DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia XXX r. [ ](2013) XXX draft DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI Wytyczne dotyczące dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE Artykuł 14: Promowanie efektywności ogrzewania i chłodzenia COURTESY TRANSLATION OF SWD(2013) 449 FINAL PL PL

SPIS TREŚCI A. WPROWADZENIE... 3 B. KOMPLEKSOWA OCENA... 6 C. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI NA POZIOMIE KRAJU... 10 D. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI NA POZIOMIE INSTALACJI... 17 E. PROCEDURY UDZIELANIA ZEZWOLEŃ I RÓWNOWAŻNE PROCEDURY UDZIELANIA POZWOLEŃ DLA INSTALACJI... 18 F. ZWOLNIENIA INSTALACJI Z ANALIZY KOSZTÓW I KORZYŚCI... 23 G. ZWIĄZEK MIĘDZY KOMPLEKSOWĄ OCENĄ I OBOWIĄZKAMI NA POZIOMIE INSTALACJI... 24 2

ARTYKUŁ 14: PROMOWANIE EFEKTYWNOŚCI OGRZEWANIA I CHŁODZENIA A. WPROWADZENIE 1. W art. 14 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej 1 (zwanej dalej dyrektywą EED lub dyrektywą ) zastępuje się materialne przepisy dyrektywy 2004/8/WE 2 w sprawie promowania kogeneracji (zwanej dalej dyrektywą CHP ) oraz rozszerza się ich zakres stosowania. Niniejszy dokument dotyczy zatem nowych przepisów i będzie odnosił się do przepisów dyrektywy CHP tylko w zakresie, w jakim jest to niezbędne w celu ułatwienia zrozumienia nowej dyrektywy. 2. Ogólnym celem art. 14 jest zachęcenie do identyfikacji potencjału opłacalnej realizacji efektywności energetycznej, głównie przez wykorzystanie kogeneracji, efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych oraz odzyskiwanie przemysłowego ciepła odpadowego lub, jeżeli powyższe sposoby nie są opłacalne, przez inne efektywne rozwiązania w zakresie zaopatrzenia w energię cieplną i chłodniczą, oraz do wykorzystania tego potencjału. Państwa członkowskie są zobowiązane do określenia potencjału wysokosprawnej kogeneracji i efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych oraz do przeprowadzania analiz kosztów i korzyści wynikających z możliwości. W art. 14 ust. 4 zobowiązuje się zatem państwa członkowskie do podejmowania odpowiednich działań w celu zapewnienia rozwijania tych możliwości, jeżeli istnieje potencjał powiązany z opłacalnością. 3. W dyrektywie zdefiniowano możliwości dotyczące dostaw energii oparte na wysokosprawnej kogeneracji, efektywnym systemie ciepłowniczym i chłodniczym oraz efektywnym indywidualnym ogrzewaniu i chłodzeniu. Wspomniane definicje znajdują się odpowiednio w art. 2 pkt 34, 41 i 43. Możliwości te odpowiadają łącznie wszystkim rodzajom efektywnego ogrzewania i chłodzenia, których promowanie jest celem art. 14. Pojęcie efektywnego ogrzewania i chłodzenia zdefiniowano w art. 2 pkt 42. 4. Efektywne ogrzewanie i chłodzenie obejmuje przede wszystkim wykorzystywanie ciepła z kogeneracji i odnawialnych źródeł energii 3, odzyskiwanie ciepła odpadowego z procesów przemysłowych w celu zaspokojenia zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie 4 i ogólnie rzecz ujmując, wszystkie rozwiązania w zakresie ogrzewania i chłodzenia, które pozwalają osiągać oszczędności energii pierwotnej w porównaniu ze scenariuszem podstawowym 5. Jest to zatem kompleksowa koncepcja, która obejmuje wszystkie rozwiązania w zakresie 1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 1. 2 Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie promowania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG, Dz.U. L 52 z 21.2.2004, s. 50 60. 3 Zob. punkty 41, 42 i 43, art. 14 ust. 4 akapit pierwszy i załącznik IX część 1 lit. b). 4 Odzyskiwanie ciepła odpadowego z procesów przemysłowych można wdrożyć wraz z kogeneracją lub przez wprowadzanie ciepła do sieci ciepłowniczej i chłodniczej, lub przez stosowanie ciepła odpadowego na miejscu w celu zaspokojenia uzasadnionego ekonomicznie zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie. 5 Definicja efektywnego ogrzewania i chłodzenia zawarta w art. 2 pkt 42 określa oszczędność energii pierwotnej, tj. zmniejszenie wkładu energii pierwotnej wymaganej, aby dostarczyć jedną jednostkę energii, jako główne kryterium efektywności. 3

ogrzewania i chłodzenia 6 przedstawioną w dyrektywie 7. zgodne z ogólną definicją efektywności energetycznej 5. W art. 14 zobowiązuje się państwa członkowskie do wypełnienia następujących głównych obowiązków: przeprowadzenie kompleksowej oceny potencjału stosowania wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych na podstawie ogólnokrajowej analizy kosztów i korzyści przeprowadzonej zgodnie z metodą określoną w załączniku IX część 1 i zawierającej informacje określone w załączniku VIII oraz powiadomienie o niej Komisji do dnia 31 grudnia 2015 r. Ocenę należy aktualizować co pięć lat, jeżeli Komisja zgłasza takie żądanie co najmniej rok przed terminem; podejmowanie odpowiednich działań na rzecz rozbudowy sprawnej infrastruktury ciepłowniczej i chłodniczej lub dostosowania się do rozwoju wysokosprawnej kogeneracji oraz wykorzystywania ogrzewania i chłodzenia z ciepła odpadowego oraz energii ze źródeł odnawialnych, jeżeli w wyniku przeprowadzenia kompleksowej oceny zostanie wskazany potencjał uzyskania korzyści przewyższających koszty w zakresie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji i efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych; przyjęcie polityk w odniesieniu do szczebla lokalnego i regionalnego stwarzających warunki odpowiedniego uwzględniania potencjału stosowania efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych, w tym potencjału zidentyfikowanego w wyniku kompleksowej oceny. przyjmowanie kryteriów i procedur udzielania zezwoleń lub pozwoleń dla operatorów instalacji wytwórczych energii elektrycznej, instalacji przemysłowych i instalacji systemów ciepłowniczych i chłodniczych zapewniających przeprowadzenie na poziomie instalacji analizy kosztów i korzyści dotyczącej wykorzystania wysokosprawnej kogeneracji lub ciepła odpadowego lub przyłączenia do sieci ciepłowniczej i chłodniczej, w przypadku gdy planują oni zbudować lub poddać modernizacji moce przewyższające 20 MW mocy cieplnej lub gdy planują nową sieć ciepłowniczą i chłodniczą. W ramach procedur i kryteriów należy również określić warunki zwalniania z obowiązku przygotowywania analizy kosztów i korzyści, jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się skorzystać ze zwolnień dopuszczonych na mocy ust. 6 (zob. sekcja F, pkt 70-74). Przyjęta procedura może w stosownym przypadku określać zwolnienia oparte na kompleksowej ocenie (i ogólnokrajowej analizie kosztów i korzyści) (zob. sekcja F, pkt 76). 6 Art. 2 pkt 42: efektywne ogrzewanie i chłodzenie oznacza rozwiązanie w zakresie ogrzewania i chłodzenia, które dla podstawowego scenariusza odzwierciedlającego działalność w niezmienionych warunkach wymiernie zmniejsza wkład energii pierwotnej wymaganej, aby dostarczyć jedną jednostkę energii dla potrzeb odnośnego systemu w sposób opłacalny [ ]. 7 Definicja efektywności energetycznej zawarta w art. 2 pkt 4 jest następująca: efektywność energetyczna oznacza stosunek uzyskanych wyników, usług, towarów lub energii do wkładu energii. 4

W procedurze należy w każdym przypadku określić sposób udzielania zwolnień ad hoc z wymogu wdrażania wyniku analizy kosztów i korzyści zgodnie z art. 14 ust. 8, jeżeli państwo członkowskie postanawia dopuścić takie zwolnienia. W związku z tym procedura i kryteria powinny obejmować co najmniej następujące elementy: (i) (ii) (iii) wymóg przygotowania analizy kosztów i korzyści, w przypadku gdy nowa instalacja o całkowitej znamionowej mocy cieplnej wynoszącej 20 MW jest planowana lub poddawana znacznej modernizacji lub gdy planowana jest nowa sieć ciepłownicza i chłodnicza (w stosownym przypadku wraz z określeniem warunków zwolnienia na mocy ust. 4 i 6); metodę, w tym założenia i horyzonty czasowe, oraz procedurę analizy kosztów i korzyści, którą należy przeprowadzić w odniesieniu do instalacji na podstawie metody określonej w załączniku IX część 2; określenie sposobu uwzględnienia w kryteriach udzielania zezwoleń lub pozwoleń wyników kompleksowej oceny i analizy kosztów i korzyści na poziomie kraju. 6. Pod względem porządku chronologicznego prace nad środkami prawnymi transpozycji należy ukończyć w następujących terminach: a) powiadomienie o zwolnieniach z analizy kosztów i korzyści dla instalacji, o których mowa w art. 14 ust. 6 do dnia 31 grudnia 2013 r.; b) obowiązek przeprowadzenia analizy kosztów i korzyści w odniesieniu do instalacji, o których mowa w art. 14 ust. 5 zawsze, gdy planowana jest nowa instalacja lub istniejąca instalacja jest poddawana modernizacji od dnia 5 czerwca 2014 r.; c) powiadomienie o kompleksowej ocenie, o której mowa w art. 14 ust. 1 do dnia 31 grudnia 2015 r.; d) powiadomienie o aktualizacji kompleksowej oceny co pięć lat na żądanie Komisji przedstawione co najmniej rok przed terminem. 7. Państwa członkowskie powinny zgłaszać swoje przepisy prawne transponujące dyrektywę do prawa krajowego, korzystając z bazy danych dotyczącej uchybień (NIF). W celu zapewnienia efektywnego przekazywania informacji zachęca się państwa członkowskie również do stosowania bazy danych NIF w przypadku wspomnianych powyżej zgłoszeń. 8. W niniejszym dokumencie przedstawiono sposób, interpretacji odpowiednich przepisów dyrektywy EED, zgodnie z ich rozumieniem przez służby Komisji. Ma on na celu poprawienie pewności prawa, jednak bez wprowadzania jakichkolwiek nowych zasad. W każdym przypadku wydawanie wiążącej wykładni prawa Unii leży ostatecznie w gestii Trybunału Sprawiedliwości. Niniejsze wytyczne nie są wiążące prawnie. 9. Celem niniejszego dokumentu jest zapewnienie państwom członkowskim wytycznych dotyczących stosowania art. 14 dyrektywy EED. Dokument wyraża poglądy służb Komisji, nie zmienia skutków prawnych dyrektywy i pozostaje bez uszczerbku dla wiążącej interpretacji art. 14 określonej przez Trybunał Sprawiedliwości. 5

B. KOMPLEKSOWA OCENA 10. Zgodnie z art. 14 ust. 1 do dnia 31 grudnia 2015 r. państwa członkowskie dokonają kompleksowej oceny potencjału zastosowania wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych, zawierającej informacje określone w załączniku VIII, i powiadamiają o niej Komisję. 11. Kompleksowa ocena musi opierać się na analizie kosztów i korzyści, której zakres obejmuje terytorium państwa członkowskiego i która uwzględnia warunki klimatyczne, wykonalność ekonomiczną i poprawność techniczną, zgodnie z załącznikiem IX część 1 8. 12. Niniejsza sekcja odnosi się do celu kompleksowej oceny i do informacji, które ocena ta musi zawierać. Przedstawia się w niej również wytyczne dotyczące sposobu przeprowadzenia tej oceny. 13. Celem kompleksowej oceny jest uzyskanie jednoznacznych wyników dotyczących efektywności energetycznej ogrzewania i chłodzenia. Wyniki te należy odzwierciedlić w informacjach zgłaszanych Komisji. Informacje można podzielić na obowiązkowe i fakultatywne. 14. Obowiązkowe informacje, które należy przekazać, odnoszą się do potencjału wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych zidentyfikowanego na podstawie analizy kosztów i korzyści na poziomie państwa oraz do działań, jakie państwa członkowskie zamierzają podjąć w celu osiągnięcia tego potencjału (art. 14 ust. 2 i 4) 9. Ponadto państwa członkowskie mogą uwzględnić, jako elementy fakultatywne, informacje dotyczące potencjału innych efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych, takich jak warianty zaopatrzenia oparte na efektywnym indywidualnym ogrzewaniu i chłodzeniu zidentyfikowane jako pozytywne scenariusze alternatywne podczas przeprowadzania analizy kosztów i korzyści na poziomie kraju 10. 15. Państwa członkowskie samodzielnie decydują o formie wyrażenia potencjału. Logicznym sposobem przedstawienia go byłoby podanie informacji dotyczących co najmniej następujących elementów: dodatkowego oczekiwanego zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie z podziałem na sektory, potencjału dodatkowych nowych i poddanych modernizacji zdolności produkcyjnych w MW, dodatkowej produkcji ciepła i energii elektrycznej w MWh. W przypadku systemów ciepłowniczych i chłodniczych dane dotyczące mocy i produkcji byłyby przedstawiane i uzupełniane odpowiednio z zastosowaniem następujących 8 Art. 14 ust. 3: na użytek oceny, o której mowa w ust. 1, państwa członkowskie przeprowadzają analizę kosztów i korzyści, której zakres obejmuje ich terytorium i która uwzględnia warunki klimatyczne, wykonalność ekonomiczną i poprawność techniczną, zgodnie z załącznikiem IX część 1. 9 Art. 14 ust. 1: kompleksowej oceny potencjału zastosowania wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych, zawierającej informacje określone w załączniku VIII. Art. 14 ust. 4: w przypadku gdy w wyniku przeprowadzenia oceny, o której mowa w ust. 1, oraz analizy, o której mowa w ust. 3, wskazany zostaje potencjał stosowania wysokosprawnej kogeneracji lub efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych, których korzyści przewyższają koszty, państwa członkowskie podejmują odpowiednie działania na rzecz rozbudowy sprawnej infrastruktury ciepłowniczej i chłodniczej lub ich dostosowania do rozwoju wysokosprawnej kogeneracji oraz wykorzystywania ogrzewania i chłodzenia z ciepła odpadowego oraz energii ze źródeł odnawialnych [ ]. 10 Analiza kosztów i korzyści na poziomie państwa umożliwia łatwiejsze określenie najbardziej efektywnych pod względem zasobów i najbardziej opłacalnych rozwiązań, umożliwiających spełnienie wymogów w zakresie ogrzewania i chłodzenia i ogólnie pomaga promować efektywność ogrzewania i chłodzenia, w tym indywidualne ogrzewanie i chłodzenie (art. 14 ust. 3, załącznik IX część 1 lit. d) akapit pierwszy i drugi). 6

wskaźników: dodatkowej długości rurociągów, nowego objętego obszaru, liczby nowych przyłączonych odbiorców i ilości ciepła lub chłodzenia, które ma zostać dostarczone, w MWh, z kogeneracji, energii ze źródeł odnawialnych, ciepła odpadowego i innych kategorii źródeł dostaw 11. W celu umożliwienia oceny wielkości potencjału wspomniane powyżej dane byłyby również logicznie przedstawione w wartościach względnych, tj. w procentach porównujących dodatkowe moce, produkcję i zużycie, długość rurociągów i objęty obszar z rokiem bazowym, wskazując wzrost lub spadek. 16. Państwa członkowskie muszą przyjąć polityki stwarzające warunki odpowiedniego uwzględniania na szczeblu lokalnym i regionalnym potencjału stosowania efektywnego ogrzewania i chłodzenia, uwzględniając możliwości rozwoju lokalnych i regionalnych rynków energii cieplnej (art. 14 ust. 2) 12. Mogą one stosować kompleksową ocenę również w celu określenia wspomnianego wyżej potencjału, oprócz jej zastosowania do określenia potencjału wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych. 17. Kompleksowa ocena musi obejmować informacje wymienione w załączniku VIII lit. a) j). Musi ona opisywać zapotrzebowanie państwa członkowskiego na ogrzewanie i chłodzenie 13. Musi także zawierać prognozę zmian tego zapotrzebowania w ciągu najbliższych 10 lat 14. Musi zawierać mapę ciepła, na której zaznaczono istotne miejsca występowania zapotrzebowania na ciepło i chłodzenie oraz miejsca dostarczania do sieci ciepłowniczej i chłodniczej 15, a także istniejącą i planowaną infrastrukturę ciepłowniczą i chłodniczą 16. W ocenie określa się zapotrzebowanie na ogrzewanie i chłodzenie, które może być zaspokojone poprzez wysokosprawną kogenerację, mikrokogenerację lokalną oraz systemy ciepłownicze i chłodnicze 17. Biorąc za punkt wyjścia zapotrzebowanie na ogrzewanie i chłodzenie, należy następnie określić potencjał dodatkowej wysokosprawnej kogeneracji, tj. pochodzący z budowy nowych mocy wytwórczych, z modernizacji istniejących instalacji wytwórczych i przemysłowych oraz z innych obiektów wytwarzających ciepło odpadowe 18, jak również potencjał działań na rzecz rozwoju sprawnej infrastruktury ciepłowniczej i chłodniczej w związku z rozwojem wysokosprawnej kogeneracji oraz wykorzystaniem do celów ogrzewania i chłodzenia ciepła odpadowego i odnawialnych źródeł energii 19. Na podstawie zidentyfikowanego potencjału ocena powinna dostarczać informacji dotyczących działań, strategii i polityk, jakie można podjąć do 2020 r. i do 2030 r. w celu wykorzystania potencjału 20. Podjęcie działań jest obowiązkowe, jedynie jeżeli w wyniku oceny zidentyfikowano potencjał, którego korzyści przekraczają koszty. 11 Moc należy wyrażać w MW e w przypadku energii elektrycznej i MW th w przypadku ciepła. Produkcję ciepła i energii elektrycznej oraz ilość dostarczonego ciepła i chłodzenia należy wyrażać w MWh e w przypadku energii elektrycznej i MWh th w przypadku ciepła i chłodzenia. Państwa członkowskie mogą dodatkowo przedstawiać produkcję i ilości dostarczonego ciepła w GJ. 12 Art. 14 ust. 2: Państwa członkowskie przyjmują polityki stwarzające warunki odpowiedniego uwzględniania na szczeblu lokalnym i regionalnym potencjału stosowania efektywnego ogrzewania i chłodzenia, w szczególności z wykorzystaniem wysokosprawnej kogeneracji. Uwzględnia się możliwości rozwoju lokalnych i regionalnych rynków energii cieplnej. 13 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. a). 14 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. b). 15 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. c) ppkt (i) i (ii). 16 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. c) ppkt (ii). 17 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. d). 18 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. e). 19 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. f). 20 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. g) i art. 14 ust. 4. 7

Ocena powinna również zawierać oszacowanie wsparcia ze środków publicznych przeznaczonego na sieci ciepłownicze i chłodnicze z podziałem na roczny przeznaczony na ten cel budżet, jeżeli wsparcie takie jest planowane, oraz oszacowanie przewidywanych oszczędności energii pierwotnej osiągniętych dzięki tym działaniom 21. Ocena musi wreszcie obejmować wyjaśnienie i porównanie określające relację między potencjałami i działaniami zidentyfikowanymi w ramach kompleksowej oceny a potencjałami i postępami osiągniętymi w ramach wdrażania dyrektywy CHP. 18. Państwa członkowskie samodzielnie decydują o sposobie przygotowania kompleksowej oceny i mogą wykorzystać oceny lub analizy kosztów i korzyści przygotowane już w ramach innych inicjatyw europejskich lub krajowych. Logiczne byłoby następujące podejście: po pierwsze, ustalenie zapotrzebowania danego państwa na ogrzewanie i chłodzenie 22. Opis zapotrzebowania na ogrzewanie powinien odnosić się do informacji dotyczących rzeczywistego, tj. zmierzonego i zweryfikowanego, zużycia przedstawionych w krajowych i europejskich statystykach w zakresie energii i krajowych bilansach energetycznych. Opis ten należy przedstawić ze szczegółowym podziałem sektorowym i geograficznym, a w każdym razie nie mniej szczegółowo niż w odnośnych europejskich statystykach dotyczących energii. Powinien on przedstawiać informacje dotyczące zużycia w sektorze przemysłowym, sektorze usług, sektorze rolnictwa i sektorze gospodarstw domowych. Opis zapotrzebowania na ogrzewanie powinien opierać się na najnowszych dostępnych danych. W związku z faktem, że oficjalne informacje statystyczne dostępne w terminie powiadomienia w dniu 31 grudnia 2015 r. będą dotyczyły prawdopodobnie dopiero 2013 r., rok ten można wykorzystać jako domyślny rok bazowy dla prognoz opracowywanych do celów kompleksowej oceny; po drugie, przygotowanie prognozy zmian tego zapotrzebowania w ciągu następnych 10 lat. W prognozie tej należy uwzględnić tendencje występujące w głównych sektorach gospodarki. Należy przeprowadzić analizę prawdopodobnych zmian zapotrzebowania na ogrzewanie w sektorach przemysłowych, uwzględniając długoterminowe tendencje strukturalne (takie jak dezindustrializacja lub reindustrializacja lub zwiększenie efektywności i wpływ nowych technologii produkcyjnych) oraz krótkoterminowe zmiany cykliczne. Szczególną uwagę należy poświęcić zmianie zapotrzebowania na ogrzewanie w budynkach, w tym analizie wpływu poprawy efektywności energetycznej w budynkach wymaganej na mocy dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (2010/31/UE) 23 i dyrektywy EED; po trzecie, przygotowanie mapy terytorium państwa, na której zaznaczono co najmniej główne miejsca dostarczenia do sieci i miejsca występowania zapotrzebowania powyżej pewnych wartości progowych zużycia lub produkcji oraz istniejącą i planowaną infrastrukturę ciepłowniczą i chłodniczą. Wartości progowe wymieniono w załączniku VIII pkt 1 lit. c) ppkt (i) i (iii). W przypadku zapotrzebowania na ciepło na mapie należy przedstawić gminy i konurbacje o wskaźniku intensywności zabudowy wynoszącym co najmniej 0,3 24 oraz strefy przemysłowe, w których całkowite roczne zużycie energii na 21 Zob. załącznik VIII pkt 1 lit. i) i j). 22 Odniesienie do ciepła i ogrzewania należy normalnie rozumieć jako odniesienie do ogrzewania i chłodzenia. 23 Dyrektywa 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, Dz.U. L 153 z 18.6.2010, s. 13. 24 Obszar o wskaźniku intensywności zabudowy wynoszącym 0,3 odpowiada liniowej gęstości ciepła wynoszącej 2,5 MWh/m, ponieważ obecne szczególne zapotrzebowanie na ciepło wynosi około 130 kwh/m 2. 8

ogrzewanie i chłodzenie przekracza 20 GWh. W przypadku produkcji na mapie należy przedstawić instalacje wytwórcze energii elektrycznej, w których całkowita roczna wielkość produkcji energii elektrycznej przekracza 20 GWh, spalarnie odpadów i zakłady kogeneracyjne wykorzystujące wszystkie rodzaje technologii. Na mapie należy przedstawić zarówno istniejące, jak i planowane miejsca występowania zapotrzebowania i dostaw do sieci; po czwarte, na podstawie zidentyfikowanego zapotrzebowania na ciepło i prognozy zapotrzebowania na ciepło państwa członkowskie będą musiały określić te elementy zapotrzebowania na ciepło, które technicznie można zaspokoić poprzez wykorzystanie wysokosprawnej kogeneracji, mikrokogeneracji i efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych. Oznacza to ustalenie potencjału maksymalnego lub technicznego; po piąte, państwa członkowskie będą musiały określić te części potencjału technicznego, które z ekonomicznego punktu widzenia można osiągnąć poprzez wykorzystanie wysokosprawnej kogeneracji, łącznie z mikrokogeneracją lokalną, poprzez modernizację istniejących i budowę nowych instalacji wytwórczych i instalacji przemysłowych, poprzez wykorzystanie ciepła odpadowego oraz budowę infrastruktury ciepłowniczej i chłodniczej spełniającej warunki określone w definicji efektywnego systemu ciepłowniczego zawartej w dyrektywie 25. Jest to potencjał, którego korzyści przekraczają koszty. Jest to jedyny potencjał, który należy osiągnąć (zob. w szczególności art. 14 ust. 3 i załącznik IX). Wspomniany potencjał można nazwać potencjałem ekonomicznym. Ustalenie potencjału ekonomicznego nie będzie możliwe bez przeprowadzenia analizy kosztów i korzyści. W art. 14 ust. 3 zobowiązuje się zatem państwa członkowskie do przeprowadzenia analizy kosztów i korzyści do celów kompleksowej oceny. Analizę kosztów i korzyści omówiono w sekcji C poniżej. Wymóg ustalenia potencjału infrastruktury określono w załączniku VIII pkt 1 lit. f), w którym stwierdzono, że [potencjał, który mają określić państwa członkowskie na mocy art. 14 ust. 1 obejmuje również] potencjały efektywności energetycznej infrastruktury ciepłowniczej i chłodniczej ; po szóste, na podstawie potencjału ekonomicznego, państwa członkowskie będą musiały określić strategie, polityki i środki, jakie można przyjąć do 2020 r. i do 2030 r. Podczas tych działań państwa członkowskie będą musiały uwzględniać spoczywający na nich obowiązek, w przypadku wskazania w kompleksowej ocenie opłacalnego potencjału, podejmowania odpowiednich działań na rzecz rozbudowy sprawnej infrastruktury ciepłowniczej i chłodniczej lub ich dostosowania do rozwoju wysokosprawnej kogeneracji oraz wykorzystywania ogrzewania i chłodzenia z ciepła odpadowego oraz energii ze źródeł odnawialnych zgodnie z art. 14 ust. 4. W przypadku gdy w kompleksowej ocenie nie wskazano potencjału z nadwyżką korzyści, państwa członkowskie nie mają obowiązku podejmowania działań w rozumieniu art. 14 ust. 4. Jeżeli nadwyżka korzyści nie wystarczy na pokrycie kosztów administracyjnych przeprowadzenia analizy kosztów i Jest to wartość progowa wskazująca obszary, w których literatura fachowa uznaje systemy ciepłownicze za bezpośrednio wykonalne. We Francji w 2001 r. w 31 miastach było około 176 okręgów miejskich o wskaźniku intensywności zabudowy wyższym niż 0,3. Jednocześnie w Paryżu 82 okręgi miejskie miały wskaźnik intensywności zabudowy wyższy niż 0,3 (liniowa gęstość ciepła odpowiada ilości rocznie sprzedawanego ciepła i łącznej długości rowów systemu rur dostarczających ciepło). 25 Zob. art. 2 pkt 41. 9

korzyści w odniesieniu do danej instalacji, o której mowa w art. 14 ust. 5, państwa członkowskie nie mają obowiązku podejmowania działań w odniesieniu do tej instalacji; może jednak wystąpić potrzeba podjęcia innych rodzajów działań, które są odpowiednie w celu zapewnienia osiągnięcia zidentyfikowanego potencjału. Państwa członkowskie powinny również przyjmować polityki zachęcające do odpowiedniego uwzględnienia na szczeblu lokalnym i regionalnym potencjału stosowania efektywnych systemów ogrzewania i chłodzenia, w szczególności z wykorzystaniem wysokosprawnej kogeneracji, oraz możliwości rozwoju lokalnych i regionalnych rynków energii cieplnej zgodnie z art. 14 ust. 2. 19. Ponadto, zgodnie z art. 14 ust. 4 akapit drugi, jeżeli państwo członkowskie stwierdzi i wskaże Komisji, że w wyniku kompleksowej oceny nie został wskazany opłacalny potencjał w niektórych lub wszystkich regionach jego terytorium, wówczas w odniesieniu do instalacji znajdujących się w tych regionach można zastosować zwolnienie z wymogów określonych w art. 14 ust. 5. 20. Zgodnie z art. 14 ust. 3 zdanie ostatnie państwa członkowskie mogą stosować analizy kosztów i korzyści przeprowadzone na mocy dyrektywy 2001/42/WE. Ma to na celu zmniejszenie obciążenia administracyjnego. Jeżeli ocena oddziaływania na środowisko dokonana na mocy dyrektywy 2001/42/WE zapewni równoważną analizę do analizy wymaganej na mocy załączników VIII i IX, można ją wykorzystać do celów kompleksowej oceny. C. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI NA POZIOMIE KRAJU 21. Oceny kompleksowej nie można przygotować bez przeprowadzenia analizy kosztów i korzyści. Jest to niezbędne w celu określenia potencjału ekonomicznego, czyli opłacalnych rozwiązań w zakresie zaspokojenia zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie. 22. Zgodnie z art. 14 ust. 3 i załącznikiem IX część 1 akapit pierwszy analiza kosztów i korzyści przeprowadzona na poziomie kraju w ramach kompleksowej oceny musi umożliwiać łatwiejsze określenie najbardziej efektywnych pod względem zasobów i najbardziej opłacalnych rozwiązań, umożliwiających spełnienie wymogów w zakresie ogrzewania i chłodzenia 26, a ogólnie pomóc w promowaniu efektywności ogrzewania i chłodzenia 27. Musi ułatwiać podejmowanie decyzji i przygotować podstawę decyzyjną dla określenia priorytetów przydziału ograniczonych zasobów 28. Musi zapewnić instrument mający na celu ustalenie najbardziej opłacalnego i korzystnego wariantu ciepłowniczego i chłodniczego dla danego obszaru geograficznego na potrzeby planowania ciepłowniczego 29. 26 Art. 14 ust. 3: analiza kosztów i korzyści umożliwia łatwiejsze określenie najbardziej efektywnych pod względem zasobów i najbardziej opłacalnych rozwiązań, umożliwiających spełnienie wymogów w zakresie ogrzewania i chłodzenia. 27 Ten bardziej ogólny mandat jest odzwierciedlony w celu analizy kosztów i korzyści, która powinna wspierać kompleksową ocenę. Załącznik IX część 1 akapit pierwszy ma brzmienie: wykonanie analizy kosztów i korzyści w odniesieniu do środków na rzecz promowania efektywności w ogrzewaniu i chłodzeniu, o których mowa w art. 14 ust. 3, ma na celu przygotowanie podstawy decyzyjnej dla określenia priorytetów rozdziału ograniczonych zasobów na poziomie społeczeństwa. 28 Załącznik IX część 1 zdanie pierwsze. 29 Załącznik IX część 1 akapit drugi. 10

23. W art. 14 ust. 4 i załączniku IX część 1 określa się cel i zakres analizy kosztów i korzyści. Określono w nich szereg rozwiązań w zakresie ogrzewania i chłodzenia, które należy zbadać i zasady metodyczne mające na celu zapewnienie jakości analizy. 24. Analiza kosztów i korzyści na poziomie kraju jest analizą ekonomiczną, która musi uwzględniać wszystkie istotne czynniki społeczne, ekonomiczne i środowiskowe 30. Powinna opierać się na analizie kompleksowego zestawienia skutków 31. 25. Zasadę kompleksowości odzwierciedlono w wymogach, zgodnie z którymi należy dokonać oceny łącznych długookresowych kosztów i korzyści wariantu zaopatrzenia w ciepło i chłodzenie 32. Granice geograficzne i systemowe 33 oraz horyzonty czasowe 34 projektów lub grup projektów należy określić w taki sposób, aby w analizie uwzględnione zostały wszystkie istotne koszty i korzyści. 26. Analiza kosztów i korzyści powinna obejmować całe terytorium państw członkowskich 35. Mogłaby, w ujęciu praktycznym, składać się z szeregu analiz kosztów i korzyści dotyczących projektów lub grup projektów w ramach ocen lokalnych/regionalnych 36. Powinna uwzględniać warunki klimatyczne, wykonalność ekonomiczną i poprawność techniczną 37. 27. Analizę kosztów i korzyści należy stosować w celu ustalenia potencjału wysokosprawnej kogeneracji i efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych. W celu otrzymania rzetelnych wyników w ramach analizy należy jednak uwzględnić i porównać scenariusze alternatywne obejmujące pełen zakres wariantów zaopatrzenia opartych na efektywnym ogrzewaniu i chłodzeniu. Wynika to z wymogu, że jako scenariusze alternatywne wobec wariantu bazowego bierze się pod uwagę wyłącznie warianty zaopatrzenia oparte na wysokosprawnej kogeneracji, efektywnym systemie ciepłowniczym i chłodniczym oraz efektywnym indywidualnym ogrzewaniu lub chłodzeniu 38, a także z bardziej ogólnego wymogu, że analiza musi umożliwiać łatwiejsze określenie najbardziej efektywnych pod 30 Do celów art. 14 ust. 3 analizy kosztów i korzyści obejmują analizę ekonomiczną uwzględniającą czynniki socjoekonomiczne i środowiskowe (załącznik IX część 1 akapit trzeci). 31 Analizy ekonomiczne uwzględniają wszystkie istotne skutki ekonomiczne (załącznik IX część 1 lit. g)). 32 Dokonuje się oceny i porównania łącznych długookresowych kosztów i korzyści wariantów zaopatrzenia w ciepło lub chłodzenie (załącznik IX część 1 lit. e) ppkt (i)). 33 Analiza kosztów i korzyści uwzględnia wszystkie odnośne zasoby dostępne po stronie zaopatrzenia w obrębie granicy systemowej i geograficznej, z wykorzystaniem dostępnych danych, w tym ciepło odpadowe pochodzące z produkcji energii elektrycznej oraz instalacje przemysłowe i energetykę odnawialną, a także charakterystykę i tendencje rozwojowe zapotrzebowania na ciepło i chłodzenie (załącznik IX część 1 lit. b)). Zob. również załącznik IX część 1 lit. a) zdanie drugie: granica geograficzna obejmuje odpowiednio zdefiniowany obszar geograficzny, np. region lub obszar metropolitalny, w celu uniknięcia wyboru rozwiązań suboptymalnych w przypadku poszczególnych projektów. 34 Dobiera się taki horyzont czasowy, by uwzględnione zostały wszystkie istotne koszty i korzyści w ramach danego scenariusza. Przykładowo dla elektrowni gazowych stosowny horyzont czasowy mógłby wynosić 25 lat, dla systemu ciepłowniczego 30 lat, a dla urządzeń grzewczych, takich jak kotły 20 lat (załącznik IX część 1 lit. e) ppkt (iii)). 35 Art. 14 ust. 3: na użytek [kompleksowej] oceny [ ] państwa członkowskie przeprowadzają analizę kosztów i korzyści, której zakres obejmuje ich terytorium i która uwzględnia warunki klimatyczne, wykonalność ekonomiczną i poprawność techniczną [ ]. 36 Analiza kosztów i korzyści może obejmować ocenę projektu lub grupy projektów w przypadku oceny o szerszym zakresie, tj. lokalnym, regionalnym lub krajowym, w celu ustalenia najbardziej opłacalnego i korzystnego wariantu ciepłowniczego lub chłodniczego dla danego obszaru geograficznego na potrzeby planowania ciepłowniczego (załącznik IX część 1 akapit drugi). 37 Art. 14 ust. 3, zob. powyżej. 38 Załącznik IX część 1 lit. d). 11

względem zasobów i najbardziej opłacalnych rozwiązań, umożliwiających spełnienie wymogów w zakresie ogrzewania i chłodzenia 39. 28. W załączniku IX część 1 zobowiązuje się państwa członkowskie do ustalenia i podania do publicznej wiadomości procedury analizy kosztów i korzyści. Oznacza to, że muszą one określić, przez kogo, w jaki sposób i na podstawie jakich założeń zostanie przeprowadzona analiza kosztów i korzyści. Państwo członkowskie musi wyznaczyć właściwe organy odpowiedzialne za wykonywanie analiz kosztów i korzyści. Muszą zapewnić uwzględnienie w analizie zarówno analizy ekonomicznej, jak i finansowej. Mogą zlecać te zadania organom lokalnym, regionalnym i krajowym, a nawet operatorom indywidualnych instalacji lub rozdzielić zadania między różne podmioty. Muszą przedstawić szczegółowe metody i założenia dotyczące cen dla głównych czynników wejściowych i wyjściowych oraz stopy dyskontowej, wykorzystywane przy ustalaniu scenariusza podstawowego (tj. referencyjnego) i scenariuszy alternatywnych 40. 29. Wymogi te określono w załączniku IX część 1 akapit ostatni w następujący sposób: Państwa członkowskie wyznaczają właściwe organy odpowiedzialne za wykonanie analiz kosztów i korzyści na podstawie art. 14. Państwa członkowskie mogą wymagać, by analizy ekonomiczne i finansowe były wykonywane przez właściwe władze lokalne, regionalne i krajowe lub operatorów indywidualnych instalacji. Zapewniają one szczegółowe metody i założenia, zgodnie z niniejszym załącznikiem, oraz ustalają i podają do publicznej wiadomości procedury analizy ekonomicznej. 30. Jeżeli chodzi o metodę przygotowywania analizy kosztów i korzyści, czynności, które należy podjąć, opisano w załączniku IX część 1. 31. Pierwszym etapem jest określenie dla danego projektu lub danej grupy projektów granicy systemowej i geograficznej, która określa zakres analizy. 32. Wewnątrz danej granicy geograficznej należy uwzględnić wszystkie odnośne zasoby po stronie zaopatrzenia, a także charakterystykę i tendencje rozwojowe zapotrzebowania na ciepło i chłodzenie, w tym obecną sytuację i przyszłe tendencje w wybranych ramach czasowych. Oznacza to, że należy przyjrzeć się nie tylko istniejącemu zaopatrzeniu w energię cieplną i chłodniczą, ale innym przepływom energii wewnątrz granicy geograficznej, tj. instalacjom produkującym i dystrybuującym energię elektryczną, sieciom gazowym i innym podstawowym źródłom dostaw energii, w tym energii ze źródeł odnawialnych, produkcji energii przemysłowej i ciepłu odpadowemu (nadwyżce ciepła) z procesów przemysłowych. Dopiero gdy zostaną zidentyfikowane wszystkie źródła dostaw i źródła zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie oraz gdy zostanie dokonana prognoza ich możliwych zmian, można przystąpić do oceny sposobów optymalizacji i zwiększenia efektywności tych przepływów energii, badając najpierw możliwość zastosowania (dodatkowej) wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego, a następnie, jeżeli nie przyniosą one nadwyżki korzyści w ramach analizy społeczno-ekonomicznej, inne rozwiązania w zakresie zaopatrzenia w energię cieplną i chłodniczą, takie jak efektywne indywidualne ogrzewanie i chłodzenie. Wynika to z faktu, że podstawowym celem analizy kosztów i korzyści jest zidentyfikowanie najbardziej opłacalnego i korzystnego wariantu ciepłowniczego lub chłodniczego dla danego obszaru geograficznego na potrzeby planowania ciepłowniczego 41. 39 Art. 14 ust. 3 zdanie drugie. 40 Załącznik IX część 1 akapit ostatni. 41 Załącznik IX część 1 akapit drugi. 12

Analizę kosztów i korzyści należy zatem rozumieć jako kompleksowe planowanie systemu energetycznego, które obejmuje wszystkie odnośne warianty techniczne i ekonomiczne. Wyrażono to w załączniku IX część 1 lit. b). 33. Drugim etapem jest skonstruowanie scenariusza odniesienia. W scenariuszu odniesienia należy opisać istniejącą sytuację i jej prawdopodobny rozwój w wybranych ramach czasowych, jeżeli żadne parametry istniejącej sytuacji nie ulegną zmianie, tj. scenariusz BAU lub scenariusz odniesienia. Krytycznym elementem scenariusza odniesienia i kluczem do udanej analizy kosztów i korzyści jest jak najdokładniejsze opisanie zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie wewnątrz granicy geograficznej. Gromadzenie dokładnych, wiarygodnych i kompleksowych danych dotyczących ogrzewania i chłodzenia może stanowić problem, ale jest konieczne, jeżeli państwo członkowskie ma zapewnić wysokiej jakości analizy kosztów i korzyści oraz rzetelną podstawę decyzyjną do celów kompleksowej oceny. Jeżeli dane zgromadzone do celów analizy kosztów i korzyści są wykorzystywane również do uzyskania informacji wymaganych na mocy załącznika VIII lit. a) c), ujawnianie danych ogranicza się do poziomu szczegółowości wymaganego dla mapy ciepła z uwzględnieniem konieczności zapewnienia ochrony szczególnie chronionych informacji handlowych 42. 34. Trzecim etapem jest określenie scenariuszy alternatywnych. Podczas tego etapu państwa członkowskie muszą rozważyć odpowiednie możliwości w zakresie uzyskania większej efektywności ogrzewania i chłodzenia 43. Dyrektywa zawiera wskazówkę wyjaśniającą, co należy uznać za odpowiednie możliwości, tj. scenariusze alternatywne wobec wariantu bazowego. Państwa członkowskie muszą w pierwszej kolejności dokonać przeglądu kogeneracji oraz systemów ciepłowniczych i chłodniczych. Tylko wówczas i w zakresie, w jakim nie są one technicznie lub ekonomicznie wykonalne, uwzględniając długoterminowe koszty i korzyści wewnątrz danej granicy geograficznej, państwo członkowskie powinno przystąpić do zbadania innych rozwiązań w zakresie efektywnego ogrzewania i chłodzenia, takich jak indywidualne ogrzewanie i chłodzenie 44. Dla celów analizy kosztów i korzyści kompleksowej oceny państwa członkowskie mogą uwzględniać jedynie scenariusze alternatywne, które w ujęciu szczegółowym są zgodne z definicją wysokosprawnej kogeneracji, efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego oraz efektywnego indywidualnego ogrzewania, a w ujęciu ogólnym odpowiadają ogólnej koncepcji efektywnego ogrzewania i chłodzenia 45. 35. Definicja wysokosprawnej kogeneracji jest taka sama jak w dyrektywie CHP. Wysokosprawna kogeneracja musi osiągać oszczędność energii pierwotnej co najmniej na poziomie 10% w porównaniu z rozdzieloną produkcją ciepła i energii elektrycznej 46. Metody obliczeniowe wymagane w celu ustalenia, jaką kogenerację można uznać za wysokosprawną, łącznie z powiązanym obliczeniem tego, kiedy energię elektryczną można uznać za produkowaną z kogeneracji, określono w załącznikach I i II do dyrektywy EED, które 42 Załącznik VIII lit. c). 43 Załącznik IX część 1 lit. d) zdanie pierwsze: uwzględnia się wszystkie scenariusze alternatywne wobec wariantu bazowego. 44 Wynika to z obowiązkowej treści kompleksowej oceny określonej w art. 14 ust. 1. 45 Załącznik IX część 1 lit. d) akapit drugi: jako scenariusze alternatywne wobec wariantu bazowego bierze się pod uwagę wyłącznie warianty zaopatrzenia oparte na wysokosprawnej kogeneracji, efektywnym systemie ciepłowniczym i chłodniczym lub efektywnym indywidualnym ogrzewaniu lub chłodzeniu. Zob. również definicje zawarte w art. 2 pkt 31, 41, 42 i 43 dyrektywy 2012/27/UE. 46 Załącznik III lit. a) tiret drugie dyrektywy 2004/8/WE i załącznik II lit. a) tiret drugie dyrektywy 2012/27/UE. 13

zawierają w całości załączniki II i III do dyrektywy CHP. Decyzja Komisji 2008/952/WE, określająca szczegółowe wytyczne dotyczące metody obliczania ilości energii elektrycznej pochodzącej z kogeneracji określonej w załączniku II do dyrektywy w sprawie kogeneracji, pozostaje również w mocy i ma zastosowanie na podstawie dyrektywy 47. Na potrzeby porównania z rozdzieloną produkcją ciepła i energii elektrycznej należy stosować wartości referencyjne określone w decyzji wykonawczej Komisji 2011/877/UE 48. 36. Zbadania wymagają tylko realistyczne scenariusze. Istnieje możliwość wykluczenia scenariuszy, jeżeli nie są możliwe do realizacji ze względów technicznych, finansowych, ograniczeń czasowych lub z powodu ich niezgodności z przepisami krajowymi 49. Powody ograniczeń finansowych i czasowych powinny być zgodne z ogólnymi zasadami analizy kosztów i korzyści na poziomie państwa określonymi w załączniku IX część 1. W związku z tym scenariuszy, które w świetle szeroko zakrojonej analizy społeczno-ekonomicznej i środowiskowej (ekonomicznej) przyniosłyby prawdopodobnie nadwyżkę korzyści, nie należy wykluczać z powodu ograniczeń finansowych lub czasowych, nawet gdyby w wyniku analizy finansowej dawały ujemny bilans kosztów i korzyści. 37. Po skonstruowaniu scenariusza odniesienia i scenariuszy alternatywnych państwa członkowskie muszą ustalić odpowiedni horyzont czasowy mający zapewniać niepominięcie żadnych istotnych dla społeczeństwa kosztów podczas bilansowania kosztów i korzyści. Wynika to z wymogu kompleksowości, tj. wymogu, aby analizy ekonomiczne uwzględniały wszystkie istotne skutki ekonomiczne 50, oraz z wymogu, aby przy obliczaniu nadwyżki korzyści przeprowadzić ocenę i analizę łącznych długoterminowych kosztów i korzyści wariantów zaopatrzenia w ciepło i chłodzenie 51. Można to osiągnąć jedynie w przypadku wybrania wystarczająco długiego horyzontu czasowego, który zazwyczaj będzie odpowiadał okresowi trwałości elementu infrastruktury lub urządzenia. Horyzont czasowy będzie właściwy dla każdego projektu lub każdej grupy projektów, ale państwa członkowskie mogą dla uproszczenia ustalić typowy lub standardowy okres trwałości dla podobnych projektów. 38. W dyrektywie przedstawiono kilka przykładów, takich jak prawdopodobny stosowny horyzont czasowy dla elektrowni gazowych, systemu ciepłowniczego i urządzeń grzewczych 52. Państwa członkowskie mogą ustalać inne, dłuższe lub krótsze, okresy trwałości, jeżeli jest to uzasadnione względami technicznymi i ekonomicznymi lub potrzebne w celu pokrycia wszystkich istotnych kosztów i korzyści dla społeczeństwa. Przykłady podane w załączniku IX część 1 lit. e) ppkt (iii) pokazują, że odpowiedniego horyzontu czasowego nie należy mylić z okresem zwrotu. 47 Decyzja Komisji 2008/952/WE w sprawie określenia szczegółowych wytycznych dotyczących wykonania i stosowania przepisów załącznika II do dyrektywy 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, Dz.U. L 338 z 17.12.2008, s. 55. 48 Decyzja wykonawcza Komisji 2011/877/UE ustanawiająca zharmonizowane wartości referencyjne sprawności dla rozdzielonej produkcji energii elektrycznej i ciepła w zastosowaniu dyrektywy 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylająca decyzję Komisji 2007/74/WE, Dz.U. L 343 z 23.12.2011, s. 91. 49 Załącznik IX część 1 lit. d): uwzględnia się wszystkie scenariusze alternatywne wobec wariantu bazowego. Scenariusze, które nie są możliwe do realizacji ze względów technicznych, finansowych, z powodu przepisów krajowych lub ograniczeń czasowych, można wykluczyć na wczesnym etapie analizy kosztów i korzyści, pod warunkiem że jest to uzasadnione na podstawie wnikliwych, jawnych i dobrze udokumentowanych analiz. 50 Załącznik IX część 1 lit. g). 51 Załącznik IX część 1 lit. e) i i). 52 Załącznik IX część 1 lit. e) ppkt (iii). 14

Podczas badania scenariuszy efektywnego ogrzewania i chłodzenia, w tym efektywnego indywidualnego ogrzewania i chłodzenia, podczas obliczania kosztów i korzyści należy uwzględnić koszty energii elektrycznej niezbędnej do wydobycia, przetwarzania, przesyłu i rozdziału zgodnie z definicjami zawartymi w art. 2 pkt 42 i 43 53. 39. Kryterium oceny musi stanowić wartość bieżąca netto 54. Nie oznacza to, że państwa członkowskie nie mogą stosować innych metod oceny. Wszystkie oceniane projekty i scenariusze należy jednak ocenić i porównać co najmniej pod kątem kryterium wartości bieżącej netto. 40. Analiza wartości bieżącej netto wymaga zastosowania jako czynnika wejściowego listy kosztów i korzyści wyrażonych w jednostkach monetarnych. Wspomniane koszty i korzyści będą musiały zostać zdyskontowane według odpowiedniej stopy dyskontowej. Wartość bieżąca netto powyżej zera wskazuje na analizę kosztów i korzyści zakończoną wynikiem dodatnim lub nadwyżką przewyższającą koszty, podczas gdy projekt o ujemnej wartości bieżącej netto generowałby koszty przewyższające korzyści. 41. W przypadku analizy ekonomicznej państwa członkowskie muszą określić kompleksowy wykaz czynników wejściowych i wyjściowych oraz koszty i korzyści, które należy uwzględnić przy obliczeniach. Niewyczerpujące zestawienie przedstawiono w załączniku IX część 1 lit. g). Państwa członkowskie muszą stosować na potrzeby obliczeń informacje dotyczące faktycznej ceny. Muszą one prognozować zmiany cen w wybranych ramach czasowych i przedstawić założenia dotyczące cen 55. W związku z faktem, że analiza kosztów i korzyści jest analizą ekonomiczną, należy uwzględnić w możliwie szerokim zakresie wszystkie istotne długoterminowe skutki projektu, w tym efekty zewnętrzne. Zasadę tę wyrażono w załączniku IX część 1 lit. f) ppkt (iv), jak następuje: ceny wykorzystywane w analizie ekonomicznej odzwierciedlają rzeczywiste koszty i korzyści społeczno-ekonomiczne, takie jak skutki środowiskowe i zdrowotne, w możliwie szerokim zakresie, tzn. gdy istnieje cena rynkowa lub gdy jest ona już uwzględniona w regulacjach europejskich lub krajowych. Wystąpią koszty i korzyści, dla których nie ma rynku lub rynek jest niepełny, a zatem cena nie odzwierciedla rzeczywistej wartości społecznej 56. Jeżeli cena rynkowa nie jest dostępna, a regulacje europejskie lub krajowe nie zapewniają wytycznych dotyczących kosztów zewnętrznych, państwa członkowskie powinny, ale nie mają obowiązku, w możliwie szerokim zakresie 53 Definicja efektywnego ogrzewania i chłodzenia w art. 2 pkt 42 jest następująca:»efektywne ogrzewanie i chłodzenie«oznacza rozwiązanie w zakresie ogrzewania i chłodzenia, które dla podstawowego scenariusza odzwierciedlającego działalność w niezmienionych warunkach wymiernie zmniejsza wkład energii pierwotnej wymaganej, aby dostarczyć jedną jednostkę energii dla potrzeb odnośnego systemu w sposób opłacalny, zgodnie z oceną w ramach analizy kosztów i korzyści, o której mowa w niniejszej dyrektywie, z uwzględnieniem energii niezbędnej do wydobycia, przetwarzania, przesyłu i rozdziału. Definicja efektywnego indywidualnego ogrzewania i chłodzenia w art. 2 pkt 43 jest następująca:»efektywne indywidualne ogrzewanie i chłodzenie«oznacza rozwiązanie w zakresie indywidualnego zaopatrzenia w energię cieplną i chłodniczą, które w porównaniu z efektywnym systemem ciepłowniczym i chłodniczym wymiernie zmniejsza wkład energii pierwotnej ze źródła nieodnawialnego wymaganej, aby dostarczyć jedną jednostkę energii dla potrzeb odnośnego systemu, lub wymaga takiego samego wkładu energii pierwotnej ze źródła nieodnawialnego, lecz po mniejszym koszcie, z uwzględnieniem energii niezbędnej do wydobycia, przetwarzania, przesyłu i rozdziału. 54 Załącznik IX część 1 lit. e) ppkt (ii). 55 Na potrzeby analiz kosztów i korzyści państwa członkowskie przedstawiają założenia dotyczące cen dla głównych czynników wejściowych i wyjściowych oraz stopy dyskonta (załącznik IX część 1 lit. f) ppkt (i)). 56 Ceny wykorzystywane w analizie ekonomicznej odzwierciedlają rzeczywiste koszty i korzyści społecznoekonomiczne, takie jak skutki środowiskowe i zdrowotne, w możliwie szerokim zakresie, tzn. gdy istnieje cena rynkowa lub gdy jest ona już uwzględniona w regulacjach europejskich lub krajowych (załącznik IX część 1 lit. f) ppkt (iv)). 15

przedstawić oszacowania określające wartość kosztów lub korzyści dla społeczeństwa. Oszacowania te mogą opierać się na odpowiednich i akceptowanych teoriach ekonomicznych, wyrażających wyraźnie kompromisy związane z różnymi zastosowaniami zasobów gospodarczych i naturalnych na poziomie społecznym. Przykładowo korzyści społeczne można oszacować na podstawie ogólnie przyjętych metod ujawnionych lub ustalonych preferencji, podczas gdy koszty można określić jako koszty alternatywne, tj. wartość, jaką wykorzystane zasoby uzyskałyby przy najlepszym alternatywnym wykorzystaniu. W przypadku gdy cena rynkowa nie odzwierciedla rzeczywistych kosztów społecznych, państwa członkowskie mogą stosować czynniki korygujące, takie jak opodatkowanie, o ile mają one wpływ na decyzje podmiotów rynkowych i nie są jedynie transferami wewnętrznymi. 42. W dyrektywie wyraźnie wskazano wpływy sieci jako czynniki, które można włączyć do analizy kosztów i korzyści 57. Na przykład poddana modernizacji elektrownia przekierowana na kogenerację do celów systemu ciepłowniczego i zaopatrywania okolicznych odbiorców zarówno w ciepło, jak i w energię elektryczną, przy jednoczesnym zapewnianiu usług bilansowania operatorom sieci może również zmniejszać koszty operacyjne i koszty inwestycji w sieciach elektroenergetycznych oraz wytwarzanie energii poprzez mniejsze obciążenie sieci elektroenergetycznych, mniejszą potrzebę rozszerzenia sieci i mniejsze potrzeby w zakresie mocy wytwórczych podczas szczytu obciążenia i rezerwowych mocy wytwórczych itd.; alternatywna inwestycja od podstaw w zakład produkujący tylko energię elektryczną może wiązać się z dodatkowymi kosztami niezbędnymi w celu zbudowania lub wzmocnienia sieci elektroenergetycznych, wynikającymi z wyższych strat przesyłowych spowodowanych większymi odległościami przesyłowymi oraz z wyższymi kosztami wytworzenia takiej samej ilości ciepła oddzielnie, które w innym przypadku byłyby dostępne jako produkt uboczny wytwarzania energii elektrycznej. Należy również uwzględnić potencjalne wyższe straty przesyłowe spowodowane większymi obciążeniami sieci, nawet jeżeli mają one charakter sezonowy, wynikające z pewnych rozwiązań w zakresie indywidualnego ogrzewania (np. wzrost ogrzewania elektrycznego lub powietrzne pompy ciepła). W scenariuszu odniesienia i w scenariuszach alternatywnych należy zatem uwzględnić wpływ energii elektrycznej i innych sieci zgodnie z wymogami art. 15 dotyczącego efektywności sieciowej. 43. Państwa członkowskie muszą również określić stopę dyskontową, która ma być stosowana przy obliczeniach 58. Przy wyborze stopy dyskontowej do obliczeń muszą one stosować wytyczne europejskie i krajowe oraz uwzględniać dane przedstawiane przez Europejski Bank Centralny 59. 44. Analiza powinna również obejmować analizę wrażliwości w celu oszacowania wpływu możliwych różnic najważniejszych czynników, takich jak różne scenariusze rozwoju zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie, różne stopy dyskontowe, różne ceny energii elektrycznej i zmiany innych głównych cen wejściowych i wyjściowych 60. 57 W analizowanych scenariuszach państwa członkowskie mogą ocenić i uwzględnić w podejmowanych decyzjach koszty i oszczędność energii wynikające ze zwiększonej elastyczności dostaw energii i ze sprawniejszego funkcjonowania sieci elektroenergetycznych, w tym koszty, których udało się uniknąć, a także oszczędności związane z obniżonymi inwestycjami w infrastrukturę (załącznik IX część 1 lit. g) akapit drugi). 58 Na potrzeby analiz kosztów i korzyści państwa członkowskie przedstawiają założenia dotyczące cen dla głównych czynników wejściowych i wyjściowych oraz stopy dyskonta (załącznik IX część 1 lit. f) ppkt (i)). 59 Załącznik IX część 1 lit. f) ppkt (ii). 60 Załącznik IX część 1 lit. h). 16