Zazielenienie Wspólnej Polityki Rolnej Departament Płatności Bezpośrednich, MRiRW Warszawa, dnia 19 lutego 2014 r.
Akty prawne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 zazielenienie (art. 43 47) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 sankcje za zazielenienie (art. 77 ust. 6) Projekty aktów delegowanych i wykonawczych przepisy szczegółowe
Zazielenienie zazielenienie, płatność zielona = płatność za praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska, element wielokomponentowego systemu płatności bezpośrednich, 30% koperty krajowej płatności bezpośrednich ok. 900 mln EUR rocznie,
Zazielenienie WPR 2015 2020 obowiązkowe trzy praktyki zazielenienia: dywersyfikacja upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ), utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA) LUB praktyki równoważne do trzech praktyk zazielenienia - przynoszące korzyści dla klimatu i środowiska równoważne lub wyższe niż praktyki w ramach zazielenienia: programy rolnośrodowiskowe, programy rolnośrodowiskowo - klimatyczne lub krajowe lub regionalne mechanizmy certyfikacji środowiskowej. W programie rolnośrodowiskowo-klimatycznym działaniem równoważnym do praktyki dywersyfikacji upraw będzie najprawdopodobniej pakiet rolnictwo zrównoważone oraz pakiet ochrona gleb i wód, gospodarstwa ekologiczne będą automatycznie objęte płatnością zieloną, rolnicy gospodarujący na obszarach Natura 2000 oraz objętych RDW będą otrzymywać płatność zieloną pod warunkiem realizacji praktyk zazielenienia zgodnie z celami dyrektywy ptasiej, siedliskowej oraz RDW.
Dywersyfikacja upraw (1) 10 ha gruntów ornych próg zwalniający gospodarstwo z realizacji dywersyfikacji upraw, dwustopniowy system realizacji praktyki: gospodarstwa posiadające od 10 do 30 ha gruntów ornych 2 różne uprawy na gruntach ornych, w tym uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów ornych; gospodarstwa powyżej 30 ha gruntów ornych minimum 3 uprawy na gruntach ornych; w tym uprawa główna nie może pokrywać więcej niż 75% gruntów ornych, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą pokrywać więcej niż 95% gruntów ornych. obowiązek spełniania maksymalnych progów dla upraw głównych (75% i 95%) nie będzie dotyczył gospodarstw, w których trawa lub inne rośliny zielne (z przeznaczeniem na paszę) lub grunt ugorowany zajmują więcej niż 75% gruntów ornych pod warunkiem, że uprawa główna na pozostałych gruntach ornych nie zajmuje więcej niż 75% pozostałego gruntu ornego (z wyjątkiem przypadku, gdy ten pozostały obszar jest pokryty trawą lub innymi roślinami zielnymi lub stanowi grunt ugorowany).
Dywersyfikacja upraw (2) Za uprawę w ramach dywersyfikacji upraw uznawany będzie każdy rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw, formy wszystkich gatunków z rodzin krzyżowych, psiankowatych i dyniowatych (Brassicaceae, Solanaceae i Cucurbitaceae), a także grunt ugorowany oraz trawy i inne rośliny zielne. Formy ozime i jare uważane będą za odrębne uprawy, nawet jeśli należą do tego samego rodzaju.
Dywersyfikacja upraw (3) Ponadto z realizacji praktyki dywersyfikacji wyłączone będą m.in. gospodarstwa: w których ponad 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to trwałe użytki zielone, grunty wykorzystywane do produkcji trawy lub innych pasz zielnych lub uprawy rosnące pod wodą przez większą cześć roku lub przez znaczną część cyklu uprawy, lub połączenie ww. sposobów uprawy, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha; w których powyżej 75% gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji trawy lub innych pasz zielnych, które stanowią grunt ugorowany lub połączenie ww. sposobów uprawy, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha.
Utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ) Na niniejszą praktykę składają się dwa elementy: obowiązek utrzymania TUZ na poziomie gospodarstwa w odniesieniu do wyznaczonych przez państwo członkowskie TUZ cennych przyrodniczo położonych na obszarach Natura 2000, włączając gleby torfowe i podmokłe, które wymagają ścisłej ochrony w celu osiągnięcia celów dyrektyw ptasiej (2009/147/WE) i siedliskowej (92/ 43/EWG). Rolników będzie obowiązywał zakaz przekształcania i zaorywania TUZ położonych na wyznaczonych obszarach. jednocześnie wprowadzono obowiązek kontroli utrzymania TUZ na poziomie krajowym, tak aby udział TUZ w całkowitej powierzchni użytków rolnych nie zmniejszył się o więcej niż 5%.
Obszary proekologiczne (EFA) (1) Gospodarstwa rolne o powierzchni do 15 ha gruntów ornych będą wyłączone z obowiązku utrzymania obszarów proekologicznych. Pozostałe gospodarstwa zobowiązane będą do przeznaczenia na niniejsze obszary 5% gruntów ornych w gospodarstwie po 2017 r. odsetek ten może zostać podniesiony do 7%.
Obszary proekologiczne (EFA) (2) Lista obszarów, które mogą być kwalifikowane jako obszary EFA, z której państwo członkowskie powinno wybrać i wdrożyć na swoim terytorium jeden bądź więcej elementów, obejmuje: 1) grunty ugorowane, 2) tarasy, 3) elementy krajobrazu, w tym takie elementy przylegające do gruntów ornych gospodarstwa, które w drodze odstępstwa od art. 43 ust. 1 niniejszego rozporządzenia mogą obejmować elementy krajobrazu, które nie zostały uwzględnione w obszarze kwalifikującym się zgodnie z art. 76 ust. 2 lit. c) rozporządzenia (UE) nr 1306/2013, 4) strefy buforowe, w tym strefy buforowe pod trwałymi użytkami zielonymi, pod warunkiem że różnią się one od przylegającej kwalifikującej się powierzchni użytków rolnych, 5) systemy rolno-leśne, 6) pasy gruntów kwalifikujących się do płatności przylegających do krawędzi lasu, 7) obszary objęte zagajnikami o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych lub środków ochrony roślin, 8) obszary zalesione w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, 9) międzyplony lub pokrywę zieloną utworzone poprzez sadzenie i kiełkowanie nasion oraz 10) uprawy wiążące azot. Szczegółowe kryteria kwalifikacji poszczególnych elementów jako obszarów proekologicznych zostaną określone przez Komisję Europejską w akcie delegowanym.
Obszary proekologiczne (EFA) (3) zgodnie z art. 46 ust. 2 rozporządzenia 1307/2013 obszary proekologiczne co do zasady powinny znajdować się na gruntach ornych danego gospodarstwa rolnego, z wyjątkiem: obszarów gospodarstwa rolnego objętych zagajnikami o krótkiej rotacji i obszarów zalesionych. W przypadku elementów krajobrazu i sfer buforowych, obszary proekologiczne mogą również przylegać do gruntów ornych gospodarstwa rolnego zadeklarowanych przez rolnika
Obszary proekologiczne (EFA) (4) Z realizacji praktyki utrzymania obszarów proekologicznych wyłączone będą gospodarstwa: w których ponad 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to trwałe użytki zielone, grunty wykorzystywane do produkcji trawy lub innych pasz zielnych lub uprawy rosnące pod wodą przez większą cześć roku lub przez znaczną część cyklu uprawy, lub połączenie ww. sposobów uprawy, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha; w których powyżej 75% gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji trawy lub innych pasz zielnych, stanowią grunt ugorowany, objętych uprawami roślin strączkowych lub połączenie ww. sposobów uprawy, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne, nie przekraczają 30 ha.
Obszary proekologiczne (EFA) (5) możliwość zastosowania tzw. współczynników ważenia i przekształcenia przy obliczaniu powierzchni EFA, możliwość realizacji 50% EFA na poziomie regionalnym poprzez tzw. przylegające obszary proekologiczne przez rolnika lub grupę rolników możliwość wspólnej realizacji działania EFA na poziomie grupy rolników (max 10)
Obszary proekologiczne (EFA) (6) Przepisy szczegółowe wg projektu aktu delegowanego: grunty ugorowane na których nie jest prowadzona produkcja rolna, ugory uznawane za obszary proekologiczne dłużej niż 5 lat pozostają gruntami ornymi (nie będą uznawane za trwałe użytki zielone); tarasy chronione w ramach norm Dobrej Kultury Rolnej zgodnej z ochroną środowiska a także inne, dla których państwo członkowskie ustali kryteria na poziomie państwa w zakresie ich minimalnej wysokości
Obszary proekologiczne (EFA) (7) Elementy krajobrazu pozostające w dyspozycji rolnika oraz chronione w ramach zasady wzajemnej zgodności, jak również następujące elementy: żywopłoty i strefy zadrzewione (wooded strips) o maksymalnej szerokości do 10 m; pojedyncze drzewa o średnicy korony wynoszącej przynajmniej 4 m; możliwość włączenia także drzew o średnicy korony poniżej 4 m, jeśli państwo członkowskie uzna je za cenny element krajobrazu; zadrzewienia liniowe powinno obejmować drzewa o średnicy korony wynoszącej przynajmniej 4 m a odległość między koronami drzew nie powinna przekraczać 5 m; możliwość włączenia także drzew o średnicy korony poniżej 4 m, jeśli państwo członkowskie uzna je za cenny element krajobrazu; zadrzewienia grupowe korony drzew powinny być połączone zachodzącymi na siebie koronami drzew a wielkość zagajników nie powinna przekraczać powierzchni 0.3 ha; miedze śródpolne o szerokości od 1 m do 20 m, na których nie jest prowadzona produkcja rolna; państwo członkowskie może ustanowić niższą maksymalną szerokość; oczka wodne o powierzchni maksymalnie do 0,1 ha, zbiorniki zawierające elementy betonowe albo plastik nie będą kwalifikowane jako obszary proekologiczne; państwo członkowskie może ustalić minimalną wielkość oczek a także zdecydować o wliczeniu do wielkości oczka strefy z roślinnością nadbrzeżną występującą wzdłuż wody o szerokości nie większej niż 10 m; ponadto państwo członkowskie może ustanowić kryteria gwarantujące, że oczko wodne ma wartość środowiskową, biorąc pod uwagę funkcję, jaką naturalne oczka wodne pełnią w przyrodzie; rowy o maksymalnej szerokości do 6 m, włączając otwarte cieki wodne służące nawadnianiu i odwadnianiu; kanały wykonane z betonu nie będą uznawane za obszar proekologiczny; tradycyjne ściany kamienne państwa członkowskie powinny ustalić minimalne kryteria na podstawie krajowych i regionalnych właściwości, uwzględniając wysokość i szerokość ścian);
Obszary proekologiczne (EFA) (8) strefy buforowe w tym strefy buforowe zlokalizowane na trwałych użytkach zielonych, pod warunkiem, że różnią się one od przylegającej kwalifikującej się powierzchni użytków rolnych, Państwo członkowskie powinno uwzględnić strefy buforowe ustanowione w ramach zasady wzajemnej zgodności oraz inne strefy buforowe (ustalone przez państwo członkowskie) o szerokości nie mniejszej niż 1 m, usytuowane na lub przylegające do gruntu ornego w taki sposób, aby długa krawędź strefy była równoległa do cieku wodnego; strefy buforowe mogą obejmować również pasy z nadbrzeżną roślinnością występujące wzdłuż cieku wodnego o szerokości do 10 m. Co do zasady na strefach buforowych nie może być prowadzona produkcja rolnicza, Niemnie jednak państwo członkowskie może umożliwić wypas i koszenie, jeśli strefę buforową można odróżnić od przyległych użytków rolnych;
Obszary proekologiczne (EFA) (9) pasy gruntów kwalifikujących się do płatności wzdłuż obrzeży lasu państwo członkowskie może: (i) umożliwić prowadzenie produkcji na tych obszarach, (ii) zakazać prowadzenie produkcji na tych obszarach lub (iii) pozostawić rolnikom wybór w tym zakresie; jeśli państwo członkowskie zdecyduje o wprowadzeniu zakazu produkcji na tych obszarach, w drodze odstępstwa może umożliwić wypas i koszenie na paszę, pod warunkiem, że pasy te można odróżnić od przyległych gruntów rolnych, minimalna szerokość tych stref będzie określana przez państwo członkowskie, ale nie może być mniejsza niż 1 m, natomiast maksymalna szerokość nie może przekraczać 10 m;
Obszary proekologiczne (EFA) (10) obszary objęte zagajnikami o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych lub środków ochrony roślin, Państwa członkowskie powinno ustalić listę gatunków, które są najbardziej odpowiednie z ekologicznego punktu widzenia, wyłączając gatunki, które nie są jednoznacznie rodzime; państwo członkowskie powinno także ustanowić kryteria dotyczące stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, z uwzględnieniem celu tej szczególnej formy obszarów proekologicznych.
Obszary proekologiczne (EFA) (11) międzyplony lub pokrywę zieloną: uwzględniające obszary objęte dyrektywą azotanową w ramach zasady wzajemnej zgodności, jak również inne obszary objęte międzyplonami albo pokrywą zieloną, pod warunkiem, że były ustanowione przez wysiewanie mieszanek gatunków upraw albo poprzez wsiewki trawy w uprawę główną; państwo członkowskie zobowiązane jest określić specyficzne wymagania, włączając listę mieszanek, które mogłyby być wysiewane na obszarach proekologicznych oraz okres siewu międzyplonów i pokrywy zielonej (nie później niż do dnia 1 października). nie mogą być zaliczane do obszarów EFA uprawy ozime wysiewane jesienią do zbioru lub wypasu ani zimowa pokrywa glebowa i międzyplony zaliczane jako praktyki równoważne do praktyki dywersyfikacji upraw.
Obszary proekologiczne (EFA) (12) uprawy wiążące azot: państwo członkowskie powinno ustanowić listę roślin wiążących azot, które państwo członkowskie uzna za mające na celu poprawę różnorodności biologicznej; przedmiotowa uprawa powinna być obecna w terenie w trakcie okresu wegetacyjnego państwa członkowskie określą miejsca, w których będą mogły być uprawiane uprawy wiążące azot uznawane za obszary EFA, biorąc pod uwagę cel dyrektywy azotanowej, RDW oraz potencjał roślin wiążących azot do zwiększania ryzyka wymywania azotu jesienią; nie mogą być zaliczane do obszarów EFA uprawy ozime wysiewane jesienią do zbioru lub wypasu ani zimowa pokrywa glebowa i międzyplony zaliczane jako praktyki równoważne do praktyki dywersyfikacji upraw.
Sankcje za zazielenienie zazielenienie charakter obowiązkowy, sankcje za zazielenienie dotkliwe: w pierwszym i drugim roku wdrażania (2015 i 2016) nie będzie wykraczała poza kwotę płatności zielonej, w 2017 r. będzie wykraczała o 20% poza kwotę płatności zielonej, od 2018 r. o 25% będzie wykraczała poza kwotę płatności przeznaczonej na zazielenienie, tzn. będzie mogła wynosić do 125% płatności zielonej
Dziękuję za uwagę