Informacje dla pacjentów Język polski 37 Najczęściej zadawane pytania nt. łagodnego Podkreślone słowa znajdują się w słowniczku. Poniżej znajduje się lista najczęściej zadawanych pytań dotyczących łagodnego powiększenia prostaty. Zachęcamy do zapoznania się z poszczególnymi częściami Informacji dla pacjentów na temat łagodnego opracowanych przez EAU, gdzie znaleźć można obszerniejsze informacje. W tej części przedstawiono ogólne informacje na temat tego schorzenia. Diagnostyka i leczenie mogą jednak różnić się w poszczególnych państwach. Czym jest łagodne powiększenie gruczołu Łagodne powiększenie gruczołu krokowego jest u starszych mężczyzn przypadłością powszechną. Pro- Dalsze informacje znajdziesz w części Łagodne powiększenie gruczołu krokowego. stata stopniowo powiększa się, powodując ucisk na pęcherz moczowy oraz cewkę moczową. Proces ten wywołują zmiany hormonalne. Łagodnemu powiększeniu gruczołu krokowego towarzyszą objawy ze strony dolnych dróg moczowych, które mogą wpływać na sposób, w jaki zwykle oddaje się mocz, a także obniżać jakość życia. Schorzenie to jest w urologii najczęściej rozpoznawaną chorobą. Jaką funkcję pełni gruczoł krokowy? Gruczoł krokowy, inaczej nazywany prostatą lub sterczem, jest gruczołem produkującym płyn, w którym zawieszone jest nasienie. Narząd ten zawiera komórki mięśniowe gładkie, które pomagają wypchnąć nasienie podczas wytrysku. Znajduje się on tuż poniżej pęcherza moczowego, wokół cewki moczowej. Jakie objawy towarzyszą łagodnemu powiększeniu gruczołu Łagodne powiększenie gruczołu krokowego może spowolnić wypływ moczu, powodować jego zacinanie lub utrudniać zapoczątkowanie jego oddawania. Strona 1 / 5
Schorzenie to może także powodować częstomocz w ciągu dnia oraz potrzebę wybudzenia się ze snu, aby oddać mocz w nocy. Często pojawia się również nagłe uczucie parcia na mocz, niekiedy prowadzące do nietrzymania moczu. Do objawów zalicza się ponadto uczucie niekompletnego opróżnienia pęcherza oraz wykapywanie kropelek zamiast strumienia po zakończeniu czynności. Niekiedy dochodzi też do sączenia się niepożądanych kropelek moczu do bielizny już po opuszczeniu toalety. Czym są objawy ze strony dolnych dróg moczowych? Objawy związane z łagodnym powiększeniem prostaty są czasem nazywane objawami ze strony dolnych dróg moczowych. Mogą być one także spowodowane innymi stanami wpływającymi na układ moczowy. Czy objawy ze strony dolnych dróg moczowych mogą wskazywać na wczesnego raka gruczołu Łagodne powiększenie gruczołu krokowego nie jest nowotworem ani go nie wywołuje. Jednakże zarówno łagodny rozrost, jak i rak prostaty mogą się rozwinąć wraz ze starzeniem się. Pacjenci, którzy nigdy wcześniej nie zostali poddani badaniu przesiewowemu w kierunku raka stercza, mogą zostać zbadani pod tym kątem, gdy zgłoszą się do urologa z objawami łagodnego. Jakie badania wykonuje się w diagnostyce łagodnego powiększenia gruczołu Diagnostyka tego schorzenia polega na zebraniu wywiadu i wykonaniu badania fizykalnego, w ramach którego przeprowadza się badanie palpacyjne gruczołu krokowego przez odbytnicę. Podczas tego badania za pomocą palca wprowadzonego do odbytnicy lekarz ocenia rozmiar, kształt i spoistość stercza. Ponadto dokładnie analizuje się objawy oraz wykonuje badania krwi i moczu oraz cewkowego przepływu moczu, czyli uroflowmetrię, które pozwala określić prędkość przepływu moczu przez cewkę moczową. Czemu służy badanie poziomu PSA w przypadku objawów spowodowanych łagodnym powiększeniem gruczołu Poziom PSA, czyli swoistego antygenu sterczowego, we krwi bada się, ponieważ zarówno łagodne powiększenie gruczołu krokowego, jak i rak gruczołu krokowego mogą wystąpić w tej samej grupie wiekowej. Stężenie PSA pozwala także oszacować objętości gruczołu krokowego oraz ryzyko zaostrzenia objawów jego łagodnego powiększenia. W jakim celu wykonuje się badania ogólne moczu i posiewu moczu? Badanie ogólne moczu wykonuje się w celu wykluczenia infekcji układu moczowego, która może wywoływać podobne objawy. Natomiast w przypadku wykrycia infekcji, posiew moczu służy do potwierdzenia rozpoznania i dobrania najlepszej antybiotykoterapii. W jakim celu wykonuje się badanie cewkowego przepływu moczu? Badanie cewkowego przepływu moczu, czyli uroflowmetria, służy do pomiaru prędkości przepływu moczu przez cewkę moczową. Badanie to wykonuje się, aby sprawdzić, czy gruczoł krokowy utrudnia przepływ moczu. W jakim celu mierzy się objętość moczu zalegającego po mikcji? Ilość moczu zalegającego w pęcherzu moczowym po mikcji mierzy się, aby sprawdzić, czy pacjent jest w stanie całkowicie opróżnić pęcherz. Duża objętość zalegającego moczu świadczy o nieprawidłowym funkcjonowaniu pęcherza lub ucisku na cewkę moczową. Są to czynniki zwiększający ryzyko wystąpienia zakażeń układu moczowego. Dalsze informacje znajdziesz w dziale Objawy z dolnych dróg moczowych i diagnostyka łagodnego. Strona 2 / 5
W jakim celu wykonuje się badanie USG pęcherza moczowego i gruczołu Badanie USG pęcherza moczowego pozwala ujawnić, czy objawy mają inną przyczynę. Dzięki niemu można także ocenić, czy z łagodnym powiększeniem gruczołu krokowego współistnieją inne stany, które mogłyby zaostrzyć objawy lub mieć wpływ na wybór metody leczenia. Badanie USG stercza wykonuje się w celu zmierzenia objętości gruczołu. Dane te mogą być istotne przy potwierdzaniu diagnozy i wyborze najlepszej metody leczenia. Kiedy konieczne jest leczenie objawów łagodnego powiększenia gruczołu Leczenie objawów wywołanych łagodnym powiększeniem gruczołu krokowego należy podjąć, gdy staną się one uciążliwe i zaczną obniżać jakość życia. Czym jest baczna obserwacja? Jeśli objawy łagodnego powiększenia gruczołu krokowego nie są nasilone, na ogół nie jest konieczne leczenie farmakologiczne ani chirurgiczne. Urolog natomiast bacznie obserwuje stan pacjenta przez kolejne miesiące lub lata, a gdy zajdzie taka potrzeba, włącza odpowiednie leczenie. W ramach programu bacznej obserwacji lekarz wyjaśnia pacjentowi przyczyny choroby i jej przebieg, a także udziela rad dotyczących zmiany stylu życia w celu złagodzenia objawów oraz sposobów radzenia sobie z nimi. Jakie zmiany w stylu życia mogą pomóc w złagodzeniu objawów związanych z łagodnym powiększeniem gruczołu W złagodzeniu niektórych objawów łagodnego mogą pomóc łatwe do wprowadzenia zmiany stylu życia. Na przykład spożywanie mniejszej ilości napojów wieczorem może ograniczyć oddawanie moczu w nocy. Picie mniejszej ilości alkoholu, kawy czy herbaty pomoże uniknąć podrażnienia pęcherza moczowego. Niektórym mężczyznom łatwiej jest całkowicie opróżnić pęcherz w pozycji siedzącej. W przypadku wrażenia niepełnego opróżnienia pęcherza, można spróbować ponownie oddać mocz po 5 10 minutach. Gdy czuje się parcie na pęcherz, należy spróbować przetrzymać dłużej mocz. Pomoże to przyzwyczaić pęcherz, do pomieszczenia większej ilości moczu, dzięki czemu nie trzeba będzie go tak często opróżniać. Jakie rodzaje leków stosuje się do złagodzenia objawów łagodnego? Dostępnych jest pięć grup leków: leki ziołowe. Leki te wytwarza się z ekstraktów roślinnych o właściwościach łagodzących objawy łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Poszczególne leki mogą bardzo różnić się pod kątem jakości. Ze względu na dużą ilość obecnie dostępnych leków ziołowych brak jest szczególnych zaleceń dotyczących ich stosowania. alfa-blokery. Leki te powodują rozluźnienie mięśni gładkich gruczołu krokowego, dzięki czemu łagodzą objawy. Jest to najczęściej zalecana grupa leków w leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. inhibitory 5-alfa-reduktazy. Leki te powodują stopniowe zmniejszenie rozmiaru prostaty i łagodzą objawy. Często są stosowane w połączeniu z alfa-blokerami. antagoniści receptorów muskarynowych. Leki te redukują nieprawidłowe skurcze pęcherza moczowego i mogą złagodzić uciążliwe objawy zalegania moczu. Stosuje się je samodzielnie lub w połączeniu z alfa-blokerami. inhibitory fosfodiesterazy typu 5. Pierwotnym przeznaczeniem tych leków było leczenie zaburzeń erekcji, ale łagodzą one także objawy łagodnego powiększenia prostaty. Tadalafil jest jedynym lekiem z tej grupy, który zarejestrowano w Europie do leczenia tego schorzenia. Leki te na ogół nie są refundowane. Strona 3 / 5
Jaki jest główny cel leczenia chirurgicznego łagodnego powiększenia gruczołu Głównym celem leczenia chirurgicznego jest zmniejszenie objawów spowodowanych łagodnym powiększeniem gruczołu krokowego i poprawienie przepływu moczu. Którą metodę leczenia chirurgicznego stosuje się najczęściej w łagodnym? Najczęściej zalecaną metodą chirurgicznego leczenia objawów łagodnego jest przezcewkowa elektroresekcja prostaty (TURP). Jej celem jest usunięcie części prostaty powodującej objawy, czyli gruczolaka. Zabieg wykonuje się przez cewkę moczową bez nacinania skóry podbrzusza, co nazywa się małoinwazyjną metodą leczenia. Metoda TURP zapewnia optymalną redukcję objawów łagodnego powiększenia prostaty. Możliwym powikłaniem zabiegu jest wytrysk wsteczny. W leczeniu łagodnego stosuje się również następujące metody: przezcewkowe nacięcie gruczołu krokowego (TUIP). Podczas zabiegu lekarz, aby ułatwić odpływ moczu, nacina prostatę przez szyję pęcherza moczowego. Metodę tę stosuje się rzadko, ponieważ podobne efekty można uzyskać dzięki leczeniu farmakologicznemu. otwartą prostatektomię. Metoda ta podobna jest do TURP, lecz dostęp do prostaty uzyskuje się poprzez nacięcie powłok jamy brzusznej. Metoda ta jest rekomendowana u pacjentów z gruczołem krokowym o bardzo dużych rozmiarach. leczenie laserowe. Za pomocą lasera przecina się lub odparuje tkanki gruczołu krokowego. Podczas zabiegu dochodzi do utraty znikomej ilości krwi. stentowanie. Stenty są używane w celu utrzymania drożności cewki moczowej i poprawy przepływu moczu. Zalecane są u mężczyzn, u których występują przeciwwskazania do leczenia zabiegowego. przezcewkową ablację igłową (TUNA). Jest to małoinwazyjna metoda, w której do utwardzenia części tkanki gruczołu krokowego wykorzystuje się ciepło powstałe w obszarze miejscowej emisji fal radiowych. Celem zabiegu jest redukcja objętości prostaty i złagodzenie objawów; przezcewkową termoterapią mikrofalową (TUMT). Jest to małoinwazyjna metoda, w której do utwardzenia części gruczołu krokowego wykorzystuje się energię mikrofalową. Celem jest redukcja objętości prostaty i złagodzenie objawów. Czym jest wytrysk wsteczny? Jest to stan, w którym podczas orgazmu nasienie nie może wydostać się przez cewkę moczową. Dostaje się ono wtedy do pęcherza moczowego, a następnie wydalane jest z organizmu z moczem. Jest jednym z możliwych powikłań leczenia zabiegowego łagodnego powiększenia prostaty. Czy istnieje związek między leczeniem zabiegowym a zaburzeniami erekcji? W większości przypadków leczenie zabiegowe nie powoduje zaburzeń erekcji. Co się dzieje, gdy dojdzie do zatrzymania moczu? W przypadku zatrzymania moczu w pęcherzu moczowym umieszcza się na kilka dni cewnik, który usuwa się, gdy pacjent jest już w stanie samodzielnie oddać mocz. W zależności od organizacji opieki zdrowotnej w kraju pacjenta, cewnik może założyć lekarz rodzinny, urolog lub lekarz szpitalnego oddziału ratunkowego. Dalsze informacje znajdziesz w części Życie z łagodnym powiększeniem gruczołu krokowego. Strona 4 / 5
Jak radzić sobie z objawami łagodnego? Łagodne powiększenie gruczołu krokowego jest przypadłością bardzo intymną i osobistą. Istnieje jednak wiele sposobów na kontrolowanie jej objawów. Objawy te nie powinny wpływać na życie codzienne i szczęście rodzinne pacjenta, ani ograniczać go w sferze społecznej. Jeśli objawy staną się bardzo uciążliwe, należy skorzystać z pomocy lekarza rodzinnego bądź specjalisty urologa. Dalsze informacje na temat różnych opcji leczenia łagodnego powiększenia gruczołu krokowego znajdziesz w częściach: Baczna obserwacja, Leczenie farmakologiczne, Leczenie chirurgiczne. Informacje tu zawarte zostały po raz ostatni uaktualnione w październiku 2013 roku. Prezentowana ulotka jest częścią programu informowania pacjentów na temat łagodnego realizowanego przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne (European Association of Urology, EAU). Zawiera ona ogólne informacje na temat łagodnego. Z ewentualnymi pytaniami dotyczącymi własnego przypadku należy zwrócić się do swojego lekarza lub innego pracownika służby zdrowia. Niniejsze informacje zostały opracowane przez EAU we współpracy z działającą w ramach EAU Sekcją Urotechnologii (EAU Section of Uro-Technology, ESUT), organizacją Europa Uomo oraz Europejskim Towarzystwem Pielęgniarek Urologicznych (European Association of Urology Nurses, EAUN). Treść tej ulotki jest zgodna z wytycznymi EAU. naszej stronie internetowej: http://patients.uroweb.org Twórcy serii: prof. Thorsten Bach prof. Alexander Bachmann prof. Louis Denis dr Günter Feick prof. Stavros Gravas dr Hashim Hashim prof. Rolf Muschter dr. Cosimo De Nunzio Hans Ransdorp prof. Jens Rassweiler Maria Russo dr Roman Sosnowski prof. Andrea Tubaro Hamburg, Niemcy Basel, Szwajcaria Antwerpia, Belgia Gehrden, Niemcy Larisa, Grecja Bristol, Wielka Brytania Rotenburg, Niemcy Rzym, Włochy Bussem, Holandia Heilbronn, Niemcy Orbassano, Turyn, Włochy Warszawa, Polska Rzym, Włochy Polska wersja opracowana przez Roman Sosnowski oraz studentów CMUJ. we współpracy z PTU: Więcej informacji na temat łagodnego powiększenia gruczołu krokowego oraz innych chorób urologicznych można znaleźć na Strona 5 / 5