Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 9 / 1 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów Ul. Świętokrzyska 1-91 Warszawa Wykres 1. Kryteria konwergencji nominalnej w Polsce Kryterium fiskalne jest aktualnie wypełnione. Rada Ecofin podjęła 19 czerwca 1r. decyzję, która zakończyła procedurę nadmiernego deficytu wobec Polski. Tym samym Polska zredukowała nadmierny deficyt o rok wcześniej niż było to rekomendowane przez Radę. W 1 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce wyniósł,% PKB, a przekroczenie wartości referencyjnej wynoszącej % PKB wynikało wyłącznie z poniesionego w tym roku kosztu wdrożenia systemowej reformy emerytalnej z 1999 r. (,% PKB). Skorygowana wartość deficytu sektora g.g. w 1 r. wyniosła zatem,%. Dług sektora osiągnął natomiast,1% PKB, znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej % PKB. Jednocześnie prognozy Komisji Europejskiej wskazują na zapewnienie trwałej redukcji deficytu, który w latach 1-1 obniży się odpowiednio do,% PKB oraz,% PKB. Dług sektora pozostanie z kolei znacznie poniżej % PKB. W lipcu 1 r. Polska po raz kolejny znalazła się wśród trzech państw tworzących grupę referencyjną stabilności cen. Fakt ten jest jednoznaczny z wypełnianiem przez Polskę tego. Średnie 1-miesięczne tempo wzrostu indeksu HICP wyniosło -,% (historycznie najniższy poziom) i było niższe o 1, pkt. proc. od wartości referencyjnej. Wartość referencyjna została obliczona na podstawie danych z państw UE o najbardziej stabilnych cenach, wśród których znalazły się Cypr, Polska i Hiszpania. Z grupy referencyjnej zostały wykluczone Grecja oraz Bułgaria, w których średnie 1-miesięczne tempo wzrostu cen było znacząco niższe od średniej w strefie euro (odpowiednio o 1,7 i 1, pkt. proc.). Wiosenne prognozy Komisji Europejskiej implikują wypełnianie przez Polskę stabilności cen z dużym marginesem bezpieczeństwa przez cały okres objęty prognozą, tj. do IV kw. 1 r. W lipcu 1 r. Polska wypełniała stóp procentowych. Średnia długoterminowa stopa procentowa za ostatnie 1 miesięcy wyniosła,7%, a tym samym ukształtowała się o 1, pkt. proc. poniżej wartości referencyjnej, która wyniosła,%. Podstawą do obliczenia wartości referencyjnej były dane z Hiszpanii oraz Polski. Zgodnie z wnioskami z Raportów o konwergencji 1*, w przypadku stóp procentowych z analizy został wyłączony Cypr, jako państwo, które nie finansuje zadłużenia sektora publicznego poprzez emisję instrumentów dłużnych na rynkach finansowych. Kryterium kursu walutowego nie jest wypełnione ze względu na fakt, że Polska nie uczestniczy w mechanizmie ERM II. W sierpniu br. zaobserwowano spadek wskaźnika zmienności ERV w ujęciu miesięcznym oraz kwartalnym. Jednocześnie w tym okresie miała miejsce stabilizacja oczekiwanej zmienności kursu PLN implikowanej z notowań opcji walutowych. * Więcej na ten temat w opracowaniu: Raporty o konwergencji 1 dalszy wzrost dyskrecjonalności w interpretacji kryteriów konwergencji, Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Euro przez RP, 1. Źródło: Eurostat, MF. 1
Wykres. Kryterium fiskalne w państwach UE- (dane za 1 r.) 1-1 - - - - - -7 - -9 Estonia Bułgaria Luksemburg Litwa Dania Rumunia Łotwa Czechy SzwecjaPolskaSłowacja -1 1 1 1 1 1 Wartość deficytu sektora g.g. w Polsce (-,% PKB) uwzględnia korektę o koszt wdrożenia systemowej reformy emerytalnej z1999 r. (,% PKB) Źródło: Eurostat. Wykres. Różnica 1-miesięcznej średniej stopy inflacji HICP i wartości referencyjnej (dane za lipiec 1 r.) Źródło: Eurostat. Wykres. Różnica 1-miesięcznej średniej długookresowej stopy procentowej i wartości referencyjnej (dane za lipiec 1 r.) Źródło: Eurostat. Wykres. Zmienność EUR/PLN implikowana z wyceny opcji (1-1) Wykres. Dzienna zmienność kursu ERV względem euro (1-1) 1 1 implikowana zmienność 1M (L) implikowana zmienność M (L) implikowana zmienność 1M (L) EUR/PLN (P),,,,,,,, Źródło: Bloomberg, Eurostat
ANEKS STATYSTYCZNY Tabela 1. Kryterium fiskalne w UE- procedura nadmiernego deficytu grupa * status termin korekty** deficyt sektora g.g. jako % PKB dług sektora g.g. jako % PKB 1 1 1 1*** 1*** 1 1 1 1*** 1*** państwo Austria EA -. -1. -. -. -. 1..9. 7.. Belgia EA -.1 -.9 -. -. -. 1. 1. 1. 1. 1. Bułgaria D -.7 -.9 -. -.9 -.9 1. 1. 7. 9. 1. Chorwacja D EDP 1 -. -. -.7 -. -.7 9... 9. 9.9 Cypr EA EDP 1 -. -.9 -. -1.1 -.1 79. 1. 17. 1.7 1. Czechy D -.9-1. -. -. -1.... 1. 1. Dania ERM II/O -.7-1.1 1. -1. -.... 9. 9. Estonia EA -. -.. -. -.1 9.7 1.1 1. 1. 9. Finlandia EA EDP -.1 -. -. -. -..9. 9... Francja EA EDP 17 -. -.1 -. -. -. 9. 9. 9. 9. 97. Grecja EA EDP 1 -.7-1. -. -.1 -. 1.9 17. 177.1 1. 17. Hiszpania EA EDP 1-1. -. -. -. -.. 9.1 97.7 1. 11. Holandia EA -. -. -. -1.7-1.... 9.9.9 Irlandia EA EDP 1 -.1 -. -.1 -. -.9 11.7 1. 19.7 17.1 1. Litwa EA -.1 -. -.7-1. -.9 9...9 1.7 7. Luksemburg EA.1.9... 1.9...9. Łotwa EA -. -.7-1. -1. -1..9.. 7.. Malta EA -. -. -.1-1. -1. 7. 9.. 7.. Niemcy EA.1.1.7.. 79. 77.1 7.7 71.. Polska D -.7 -. -. -. -...7.1.9. Portugalia EA EDP 1 -. -. -. -.1 -. 1. 19.7 1. 1. 1. Rumunia D -.9 -. -1. -1. -. 7.. 9..1. Słowacja EA -. -. -.9 -.7 -..1.... Słowenia EA EDP 1 -. -1.9 -.9 -.9 -..7 7..9 1. 1.7 Szwecja D -.9-1. -1.9-1. -1...7.9.. Węgry D -. -. -. -. -. 7. 77. 7.9 7. 7. W. Brytania O EDP 1/17 -. -.7 -.7 -. -.1. 7. 9. 9.9 9.1 Włochy EA -. -.9 -. -. -. 1.1 1. 1.1 1.1 1. * EA członek strefy euro, ERM II uczestnik ERM II, D państwo z derogacją, O państwo z klauzulą opt-out ** EDP rekomendacja Rady Ecofin ws. terminu likwidacji nadmiernego deficytu *** na podstawie: European Commission, European Economic Forecast Spring 1 po korekcie o koszt wdrożenia systemowej reformy emerytalnej z1999 r. (,% PKB) Źródło: Ameco
Tabela. Kryteria stabilności cen i stóp procentowych w państwach UE- (dane za lipiec 1 r.) 1M średnia krocząca różnica względem ** różnica przed miesiącem różnica przed 1 miesiącami państwo grupa* wartość bieżąca Austria EA 1,1 1,,,, Belgia EA,9, -, -,7 -, Bułgaria D -1, -1, -,1 -, -, Chorwacja D -,, -, -, -, Cypr EA -, -,9-1,7-1, -1,9 Czechy D,, -, -, -, Dania ERM/O,, -, -,7-1, Estonia ERM/D,1,1 -,7 -,,1 Finlandia EA -,1, -, -,,1 Francja EA,, -, -,7 -, Grecja EA -1, -1, -, -, -,9 Hiszpania ERM/D, -, -1, -1, -1,1 Holandia EA,,1 -,7 -, -, Irlandia EA,,1 -,7 -, -1, Litwa ERM/D -, -, -1, -1, -1, Luksemburg EA,, -, -, -, Łotwa ERM/D -,, -, -, -1,1 Malta EA 1,,, -,1 -, Niemcy EA,1, -, -, -, Polska D -, -, -1, -1, -,9 Portugalia EA,7, -, -, -1, Rumunia D -1,,7 -,1,1, Słowacja EA -, -, -1, -1,1-1,1 Słowenia EA -,7 -, -1, -1, -, Szwecja D,, -, -, -1,1 Węgry D, -, -1, -1,1 -, Wielka Brytania O -1,, -, -,, Włochy EA,, -, -,9 -, strefa euro -,,1 -,7 -, -,7 UE- -,1,1 -,7 -, -, Austria EA 1,1, -, -, -, Belgia EA 1,,9 -, -, -,9 Bułgaria D,, -1, -1, -,7 Chorwacja D,, -,9 -,9-1, Cypr EA,, 1,7 1,7 -, Czechy D 1,, -, -, -,1 Dania ERM/O,9, -, -, -, Estonia ERM/D,,, -, -, Finlandia EA 1,, -, -, -, Francja EA 1,1 1, -, -, -,1 Grecja EA, 9,1,, 1, Hiszpania ERM/D,1 1,9 -, -, -, Holandia EA 1,, -, -, -, Irlandia EA 1, 1, -,9 -, -, Litwa ERM/D 1, 1,7 -, -, -, Luksemburg EA,, -,7 -,7 -, Łotwa ERM/D 1, 1, -,9 -, -,1 Malta EA 1, 1, -, -, -, Niemcy EA,7, -,7 -,7 -, Polska D,,7-1, -1, -,1 Portugalia EA,7,7-1, -1, -1,1 Rumunia D,, -,7 -,7-1, Słowacja EA, 1, -,1 -, -, Słowenia EA,, -, -, -1, Szwecja D,,9 -, -, -, Węgry D,7,7 -, -, -,7 Wielka Brytania O, 1, -, -, -, Włochy EA,, -, -, -, * EA członek strefy euro, ERM uczestnik ERM II, D państwo z derogacją, O państwo z klauzulą opt-out. ** Wartość referencyjna dla stabilności cen przyjęła w lipcu 1 r.,, a dla stóp procentowych,. Źródło: Eurostat, obliczenia MF.
Tabela. Kryterium stabilności cen w państwach UE- a prognozowana inflacja różnica względem wartości referencyjnej na podstawie prognoz Komisji Europejskiej (maj 1) 1Q1 1Q 1Q 1Q 1Q1 1Q 1Q 1Q Austria,1,,,1,1 -,1 -, -, Belgia,,7 1,,,,,, Bułgaria -,7 -, -1,7-1, -1, -1,1-1, -1, Chorwacja -1, -, -, -,7 -,7 -, -1, -1,1 Cypr -1, -1, -1, -1, -1,7-1, -1, -1, Czechy -, -, -, -, -, -, -,9 -,9 Dania -,9 -,7 -, -, -,1 -, -, -,7 Estonia -1, -, -, -, -, -, -, -, Finlandia -, -, -, -,7 -, -, -,9-1,1 Francja -, -,7 -, -, -,7 -,9-1,1-1, Grecja -,7 -, -, -,1-1,7-1,7-1, -1, Hiszpania -1, -1, -1, -1, -1,1-1, -1, -1, Holandia -1, -, -, -, -, -, -,7-1,1 Irlandia -,9 -, -, -, -, -, -, -,9 Litwa -1, -1, -,9-1,1 -, -, -, -, Luksemburg -, -, -,,,,, -, Łotwa -, -,,,,1 -,1 -,1 -, Malta -, -,1,,,,1 -, -, Niemcy -, -, -, -, -, -, -, -, Polska -1, -1, -1, -1, -1,1-1, -1, -1, Portugalia -1, -, -, -, -, -, -1, -1,1 Rumunia,1,1, -, -,9-1, -1, -1, Słowacja -1, -1,1 -, -1, -,9-1, -1, -1, Słowenia -1, -1, -,9 -,9 -,7 -, -, -,7 Szwecja -, -,, -,1 -, -, -, -, Węgry -1, -1,1 -, -,7 -, -,,,1 Wielka Brytania -,1 -, -, -, -, -, -, -, Włochy -1, -,9 -, -, -, -, -, -, KRYTERIUM 1,1,9,, 1,1 1,,, Źródło: European Commission DG-ECFIN, European Economic Forecast Spring 1, obliczenia własne. Ramka: Uwarunkowania wyłaniania grupy referencyjnej dla stabilności cen oraz stóp procentowych W konsekwencji publikacji Raportów o konwergencji w czerwcu 1 r. przez KE i EBC, począwszy od wydania nr /1 Monitora Konwergencji Nominalnej jako metodę bazową dla wyznaczania wartości referencyjnej dla stabilności cen przyjęto, iż ze składu grupy referencyjnej wykluczane są kraje, których 1-miesięczna stopa inflacji jest niższa o co najmniej 1, p.p. od średniej w strefie euro. Mając jednak na uwadze, że dokonana na podstawie informacji zawartych w ww. Raportach interpretacja jest obarczona niepewnością (można wskazać przypadki krajów, które pomimo charakteryzowania się większą różnicą tempa wzrostu cen wobec strefy euro zostały uznane za państwa referencyjne, np. Finlandia w r.), analizie poddano również bardziej konserwatywną regułę (stosowaną w poprzednich wydaniach Monitora). Zgodnie z tą regułą kraj jest wykluczany z grupy referencyjnej, jeśli odchylenie od średniej inflacji w strefie euro wynosi co najmniej 1, p.p. Różnicę pomiędzy nowym podejściem, traktowanym jako bazowe, a dotychczasową, bardziej konserwatywną metodologią można interpretować jako skalę niepewności związanej z decyzjami Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Centralnego. Wykres 7. Wypełnianie przez Polskę stabilności cen w ujęciu historycznym (9-1).....1 -.1 -. Konserwatywny szacunek wartości ref. 1-miesięczna inflacja, Polska Bazowy szacunek wartości ref. Wykres. Prognozy spełniania przez Polskę stabilności cen w zależności od metody selekcji grupy referencyjnej,,, 1, 1,,, -, -1, Konserwatywna prognoza wartości ref. Bazowa prognoza wartości ref. Prognoza 1-miesięcznej inflacji dla Polski 1Q1 1Q 1Q 1Q 1Q1 1Q 1Q 1Q Źródło: Eurostat, Prognozy Komisji Europejskiej, obliczenia własne MF
Implikacje dla wypełniania długoterminowych stóp procentowych Wykres 9. Wypełnianie przez Polskę stóp procentowych w ujęciu historycznym (9-1) 9 7 Długoterminowe stopy, Polska Konserwatywny szacunek wartości ref. Bazowy szacunek wartości ref. Niepewność odnośnie do składu grupy referencyjnej przekłada się również na analizę wypełniania stóp procentowych. Wartość tego oblicza się bowiem na podstawie tej samej grupy krajów (ewentualnie skorygowanej o wykluczenie kraju, który nie finansuje swojego zadłużenia na rynkach finansowych wówczas wartość referencyjna dla stóp obliczona jest na podstawie danych z pozostałych krajów grupy referencyjnej*). Większe prawdopodobieństwo wykluczania krajów z grupy referencyjnej ze względu na niską inflację nie ma jednoznacznego wpływu na restrykcyjność stóp procentowych. Źródło: Eurostat, obliczenia własne MF * Więcej na ten temat w opracowaniu: Raporty o konwergencji 1 dalszy wzrost dyskrecjonalności w interpretacji kryteriów konwergencji, Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Euro przez RP, 1. Tabela. Zmienność kursów walut krajów UE względem euro podstawowe statystyki opisowe odchylenie od średniej [%] w ostatnich 1 miesiącach w ostatnim miesiącu max min max min Chorwacja 1, -1,,7, -,, Czechy, -1,,9, -,1,1 Dania, -,,1,,, Polska, -, 1,7 1,1-1,1,7 Rumunia 1, -1,,, -,, Szwecja, -, 1, 1, -,9,7 Węgry, -, 1, 1, -1,, Wielka Brytania 7, -,9,, -, 1, Źródło: obliczenia MF na podstawie danych EBC. Tabela. Zmienność kursów walut krajów UE względem euro ERV ERV kwartalna miesięczna VIII 1 VII 1 VIII 1 VII 1 Chorwacja,,, 1,7 Czechy 1, 1,9 1, 1, Dania,1,,1,1 Polska,,,, Rumunia,,,7, Szwecja 7,1, 9,1, Węgry,9, 7,,9 Wielka Brytania 9, 1, 1, 1, Źródło: obliczenia MF na podstawie danych EBC oraz Raportu o konwergencji (EBC, 1). Tabela. Wahania kursów względem euro w ERM II odchylenie od parytetu centralnego [%] w ostatnich 1 miesiącach w ostatnim miesiącu max min max min Dania,1 -,,1, -,1 Źródło: obliczenia MF na podstawie danych EBC.
Wykres 1. Kryterium stabilności cen w państwach UE- w latach 1-1 Państwa z derogacją CZ SE RO PL HU BG HR Wykres 11. Kryterium stóp procentowych w państwach UE- w latach 1-1 - - 1-1- 1-1 1-1-1 1-7 Państwa uczestniczące w ERM II DK 9 DK 7 1 1-1- 1-1 1-1-1 1-7 AT BE DE ES FI FR IT IE LU NL PT SI SK GR (pr. oś) MT CY LV LT Źródło: Eurostat, obliczenia MF. * w przypadku Estonii brak adekwatnych instrumentów finansowych (por. Raport o konwergencji 1, EBC). Źródło: Eurostat, obliczenia MF. 7