z kierunku przemian w Polsce, a takze mieszkancy malych miast i osoby w wieku 30-59 lat. SKUTKI PRZYSTAPIENIA POLSKI DO NATO DLA PRZEMYSLU ZBROJENIOWEGO Czy Pana(i) zdaniem przyjecie Polski do NATO spowoduje czy tez nie: stworzenie lepszych mozliwosci dla polskiego przemyslu zbrojeniowego wzrost eksportu (sprzedazy) produkowanego w Polsce uzbrojenia tak nie brak zdania VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 VI.97 III.98 II.99 65% 63% 53% 19% 18% 26% 16% 19% 21% 46% 45% 36% 33% 30% 38% 21% 25% 26% O tym, ze przystapienie Polski do NATO przyczyni sie do stworzenia lepszych mozliwosci dla polskiego przemyslu zbrojeniowego przekonane sa relatywnie najczesciej osoby, które popieraja czlonkostwo naszego kraju w tym Sojuszu, respondenci dobrze oceniajacy kierunek biegu spraw w kraju, potencjalni wyborcy Unii Wolnosci i AWS, badani o pogladach prawicowych, mlodzi (20-29 lat), osoby z wyksztalceniem srednim. 14
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 Przekonanie to jest tym wieksze, im lepiej badani oceniaja swoja sytuacje materialna. Wraz ze wzrostem wielkosci miejsca zamieszkania, zwieksza sie odsetek osób, których zdaniem czlonkostwo naszego kraju w atlantyckich strukturach wojskowych spowoduje wzrost eksportu produkowanego w Polsce uzbrojenia. Prognozy takie relatywnie najczesciej wyrazaja najmlodsi, do 19 roku zycia, osoby zadowolone z kierunku przemian w Polsce, sympatycy AWS, badani o pogladach prawicowych, respondenci popierajacy wejscie do NATO. 15
Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Polska w NATO - stopien poparcia i... 20-22.02.1999 ANEKS Dla przypomnienia zamieszczamy tabele przedstawiajace wyniki wczesniejszych badan na temat poparcia dla czlonkostwa w NATO. Pytania byly wtedy inaczej formulowane, dlatego nie mozna ich bezposrednio porównywac. Czy zgadza sie Pan(i), ze Polska powinna dazyc do przystapienia do NATO? Czy nowy rzad polski powinien dazyc do przystapienia Polski do NATO? Czy Pana(i) zdaniem Polska powinna ubiegac sie o przyjecie do NATO? III 92 X 93 II 94 VI-VII 95 zdecydowanie tak 30% 38% 39% 38% raczej tak 47% 43% 40% 38% raczej nie 7% 5% 5% 9% zdecydowanie nie 3% 2% 2% 3% trudno powiedziec 13% 12% 14% 12% Trwa dyskusja na temat wejscia Polski do NATO. Czy Pana(i) zdaniem, Polska: II 95 I 97 VI 97 III 98 powinna starac sie o jak najszybsze wejscie do NATO 45% 47% 39% 42% powinna starac sie o przyjecie do NATO, ale bez specjalnego pospiechu 37% w ogóle nie powinna starac sie o przyjecie do NATO 4% 3% 4% 5% trudno powiedziec 14% 7% 10% 8% 82% 43% 90% 47% 86% 45% 87% 16