Rozpoznajemy buki w Wolińskim Parku Narodowym Klasa I Scenariusz lekcji z edukacji przyrodniczej
Rozpoznajemy buki w Wolińskim Parku Narodowym Opracowanie Bożena Gołębiowska, Publiczna Szkoła Podstawowa w Dargobądzu Konsultacja i redakcja Andrzej Biderman Fundacja Edukacji Naturalnej Szata graficzna Skład Liter Dariusz Grochal Wydawca Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund Warszawa Grodno, 2018 2
Bożena Gołębiowska Rozpoznajemy buki w Wolińskim Parku Narodowym WSTĘP Wprowadzenie Buk jest podstawowym gatunkiem lasów liściastych na wyspie Wolin. W wielu miejscach tworzy lasy zwane buczynami. Z uwagi na wielką rolę lasotwórczą tego drzewa chcielibyśmy, by było one dobrze znane dzieciom mieszkającym w okolicach Wolińskiego Parku Narodowego. Cele ogólne 1. Poznanie najpowszechniejszych gatunków drzew. 2. Rozwój umiejętności opisu, porównywania. 3. Rozwój umiejętności wykonywania prac plastycznych z naturalnych materiałów. 4. Utrwalenie zasad zachowania w lesie. Cele szczegółowe 1. Będziemy rozpoznawać i nazywać drzewa w Wolińskim Parku Narodowym. 2. Zrobimy odciski kory drzew. 3. Zrobimy pracę plastyczną z wykorzystaniem materiałów plastycznych zebranych w lesie. Odniesienie do Podstawy Programowej I. Edukacja polonistyczna I. 1.1) Słucha z uwagą wypowiedzi nauczyciela, innych osób z otoczenia, w różnych sytuacjach życiowych, wymagających komunikacji i wzajemnego zrozumienia; okazuje szacunek wypowiadającej się osobie; I. 1.2) wykonuje zadanie według usłyszanej instrukcji; zadaje pytania w sytuacji braku rozumienia lub braku pewności zrozumienia słuchanej wypowiedzi; 3
I.6.2) korzysta z różnych źródeł informacji, np. atlasów, / / encyklopedii czy zasobów Internetu i rozwija swoje zainteresowania, I. 6.3) wykorzystuje nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów i eksploracji świata / /, IV. Edukacja przyrodnicza IV.1.1) rozpoznaje w swoim otoczeniu popularne gatunki roślin / /, a także gatunki objęte ochroną, IV.1.4) odszukuje w różnych dostępnych zasobach, w tym Internetowych, informacje dotyczące środowiska przyrodniczego, potrzebne do wykonania zadania, ćwiczenia, IV.1.6) planuje, wykonuje proste obserwacje, doświadczenia i eksperymenty dotyczące obiektów i zjawisk przyrodniczych, tworzy notatki z obserwacji, wyjaśnia istotę obserwowanych zjawisk według procesu przyczynowo-skutkowego i czasowego, V. Edukacja plastyczna V. 2.6) wykonuje prace, modele, rekwizyty, impresje plastyczne potrzebne do aktywności artystycznej i naukowej. Metody pracy Praktyczne, problemowe, podające. Środki Atlas popularnych drzew rosnących w polskich lasach (2 3 szt.) Załącznik nr 1 kartki A 4 oraz kredki świecowe materiały przyrodnicze zebrane podczas spaceru po lesie kleje, duża kartka brystolu koszyki karty pracy drzewa (5) i ich liście oraz owoce zbierane jesienią owoce buku Miejsce zajęć Zajęcia wstępne prowadzimy w klasie. Zajęcia terenowe prowadzimy w lesie liściastym. Z uwagi na cele tego projektu wymagane jest, by występowały tam buki. Czas trwania zajęć Ok. 2 godz. 4
PRZEBIEG ZAJĘĆ Wprowadzenie w klasie 1. Czym różnią się między sobą drzewa? Szukanie odpowiedzi na pytanie: Czym różnią się między sobą drzewa? 2. Zagadki o buku. 1. O jakim drzewie jest zagadka? Przedstawienie dzieciom zbieranych jesienią bukwi. Szukanie przez dzieci informacji co to jest? (mają do dyspozycji atlasy drzew, karty z drzewami, ich liśćmi i owocami). 2. Co łączy wiewiórkę i dzika? Dzieci otrzymują obrazek dzika oraz obrazek wiewiórki (załącznik nr 2). 3. Wprowadzenie do zajęć terenowych Zadajemy pytanie kluczowe dla dalszej części zajęć: Czym różni się buk od pozostałych drzew w lesie? Następnie przedstawiamy dzieciom cel spaceru do lasu: będziemy musieli znaleźć i rozpoznać buki pośród drzew w lesie sprawdzimy czym różni się kora buku od innych kor drzew 4. Wspólne ustalenie zasad bezpieczeństwa Uzgadniamy z dziećmi zasady bezpieczeństwa w czasie dojścia do lasu i w czasie pracy, np.: Nie oddalamy się od grupy, poruszamy się po wyznaczonym do obserwacji terenie Stosujemy się do poleceń nauczyciela Nie hałasujemy i nie rozmawiamy zbyt głośno Nie zaśmiecamy terenu, opakowania np. po prowiancie zabieramy ze sobą Nie niszczymy przyrody. Nie wyrywamy roślin Każdą niebezpieczną sytuację zgłaszamy nauczycielowi Zajęcia terenowe 5. Wyjście do lasu Bezpieczne przejście ze szkoły do lasu. 6. Zapoznanie uczniów z terenem do obserwacji Teren obserwacji prowadzonej w lesie jest ograniczony do wybranej przez nas powierzchni. Jego granice oznaczamy za pomocą kolorowych taśm powieszonych na drzewach. Umawiamy się z dziećmi, że nie będą przekraczać tych granic. Prosimy dzieci, by samodzielnie oceniły, czy na terenie przeznaczonym do obserwacji nie ma miejsc, lub obiektów stwarzających dla nich jakieś zagrożenie. 5
7. Prowadzenie obserwacji Na wybranym terenie uczniowie wykonują kolejno powierzane im zadania: 1. Znalezienie buka wśród drzew leśnych (załącznik nr 1). 2. Krótka charakterystyka buka (załącznik nr 3). 3. Odrysowanie kory buka i innych drzew (załącznik nr 4). 4. Odrysowanie liścia buka i innych drzew (załącznik nr 5). 5. Zbieranie do koszyczka materiałów przyrodniczych potrzebnych na wykonanie pracy plastycznej. 8. Powrót do klasy Bezpieczne przejście z lasu do szkoły. Podsumowanie 9. Prezentacja wyników obserwacji przez grupy i podsumowanie zajęć. 1. Uczniowie prezentują swoje wyniki. Rozpoznawanie kory buka analiza rysunków przyniesionych z lasu. 2. Rekapitulacja: czym różni się buk od innych drzew leśnych. 10. Utrwalenie zebranej wiedzy i doświadczeń Łączenie ze sobą drzewa z liściem i owocem danego drzewa Załącznik nr 6. 11. Praca plastyczna Praca zbiorowa kolaż wykonany z materiałów przyrodniczych. 6
7
Atlas popularnych drzew Załącznik nr 1 Sosna Świerk Dąb Lipa 8
Klon Jawor Brzoza Buk 9
Co łączy dzika z wiewiórką Załącznik nr 2 Popatrz na poniższy obrazem i powiedz, co łączy dzika i wiewiórkę. 10
Wizytówka buka Załącznik nr 3 BUK Jakie są jego LIŚCIE? Zaznacz wybrane określenie Długie Szerokie Czy? Krótkie Wąskie Czy? Brzeg gładki Brzeg ząbkowany Czy? Brzeg wcięty Czy? Liść pierzasty Czy? Jaka jest kora drzewa? Zaznacz wybrane określenie Przekalkuj korę Szorstka Czy? Gładka Brązowa Czy? Szara Czy? Biała Matowa Czy? Błyszcząca 11
Zbieramy odciski kory drzew Załącznik nr 4 Przyłóż kartkę do drzewa; Pocieraj kartkę bokiem kredki świecowej (nie zapomnij usunąć papierowej osłonki z kredki). BUK Inne drzewo. Jakie?.. Inne drzewo. Jakie?.. 12
Wzór liścia Załącznik nr 5 Przyłóż liść na czymś twardym i równym; Połóż na nim tę kartkę; Pocieraj kartkę bokiem kredki świecowej aż uzyskasz odbicie całego liścia. (nie zapomnij usunąć papierowej osłonki z kredki). BUK Inne drzewo. Jakie?.. Inne drzewo. Jakie?.. 13
Czyj ten owoc? Załącznik nr 6 Sosna Świerk Dąb Lipa 14
Klon Jawor Brzoza Buk 15