Cena LASTYCZNOŚĆ Informuje o wielkości zmiany jednej wielkości w reakcji na zmianę innej wielkości Współczynnik elastyczności cenowej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniającą się cenę dobra. Współczynnik elastyczności dochodowej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniające się dochody. Współczynnik elastyczności mieszanej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniające się ceny innych dóbr. Współczynnik elastyczności cenowej podaży informuje o sile reakcji przedsiębiorstwa na zmieniającą się cenę dobra. LASTYCZNOŚĆ CNOWA stosunek względnej zmiany wielkości popytu do względnej zmiany ceny e p P C P C e p = - popyt doskonale elastyczny e p > 1 popyt elastyczny e p = 1 popyt proporcjonalny (el. jednostkowa) e p < 1 popyt nieelastyczny e p = 0 popyt sztywny LASTYCZNOŚĆ CNOWA Wysoka elastyczność (e p > 1) zmiana wielkości popytu jest większa od zmiany ceny Jednostkowa elastyczność (e p = 1) zmiana wielkości popytu jest proporcjonalna do zmiany ceny Niska elastyczność (e p < 1) zmiana wielkości popytu jest mniejsza od zmiany ceny POPYT SZTYWNY 600 500 400 300 200 100 0 0 50 100 150 200 popyt POPYT DOSKONAL LASTYCZNY DOCHODOWA LASTYCZNOŚC 500 400 stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany dochodu 300 200 100 0 0 100 200 300 400 500 600 700 Popyt e p P P D D 1
Dobra normalne PRAWO NGLA 1,14% 6,27% 7,17% 1,21% 5,95% 8,98% 4,08% 9,83% 5,67% 5,48% 18,87% 2,43% 5,63% 17,31% w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt ale zmienia się również jego struktura, w ten sposób, że zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu i zwiększa się udział wydatków na dobra wyższego rzędu /rnst ngel 1857/ 5,42% 7,28% 4,84% 5,04% 5,06% 0,76% 2,97% 5,18% 1,28% 2,31% 20,41% 31,93% 2,49% 5,02% żywność i napoje bezalkoholowe odzież i obuwie wyposażenie mieszkania transport rekreacja i kultura restauracje i hotele kieszonkowe napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe i narkotyki mieszkanie i nośniki energii zdrowie łączność edukacja inne usługi i towary pozostałe PODZIAŁ DÓBR Rodzaj dóbr Dochodowa Zmiana Zmiana udziału w elastyczność wielkości budżecie, gdy popytu popytu dochód wzrasta Dobra luksusowe ep >1 Popyt rośnie szybciej niż dochód Wzrost Dobra Popyt rośnie pierwszej 0<ep<1 wolniej niż Spadek potrzeby dochód Popyt spada, Dobra podrzędne ep<0 gdy dochód Spadek rośnie Budżety gospodarstw domowych w 2017r. Główny Urząd Statystyczny 2
Struktura przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę w gospodarstwach domowych (w % wydatków ogółem) w 2017 r. 100% 90% 80% Miscellaneous goods and services Restaurants and hotels ducation 70% Recreation and culture 60% Communications 50% Transport 40% Health 30% 20% Furnishings, household equipment and routine household maintenance Housing, water, electricity, gas and other fuels 10% Clothing and footwear 0% uropean Union (28 uropean Union (15 Denmark Germany (until 1990 Spain France Poland United Kingdom Alcoholic beverages, tobacco and narcotics countries) countries) former territory of the FRG) Food and non-alcoholic beverages Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny i wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym według grup kwintylowych w 2015 r. PLN Grupa kwintylowa Ubóstwo w Polsce 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 PLN Grupa kwintylowa 0,0 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Ubóstwo skrajne Ubóstwo realtywne Ubóstwo ustawowe 3
Ubóstwo w Polsce PODAŻ Tablica 1. Granice ubóstwa dla wybranych typów gospodarstw w latach 2014-2017 a WYSZCZGÓLNINI Granice ubóstwa: Gospodarstwa 4 osobowe (2 osoby dorosłe Gospodarstwa 1- osobowe + 2 dzieci do lat 14) 2014 2015 2016 2017 2014 2015 2016 2017 w zł zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku Skrajnego (minimum egzystencji) 540 545 550 582 1458 1472 1486 1571 Relatywnego 713 734 770 799 1926 1982 2080 2157 Ustawowego b 542 634 634 634 1824 2056 2056 2056 a Poziom granic w IV kwartale. b Dla osoby samotnie gospodarującej próg ubóstwa wynosił: od października 2012 r. do września 2015 r. 542 zł a od października 2015 r. 634 zł. Dla osoby w gospodarstwie wieloosobowym próg ubóstwa wynosił: od października 2012 r. do września 2015 r. 456 zł a od października 2015 r. - 514 zł. Podaż a wielkość podaży Podaż ilość zaoferowanych dóbr przy różnych poziomach ceny Wielkość podaży ilość zaoferowanych dóbr przy jednej, konkretnej cenie Zmiany podaży a zmiany wielkości podaży CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄC Wielkość podaży: dobra Podaż: koszt wytworzenia, urodzaj w rolnictwie, doskonalenie metod produkcji, liczba producentów, PODAŻ PRAWO PODAŻY krzywa podaży Wielkość podaży zmienia się w tym samym kierunku, w którym zmienia się (ceteris paribus) wielkość podaży 4
CNOWA LASTYCZNOŚC PODAŻY S C e s S C stosunek względnej zmiany wielkości podaży do względnej zmiany ceny e s = - podaż doskonale elastyczna e s > 1 podaż elastyczna e s = 1 podaż proporcjonalna e s < 1 podaż nieelastyczna e s = 0 podaż sztywna CZYNNIKI WPŁYWAJĄC NA LASTYCZNOŚĆ CNOWĄ PODAŻY rodzaj towaru (dzieła sztuki, bogactwa naturalne, ziemia itp. charakteryzują się doskonałą nieelastycznością czas obserwacji podaży CZAS OBSRWACJI A LASTYCZNOŚĆ PODAŻY RÓWNOWAGA RYNKOWA Okres bardzo krótki - podaż sztywna, Okres krótki - elastyczność jest względnie niewielka (podaż może wzrosnąć w granicach stałego potencjału produkcyjnego - możliwa jest zmiana produkcji i podaży, ale nie rozmiaru zakładu produkcyjnego), Okres długi - elastyczność jest stosunkowo duża - bardziej elastyczna krzywa podaży, wszystkie koszty są kosztami zmiennymi, Okres sekularny dopuszcza zmiany technologii i liczby ludności. Im podaż jest bardziej elastyczna, tym wahania ceny równowagi są coraz mniejsze (nie wzrasta, a w skrajnych przypadkach nawet maleje). niedobór - równowagi RÓWNOWAGA RYNKOWA CNA MINIMALNA konsumenta C m - równowagi C m - minimalna producenta 5
CNA MINIMALNA CNA MAKSYMALNA konsumenta - równowagi C m - maksymalna producenta C m P min PODATK KONSUMPCYJNY 1 konsumenta producenta 1 P 1 PRZSUNIĘCI KRZYWJ 1 1 1 Kiedy krzywa popytu przesuwa się w prawo (co może być spowodowane wzrostem dochodu realnego konsumentów), równowagi rynkowej też się zwiększa (wzrastają dochody wzrastają ceny) PRZSUNIĘCI KRZYWJ 1 1 Kiedy krzywa popytu przesuwa się w lewo (co może być spowodowane spadkiem dochodu realnego konsumentów), równowagi rynkowej też spada (spadają dochody spadają ceny) PRZSUNIĘCI KRZYWJ PODAŻY 1 1 Kiedy krzywa podaży przesuwa się w prawo (co może być spowodowane spadkiem kosztów produkcji), równowagi rynkowej spada (spadają koszty spada ) 1 1 wielkość popytu/podaży 6
PRZSUNIĘCI KRZYWJ PODAŻY 1 1 Kiedy krzywa podaży przesuwa się w lewo (co może być spowodowane wzrostem kosztów produkcji), równowagi rynkowej rośnie (rosną koszty rosną ceny) 1 wielkość popytu/podaży 7