nr 5 28.08.2009 r.
1. Wstęp. 4 2. Zaległe długi Polaków. 6 3. Dłużnicy w Krajowym Rejestrze Długów.... 8 4. Niespłacone długi wobec banków. 17 5. Podatki.. 37 6. Zobowiązania wobec gmin. 41 7. Mandaty... 44 8. Czynsze. 50 9. Prąd i gaz. 55 10. Telefony... 60 11. Dłużnicy alimentacyjni... 69 Spis treści 12. Portfel należności polskich przedsiębiorstw.... 74 12.1 Indeks Należności Przedsiębiorstw. 75 12.2 Sytuacja finansowa firmy 77 12.3 Prognoza sytuacji finansowej firmy.. 83 12.4 Problem z wyegzekwowaniem należności.. 88 12.5 Prognoza występowania problemu z wyegzekwowaniem należności.. 93 12.6 Odsetek należności przeterminowanych w portfelu należności przedsiębiorstwa.. 98 12.7 Struktura przeterminowanych należności firm... 104 2
12.8 Zaległe należności barierą dla działalności firmy.. 109 12.9 Skutki problemów z zaległymi należnościami.. 115 13. Znajomośd i skutecznośd Krajowego Rejestru Długów.. 116 Spis treści 3
Mija rok od publikacji przez Krajowy Rejestr Długów pierwszej edycji Kompleksowego Raportu o Długach (KRoD). Przez ten czas nieuregulowane w terminie zobowiązania konsumentów i przedsiębiorców z całej Polski wzrosły o 20 mld zł (prawie 34%) i wynoszą obecnie 79,24 mld zł. W ciągu kwartału, jaki minął od poprzedniego wydania KRoD, przyrost zaległych długów wyniósł niemal 9 mld zł najwięcej od początku publikacji opracowania. Piąta edycja Kompleksowego Raportu o Długach jak zawsze prezentuje informacje o poziomie zadłużenia Polaków. Powstała we współpracy i przy wykorzystaniu informacji gromadzonych przez Narodowy Bank Polski, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz danych pochodzących z Krajowego Rejestru Długów. Kompleksowy Raport o Długach wraz z zawartymi w nim informacjami udostępniamy do dowolnego wykorzystania, prosząc jednak o każdorazowe podanie źródła jego pochodzenia, czyli Krajowego Rejestru Długów. W raporcie uwzględniono te rodzaje zobowiązao zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców, w których mamy największe zaległości: zobowiązania wobec banków, podatki, zobowiązania wobec gmin (podatki i opłaty lokalne oraz płatności z tytułu dostawy towarów i usług), czynsze oraz mandaty, a także dane dotyczące dłużników alimentacyjnych, które trafiają do KRD za pośrednictwem gmin. Na zakooczenie KRoD prezentujemy pogłębione wyniki 3. edycji Portfela należności polskich przedsiębiorstw wspólnego projektu badawczego Krajowego Rejestru Długów i Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, którego celem jest cokwartalna analiza problemu przeterminowanych należności polskich firm oraz opinii przedsiębiorców na temat obecnej i przyszłej sytuacji finansowej ich firm. W lipcu 2009 r. odnotowano kolejny rekord liczby dłużników notowanych w KRD blisko 837 tys., a więc o prawie ¼ więcej niż w I edycji KRoD sprzed roku. Jednocześnie drugi miesiąc z rzędu w bazie KRD konsumenci (52,6%) przeważają nad przedsiębiorcami (47,4%). 4
Aż 57% zaległych długów Polaków stanowią zagrożone należności banków, które wynoszą już 45,5 mld zł. Chod dynamika wzrostu tej kwoty nieco się zmniejszyła (16% vs 24% w poprzedniej edycji KRoD), przyrost nadal jest znaczący, bo o ponad 6,3 mld zł. Najbardziej niepokojące dane dotyczą firm, zarówno paostwowych (wzrost o 50% ), jak i prywatnych (20% więcej niż przed kwartałem ). Wolniej rośnie kwota zagrożonych kredytów mieszkaniowych osób prywatnych. Wśród zadłużonych konsumentów zwiększył się odsetek i tak dominujących mężczyzn, którzy stanowią aż 70% dłużników (w poprzednim KRoD 67%). W przypadku obu płci najczęściej nie spłacają swoich zobowiązao osoby w wieku 26-35 lat (32% dłużników notowanych w KRD). Długi 93% dłużników-konsumentów nie przekraczają kwoty 10000 zł. Wciąż obserwowana jest tendencja do zaciągania, a następnie niespłacania przez najmłodszych dłużników coraz poważniejszych zobowiązao. 19-latek z Lubuskiego winien jest firmie pożyczkowej 4607 zł, a jego rówieśnik z Opolszczyzny 3366 zł. Najwięcej dłużników-konsumentów mieszka w woj. śląskim, mazowieckim i dolnośląskim, a najliczniejsze grono niesolidnych firm ma swoje siedziby na Mazowszu, Śląsku i w Wielkopolsce. Jedyną kategorią zadłużenia, w której panuje pełne równouprawnienie płci, są zaległości z tytułu opłat czynszowych na 50 mężczyzn przypada 50 kobiet. Z kolei z miażdżącą przewagą mężczyzn mamy do czynienia w przypadku mandatów za jazdę bez biletu (82%) i dłużników alimentacyjnych (aż 96%!). 5
tys. zł Kompleksowy Raport o Długach Zaległe długi Polaków wynoszą: 79 238 182 091 zł 100 000 000 80 000 000 60 000 000 40 000 000 59 228 302 59 177 192 62 735 058 70 328 900 79 238 182 20 000 000 0 VIII 2008 (KRoD nr 1) XII 2008 (KRoD nr 2) II 2009 (KRoD nr 3) V 2009 (KRoD nr 4) VIII 2009 (KRoD nr 5) Źródło: obliczenia KRD 6
Zaległe długi Polaków 9 461 428 529 zł; 11,9% 21 944 713 000 zł; 27,7% 262 917 562 zł; 0,3% 45 493 323 000 zł; 57,4% 2 075 800 000 zł; 2,6% Źródło: statystyki KRD zagrożone należności banków czynsze lokatorskie niezapłacone podatki i cła należności wymagalne jednostek samorządu terytorialnego mandaty 7
285 079 299 956 312 697 440 238 449 661 386 442 365 604 396 717 Kompleksowy Raport o Długach Dłużnicy w Krajowym Rejestrze Długów (1) 900 000 800 000 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 14 000 37 000 83 000 174 271 119 550 12 516 29 600 59 179 1 484 7 400 23 821 54 721 734 741 686 399 678 301 381 672 249 881 131 791 836 955 31.12.2003 31.12.2004 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 31.10.2008 31.12.2008 28.02.2009 31.07.2009 przedsiębiorcy konsumenci Źródło: statystyki KRD 8
Dłużnicy w Krajowym Rejestrze Długów (2) konsumenci, płed cała Polska 30% kobiety mężczyźni 70% Źródło: statystyki KRD 9
0,01% 0,01% 7,46% 1,42% 9,69% 4,05% 16,21% 15,85% 21,27% 19,56% 18,92% 22,72% 29,22% 33,62% Kompleksowy Raport o Długach 40% Dłużnicy w Krajowym Rejestrze Długów (3) konsumenci, wiek, odsetek w obrębie danej płci cała Polska 35% 30% 25% 20% 15% kobiety mężczyźni 10% 5% 0% Źródło: statystyki KRD do 18 lat 18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat 10
Dłużnicy w Krajowym Rejestrze Długów (4) procentowy rozkład liczby i płci dłużników-konsumentów województwa Źródło: statystyki KRD 32% 68% 32% 3,47% 32% 68% 7,05% 30% 70% 71% 71% 29% 29% 68% 70% 7,53% 10,37% 7,14% 2,29% 7,66% 29% 71% 29% 30% 71% 34% 66% 68% 32% 5,26% 6,18% 2,54% 77% 11,75% 23% 14,53% 5,12% 2,52% 28% 72% 1,97% 27% 73% 26% 72% 28% 74% 4,64% kobiety mężczyźni x,xx% udział proc. województwa w skali kraju 11
Dłużnicy w Krajowym Rejestrze Długów (5) procentowy rozkład dłużników-przedsiębiorców województwa 7,1% 3,38% 6,24% 2,76% 5,08% 1,51% 8,94% 17,01% 9,93% 6,35% 2,33% 13,74% 1,94% 2,59% 6,81% 4,31% x,xx% udział proc. województwa w skali kraju Źródło: statystyki KRD 12
Jakie długi trafiają do Krajowego Rejestru Długów? Przeterminowane o co najmniej 60 dni O wartości co najmniej: 200 zł (konsumenci) 500 zł (przedsiębiorcy), łącznie z odsetkami Źródło: Ustawa z 14 lutego 2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych 13
Z Krajowego Rejestru Długów korzystają: Wywiadownie gospodarcze, firmy windykacyjne Koncerny energetyczne, gazownicze, ciepłownicze Towarzystwa ubezpieczeniowe Banki komercyjne i spółdzielcze, SKOK-i Spółdzielnie mieszkaniowe, TBS, zakłady komunalne PKP, MPK, inni przewoźnicy Leasing, faktoring, domy maklerskie Gminy Operatorzy telefonii komórkowej i stacjonarnej 14
Najmłodsi dłużnicy-konsumenci poszczególne województwa województwo wiek kwota w zł wierzyciel dolnośląskie 18 633,97 telefonia komórkowa 18 1389,31 telefonia komórkowa lubelskie 15 380,00 komunikacja miejska lubuskie 19 4607,00 firma pożyczkowa łódzkie 19 264,00 telewizja satelitarna małopolskie 17 325,00 komunikacja miejska mazowieckie 19 1680,90 firma pożyczkowa opolskie 19 3366,00 firma pożyczkowa województwo wiek kwota w zł wierzyciel podkarpackie 18 596,00 komunikacja miejska podlaskie 19 1309,72 firma pożyczkowa pomorskie 19 1798,99 firma pożyczkowa śląskie 16 406,00 komunikacja miejska kujawskopomorskie świętokrzyskie 19 1075,44 telefonia komórkowa warmioskomazurskie 18 1071,00 telewizja satelitarna wielkopolskie 15 786,00 komunikacja miejska zachodniopom. 18 351,00 kolej Źródło: statystyki KRD 15
Najstarsi dłużnicy-konsumenci poszczególne województwa województwo wiek kwota w zł wierzyciel dolnośląskie 98 1193,00 dostawca internetu lubuskie 91 650,00 telewizja satelitarna łódzkie 95 1041,55 bank małopolskie 96 1022,52 telefonia komórkowa mazowieckie 97 390,00 telewizja satelitarna opolskie 96 573,00 zakład gospodarki komunalnej województwo wiek kwota w zł wierzyciel podkarpackie 89 499,37 bank podlaskie 93 374,00 telewizja satelitarna pomorskie 97 401,00 telewizja satelitarna kujawskopomorskie 93 379,00 telewizja satelitarna lubelskie 93 1201,00 koncern energetyczny śląskie 95 1754,10 bank świętokrzyskie 96 218,00 telewizja satelitarna warmioskomazurskie 99 1587,94 telefonia komórkowa wielkopolskie 95 476,00 telewizja satelitarna zachodniopomorskie 96 301,00 telewizja satelitarna Źródło: statystyki KRD 16
Niespłacane długi wobec banków (1) Kwota należności zagrożonych polskich banków wzrosła w II kw. 2009 r. niemal o 16,3%. Chod procentowo wzrost jest znacznie niższy niż w I kw. 2009 r., oznacza jednak zwiększenie się kwoty złych długów banków o prawie 6 mld zł z 39,1 do 45,5 mld zł. W poprzednim kwartale rekordowy wzrost zaobserwowano w przypadku przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni. Tym razem, po dłuższym okresie stabilizacji, a nawet spadków, aż o 50% wzrosły zagrożone należności banków od przedsiębiorstw i spółek paostwowych. Osiągnęły one poziom ponad 2 mld zł (ostatni raz notowany w 2005 r.), z czego 1,6 mld zł stanowią zagrożone kredyty i pożyczki (bez odsetek). Odsetek zagrożonych należności firm paostwowych w ogólnej kwocie ich bankowych należności wynosi 12,38% i jest wyższy od wskaźnika dla przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni. Kwota zagrożonych kredytów mieszkaniowych osób prywatnych co prawda w II kw. 2009 r. wzrosła, ale znacznie wolniej niż w okresie styczeo-marzec 2009 r. (9,7%:21,1%). Wynosi obecnie 2,54 mld zł. Optymizmem napawa spadek (pierwszy od roku) o ponad 17% kwoty źle rokujących kredytów mieszkaniowych pod obserwacją, a więc z opóźnieniem 1-3 miesięcy. Stabilizacja, a nawet drobna poprawa w tej kwestii to zapewne po części zasługa uspokojenia sytuacji na rynku walutowym i spadku kursu franka szwajcarskiego. Z drugiej strony, w obliczu zapowiadanego na przełom roku znacznego wzrostu bezrobocia, w najbliższym czasie należy spodziewad się ponownego pogorszenia spłacalności tych kredytów. 17
Niespłacane długi wobec banków (2) Tymczasem zagrożone zadłużenie osób prywatnych z tytułu kart kredytowych przekroczyło 1 mld zł (1,05 mld zł) i jest wyższe o ponad 80% niż rok temu. Jeśli wziąd pod uwagę, że w sumie kredyty zaciągnięte za pomocą kart kredytowych sięgają 13,7 mld zł, oznacza to, że zagrożone należności z tego tytułu stanowią już 7,66%, a więc niemal tyle samo, co w przypadku tzw. pozostałych kredytów i pożyczek, tj. głównie gotówkowych, samochodowych i na zakupy ratalne (7,72%). Rosnąca kwota zaległego zadłużenia na kartach kredytowych niepokoi tym bardziej, jeśli wziąd pod uwagę rezultaty badania Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych i Instytutu Rynku Gospodarczego SGH, z których wynika, że niemal 30% Polaków posiadających karty kredytowe spłaca co miesiąc jedynie kwotę podstawową wymaganą przez bank. Może to oznaczad, że karta kredytowa stanowi dla nich sposób źródło regularnego kredytu na spłatę chociażby innych kredytów. To bardzo ryzykowne zachowanie. 18
Zagrożone należności banków wraz z odsetkami od gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych *, czerwiec 2009 r. wynoszą: 45 493 323 000 zł * m.in. partie polityczne, związki zawodowe, kościoły i związki wyznaniowe, organizacje humanitarne, towarzystwa, stowarzyszenia, wspólnoty mieszkaniowe Źródło: NBP, obliczenia KRD 19
8 239 404 2 184 775 688 775 1 323 504 8 616 996 2 023 935 2 228 576 635 401 661 439 643 798 536 997 1 189 944 1 063 634 10 009 550 2 467 335 2 698 551 1 128 450 1 648 921 11 682 309 10 512 257 10 136 009 13 275 532 11 795 339 16 441 252 19 844 731 Kompleksowy Raport o Długach 20 000 000 18 000 000 16 000 000 14 000 000 12 000 000 10 000 000 8 000 000 6 000 000 4 000 000 2 000 000 0 Źródło: NBP Zagrożone kredyty i pożyczki według rodzajów kredytobiorców, w tys. zł, bez odsetek osoby prywatne VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 przedsiębiorcy indywidualni rolnicy indywidualni przedsiębiorstwa i spółki paostwowe przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie 20
10 071 277 10 653 322 10 770 163 10 633 865 10 898 631 1 594 325 1 222 182 1 166 689 1 107 135 1 088 739 10 407 962 11 404 951 12 546 383 12 883 565 13 700 163 82 911 038 90 067 284 96 527 846 100 638 701 104 558 765 137 446 409 153 617 856 192 999 571 212 513 558 210 126 390 Kompleksowy Raport o Długach Jak osoby prywatne zadłużają się w bankach? zaciągnięte kredyty osób prywatnych według rodzajów, w tys. zł VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 250 000 000 200 000 000 150 000 000 100 000 000 50 000 000 0 w rachunku bieżącym na nieruchomości na zakup papierów wartościowych karty kredytowe pozostałe kredyty i pożyczki Źródło: NBP, obliczenia KRD 21
Zagrożone należności banków od osób prywatnych (1) w tys. zł 18 000 000 16 000 000 14 000 000 12 000 000 10 000 000 8 000 000 6 000 000 4 000 000 2 000 000 8 541 445 8 679 478 8 560 182 8 865 595 8 928 426 9 223 140 9 281 024 9 823 506 10 845 577 10 347 214 12 101 394 13 914 643 15 556 907 0 VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 22
Zagrożone należności banków od osób prywatnych (2) 8% 7% 6% 5% 4% 6,73% 6,26% 5,73% 5,47% 5,03% 4,68% 4,39% 4,30% 4,24% 4,04% 3,83% 4,09% 4,54% 3% 2% 1% 0% VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 23
58 821 54 112 75 174 84 762 85 992 871 712 782 246 807 996 851 212 839 602 580 618 625 955 1 420 859 737 500 1 537 579 901 427 1 045 451 1 922 699 2 334 155 2 567 932 4 813 027 5 250 175 5 893 356 6 996 723 8 076 731 Kompleksowy Raport o Długach 9 000 000 Zagrożone kredyty osób prywatnych według rodzajów, w tys. zł, bez odsetek skapitalizowanych VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 8 000 000 7 000 000 6 000 000 5 000 000 4 000 000 3 000 000 2 000 000 1 000 000 0 w rachunku bieżącym na nieruchomości na zakup papierów wartościowych karty kredytowe pozostałe kredyty i pożyczki Źródło: NBP, obliczenia KRD 24
461 201 485 201 737 518 1 415 242 967 380 1 529 194 1 106 555 1 913 188 2 317 637 2 544 202 Kompleksowy Raport o Długach Zagrożone kredyty mieszkaniowe osób prywatnych w tys. zł, bez odsetek skapitalizowanych 3 000 000 ogółem w walutach obcych 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP 25
Kredyty mieszkaniowe osób prywatnych z opóźnieniem w spłacie od 1 do 3 miesięcy 4 500 000 4 000 000 w tys. zł, bez odsetek skapitalizowanych 4 131 087 3 500 000 3 000 000 3 466 176 3 413 355 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 2 016 417 2 304 681 Źródło: NBP 0 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 26
Zagrożone należności banków od przedsiębiorców indywidualnych (1) w tys. zł 4 500 000 4 145 918 4 080 613 4 000 000 3 733 451 3 732 615 3 583 181 3 587 374 3 442 805 3 500 000 3 000 000 3 265 839 3 287 967 3 331 597 2 865 174 3 061 366 3 414 254 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 27
13,02% 12,14% 11,09% Kompleksowy Raport o Długach 25% Zagrożone należności banków od przedsiębiorców indywidualnych (2) 21,97% 20% 20,61% 18,01% 15% 15,95% 14,54% 10% 10,23% 8,34% 8,44% 8,90% 9,59% 5% 0% VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 28
Zagrożone należności banków od rolników indywidualnych (1) w tys. zł 1 400 000 1 200 000 1 155 272 1 137 665 1 093 277 1 060 260 1 000 000 800 000 983 976 955 920 940 342 886 918 901 980 829 042 858 178 847 724 739 472 600 000 400 000 200 000 0 VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 29
Zagrożone należności banków od rolników indywidualnych (2) 10% 9% 8% 7% 9,00% 8,40% 7,39% 6,78% 6% 5% 4% 5,81% 5,54% 5,41% 5,06% 4,92% 4,42% 4,60% 4,53% 3,81% 3% 2% 1% 0% VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 30
Zagrożone należności banków od przedsiębiorstw i spółek paostwowych (1) w tys. zł 2 500 000 2 000 000 1 878 841 2 008 616 1 500 000 1 476 696 1 369 245 1 533 780 1 556 909 1 702 046 1 600 771 1 581 172 1 539 280 1 376 045 1 251 257 1 338 459 1 000 000 500 000 0 VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 31
14% 12% 10% 8% Zagrożone należności banków od przedsiębiorstw i spółek paostwowych (2) 11,33% 9,00% 8,48% 9,22% 10,23% 10,86% 11,21% 10,75% 11,41% 9,64% 8,24% 8,15% 12,38% 6% 4% 2% 0% VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 32
Zagrożone należności banków od przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni (1) w tys. zł 25 000 000 23 401 544 20 000 000 17 893 116 16 682 040 19 540 493 15 000 000 14 894 082 14 314 213 14 107 388 13 263 562 12 724 922 12 667 435 13 626 075 14 235 236 12 504 292 10 000 000 5 000 000 0 VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 33
18% Zagrożone należności banków od przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni (2) 16% 15,43% 14% 13,75% 12% 10% 8% 6% 11,82% 10,60% 9,60% 8,45% 7,80% 7,22% 7,23% 6,25% 6,62% 8,69% 10,74% 4% 2% 0% VI 2006 IX 2006 XII 2006 III 2007 VI 2007 IX 2007 XII 2007 III 2008 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 Źródło: NBP, obliczenia KRD 34
Zagrożone należności banków wraz z odsetkami od gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych *, czerwiec 2009 r. wynoszą w poszczególnych województwach: lp. województwo mln zł 1. śląskie 10 009 2. mazowieckie 6 051 3. wielkopolskie 4 072 4. dolnośląskie 3 548 5. pomorskie 3 139 6. łódzkie 2 925 7. kujawsko-pomorskie 2 866 8. zachodniopomorskie 2 730 lp. województwo mln zł 9. małopolskie 2 639 10. lubelskie 1 428 11. warmiosko-mazurskie 1 410 12. lubuskie 1 183 13. podkarpackie 1 115 14. opolskie 924 15. świętokrzyskie 838 16. podlaskie 619 * m.in. partie polityczne, związki zawodowe, kościoły i związki wyznaniowe, organizacje humanitarne, towarzystwa, stowarzyszenia, wspólnoty mieszkaniowe Źródło: NBP, obliczenia KRD 35
Zagrożone należności banków wraz z odsetkami od gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i instytucji niekomercyjnych działających 50 000 000 45 000 000 na rzecz gospodarstw domowych *, tys. zł 45 493 323 40 000 000 39 127 506 35 000 000 30 000 000 29 816 633 28 485 988 31 591 568 25 000 000 20 000 000 15 000 000 10 000 000 5 000 000 0 VI 2008 IX 2008 XII 2008 III 2009 VI 2009 * m.in. partie polityczne, związki zawodowe, kościoły i związki wyznaniowe, organizacje humanitarne, towarzystwa, stowarzyszenia, wspólnoty mieszkaniowe Źródło: NBP, obliczenia KRD 36
Podatki Po I półroczu 2009 r. zaległe zobowiązania Polaków, zarówno firm, jak i konsumentów, wobec fiskusa wyniosły 21,94 mld zł i były wyższe o 7,26% od kwoty zaległości odnotowanej na koniec 2008 r. 49,5% tej sumy (10,86 mld zł) stanowi niezapłacony podatek VAT. Najbardziej znacząco, bo o prawie 21%, wzrosły zaległości z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. W rankingu województw, których mieszkaocy są winni fiskusowi najwięcej, wciąż minimalnie prowadzi śląskie (4,03 mld zł) przez mazowieckim (4,01 mld zł). Na ostatniej pozycji tradycyjnie Podlasie 232,66 mln zł. 37
Zaległe zobowiązania wobec fiskusa (1) w tys. zł, stan na 30.06.2009 r., cała Polska podatek od towarów i usług 10 861 613 podatek akcyzowy 5 028 612 podatek dochodowy od osób fizycznych 3 973 207 woj.?? podatek dochodowy od osób prawnych 1 327 269 cła 651 150 podatki zniesione grzywny, mandaty nałożone w postępowaniu karnym skarbowym podatek od gier 46 810 42 542 13 178 opłata restrukturyzacyjna 334 Źródło: Ministerstwo Finansów RAZEM: 21 944 713 000 zł 38
województwo Źródło: Ministerstwo Finansów Kompleksowy Raport o Długach Zaległe zobowiązania wobec fiskusa (2) w tys. zł, stan na 30.06.2009 r., w podziale na województwa podatek dochodowy od osób prawnych podatek dochodowy od osób fizycznych podatek od towarów i usług podatek akcyzowy podatek podatki od gier zniesione ogółem 1 327 269 3 973 207 10 861 613 5 028 612 13 178 46 810 651 150 42 542 334 21 944 713 39 cła grzywny, mandaty w postępowaniu karnym skarbowym opłata restrukturyzacyjna DOLNOŚLĄSKIE 113 213 414 031 1 045 990 263 499 2 420 1 126 35 790 4 415 0 1 880 486 KUJAWSKO-POMORSKIE 26 033 170 109 461 482 134 395 0 1 700 2 863 610 0 797 192 LUBELSKIE 15 264 128 547 300 760 216 233 0 2 533 14 242 3 187 0 680 766 LUBUSKIE 21 403 147 766 290 238 107 643 0 2 519 44 179 1 882 0 615 630 ŁÓDZKIE 43 567 251 073 625 898 429 624 26 10 440 46 367 3 349 20 1 410 363 MAŁOPOLSKIE 88 202 295 319 592 378 442 730 0 232 29 233 5 164 274 1 453 532 MAZOWIECKIE 440 270 752 623 2 236 899 364 423 6 934 7 029 194 838 5 235 8 4 008 259 OPOLSKIE 35 561 94 290 228 971 137 942 953 74 668 625 0 499 083 PODKARPACKIE 9 623 68 731 176 773 74 377 0 727 6 039 1 777 0 338 047 PODLASKIE 7 377 49 176 132 290 40 580 0 107 2 496 607 33 232 666 POMORSKIE 54 141 257 020 677 195 337 713 54 11 454 64 460 976 0 1 403 014 ŚLĄSKIE 195 571 479 254 1 885 293 1 388 462 1 257 6 252 68 609 3 594 0 4 028 293 ŚWIĘTOKRZYSKIE 16 079 60 926 238 495 33 392 0 686 1 028 227 0 350 833 WARMIOSKO- MAZURSKIE RAZEM 9 264 100 448 274 960 97 740 0 71 1 364 5 657 0 489 503 WIELKOPOLSKIE 171 606 522 163 1 214 766 825 912 1 534 1 735 120 026 2 618 0 2 860 360 ZACHODNIOPOMORSKIE 80 094 181 732 479 223 133 944 0 127 18 947 2 618 0 896 686
Dłużnicy podatkowi na kwotę powyżej 1 mln zł podmioty gospodarcze cała Polska 31.12.2008 4 337 31.12.2007 4 078 31.12.2006 3 886 31.12.2005 3 604 31.12.2004 3 671 Źródło: Ministerstwo Finansów
Zobowiązania wobec gmin Po odnotowanym na koniec roku spadku, wzrosła kwota należności wymagalnych (a więc tych, które nie zostały uregulowane, chod termin płatności minął) gmin i pozostałych jednostek samorządu terytorialnego (JST). Według stanu na 30 czerwca 2009 r. wyniosła ona 9,46 mld zł wobec 8,55 mld zł na koniec 2008 r. (wzrost o 10,6%). Rozpatrując ten problem w podziale na województwa, na pierwsze miejsce powróciło woj. mazowieckie (1,63 mld zł), przed śląskim (1,45 mld zł) i dolnośląskim, w którym JST po raz pierwszy łącznie przekroczyły kwotę 1 mld zł wymagalnych należności (1,06 mld zł). Także po raz pierwszy należności wymagalne pojedynczej gminy (Warszawy) przekroczyły kwotę 1 mld zł (1,07 mld zł). Największy kłopot z nieotrzymanymi na czas pieniędzmi tradycyjnie mają największe gminy, chod wśród dwudziestu z największą należną im kwotą zadebiutowało niewielkie zachodniopomorskie Gryfino, które wyprzedziło m.in. Białystok i Toruo. I to właśnie Gryfino w przeliczeniu na mieszkaoca (w mieście tym żyje niespełna 21,2 tys. osób) ma najpoważniejszy problem z należnościami wymagalnymi. Gdyby władze tego miasta poprosiły swoich mieszkaoców o zbiórkę środków na pokrycie nieuregulowanych na czas należności, każdy (bez względu na wiek) musiałby wpłacid do miejskiej kasy aż 4254,63 zł (dla porównania: warszawianin 627,72 zł, zaś białostocczanin niespełna 300 zł)! 41
Zobowiązania wobec gmin należności wymagalne jednostek samorządu terytorialnego (JST), stan na 30.06.2009 r. lp. województwo zł 1. mazowieckie 1 636 978 602 2. śląskie 1 449 688 818 3. dolnośląskie 1 061 190 575 4. zachodniopomorskie 726 830 137 5. łódzkie 665 930 852 6. wielkopolskie 620 952 957 7. pomorskie 592 444 809 8. małopolskie 545 885 816 lp. województwo zł 9. lubelskie 350 649 868 10. kujawsko-pomorskie 348 124 829 11. lubuskie 312 182 442 12. warmiosko-mazurskie 305 577 991 13. opolskie 242 645 439 14. podkarpackie 217 038 200 15. świętokrzyskie 212 815 468 16. podlaskie 172 491 727 RAZEM: 9 461 428 529 zł Średnia wielkość należności wymagalnych JST: 3 177 108 zł 42 Źródło: sprawozdania budżetowe jednostek samorządu terytorialnego, Ministerstwo Finansów, obliczenia KRD
Należności wymagalne JST stan na 30.06.2009 r. lp. JST ogółem w zł ludnośd na mieszkaoca w zł 1. Warszawa 1 071 288 782 1 706 624 627,72 2. Łódź 365 295 857 753 192 485,00 3. Wrocław 359 357 369 632 930 567,77 4. Kraków 273 304 403 756 583 361,24 5. Szczecin 250 906 815 407 811 615,25 6. Poznao 181 672 301 560 932 323,88 7. Gdaosk 170 666 021 455 717 374,50 8. Chorzów 128 455 151 113 678 1129,99 9. Lublin 119 323 641 351 806 339,17 10. Bytom 117 888 773 184 765 638,05 lp. JST ogółem w zł ludnośd na mieszkaoca w zł 11. Gdynia 116 983 050 250 242 467,48 12. Wałbrzych 108 160 060 123 635 874,83 13. Katowice 100 044 521 312 201 320,45 14. Sosnowiec 95 357 936 222 586 428,41 15. Częstochowa 94 733 821 242 300 390,98 16. Gryfino 90 100 343 21 177 4254,63 17. Białystok 87 271 261 294 143 296,70 18. Gliwice 83 630 057 197 393 423,67 19. Toruo 78 595 391 206 619 380,39 20. Radom 74 738 266 224 857 332,38 Źródło: sprawozdania budżetowe jednostek samorządu terytorialnego, Ministerstwo Finansów, obliczenia KRD 43
Mandaty Łączna kwota nieuregulowanych mandatów wystawionych przez policję i inne służby podległe MSWiA oraz za jazdę środkami komunikacji publicznej bez ważnego biletu wynosi w skali całej Polski 262,9 mln zł. Średni dług gapowicza notowanego w KRD niemal nie uległ zmianie i wynosi prawie 828 zł, jednak niezapłaconych mandatów za jazdę bez biletu przybyło od ostatniej edycji KRoD na kwotę 11,69 mln zł. Ich łączna wartośd wynosi teraz niemal 143 mln zł. Rekordowy dług pojedynczego gapowicza nadal należy do mieszkaoca Podlasia i wynosi niemal 30 tys. zł. Wśród gapowiczów nieco zmniejszył się odsetek mężczyzn, jednak ich przewaga jest nadal ogromna wynosi bowiem 82%. 44
Zaległości z tytułu mandatów wystawionych przez policję i inne służby podległe MSWiA cała Polska 119 979 037 zł Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, obliczenia KRD 45
Niezapłacone mandaty za jazdę bez biletu (1) komunikacja miejska, międzymiastowa autobusowa i kolejowa, konsumenci cała Polska 142 938 525 zł Źródło: dane KRD 46
Niezapłacone mandaty za jazdę bez biletu (2) komunikacja miejska, międzymiastowa autobusowa i kolejowa, konsumenci cała Polska maksymalne 29 674,00 zł woj. podlaskie średnie 827,96 zł Źródło: statystyki KRD 47
Gapowicze (1) komunikacja miejska, międzymiastowa autobusowa i kolejowa, konsumenci, płed cała Polska 18% 82% kobiety mężczyźni Źródło: statystyki KRD 48
0,03% 0,01% 5,74% 5,51% 0,66% 0,49% 18,02% 16,06% 14,89% 19,25% 21,98% 19,68% 37,52% 40,18% Kompleksowy Raport o Długach 45% Gapowicze (2) komunikacja miejska, międzymiastowa autobusowa i kolejowa, konsumenci, wiek, odsetek w obrębie danej płci cała Polska 40% 35% 30% 25% 20% 15% kobiety mężczyźni 10% 5% 0% Źródło: statystyki KRD do 18 lat 18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat 49
Czynsze Zadłużenie lokatorów mieszkao komunalnych, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych oraz Towarzystw Budownictwa Społecznego przekroczyło 2 mld zł i wynosi 2,08 mld zł. Kolejny raz spadła kwota średniego długu lokatorskiego osób notowanych w Krajowym Rejestrze Długów w ciągu ostatniego kwartału o ponad 7%, do 9955,35 zł. Z opłatami czynszowymi zalega tyle samo kobiet, co mężczyzn. Dłużnicy w tej kategorii są starsi niż w przypadku innych rodzajów zadłużenia ok. 60% stanowią osoby w wieku powyżej 45. roku życia. 50
Całkowite zadłużenie lokatorów mieszkao komunalnych, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych oraz Towarzystw Budownictwa Społecznego 2 075 800 000 zł Źródło: obliczenia KRD 51
Zadłużenie lokatorów mieszkao komunalnych, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych oraz Towarzystw Budownictwa Społecznego konsumenci cała Polska maksymalne 167 680,00 zł spółdzielnia mieszkaniowa, woj. warmiosko-mazurskie średnie 9 955,35 zł Źródło: statystyki KRD 52
Zadłużeni lokatorzy wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych oraz Towarzystw Budownictwa Społecznego (1) konsumenci, płed cała Polska 50% 50% kobiety mężczyźni Źródło: statystyki KRD 53
5,56% 3,53% 4,05% 7,91% 14,89% 14,81% 17,09% 19,65% 22,71% 25,10% 31,50% 33,22% Kompleksowy Raport o Długach Zadłużeni lokatorzy wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych oraz Towarzystw Budownictwa Społecznego (2) 35% konsumenci, wiek, odsetek w obrębie danej płci cała Polska 30% 25% 20% 15% kobiety mężczyźni 10% 5% 0% Źródło: statystyki KRD 18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat 54
Prąd i gaz Średnie zadłużenie konsumentów, notowanych w Krajowym Rejestrze Długów za niezapłacone rachunki za gaz lub prąd, wzrosło przez ostatni kwartał o 39% z 1102,90 zł do 1533,31 zł. Aż czterokrotnie wzrosło najwyższe zadłużenie konsumenta z tego tytułu. Rekordzista jest winien dostawcy energii 76,9 tys. zł. Także znacznie, bo o 1/4, wzrósł średni dług przedsiębiorców z tytułu niezapłaconych faktur za gaz i energię elektryczną z 10,67 do 13,35 tys. zł. W tym przypadku rekord nie został poprawiony nadal wynosi niemal 700 tys. zł i należy do przedsiębiorcy z województwa zachodniopomorskiego. 55
Zadłużenie z tytułu przeterminowanych faktur za dostawę energii elektrycznej i gazu konsumenci cała Polska maksymalne 76 926,04 zł woj. kujawsko-pomorskie średnie 1 533,31 zł Źródło: statystyki KRD 56
Dłużnicy z tytułu przeterminowanych faktur za dostawę energii elektrycznej i gazu (1) konsumenci, płed cała Polska 55% 45% kobiety mężczyźni Źródło: statystyki KRD 57
4,02% 3,95% 3,52% 9,07% 14,27% 16,02% 19,65% 18,83% 22,47% 24,75% 26,34% 32,42% Kompleksowy Raport o Długach Dłużnicy z tytułu przeterminowanych faktur za dostawę energii elektrycznej i gazu (2) 35% konsumenci, wiek, odsetek w obrębie danej płci cała Polska 30% 25% 20% 15% kobiety mężczyźni 10% 5% 0% Źródło: statystyki KRD 18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat 58
Zadłużenie z tytułu przeterminowanych faktur za dostawę energii elektrycznej i gazu przedsiębiorcy cała Polska maksymalne 693 925,00 zł woj. zachodniopomorskie średnie 13 346,42 zł Źródło: statystyki KRD 59
Telefony Wśród konsumentów-dłużników z tytułu opłat za telefon stacjonarny od początku KRoD dominowały kobiety, ale tym razem ich przewaga stopniała do 52%. Poza tym obserwowana jest duża stabilizacja. Średnie zadłużenie konsumentów-abonentów sieci telefonii stacjonarnej od poprzedniej edycji KRoD wzrosło zaledwie o 6 zł, do 1117,40 zł. Również niewielkiej zmianie uległo średnie zadłużenie firm korzystających z usług telefonii stacjonarnej wzrosło zaledwie o 2,16%, do 2771,60 zł. Z kolei dług maksymalny zwiększył się ponad trzykrotnie wynosi prawie 426 tys. zł i przeniósł ze Śląska na Mazowsze. W przypadku telefonii komórkowej średnie zadłużenie zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców, niemal nie uległo zmianie. Poprawiony został za to najwyższy dług konsumenta-abonenta sieci komórkowej mieszkaniec woj. zachodniopomorskiego zalega na prawie 21,8 tys. zł. O kilkanaście tysięcy złotych zmniejszył się z kolei rekordowy dług przedsiębiorstwa w tej kategorii. 60
Zadłużenie abonentów telefonii stacjonarnej konsumenci cała Polska maksymalne 24 542,00 zł woj. śląskie średnie 1 117,40 zł Źródło: statystyki KRD 61
Dłużnicy operatorów telefonii stacjonarnej (1) konsumenci, płed cała Polska 48% 47% kobiety 53% 52% mężczyźni Źródło: statystyki KRD 62
5,48% 8,42% 8,08% 11,35% 10,95% 13,69% 19,87% 18,44% 18,52% 22,72% 21,90% 29,47% Kompleksowy Raport o Długach Dłużnicy operatorów telefonii stacjonarnej (2) konsumenci, wiek, odsetek w obrębie danej płci cała Polska 35% 30% 25% 20% 15% kobiety mężczyźni 10% 5% 0% Źródło: statystyki KRD 18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat 63
Zadłużenie abonentów telefonii stacjonarnej przedsiębiorcy cała Polska maksymalne 425 989,00 zł woj. mazowieckie średnie 2 771,60 zł Źródło: statystyki KRD 64
Zadłużenie abonentów telefonii komórkowej konsumenci cała Polska maksymalne 21 781,82 zł woj. zachodniopomorskie średnie 1 501,11 zł Źródło: statystyki KRD 65
Dłużnicy operatorów telefonii komórkowej (1) konsumenci, płed cała Polska 54% 46% kobiety mężczyźni Źródło: statystyki KRD 66
7,64% 6,43% 4,29% 2,32% 13,34% 14,36% 17,08% 15,04% 18,29% 20,53% 24,91% 33,01% Kompleksowy Raport o Długach Dłużnicy operatorów telefonii komórkowej (2) konsumenci, wiek, odsetek w obrębie danej płci cała Polska 35% 30% 25% 20% 15% kobiety mężczyźni 10% 5% 0% Źródło: statystyki KRD 18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat 67
Zadłużenie abonentów telefonii komórkowej przedsiębiorcy cała Polska maksymalne 116 226,00 zł woj. mazowieckie średnie 3 483,91 zł Źródło: statystyki KRD 68
Dłużnicy alimentacyjni Zadłużenie dłużników alimentacyjnych, notowanych w Krajowym Rejestrze Długów, znacznie przekroczyło 1 mld zł, osiągając poziom 1,17 mld zł. W stosunku do poprzedniej edycji KRoD, oznacza to dwuipółkrotny wzrost! Obecnie w bazie KRD znajduje się prawie 48,8 tys. osób zalegających z płatnością alimentów ich średni dług to prawie 24 tys. zł. Także w tej wyjątkowo niechlubnej kategorii zanotowaliśmy kolejny rekord mieszkaniec woj. pomorskiego jest winny swoim 11 dzieciom 465 tys. zł! Wciąż w 96 przypadkach na 100 dłużnikiem alimentacyjnym jest mężczyzna. 69
Całkowite zadłużenie dłużników alimentacyjnych cała Polska 1 166 016 034 zł Źródło: dane KRD 70
Zadłużenie dłużników alimentacyjnych cała Polska maksymalne 465 000,00 zł woj. pomorskie średnie 23 897,20 zł Źródło: statystyki KRD 71
Dłużnicy alimentacyjni płed cała Polska 4% kobiety mężczyźni 96% Źródło: statystyki KRD 72
1,94% 1,96% 5,22% 2,67% 0,72% 0,15% 22,04% 24,83% 30,54% 27,88% 42,09% 39,96% Kompleksowy Raport o Długach Dłużnicy alimentacyjni wiek, odsetek w obrębie danej płci cała Polska 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% kobiety mężczyźni 5% 0% Źródło: statystyki KRD 18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat 73
Portfel należności polskich przedsiębiorstw Na początku lipca 2009 r. Krajowy Rejestr Długów i Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce przeprowadziły wśród firm korzystających z usług KRD 3. edycję badania Portfel należności polskich przedsiębiorstw. To cokwartalne przedsięwzięcie, którego celem jest poznanie zarówno stanu obecnego, jak i prognoz przedsiębiorców co do terminowego regulowania zobowiązao oraz sytuacji finansowej ich firm. Rezultaty Portfela należności polskich przedsiębiorstw poddano analizie w oparciu o podział Polski na 6 regionów: centralny (woj. mazowieckie, łódzkie), południowy (woj. małopolskie, śląskie), wschodni (woj. lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie, podlaskie), północno-zachodni (woj. wielkopolskie, zachodniopomorskie, lubuskie), południowo-zachodni (woj. dolnośląskie, opolskie), północny (woj. pomorskie, kujawsko-pomorskie, warmiosko-mazurskie). 74
Indeks Należności Przedsiębiorstw Aby ułatwid porównywanie ze sobą rezultatów kolejnych edycji projektu Portfel należności polskich przedsiębiorstw, zdecydowaliśmy się wprowadzid Indeks Należności Przedsiębiorstw (INP) wskaźnik, którego poziom uzależniony jest od odpowiedzi udzielanych przez ankietowanych. INP został także obliczony dla dwóch wcześniejszych edycji badania. W lipcu 2009 r. INP spadł względem poprzedniego kwartału. Wartośd Indeksu wyniosła 81,5 punktu, co oznacza najniższe wskazanie od momentu rozpoczęcia badania w styczniu 2009 roku. W głównej mierze za spadek poziomu INP odpowiedzialne są pesymistyczne wskazania przedsiębiorstw dotyczące bieżącego odzyskiwania należności, a także prognoza odzyskiwania należności w kolejnym kwartale. Dodatkowo na pogorszenie wskazao Indeksu wpływa fakt, że coraz większa grupa przedsiębiorstw deklaruje, iż opóźnienia w otrzymywaniu należności wpływają na powstawanie zatorów płatniczych. Jest to o tyle niebezpieczne, że nawet przedsiębiorstwa, które znajdują nabywców na swoje produkty, mogą stracid płynnośd przez nierzetelne zachowania swoich dłużników. W przeciwnym kierunku na wartośd INP wpłynęło zmniejszenie odsetka nieuregulowanych należności w portfelach przedsiębiorstw, a także spadek przeciętnego okresu przeterminowania należności. 75
Indeks Należności Przedsiębiorstw 82,6 82,4 82,2 82,0 81,8 81,6 82,4 81,4 81,2 81,6 81,5 81,0 styczeo 2009 r. kwiecieo 2009 r. lipiec 2009 r. Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 76
Sytuacja finansowa firmy (1) Chod sytuacja finansowa firm w odczuciu przedsiębiorców pogorszyła się względem wcześniejszego kwartału, dynamika tego pogorszenia zdecydowanie słabnie. Pogorszenie sytuacji przedsiębiorstw jest najprawdopodobniej powodowane spadkiem popytu krajowego. O ile jednak odsetek firm mających problemy z pogarszającą się bieżącą sytuacją finansową jest stabilny, to odnotowano wzrost odpowiedzi deklarujących poprawę: w poprzedniej edycji badania czynił to jedynie co dziesiąty, a na początku lipca już co siódmy respondent. Stosunkowo najmniejszy pesymizm widoczny jest wśród firm z regionu południowego i południowo-zachodniego. Najsilniej pogorszenie sytuacji odczuwają przedsiębiorstwa małe. Pomimo spadku pesymizmu w firmach ogółem, w firmach najmniejszych jest on najmniej odczuwalny. W przypadku średnich i dużych przedsiębiorstw skala zmniejszania się pesymizmu jest zdecydowanie większa, są one zatem w stanie najlepiej bronid się przed spowolnieniem gospodarczym. Okazuje się również, że pomimo zdolności do szybkiego adaptowania się do sytuacji w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, to duże firmy zapewniły sobie najlepsze warunki funkcjonowania przed kryzysem, co pozwala im spokojnie reagowad na szoki rynkowe. 77
Sytuacja finansowa firmy (2) W poprzednim kwartale najsilniej na pogorszenie sytuacji finansowej wskazywały firmy prowadzące działalnośd finansową. Przekładało się to na ograniczenie akcji kredytowej dla przedsiębiorstw. W obecnym badaniu branża ta charakteryzuje się (obok rolnej) zdecydowanie najmniejszym pesymizmem. Pogarsza się natomiast sytuacja firm z sektora telekomunikacyjnego (to najpewniej konsekwencja opóźnieo w płatnościach), a także przedsiębiorstw przemysłowych (na skutek spadku popytu inwestycyjnego i eksportowego). Warto zauważyd, że jeszcze w poprzednim kwartale sytuacja finansowa firm telekomunikacyjnych była stosunkowo najlepsza w grupie przedsiębiorstw ogółem. 78
Sytuacja finansowa firmy (3) cała Polska 14,6% 36,8% pogorszyła się nie zmieniła się poprawiła się 48,7% Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 79
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10,9% 52,4% 36,6% 35,4% Sytuacja finansowa firmy (4) poszczególne regiony 20,5% 44,1% 16,4% 16,0% 42,5% 42,1% 41,1% 41,9% 11,2% 12,4% 59,4% 29,4% 52,9% 34,7% centralny południowy wschodni północno-zachodni południowo-zachodni północny poprawiła się nie zmieniła się pogorszyła się Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 80
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Sytuacja finansowa firmy (5) według wielkości zatrudnienia cała Polska 14,4% 14,6% 18,4% 46,1% 39,5% 57,1% 28,3% 60,0% 21,6% do 49 osób 50-249 osób ponad 249 osób poprawiła się nie zmieniła się pogorszyła się Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 81
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 53,0% 29,5% 42,9% Sytuacja finansowa firmy (6) poszczególne branże cała Polska 17,5% 14,6% 17,4% 14,0% 12,9% rolnictwo, leśnictwo, rybactwo 42,4% 38,6% przemysł (wytwórczy, przetwórczy i górnictwo) 44,0% 53,6% 56,3% budownictwo 32,4% 30,7% handel hurtowy i detaliczny działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa 18,0% 14,0% 38,4% 49,9% 43,7% 36,1% telekomunikacja inne usługi poprawiła się nie zmieniła się pogorszyła się Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 82
Prognoza sytuacji finansowej firmy (1) Wśród respondentów występuje przewaga optymistów co do przewidywanej sytuacji finansowej. Wprawdzie odsetek deklarujących poprawę w najbliższych trzech miesiącach zmniejszył się w stosunku do odpowiedzi udzielonych kwartał wcześniej, to jednak wciąż spodziewających się poprawy jest więcej (23,9%) niż oczekujących pogorszenia (18,7%). Jedynym regionem, w którym występuje przewaga pesymistów nad optymistami, jest region wschodni, co wskazuje na to, że przedsiębiorstwa z obszarów słabo rozwiniętych obawiają się, iż nawet gdy dojdzie do ożywienia gospodarczego, to nie obejmie ono ich w pierwszej kolejności. Największy optymizm odnotowano w regionie południowym i południowozachodnim. Najsilniejszy optymizm widoczny jest w dużych przedsiębiorstwach, jest on jednak zdecydowanie mniejszy niż jeszcze trzy miesiące wcześniej. Oznacza to, że zrewidowały one swoje bardzo optymistyczne prognozy sprzed kwartału, jednak wciąż widzą dla siebie perspektywy rozwoju. Optymizm małych przedsiębiorstw jest najmniejszy, jednak w porównaniu z poprzednim kwartałem jego spadek jest nieznaczny. Poziom optymizmu dotyczącego przyszłej sytuacji finansowej jest najsilniejszy w grupie przedsiębiorstw finansowych, co świadczy o tym, że z dużym prawdopodobieostwem tam, skąd obecny kryzys przyszedł (sektor finansowy), tam również się zakooczy. Jedynie przedsiębiorstwa przemysłowe negatywnie oceniają swoją perspektywę finansową. 83
Prognoza sytuacji finansowej firmy (2) przewidywania przedsiębiorców cała Polska 23,9% 18,7% pogorszy się nie zmieni się poprawi się 57,3% Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 84
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Prognoza sytuacji finansowej firmy (3) przewidywania przedsiębiorców, poszczególne regiony 25,4% 23,7% 22,3% 24,7% 25,5% 55,8% 58,2% 18,8% 18,1% 51,9% 25,8% 56,4% 18,9% 59,6% 20,7% 63,5% 14,9% 15,9% centralny południowy wschodni północno-zachodni południowo-zachodni północny poprawi się nie zmieni się pogorszy się Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 85
Prognoza sytuacji finansowej firmy (4) przewidywania przedsiębiorców, według wielkości zatrudnienia cała Polska 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 24,5% 22,1% 20,8% 55,5% 62,3% 69,2% 20,0% 15,6% 10,0% do 49 osób 50-249 osób ponad 249 osób poprawi się nie zmieni się pogorszy się Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 86
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Prognoza sytuacji finansowej firmy (5) przewidywania przedsiębiorców, poszczególne branże cała Polska 33,4% 50,7% 15,9% rolnictwo, leśnictwo, rybactwo 18,6% 60,2% 21,2% przemysł (wytwórczy, przetwórczy i górnictwo) 26,4% 26,0% 57,5% 55,2% 16,1% 18,7% budownictwo handel hurtowy i detaliczny 35,6% 33,3% 55,1% 9,3% działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa 48,5% 22,6% 58,3% 18,2% 19,1% telekomunikacja inne usługi poprawi się nie zmieni się pogorszy się Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 87
Problem z wyegzekwowaniem należności (1) Obserwujemy stałe zmniejszanie się grupy respondentów deklarujących, że problem niespłacanych należności u nich nie występuje. O ile jeszcze trzy miesiące temu co ósmy przedsiębiorca nie znał go z autopsji, o tyle w bieżącym badaniu twierdzi tak zaledwie co dziesiąty. Nieznacznym optymizmem napawa jednak fakt, że w obecnym, trudnym otoczeniu rynkowym jedynie co czwarta firma odczuwa konsekwentny wzrost problemu niespłaconych należności. Stosunkowo w najlepszej sytuacji są przedsiębiorstwa z regionu południowo-zachodniego. Niepokoi, że najbardziej uprzemysłowiony region centralny, w którym wytwarzana jest ponad 1/3 całej wartości dodanej w gospodarce, zanotował najsilniejsze pogorszenie w zakresie odzyskiwania należności i obecnie sytuacja jest tam najgorsza. Wzrost problemu z wyegzekwowaniem należności od klientów i kontrahentów jest równie silnie obecny we wszystkich grupach przedsiębiorstw, bez względu na wielkośd zatrudnienia. Najgorszym portfelem należności charakteryzują się firmy telekomunikacyjne oraz handlowe. W obu grupach odsetek firm, które z problemem opóźnieo w płatnościach się nie spotkały, wynosi zaledwie ok. 6%. Stosunkowo najlepsze portfele posiadają przedsiębiorstwa finansowe aż 1/5 deklaruje, że nie ma takiego problemu. To optymistyczny sygnał, świadczący o mimo wszystko nie najgorszej sytuacji gospodarstw domowych i firm, zwykle w ostateczności zaprzestających regulowania zobowiązao wobec branży finansowej. 88
Problem z wyegzekwowaniem należności (2) cała Polska 15,5% 10,0% 25,6% narasta utrzymuje się na stałym poziomie zmniejsza się nie występuje 49,0% Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 89
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 7,8% 9,7% 9,3% 11,7% 13,6% 10,7% 14,2% Problem z wyegzekwowaniem należności (3) poszczególne regiony 14,6% 52,7% 51,6% 44,1% 19,6% 16,6% 15,0% 40,9% 25,2% 24,1% 27,1% 30,8% 48,9% 14,6% 51,3% 22,5% 23,5% centralny południowy wschodni północno-zachodni południowo-zachodni północny nie występuje zmniejsza się utrzymuje się na stałym poziomie narasta Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 90
Problem z wyegzekwowaniem należności (4) według wielkości zatrudnienia cała Polska 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 9,6% 12,5% 15,3% 49,2% 16,7% 25,9% 26,2% 7,7% 13,3% 44,6% 61,4% 17,6% do 49 osób 50-249 osób ponad 249 osób nie występuje zmniejsza się utrzymuje się na stałym poziomie narasta Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 91
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 48,9% Problem z wyegzekwowaniem należności (5) poszczególne branże cała Polska 9,5% 10,9% 12,1% 22,4% 16,8% 15,1% 49,3% 19,2% 23,0% rolnictwo, leśnictwo, rybactwo przemysł (wytwórczy, przetwórczy i górnictwo) 45,0% 6,4% 14,3% 52,1% 20,7% 8,8% 47,3% 27,9% 27,1% 23,2% budownictwo handel hurtowy i detaliczny działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa 5,7% 13,9% 48,3% 32,1% telekomunikacja 10,0% 15,5% 47,9% 26,5% inne usługi nie występuje zmniejsza się utrzymuje się na stałym poziomie narasta Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 92
Prognoza występowania problemu z wyegzekwowaniem należności (1) Przedsiębiorcy ponownie obniżyli, chod nieznacznie, prognozy dotyczące odzyskiwania należności w kolejnych miesiącach. Wzrósł odsetek deklarujących, że skala tego problemu będzie się zwiększad i obecnie prawie co trzeci badany wyraża tego typu opinię. Jedynie 6% uznaje, że problemy niespłaconych należności nie będą występowad. Systematycznie połowa badanych podtrzymuje opinię, że trudności będą występowad w takiej samej skali jak do tej pory. Najbardziej pesymistycznie do perspektyw odzyskiwania należności nastawione są przedsiębiorstwa z regionu północno-zachodniego, centralnego i wschodniego. Najlepsze oczekiwania mają firmy z regionu południowego i południowo-zachodniego, gdzie zdają się panowad najlepsze warunki gospodarowania zarówno lepiej kształtuje się sytuacja finansowa przedsiębiorstw, lepsze są prognozowane wyniki finansowe, a także sytuacja w zakresie odzyskiwania należności. Prognozy odzyskiwania należności we wszystkich grupach przedsiębiorstw bez względu na wielkośd są na bardzo podobnym poziomie. W przypadku przedsiębiorstw małych i średnich opinie są jednak bardziej spolaryzowane. Najmniejszy pesymizm w zakresie problemów z odzyskiwaniem należności panuje w przedsiębiorstwach finansowych. Najsłabsze przewidywania dotyczące odzyskiwania należności mają firmy telekomunikacyjne. 93
Prognoza występowania problemu z wyegzekwowaniem należności (2) cała Polska 11,8% 6,1% 32,7% wystąpi w większej skali niż dotychczas wystąpi w takiej samej skali jak do tej pory wystąpi, ale w mniejszej skali niż dotychczas nie będzie występowad 49,4% Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 94
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 5,7% 5,7% 6,8% 3,5% 11,3% 12,6% 11,9% 10,1% 49,1% Prognoza występowania problemu z wyegzekwowaniem należności (3) poszczególne regiony 51,5% 33,8% 30,3% 42,8% 47,9% 38,5% 38,5% Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 9,5% 6,8% 15,9% 50,7% 23,8% 10,7% 54,4% 28,1% centralny południowy wschodni północno-zachodni południowo-zachodni północny nie będzie występowad wystąpi w takiej samej skali jak do tej pory wystąpi, ale w mniejszej skali niż dotychczas wystąpi w większej skali niż dotychczas 95
Prognoza występowania problemu z wyegzekwowaniem należności (4) według wielkości zatrudnienia cała Polska 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 5,9% 7,6% 3,6% 12,2% 9,1% 14,8% 49,4% 47,8% 56,5% 32,5% 35,5% 25,1% do 49 osób 50-249 osób ponad 249 osób nie będzie występowad wystąpi, ale w mniejszej skali niż dotychczas wystąpi w takiej samej skali jak do tej pory wystąpi w większej skali niż dotychczas Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 96
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 4,6% 57,9% 37,5% rolnictwo, leśnictwo, rybactwo Prognoza występowania problemu z wyegzekwowaniem należności (5) poszczególne branże cała Polska 6,1% 9,1% 5,4% 9,4% 11,8% 10,9% 52,8% 44,8% 49,1% 31,7% 34,3% 34,6% 35,7% przemysł (wytwórczy, przetwórczy i górnictwo) budownictwo nie będzie występowad wystąpi w takiej samej skali jak do tej pory handel hurtowy i detaliczny Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 13,5% 11,3% 39,5% działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa 12,5% 40,8% 46,6% telekomunikacja wystąpi, ale w mniejszej skali niż dotychczas wystąpi w większej skali niż dotychczas 6,3% 14,9% 49,2% 29,7% inne usługi 97
Odsetek należności przeterminowanych w portfelu należności przedsiębiorstwa (1) Chod odsetek firm mających problemy z odzyskiwaniem należności jest bardzo wysoki i wciąż rośnie, odnotowano spadek przeciętnego odsetka przeterminowanych należności w portfelu polskich przedsiębiorstw: z 28,5% w kwietniu do 27,6% w lipcu 2009 r. Może byd to spowodowane poprawą sytuacji przedsiębiorstw, jednak bardziej prawdopodobne jest, że wprowadziły one bardziej rygorystyczne standardy dotyczące spłaty należności i współpracy z kontrahentami. Zmniejszeniu uległ odsetek przedsiębiorstw posiadających w portfelu ponad 50% należności, które są przeterminowane. Przedsiębiorstwa z regionu południowo-zachodniego posiadają zdecydowanie najmniej przeterminowanych należności (22,5%), co jest kolejnym potwierdzeniem szczególnie dobrych warunków gospodarczych panujących w tym regionie. W przypadku regionu wschodniego sytuacja jest najgorsza (prawie 30%). Problem przeterminowanych należności w największym stopniu dotyka przedsiębiorstw najmniejszych, gdzie stanowią one ponad 28% ogółu należności. W większych firmach, które częściej posiadają profesjonalną strukturę zarządzania należnościami, odsetek należności przeterminowanych jest mniejszy - w przedsiębiorstwach zatrudniających ponad 249 osób stanowią one jedynie 20,6% ogółu należności. 98
Odsetek należności przeterminowanych w portfelu należności przedsiębiorstwa (2) Średni odsetek przeterminowanych należności jest najwyższy w branżach, które najsilniej dotknęło spowolnienie gospodarcze w przemyśle przetwórczym i budownictwie. Posiadają one w swoich portfelach ponad 30% należności, których termin zapłaty już zapadł. Wyjątkowo korzystna pozostaje sytuacja w przedsiębiorstwach prowadzących działalnośd finansową. W dalszym ciągu posiadają one w portfelach najmniejszy odsetek przeterminowanych należności i dodatkowo ich wielkośd spada obecnie wynosi 11,5%. Potwierdza to, że ich klienci i kontrahenci zwykle dopiero w ostateczności decydują się na nieregulowanie wobec nich swych zobowiązao. 99
Odsetek należności przeterminowanych w portfelu należności przedsiębiorstwa (3) cała Polska 21,7% 21,2% 50% i więcej 30-49% 21,4% 27,6% 20,1% 20-29% 10-19% poniżej 10% 15,5% x,xx% przeciętny odsetek Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 100
35% Odsetek należności przeterminowanych w portfelu należności przedsiębiorstwa (4) poszczególne regiony 30% 25% 20% 15% 10% 28,0% 27,8% 29,6% 28,5% 22,5% 27,1% 5% 0% centralny południowy wschodni północno-zachodni południowo-zachodni północny Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 101
30% Odsetek należności przeterminowanych w portfelu należności przedsiębiorstwa (5) według wielkości zatrudnienia cała Polska 25% 20% 15% 28,1% 26,9% 10% 20,6% 5% 0% do 49 osób 50-249 osób ponad 249 osób Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 102
35% Odsetek należności przeterminowanych w portfelu należności przedsiębiorstwa (6) poszczególne branże cała Polska 30% 25% 20% 15% 10% 22,0% 31,1% 30,3% 27,0% 20,9% 28,2% 5% 11,5% 0% rolnictwo, leśnictwo, rybactwo przemysł (wytwórczy, przetwórczy i górnictwo) budownictwo handel hurtowy i detaliczny Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa telekomunikacja inne usługi 103
Struktura przeterminowanych należności firm (1) Średni okres przeterminowania należności w portfelu polskich przedsiębiorstw skrócił się względem poprzedniego badania o ok. 3 dni wynosi obecnie 4 miesiące i 3 dni. To kolejny pozytywny sygnał płynący od polskich przedsiębiorstw, wskazujący, że mimo iż problem niespłaconych należności rozprzestrzenia się w gospodarce, skala jego dotkliwości słabnie. Zróżnicowanie regionalne okresu, o jaki przeterminowane są należności, nie jest znaczące, chod różnica między regionem południowym (3,8 miesiąca) a północno-zachodnim (4,6 miesiąca) wynosi aż 0,8 miesiąca, co często wiąże się z koniecznością zaciągnięcia zobowiązania na bieżącą działalnośd i oznacza wzrost kosztów nawet o kilka procent. Przeciętna wielkośd opóźnieo jest w znacznym stopniu skorelowana z wielkością przedsiębiorstwa. Firmy małe posiadają należności przeterminowane średnio o 4,3, średnie 3,9, zaś duże 3,2 miesiąca. Jakkolwiek sytuacja małych firm jest najmniej korzystna i ogranicza ich możliwości rozwojowe, to najbardziej pogorszyła się sytuacja w firmach dużych, gdzie przeciętne opóźnienie wydłużyło się w ciągu ostatniego kwartału o 0,7 miesiąca. Przedsiębiorstwa finansowe nadal posiadają najmniejszy odsetek należności przeterminowanych, jednak ich struktura jest bardzo niekorzystna przeciętne opóźnienie w spłacie wynosi ponad 6 miesięcy. Najkrócej oczekują na przeterminowane należności przedsiębiorstwa przemysłowe (3,5 mies.) i telekomunikacyjne (3,6 mies.). Powiększają się natomiast problemy firm budowlanych, które na płatności oczekują już ok. 4,7 miesiąca. 104
Struktura przeterminowanych należności firm (2) cała Polska 13,1% 4 miesiące, 12,2% powyżej 12 miesięcy 6-12 miesięcy 56,9% 3 dni 17,8% 3-6 miesięcy do 3 miesięcy x miesięcy, x dni przeciętny okres przeterminowania Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 105
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Struktura przeterminowanych należności firm (3) poszczególne regiony 57,2% 59,3% 56,5% 56,1% 55,9% 54,4% 17,1% 17,1% 19,0% 19,5% 12,9% 12,3% 11,1% 11,6% 14,4% 19,5% 14,1% 10,8% 12,7% 11,3% 13,4% 12,8% 15,6% 15,3% centralny południowy wschodni północno-zachodni południowo-zachodni północny do 3 miesięcy 3-6 miesięcy 6-12 miesięcy powyżej 12 miesięcy Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 106
Struktura przeterminowanych należności firm (4) według wielkości zatrudnienia cała Polska 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 56,1% 58,5% 17,8% 18,1% 12,3% 11,3% 13,8% 12,2% 64,4% 16,2% 13,4% 6,1% do 49 osób 50-249 osób ponad 249 osób do 3 miesięcy 3-6 miesięcy 6-12 miesięcy powyżej 12 miesięcy Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 107
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Struktura przeterminowanych należności firm (5) poszczególne branże cała Polska 58,1% 62,2% 19,2% 16,3% 9,6% 10,7% 51,1% 20,6% 14,9% 60,1% 18,4% 11,1% 13,1% 10,8% 13,4% 10,5% rolnictwo, leśnictwo, rybactwo przemysł (wytwórczy, przetwórczy i górnictwo) budownictwo handel hurtowy i detaliczny 48,5% 11,3% 18,9% 21,2% działalnośd finansowa i ubezpieczeniowa 62,2% 15,5% 12,2% 10,1% telekomunikacja 52,9% 18,7% 12,9% 15,5% inne usługi do 3 miesięcy 3-6 miesięcy 6-12 miesięcy powyżej 12 miesięcy Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 108
Zaległe należności barierą dla działalności firmy (1) Dla aż 73,8% polskich przedsiębiorstw, posiadających w swoim portfelu niespłacone należności, są one barierą dla prowadzenia działalności gospodarczej. Względem poprzedniego kwartału oznacza to wzrost o 3 punkty procentowe. Najmniejsze problemy na skutek opóźnieo w płatnościach widoczne są w regionie południowo-zachodnim dla zaledwie 62% przedsiębiorstw mających trudności z odzyskiwaniem należności stanowią one barierę w prowadzeniu działalności. W grupie przedsiębiorstw zatrudniających do 49 osób i posiadających problemy z odzyskiwaniem należności, aż 76,8% deklaruje, że stanowi to dla nich problem i jest barierą w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. W przypadku średnich firm jest to już jedynie 63,6%, a w firmach dużych - 59,4%. W przypadku tych ostatnich wzrost względem poprzedniego kwartału jest jednak bardzo znaczący (z poziomu 43%). Niespłacane należności w najsilniejszym stopniu dotykają przedsiębiorstwa budowlane i rolne (ponad 80% posiadających przeterminowane należności uznało je za barierę). W najmniejszym stopniu niespłacone należności stanowią barierę dla firm działających na rynku finansowym - zaledwie 50% badanych z tej branży, mających w portfelu nieuregulowane należności, wskazało, że jest to dla nich utrudnienie w prowadzeniu działalności. 109
Zaległe należności barierą dla działalności firmy (2) Wart odnotowania jest rosnący odsetek przedsiębiorstw deklarujących, że nieotrzymywane na czas należności skutkują już nie tylko powstawaniem zatorów płatniczych (a więc brakiem możliwości terminowego regulowania zobowiązao z powodu nieotrzymania na czas należności od klientów czy kontrahentów), ale i koniecznością ograniczania inwestycji. W ciągu kwartału odsetek firm, które swoje problemy z odzyskiwaniem należności postrzegają w kategorii bariery i zmuszone są ograniczad z tego powodu inwestycje, wzrósł z 49,6% do 54,6%. Najczęściej na skutek problemów z otrzymywaniem płatności inwestycje redukują przedsiębiorstwa z regionu północnego, a najrzadziej dzieje się tak w regionie południowozachodnim. Działania ograniczające inwestycje rzadziej podejmują też firmy duże, co najprawdopodobniej związane jest z większą skalą prowadzonych inwestycji, a także potencjalnie bardzo dużym kosztem, który związany by był z przerwaniem inwestycji. W obliczu opóźnieo w otrzymywaniu należności bardzo istotnie ograniczają inwestycje przedsiębiorstwa działające w branży telekomunikacyjnej podejmowanie działao tego typu wskazuje ponad 80% firm z tej branży 110
Zaległe należności barierą dla działalności firmy (3) cała Polska 26,2% tak nie 73,8% Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF 111
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Zaległe należności barierą dla działalności firmy (4) poszczególne regiony 76,0% 73,8% 75,4% 74,9% 24,0% 26,2% 24,6% 25,1% 62,0% 38,0% 74,7% 25,3% centralny południowy wschodni północno-zachodni południowo-zachodni północny Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF tak nie 112
Zaległe należności barierą dla działalności firmy (5) według wielkości zatrudnienia cała Polska 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 76,8% 23,2% 63,6% 59,4% 36,4% 40,6% do 49 osób 50-249 osób ponad 249 osób Źródło: Portfel należności polskich przedsiębiorstw projekt badawczy KRD i KPF tak nie 113