WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA GIMNAZJUM PIERWSZY SEMESTR

Podobne dokumenty
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE. Pierwsze półrocze, rozdział I i II Opis wymagań na poszczególne oceny:

Kryteria oceniania z wiedzy o społeczeństwie w klasie II. Semestr I. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

WYMAGANIA EDUKACYJNE WOS KLASA I

KRYTERIA OCENIANIA III ETAP EDUKACYJNY WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

WYMAGANIA NA EGZAMIN POPRAWKOWY

Wymagania edukacyjne z Wiedzy o społeczeństwie zostały opracowane w oparciu o:

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Kryteria oceniania z wiedzy o społeczeństwie w klasie III Opracowała Jolanta Łukaszewska Semestr I

Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z wiedzy o społeczeństwie dla klasy II

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE MODUŁ WYCHOWANIE OBYWATELSKIE I WYCHOWANIE DO AKTYWNEGO UDZIAŁU W ŻYCIU GOSPODARCZYM

Szkoły ponadgimnazjalne, PODSTAWA PROGRAMOWA. Cele kształcenia wymagania ogólne

Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z wiedzy o społeczeństwie dla klasy II

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA VIII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA / WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Wymagania edukacyjne z przedmiotu wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum w klasie III

OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE W KLASIE III GIMNAZJUM

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych

Uczeń zna główne punkty programu nauczania dla klasy 1. oraz podstawy PSO

WYMAGANIA EDUKACYJNE WOS CZĘŚĆ I Temat lekcji

Kryteria oceniania z wiedzy o społeczeństwie w klasie II Opracowała Jolanta Łukaszewska Semestr I. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE PLAN WYNIKOWY dla klasy II gimnazjum

KLASA II GIMNAZJUM. Rozdział I Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej. Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca

1 Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro. Część 2 2

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z wiedza o społeczeństwie w klasie III gimnazjum

Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum seria Dziś i jutro Część 2

Wymagania edukacyjne dla przedmiotu WOS z wykładowym językiem angielskim.

Wymagania na poszczególne stopnie szkolne WoS kl. III gimnazjum

Ocena niedostateczna pomimo pomocy nauczyciela nie potrafi się wypowiedzieć

wyjaśnia, co to znaczy, że

Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie. Klasa II gimnazjum. Ocena celująca

1 Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro. Część 2

Wymagania z przedmiotu Wiedza o społeczeństwie w Gimnazjum w Dziadowej Kłodzie w klasie III

Lekcja 2: Co może Prezydent?

Wymagania na ocenę dostateczną Uczeń: Wymagania na ocenę dobrą Uczeń:

Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG

Rozdział Temat lekcji l.godz. Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Parlament, prezydent, rząd i sądy.

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

1 Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro. Część 2

Plan wynikowy z wiedzy o społeczeństwie poziom podstawowy na rok szkolny 2016/2017 dla klasy I a

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WOS KL.2 Lp Temat lekcji. Cele nauczania Uczeń powinien wiedzieć (umieć),rozumieć. 1. Czego będziemy się uczyć w klasie II?

Rozdział I: System polityczny państwa polskiego. - wyjaśnia terminy:

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA III.

Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:

WYMAGANIA EDUKACYJNE

Tematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy.

2.2 Poznajcie mnie autoprezentacja mocnych stron

KATALOG WYMAGAŃ NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Z PRZEDMIOTU WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE W GIMNAZJUM DO PROGRAMU NAUCZANIA KSZTAŁCENIE OBYWATELSKIE W SZKOLE SAMORZĄDOWEJ (KOSS),

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZAKRES PODSTAWOWY. KLASA I LO i II T

Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie dla klasy III gimnazjum

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA

Zespół Szkół im Jarosława Iwaszkiewicza w Sochaczewie

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

KOSS autorzy; Alicja Pacewicz, Tomasz Merta, Sylwia Żmijewska- Kwiręg Rok szkolny 2015/16

WYMAGANIA EDUKACYJNE GIMNAZJUM

Kryteria oceniania z Podstaw przedsiębiorczości dla klas I LO i I i II TE

Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych rocznych ocen klasyfikacyjnych z wiedzy o społeczeństwie dla klasy I

Plan wynikowy z Wiedzy o społeczeństwie dla II klasy gimnazjum na rok szkolny 2017/ Bliżej świata

Klasa III. uczeń na ocenę: dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą

Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie dla klasy III gimnazjum.

Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla II klasy gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro Część 1/Część 2

Wymagania z WOS klasa III gimnazjum Bliżej świata

Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra. Dział: Człowiek w społeczeństwie

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Wymagania ponadpodst. ( 4, 5) ISTOTA FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI RYNKOWEJ. postaw dla

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE KL. III OCENA CELUJĄCA OCENA NIEDOSTATECZNA

Wymagania edukacyjne z przedmiotu wiedza o społeczeństwie dla klas pierwszych. Poziom podstawowy. XXXV LO im. Bolesława Prusa w Warszawie

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z wiedzy o społeczeństwie dla klasy II

Spis treści. Spis treści. Spis treści

Wymagania na oceny z wiedzy o społeczeństwie w klasie drugiej i trzeciej w Publicznym Gimnazjum w Albigowej

Klasa V Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. F. Parnella wymagania edukacyjne ;rok szkolny 2015/2016 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY WOS -klasa druga gimnazjum

EGZAMIN MATURALNY 2012 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY

Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie w klasie II i III wg programu WSiP

Wiedza o Społeczeństwie wymagania edukacyjne dla klasy III

ZAGADNIENIA I WYMAGANIA DLA UCZNIÓW KL.I LO PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ SEMESTR I /II

EGZAMIN MATURALNY 2012 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY

POZIOMY WYMAGAŃ WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA III GIMNAZJUM podręcznik Bliżej Świata

Rozkład materiału do podręcznika Bliżej świata Wydawnictwa Nowa Era i PWN dla klasy II gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018 (30 godzin w roku szkolnym)

PLAN WYNIKOWY CZĘŚĆ I

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA II

Plan wynikowy z Wiedzy o społeczeństwie dla klasy III gimnazjum na rok szkolny 2017/2018 Bliżej świata

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE. WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Moduł: Wychowanie obywatelskie

BADANIE DIAGNOSTYCZNE

Uczeń znajduje i wykorzystuje informacje na temat życia publicznego; wyraża. własne zdanie w wy branych sprawach publicznych i uzasadnia je; jest

Dział I : System Polityczny Państwa Polskiego

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA. z wiedzy o społeczeństwie

Demokracja ma swój początek w Starożytnej Grecji. Słowo pochodzi z języka greckiego od słów demos, co znaczy lud oraz kratos władza.

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z wiedzy o społeczeństwie dla klas I. /nowa podstawa programowa/

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE SZKOŁA PODSTAWOWA VIII KLASA (2 GODZINY)

Wymagania edukacyjne klasa II

Wiedza o społeczeństwie branżowa szkoła I stopnia

Wymagania na poszczególne oceny WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA III 2012/2013. Piotr Szlachetko

Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla III klasy gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro część 2 - wymagania na poszczególne oceny

WYMAGANIA EDUKACYJNE WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA 8

WYMAGANIA EDUKACYJNE WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA 8 ROK SZKOLNY 2018/2019

Szczegółowe wymagania edukacyjne w klasie II (nowa podstawa programowa)

WYMAGANIA EDUKACYJNE

Transkrypt:

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA GIMNAZJUM PIERWSZY SEMESTR -wymienia różne źródła informacji oraz wskazuje przykładowe opinie i fakty -rozpoznaje jedną z metod podejmowania decyzji (drzewo decyzyjne, consensus, decyzja lidera) -zna przykładowe rodzaje grup -wie, kim jest obywatel -określa swoje obowiązki -wie, co to jest SU -zna nazwy gminy, powiatu województwa w którym mieszka oraz wie, kto stoi na czele gminy - wie kim jest obywatel w sensie formalnym -wymienia przykładowe mass media -określa źródła informacji, wyjaśnia pojęcia perswazja, propaganda, manipulacja oraz odróżnia opinie od faktów -zna trzy sposoby podejmowania decyzji (drzewo decyzyjne, consensus, decyzja lidera) -wyraża swoje zdanie -określa rodzaje grup -wie, co to jest SU i jakie ma zadania -wie, co to jest gmina, powiat, województwo oraz zna organy ich władzy -zna wybrane metody wpływania na władze samorządowe (list do radnego, petycja, pikieta, referendum, demonstracja) - wie kim jest obywatel w sensie formalnym, podaje przykłady uprawnień i obowiązków wynikających z polskiego obywatelstwa -wie, jakimi metodami można zbadać opinię społeczeństwa -analizuje zdobyte informacje, wyjaśnia pojęcia perswazja, propaganda, manipulacja oraz wyszukuje w tekście opinie i fakty -zna i opisuje trzy sposoby podejmowania decyzji (drzewo decyzyjne, consensus, decyzja lidera)

-wyraża i argumentuje swoje zdanie -rozróżnia rodzaje grup, podaje ich przykłady -wie, co to jest ordynacja wyborcza -opisuje przykładowe działania prowadzone przez SU -zna zadania gminy, powiatu, województwa oraz zna organy ich władzy -zna metody wpływania na władze samorządowe (list do radnego, petycja, pikieta, referendum, demonstracja) -wymienia cechy charakterystyczne dla regionu Dolny Śląsk - wie kim jest obywatel w sensie formalnym, podaje przykłady uprawnień i obowiązków wynikających z polskiego obywatelstwa, wymienia cechy dobrego obywatela -charakteryzuje metody badania opinii publicznej (sondaż, ankieta) -wyszukuje w tekście opinie i fakty oraz samodzielnie podaje ich przykłady -analizuje i interpretuje zdobyte informacje, wyjaśnia pojęcia perswazja, propaganda, manipulacja -wyraża i argumentuje swoje zdanie oraz dokonuje kontrargumentacji -zna, opisuje i stosuje trzy metody podejmowania decyzji (drzewo decyzyjne, consensus, decyzja lidera) -metodą negocjacji rozwiązuje przykładowe konflikty -określa rodzaje grup, podaje ich przykłady -określa zawartość ordynacji wyborczej i opisuje zasady przeprowadzania wyborów -przedstawia zasady wyboru i działalności SU -zna zadania gminy, powiatu, województwa, organy ich władzy, sposób powoływania -opisuje metody wpływania na władze samorządowe (list do radnego, petycja, pikieta, referendum, demonstracja) i redaguje poprawnie list do radnego -charakteryzuje region dolnośląski na podstawie określonych zjawisk, przykładów - wie kim jest obywatel w sensie formalnym, podaje przykłady uprawnień i obowiązków wynikających z polskiego obywatelstwa, wymienia cnoty obywatelskie -wymienia i charakteryzuje wartości demokratyczne oraz przedstawia sytuacje w których są one w konflikcie oraz dokonuje rozwiązania przykładowych sytuacji konfliktowych -podaje różnice między metodami badania opinii publicznej przygotowuje i analizuje przykładowe sondaże lub ankiety

DRUGI SEMESTR -wypisuje z konstytucji wskazane informacje o prezydencie, rządzie, parlamencie; kto sprawuje urząd prezydenta w państwie -podaje przykłady norm: prawnych, moralnych, religijnych i obyczajowych -wie, co to jest sąd, kim jest prokurator i adwokat -wie, na czym polega zasada trójpodziału władzy -określa ustrój polityczny i formę rządów Polski -wymienia przykładowe wartości demokratyczne -wyszukuje wskazane informacje o rozwoju demokracji lub ustroju RP -wymienia przykładowe cechy patrioty -wie, co to jest konstytucja -wymienia przykładowe prawa człowieka i prawa dziecka -wymienia przykładowe prawa mniejszości narodowych -zna najważniejszy dokument określający prawa człowieka w Polsce lub na świecie -wypisuje z konstytucji obowiązki obywateli -wie, co to jest Konwencja o Prawach Dziecka -rozwija skróty: PZPR, PRL -wie, co to jest związek zawodowy -podaje przykłady partii politycznych - wie kto sprawuje urząd prezydenta i premiera w państwie - wyszukuje i wypisuje z konstytucji wskazane informacje o prezydencie, rządzie, parlamencie; kto -na podstawie schematu opisuje drogę ustawy -podaje przykłady norm: prawnych, moralnych, religijnych i obyczajowych -wie, co to jest sąd, kim jest prokurator i adwokat, powód i pozwany -na przykładzie Polski przedstawia zasadę trójpodziału władzy -określa ustrój polityczny, ekonomiczny i formę rządów Polski i innego wybranego Państwa -wymienia wartości demokratyczne -wyszukuje informacje o rozwoju demokracji lub ustroju RP -wymienia cechy patrioty -wie, co to jest konstytucja -wie, co to są prawa człowieka, wymienia przykładowe prawa człowieka i prawa dziecka -wymienia przykładowe prawa mniejszości narodowych

-zna najważniejszy dokument określające prawa człowieka w Polsce i na świecie -wyszukuje i wypisuje z konstytucji obowiązki obywateli -wie, co to jest Konwencja o Prawach Dziecka -rozwija skróty: PZPR, PRL -wie, co to jest związek zawodowy, po co działa -wie, co to jest partia polityczna, podaje przykłady partii politycznych - zna kompetencje prezydenta, rządu, parlamentu, wie gdzie można znaleźć o nich informacje, kto powołuje te organy władzy, jak funkcjonują: kto sprawuje ważne urzędy w państwie -na podstawie schematu opisuje drogę ustawy i działania poszczególnych organów -podaje rodzaje i przykłady norm -wymienia rodzaje sądów, typy kodeksów, osoby biorące udział w procesie karnym i cywilnym (np. w grze symulacyjnej budżet domowy ) -określa ustrój polityczny, ekonomiczny i formę rządów wybranych państw -wymienia i charakteryzuje wartości demokratyczne -zna początki tworzenia demokracji (najważniejsze postacie, dokumenty) -wyszukuje informacje o rozwoju demokracji i ustroju RP -wie, co to jest patriotyzm -wie, co to jest konstytucja i jaką role pełni w państwie -wie, co to są prawa człowieka i prawa dziecka, określa ich rodzaje i przykłady -wymienia prawa mniejszości narodowych -zna najważniejsze dokumenty określające prawa człowieka -wyszukuje w konstytucji obowiązki obywateli i je określa -wie, co to jest Konwencja o Prawach Dziecka -wie, co to jest PZPR, PRL -zna zasady działania związków zawodowych -wie, co to jest partia polityczna, podaje partie działające w Polsce - zna kompetencje prezydenta, rządu, parlamentu, wie gdzie można znaleźć o nich informacje, kto powołuje te organy władzy, jak funkcjonują: kto sprawuje ważne urzędy w państwie jakie aktualne problemy dotyczące władzy omawiają media -opisuje drogę ustawy i działania poszczególnych organów -podaje rodzaje i przykłady norm -charakteryzuje rodzaje sądów, typy kodeksów, osoby biorące udział w procesie karnym i cywilnym -zna i charakteryzuje początki tworzenia demokracji (dokonania najważniejszych postaci, dokumenty) -wyszukuje i prezentuje informacje o rozwoju demokracji i ustroju RP

-wie, co to jest patriotyzm, kogo dzisiaj można nazwać patriotą -wie, co to jest konstytucja i jaką role pełni w państwie, zna i przedstawia historię polskich konstytucji -analizuje i interpretuje zdobyte informacje -wyraża i argumentuje swoje zdanie oraz dokonuje kontrargumentacji -wie, co to są prawa człowieka i prawa dziecka, określa ich rodzaje i wymienia określone prawa -wymienia prawa mniejszości narodowych oraz charakteryzuje ich przestrzeganie na wybranym przykładzie -zna i charakteryzuje najważniejsze dokumenty określające prawa człowieka -wyszukuje w konstytucji obowiązki obywateli, charakteryzuje je -wie, co to jest Konwencja o Prawach Dziecka (po wyszukaniu na jej temat, samodzielnie, informacji) -charakteryzuje PZPR, PRL -zna zasady działania związków zawodowych, podaje ich przykłady -wie, co to jest partia polityczna, podaje partie działające w Polsce, ich liderów, wyszukuje w mediach informacje o programach, działalności TRZECI SEMESTR -przy pomocy nauczyciela określa czym jest budżet -wie, co to jest bezrobocie (np. w grze symulacyjnej budżet domowy ) -rozróżnia przykładowe dobra i usługi -wie, co to jest podaż, popyt -podaje przykładowe zadania banków; wyjaśnia skrót NBP -wie co to są podatki i kto je musi płacić -wymienia przykładowe filary gospodarki wolnorynkowej -zapisuje, co to jest inflacja -wie, co to jest CV i list motywacyjny -wie, co to jest budżet -wie, kto jest uznawany za bezrobotnego oraz jakimi metodami władze walczą z bezrobociem -wie, co to jest region

-rozróżnia dobra i usługi, wie, co to jest rynek, cena -wie, co to jest podaż, popyt -wie, co to jest bank i podaje przykładowe zadania banków; wyjaśnia skrót NBP i podaje wybrane zadania NBP -wie co to są podatki, podaje ich przykłady i wyjaśnia, kto je musi płacić -wymienia filary gospodarki wolnorynkowej -wie, co to jest inflacja -wie, co to jest CV i list motywacyjny, zna zasady zachowania się w czasie rozmowy kwalifikacyjnej -określa, co zawiera budżet gminy -wie, czy jest bezrobocie, jakimi metodami władze walczą z bezrobociem czym zajmuje się PUP - wie, co to są: dobra, usługi, cena -charakteryzuje podaż, popyt -wie, co to jest bank i podaje zadania banków; charakteryzuje działalność NBP -wyjaśnia, czym są podatki, jakie są ich rodzaje, czym jest progresja podatkowa, na co przeznaczane są podatki -opisuje filary gospodarki wolnorynkowej -wie, czym charakteryzuje się inflacja, ile wynosi w Polsce -przedstawia zasady pisania CV i listu motywacyjnego oraz zachowania się w czasie rozmowy kwalifikacyjnej -wyszukuje i prezentuje informacje o stanie bezrobocia w gminie, powiecie, województwie oraz sposobach działania władz -przedstawia zasady tworzenia oraz zawartość przykładowego budżetu gminy (np. w grze symulacyjnej budżet domowy ) -wie, co to są: dobra, usługi (podaje ich przykłady), cena, rynek -charakteryzuje podaż, popyt, wyznacza cenę równowagi -wie, co to jest bank i podaje rodzaje i zadania banków (zbiera o nich informacje w mediach); charakteryzuje działalność NBP -charakteryzuje system podatkowy w Polsce oraz rodzaje podatków -opisuje filary gospodarki wolnorynkowej na przykładach z życia gospodarczego Polski -wie, co to jest inflacja, zna jej przykłady z historii, zbiera i przedstawia informacje z mediów dotyczące inflacji i jej skutków -przedstawia zasady pisania CV i listu motywacyjnego (i ich przykłady) oraz zachowania się w czasie rozmowy kwalifikacyjnej

CZWARTY SEMESTR -wyjaśnia skróty ONZ, NATO, UE; wie, kiedy Polska wstąpiła do UE -wymienia przykładowe problemy globalne współczesnego świata -wie, czym są: ONZ, NATO, UE wyszukuje informacje na ich temat -wymienia problemy globalne współczesnego świata -wyjaśnia zadania i cele : ONZ, NATO, UE po wyszukaniu informacji na ich temat -charakteryzuje wybrany problem globalny współczesnego świata -określa zadania, cele, role, działalność, organizację i funkcjonowanie : ONZ, NATO, UE po wyszukaniu informacji na ich temat -charakteryzuje problemy globalne współczesnego świata