Kolory i kształty łąki

Transkrypt

1 Kolory i kształty łąki Klasa I Scenariusz lekcji z edukacji przyrodniczej

2 Kolory i kształty łąki Opracowanie Wioletta Nesteruk, Społeczna Szkoła Podstawowa w Ładzinie Konsultacja i redakcja Andrzej Biderman Fundacja Edukacji Naturalnej Szata graficzna Skład Liter Dariusz Grochal Wydawca Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund Warszawa Grodno,

3 Wioletta Nesteruk Kolory i kształty łąki WSTĘP Wprowadzenie Łąki to zbiorowisko o największej liczbie gatunków roślin spotykanych na jednostce powierzchni. Łąka świeża może mieć do 75 gatunków występujących na 100 m 2. Jest to więc idealne miejsce do poznania różnorodności świata roślin. Będziemy badać nie tylko różnorodność gatunkową, ale też, lub przede wszystkim zróżnicowanie form, kształtów, kolorów i zapachów. Cele ogólne: 1. Poznanie różnorodności kształtów i kolorów na łące. 2. Poznanie różnorodności gatunków roślin na łące. 3. Klasyfikacja, pomiar i liczenie w praktyce. Cele szczegółowe 1. Będziemy porównywać gatunki roślin łąkowych. 2. Będziemy nazywać gatunki roślin łąkowych; sporządzimy listę roślin spotkanych na swojej powierzchni łąki. 3. Sporządzimy zielnik roślin łąkowych. 4. Zielnik wykonamy wspólnie każdy uczeń, będzie miała wkład w jego realizację. Odniesienie do Podstawy Programowej: I. Edukacja polonistyczna I. 1.1) Słucha z uwagą wypowiedzi nauczyciela, innych osób z otoczenia, w różnych sytuacjach życiowych, wymagających komunikacji i wzajemnego zrozumienia; okazuje szacunek wypowiadającej się osobie, 3

4 I. 1.2) wykonuje zadanie według usłyszanej instrukcji; zadaje pytania w sytuacji braku rozumienia lub braku pewności zrozumienia słuchanej wypowiedzi, I. 6.2) korzysta z różnych źródeł informacji, II. Edukacja matematyczna II.1.1) porównuje przedmioty pod względem wyróżnionej cechy wielkościowej / / dokonuje klasyfikacji przedmiotów, II.6.1) klasyfikuje obiekty i różne elementy środowiska społeczno-przyrodniczego z uwagi na wyodrębnione cechy / /, III. Edukacja społeczna III. 1.1) identyfikuje się z grupą społeczną, do której należy, IV. Edukacja przyrodnicza IV.1.1) rozpoznaje w swoim otoczeniu popularne gatunki roślin( ) także gatunki objęte ochroną, IV.1.6) planuje, wykonuje proste obserwacje, doświadczenia i eksperymenty dotyczące obiektów i zjawisk przyrodniczych, tworzy notatki z obserwacji, wyjaśnia istotę obserwowanych zjawisk według procesu przyczynowo-skutkowego i czasowego, IV.2.5) reaguje stosownym zachowaniem w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa, zdrowia jego lub innej osoby. Metody i Formy pracy Praktyczne, problemowe, podające; indywidualne i grupowe. Środki ilustracje przedstawiające różne aspekty łąki (załącznik nr 1) wzornik kształtów (Załącznik nr 2) Karty pracy (Załącznik nr 3) atlas roślin łąkowych (załącznik nr 4), Memory łąkowe (Załącznik nr 5) taśmy ostrzegawcze lub paski krepiny koszyki lupy notatniki ołówki Miejsce zajęć Zajęcia wstępne prowadzimy w klasie. Zajęcia terenowe prowadzimy na łące, która jest w pobliżu szkoły 10 minut spaceru. Gatunki, które są przedstawione w załączonym atlasie, są związane z powierzchnią nieużywanej łąki świeżej, poddanej jednak procesowi eutrofizacji, o pewnych już cechach nieużytku i ze sporą ilością gatunków ruderalnych. Jednak zajęcia te można prowadzić na każdej łące. 4

5 Organizacja pracy Praca w grupach 3 osobowych. PRZEBIEG ZAJĘĆ Wprowadzenie w klasie 1. Gra wyobraźni Zadajemy dzieciom pytanie z czym kojarzy ci się słowo»łąka«?. Rozmawiamy o skojarzeniach. 2. Podział uczniów na 3 zespoły Dzielimy dzieci na 3 grupy. Podział uczniów odbywa się losowo. 3. Łąki są takie różne! Dzieci otrzymują ilustracje przedstawiające różne aspekty łąki (załącznik nr 1). Rozmawiają chwilę w grupach o tym: jakie kolory dominują? jaki jest nastrój danej łąki? Itp. Każda grupa na 2 minuty, by przedstawić pozostałym swoją łąkę. Potem dyskusja: Czy wszyscy widzieli taką samą łąkę? Co je różni? 4. Zabawa odgłosy łąki Po krótkiej rozmowie nt. mieszkańców łąki, dzieci naśladują (dźwiękiem, ruchem, gestem, etc.) wybrane przez siebie zwierzę mieszkające na łące: pszczoły, motyle, pasikoniki, żaby, ptaki itd. 5. Przedstawienie tematu zajęć i ich przebiegu Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematyką zajęć: Kolory i kształty łąki. Pytamy, czy dzieci chcą się przekonać jaka jest ta łąka, która jest w pobliżu szkoły. Uzgadniamy z dziećmi pytanie kluczowe proponowanych zajęć (np.): Czy rośliny łąkowe różnią się od siebie? Uzgadniamy plan działania i zasady organizacji pracy. Przedstawiamy koszyki odkrywców oraz zawarte w nich wyposażenie (lupy, karty pracy etc.). Uzgodnienie kryteriów sukcesu zajęć Będziemy umieli nazwać 2 gatunki roślin łąkowych Sporządzimy zielnik roślin łąkowych złożony z 9 różnych gatunków Zielnik wykonamy wspólnie każdy uczeń, będzie miała wkład w jego realizację 6. Wspólne ustalenie zasad bezpieczeństwa Uzgadniamy z dziećmi zasady bezpieczeństwa w czasie dojścia do łąki i w czasie pracy, np.: Przestrzegamy zasad ruchu drogowego po chodniku idziemy prawą stroną, a w gdy go nie ma lewą stroną jezdni. Pracujemy wyłącznie na tej części łąki, która zostanie oznaczona patykami wbitymi w ziemię. Stosujemy się do poleceń nauczyciela. 5

6 Nie hałasujemy i nie rozmawiamy zbyt głośno. Nie zaśmiecamy terenu, opakowania np. po prowiancie zabieramy ze sobą. Nie niszczymy przyrody. Nie wyrywamy roślin. Nie bierzemy do ust żadnych roślin ponieważ mogą być one szkodliwe dla naszego zdrowia. Nie zbieramy rzeczy niebezpiecznych np. szkieł, kawałków metali, ostrych przedmiotów. Każdą niebezpieczną sytuację zgłaszamy nauczycielowi. Zajęcia terenowe 7. Wyjście na łąkę Bezpieczne przejście ze szkoły na łąkę. 8. Zapoznanie uczniów z terenem do obserwacji Teren obserwacji prowadzonej na łące jest ograniczony do wybranej przez nas powierzchni. Jego granice oznaczamy za pomocą patyków wbitych w ziemię i ew. oznaczonych taśmami ostrzegawczymi. Umawiamy się z dziećmi, że nie będą przekraczać tych granic (patrz: zasady bezpieczeństwa). Prosimy dzieci, by samodzielnie oceniły, czy na terenie przeznaczonym do obserwacji nie ma miejsc, lub obiektów stwarzających dla nich jakieś zagrożenie. 9. Zabawa Ile tu kształtów? Przedstawiamy dzieciom wzornik kształtów (Załącznik nr 2). Ich zadaniem jest odnaleźć na łące liście, których kształty odpowiadają kształtom przedstawionym na wzorniku. Dzieci znoszą swoje znaleziska, segregują je wg kształtów i gromadzą je na wzorniku tworząc zbiory. Naszym celem jest znalezienie liści reprezentujących wszystkie kształty wzornika. 11. Koktajl zapachów 1. Rozdajemy dzieciom kubki plastikowe i prosimy, by zebrali do nich małe fragmenty roślin, ściółki lub próbki gleby. Prosimy, by przed wrzuceniem do pojemnika roztarli próbki w palcach i poznali ich specyficzny zapach, a następnie stworzyli swoje własne, niepowtarzalne kompozycje zapachowe, rozcierając zawartość kubka patykiem Następnie ustawiamy grupę w kręgu. Każde dziecko stara się zapamiętać swój własny zapach potem podają swój kubek osobie z prawej strony Z zamkniętymi oczyma wąchamy każdą kolejną próbę, aż wśród podawanych im kolejno do wąchania kompozycji znajdą swoją własną. 12. Prowadzenie obserwacji 1. Dzieci pracują w 3 osobowych grupach. Każda grupa otrzymuje 3 Karty pracy. 2. Dzieci otrzymują Karty pracy (Załącznik nr 3). Pierwszym zadaniem jest znalezienie na łące rośliny wskazanej na ilustracji. W razie potrzeby możemy wykorzystać atlas roślin łąkowych (załącznik nr 4). 3. Dzieci korzystają z kart pracy (Załącznik nr 3). Wklejają do nich wizytówkę swojej rośliny. Następnie: Określają kolor kwiatów 6

7 Określają kształt liści Sprawdzają dotykiem czy liście są grube i sztywne czy cienkie i elastyczne, oraz czy są gładkie czy są pokryte włoskami 4. Każda grupa sporządza 3 karty Zielnika roślin łąkowych, wklejając liść/okaz do karty pracy (Załącznik nr 3). Po powrocie do klasy otrzymaną kartę zielnikową wkładamy między gazety i przyciskamy książkami i suszymy 2-3 dni. 13. Trawy na wietrze Dzieci odgrywają ruch traw na wietrze. Modulując natężenie głosu lub dźwięku gwizdka sugerujemy dzieciom zmiany siły wiatru dzieci reagują na to intensywniejszymi ruchami. Możemy też poprosić dzieci o wyobrażenie sobie, że są trawami wysokimi jak trzciny, lub niskimi. 14. Powrót do klasy Bezpieczne przejście z łąki do szkoły. Podsumowanie 1. Prezentacja wyników obserwacji przez grupy i podsumowanie zajęć. Wszystkie dzieci prezentują wyniki swojej pracy wystawa kart zielnikowych. Następuje omówienie wyników. 2. Podsumowanie. Dzieci samodzielnie oceniają czy ich grupa spełniła wszystkie kryteria sukcesu zajęć. Grupa ocenia także efektywność swojej pracy jako zespołu. Wszystkie negatywne oceny staramy się przekuć na wnioski dotyczące jak lepiej i bardziej skutecznie wykonywać zadania oraz jak skuteczniej współpracować. 3. Utrwalenie zebranej wiedzy i doświadczeń. Gra w Memory łąkowe (Załącznik nr 5). 7

8 8

9 Łąki bywają różne Załącznik nr 1 9

10 10

11 Kształty bywają różne Załącznik nr 2 11

12 Wizytówki roślin łąkowych Załącznik nr 3 Mniszek lekarski Bodziszek łąkowy Jaskier rozłogowy Koniczyna łąkowa 12

13 Babka lancetowata Kuklik zwisły Przetacznik ożankowaty Krwawnik pospolity 13

14 Marchew zwyczajna Starzec wiosenny 14

15 Karta zielnika babka zwyczajna Załącznik nr 4 Tu wklej wizytówkę swojej rośliny Tu wklej liść WŁAŚCIWOŚCI ROŚLINY Wskaż właściwy kolor KWIATU Wskaż właściwy kształt LIŚCIA Czy LIŚĆ w dotyku jest: Żółty TAK / NIE TAK / NIE Gruby / sztywny TAK / NIE wąski Czy? Biały TAK / NIE TAK / NIE Cienki / miękki TAK / NIE okrągły Czerwony TAK / NIE TAK / NIE Gładki TAK / NIE lancetowata Czy? Niebieski TAK / NIE TAK / NIE Pokryty włoskami TAK / NIE pierzasty 15

16 Atlas roślin łąkowych Załącznik nr 5 Rogownica polna Babka lancetowata Marchew zwyczajna Trybula pospolita Biedrzeniec Krwawnik 16

17 Nawłoć pospolita Tojeść pospolita Groszek Mniszek lekarski Pięciornik 17

18 Jaskier Starzec wiosenny Podbiał Szczaw Rzeżucha 18

19 Przytulia Koniczyna Jasnota purpurowa Kuklik Jaskier Ostrożeń 19

20 Przetacznik Bodziszek łąkowy Tymotka Wiechlina Mietlica Kupkówka 20

21 Karty do gry,,memory- Rośliny łąkowe Załącznik nr 6 Bodziszek Bodziszek Kupkówka Kupkówka Rzeżucha Rzeżucha 21

22 Mniszek lekarski Mniszek lekarski Krwawnik Krwawnik Koniczyna Koniczyna 22

23

24