Jak żyli ludzie 1000 lat temu Grupa: do 30 osób Wiek uczestników: przedszkole i klasy I-III Czas: 45 min. Autor: Katarzyna Radziwiłko Cele ogólne: - Uczestnicy zapoznają się z pojęciami: średniowiecze, gród, rzemiosło - Uczestnicy zapoznają się z codziennymi zajęciami ludności zamieszkującej ziemie polskie we wczesnym średniowieczu - Uczestnicy wymieniają charakterystyczne cechy epoki m.in. elementy stroju, potrawy, narzędzia, którymi posługiwała się ludność 1000 lat temu Cele szczegółowe: Po skończonych zajęciach uczestnik: - określa ramy czasowe średniowiecza: umie sobie wyobrazić jak dawno było 1000 lat - wskazuje różnicę między strojem męskim i damskim - opisuje wygląd grodziska oraz chat - wskazuje produkty oraz potrawy spożywane przez ludność słowiańską - wymienia zajęcia, którymi trudniła się ludność w średniowieczu, określa czym zajmowali się poszczególni rzemieślnicy tacy jak garncarze, tkacz, szewc
- wymienia proste narzędzia, którymi posługiwali się rzemieślnicy Metody dydaktyczne: - pogadanka; - dyskusja dydaktyczna; - burza mózgów; - zajęcia praktyczne; Materiały dydaktyczne: - rzutnik, komputer - film Życie 1000 lat temu (Muzeum Początków Państwa Polskiego) - wydruki: wydruk grodziska (może być także slajd z prezentacji) - wydruki pacynek (kobieta, mężczyzna, dziecko załącznik nr 1) - rama na teatrzyk w kształcie chaty - nożyczki, kredki taśmy, patyczki lub rurki do picia - 5 przedmiotów współczesnych i 5 przedmiotów, które mogli znać ludzie 1000 lat temu np. Długopis, cukierek czekoladowy, telefon komórkowy, zegarek, współczesny kubek oraz drewniana łyżka, skórzany pas, gliniane naczynko, ozdoba z rogu, jabłko. Przebieg zajęć: Wprowadzenie, dyskusja dydaktyczna: 15 min.
- powitanie uczniów przez nauczyciela w klasie, sprawdzenie listy obecności, krótkie przedstawienie tematu lekcji - Dyskusja dydaktyczna: Nauczyciel zadaje dzieciom pytania dotyczące średniowiecza i chronologii. Prosi uczniów o zobrazowanie za pomocą rąk ile to 5, a ile 1000 lat np. 5 lat to 2 centymetry, a 1000 lat to szerokość rozpostartych rąk. Dzięki temu uczniowie będą mieli wyobrażenie o jakich czasach jest mowa, jak to dużo 1000 lat. Nauczyciel wprowadza pojęcia: średniowiecze dla nazwania epoki oraz Słowianie/Polanie określenie ludności zamieszkującej ziemie polskie. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom, jak wyobrażają sobie ludzi, który żyli 1000 lat temu, czy różnili się oni czymś od współczesnych, jak mogli wyglądać, co mogli jeść, czym mogli się zajmować. Prowadzący w tym celu może posłużyć się pytaniami pomocniczymi np. Czy dzieci tysiąc lat temu miały zabawki? Jeśli miały to z czego mogły być one wykonane? Czy ubrania można było kupić w sklepie? Z czego robiono materiał używany do szycia odzieży? Nauczyciel rozkłada przed uczniami 10 przedmiotów (5 współczesnych, 5 nawiązujących do epoki średniowiecza). Wśród nich mogą znaleźć się np. długopis, cukierek czekoladowy, telefon komórkowy, zegarek, współczesny kubek oraz drewniana łyżka, skórzany pas, gliniane naczynko, ozdoba z rogu, jabłko (w przypadku braku przedmiotów nauczyciel może posłużyć się ikonografiką przygotowaną do wydruku załącznik 1). Zadaniem uczniów jest określenie, którymi przedmiotami mogła posługiwać się ludność 1000 lat temu. Nauczyciel zadaje pytanie dotyczące zakwaterowania. Pyta w jakich warunkach mieszkali ludzie 1000 lat temu, czy były to domy czy bloki, z czego domy były wykonane. Czy chaty były jasne czy ciemne, gdzie gotowano i pracowano. Ważne jest aby uczniowie wyrażali swoje wyobrażenie na temat epoki.
Film lub opowieść nauczyciela - 15 min Nauczyciel w zależności od możliwości sprzętowych, czasowych, a także dojrzałości uczniów wybiera jedną z dwóch opcji dalszego prowadzenia zajęć 1) Film + dyskusja dydaktyczna 15 min. - Wspólne oglądanie fragmentu filmu: Życie 1000 lat temu (proponowane pierwsze 8 min.) - Dyskusja dydaktyczna po obejrzeniu filmu. Nauczyciel zadaje dzieciom pytania: Czy podobał im się film, co najbardziej podobało się z życia przodków, czy wszystko było zrozumiałe, jeśli nie - stara się wyjaśnić wątpliwości. W skrócie prowadzący wraz z grupą podsumowuje to, co zostało obejrzane np. W co była ubrana kobieta, w co mężczyzna, co jedzono, jakimi narzędziami się posługiwano. 2) Opowieść nauczyciela (opowieść trwa ok 5-8 minut) Opowieść jest krótszą formą zajęć pozwalającą przeznaczyć więcej czasu na zajęcia praktyczne - Nauczyciel prosi uczniów o zamknięcie oczu. Następnie opowiada historię życia codziennego Słowian zaczynając od słów: Działo się to 1000 lat temu, kiedy ziemie polskie zamieszkiwali Słowianie, lud silny i odważny. Na czele Państwa stał książę Mieszko, któremu służyła drużyna wojów Czym barwniejsza opowieść, tym bardziej rozbudzi wyobraźnię dzieci (pomocą do stworzenia opowieści może być tekst: Życie codzienne w początkach Państwa Polskiego ).
Zajęcia praktyczne, podsumowanie, zakończenie - 15 min tworzenie wioski średniowiecznej (celem jest zwizualizowanie i utrwalenie zdobytych informacji) Prowadzący rozdaje uczniom szablony postaci: kobieta, mężczyzna, dziecko. Każdy uczestnik ma za zadanie pomalować swoją postać wg wiedzy, którą zdobył, a także tak, jak chciałby wyglądać 1000 lat temu. Po pokolorowaniu dzieci wycinają postacie i przyklejają do patyczków lub słomek do picia. Nauczyciel zbiera klasę, uczniowie umieszczają pacynki w ramce w kształcie domku. Nauczyciel robi wspólne zdjęcie dzieci z ich średniowiecznymi odpowiednikami Nauczyciel dziękuje dzieciom za dobrą pracę oraz pyta, czy podobały się im zajęcia. Zachęcamy wszystkich nauczycieli do aktywnego uczestnictwa w programie edukacyjnym prezentowanym przez Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie oraz odwiedzenia wraz z klasą muzeum w celu poszerzenia wiedzy uczniów na temat Życia codziennego w Początkach Państwa Polskiego.