Rada Unii Europejskiej Bruksela, 8 grudnia 2016 r. (OR. en)

Conseil UE Rada Unii Europejskiej Bruksela, 8 grudnia 2016 r. (OR. en) 15370/16 LIMITE PUBLIC ELARG 120 COWEB 149 NOTA Od: Prezydencja Do: Rada Nr poprz. dok.: 14837/1/16 REV 1 ELARG 115 COWEB 141 Nr dok. Kom.: 14302/16 ELARG 101 COWEB 129 Dotyczy: ROZSZERZENIE ORAZ PROCES STABILIZACJI I STOWARZYSZENIA Projekt konkluzji Rady W ramach przygotowań do posiedzenia Rady do Spraw Ogólnych, które ma się odbyć 13 grudnia 2016 r., delegacje otrzymują projekt konkluzji Rady, w wersji przygotowanej przez prezydencję po dyskusjach na forum Komitetu Stałych Przedstawicieli. Tekst zostaje przekazany Radzie do analizy z myślą o jego przyjęciu. 15370/16 mo/ako/as 1 DGC 2A LIMITE PL

ZAŁĄCZNIK RADA DO SPRAW OGÓLNYCH PROJEKT KONKLUZJI RADY W SPRAWIE ROZSZERZENIA ORAZ PROCESU STABILIZACJI I STOWARZYSZENIA 1. Rada przyjmuje do wiadomości komunikat Komisji z dnia 9 listopada 2016 r. w sprawie polityki rozszerzenia UE, sprawozdania dotyczące Turcji, Czarnogóry, Serbii, byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii, Albanii, Bośni i Hercegowiny oraz Kosowa *, a także wnioski i zalecenia zawarte w tych dokumentach. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że Komisja rozszerzyła swoje nowe metody i jeszcze bardziej ujednoliciła proces opracowywania sprawozdań. 2. Mając na uwadze ogólnie trudną sytuację, Rada potwierdza swoje zaangażowanie na rzecz rozszerzenia, które pozostaje jedną z głównych polityk Unii Europejskiej, zgodnie z odnowionym konsensusem w sprawie rozszerzenia zatwierdzonym przez Radę Europejską w dniach 14 15 grudnia 2006 r. i z konkluzjami Rady z 15 grudnia 2015 r. Rozszerzenie to inwestycja służąca zapewnieniu pokoju, demokracji, dobrobytu, bezpieczeństwa i stabilności w Europie. Rada w dalszym ciągu przywiązuje ogromną wagę do wiarygodności procesu rozszerzenia, która nadal jest warunkiem utrzymania tempa reform. Rada zachęca partnerów, by wykazali się odpowiedzialnością i wprowadzili niezbędne reformy w interesie swoich społeczeństw. Zgodnie z agendą z Salonik Rada przypomina o zdecydowanym poparciu UE dla europejskiej perspektywy Bałkanów Zachodnich. Turcja jest nadal jednym z kluczowych partnerów w wielu dziedzinach. Pełne poszanowanie podjętych zobowiązań oraz warunków ustalonych podczas negocjacji akcesyjnych pomoże w pełni rozwinąć potencjał stosunków UE Turcja. * Użycie tej nazwy nie wpływa na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244/1999 oraz z opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa. 15370/16 mo/ako/as 2

3. Zgodnie z poprzednimi konkluzjami Rady i z uwzględnieniem politycznych kryteriów kopenhaskich oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia, które nadal będą stanowić wspólne ramy stosunków z krajami Bałkanów Zachodnich, Rada potwierdza, że konieczne jest zgodnie z odnowionym konsensusem w sprawie rozszerzenia stosowanie sprawiedliwych i rygorystycznych warunków oraz zasady indywidualnych osiągnięć, oraz zapewnienie unijnej zdolności w odniesieniu do wszystkich jej aspektów do przyjęcia nowych członków. 4. Rada przypomina o znaczeniu komunikacji strategicznej w zapewnianiu poparcia społecznego dla korzyści i obowiązków związanych z rozszerzeniem; jednocześnie należy przeciwdziałać dezinformacji. Rada podkreśla, że partnerzy z Bałkanów Zachodnich i Turcji są odpowiedzialni za przedstawianie jasnych informacji o wspomnianych korzyściach i obowiązkach, jak również o unijnych wartościach i perspektywach. Kluczowe znaczenie ma również stałe zaangażowanie UE i państw członkowskich w realizację skuteczniejszej polityki komunikacji publicznej skierowanej zarówno do obywateli tego regionu, jak i obywateli UE. Rada z zadowoleniem odnotowuje dalsze prace w zakresie komunikacji strategicznej na Bałkanach Zachodnich i w Turcji realizowane przez Komisję i ESDZ polegające na zintensyfikowaniu wysiłków i działań oraz oczekuje ich kontynuacji, zwłaszcza poprzez efektywne wykorzystanie istniejących narzędzi. 5. Rada z zadowoleniem odnotowuje stałe wysiłki Komisji, by bardziej skupić się na najważniejszych reformach na wczesnym etapie procesu, w szczególności w odniesieniu do praworządności, praw podstawowych, rozwoju gospodarczego i konkurencyjności oraz wzmocnienia demokratycznych instytucji i reformy administracji publicznej. We wszystkich tych dziedzinach należy zadbać o rzetelne wyniki we wdrażaniu reform umożliwiające osiągnięcie wymiernych rezultatów. Praworządność jest jedną z podstawowych wartości, na których opiera się UE; jest też centralnym elementem procesu rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia. Wciąż utrzymują się istotne trudności w realizacji reformy sądownictwa mającej zagwarantować jego bezstronność, niezawisłość i skuteczność oraz w walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną, jak również w zapewnianiu ochrony praw podstawowych, w tym praw osób należących do mniejszości, w zapewnianiu niedyskryminacyjnego traktowania mniejszości narodowych oraz w zwalczaniu dyskryminacji słabszych grup społecznych, takich jak Romowie, oraz lesbijki, geje, osoby biseksualne, transpłciowe i interseksualne. Zagadnienie wolności słowa i wolności mediów nadal stanowi szczególnie poważny problem, którym należy się pilnie zająć w sposób zdecydowany i skuteczny. Ponadto konieczne są dodatkowe działania na rzecz zapewnienia równości płci i poszanowania praw kobiet. Pluralistyczny dialog polityczny jest nadal podstawowym warunkiem właściwego funkcjonowania instytucji demokratycznych; konieczne są również dalsze postępy w zakresie reformy administracji publicznej, w tym jej odpolitycznienia. Wzmocnienie roli organizacji społeczeństwa obywatelskiego ma zasadnicze znaczenie. 15370/16 mo/ako/as 3

6. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że Komisja zwraca szczególną uwagę na kryteria gospodarcze i że sytuacja w tej dziedzinie stopniowo poprawia się. To nowe podejście, lepiej dostosowane do programów reform gospodarczych, pomaga określić bardziej jednoznaczne wytyczne w celu zagwarantowania trwałego rozwoju gospodarczego. Reformy gospodarcze i wzmocnienie praworządności przynoszą wzajemnie wzmacniające się korzyści. Konieczne są dalsze wysiłki, by sprostać poważnym wyzwaniom strukturalnym i usprawnić zarządzanie gospodarcze, zwiększyć konkurencyjność, poprawić otoczenie biznesu i klimat dla inwestycji, pobudzić wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy, z zapewnieniem dobrych perspektyw dla młodzieży. 7. Stosunki dobrosąsiedzkie i współpraca regionalna to zasadnicze elementy procesu rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia. Rada z zadowoleniem przyjmuje pozytywne zmiany we współpracy regionalnej w Europie Południowo-Wschodniej i w regionie Bałkanów Zachodnich, w szczególności postępy w zakresie jakości sieci połączeń w obrębie regionu i połączeń z UE, m.in. w realizacji programu działań w sprawie jakości sieci połączeń, a także wysiłki mające na celu zapewnienie większej spójności między różnymi inicjatywami regionalnymi. W pełni popiera konstruktywne inicjatywy i struktury, które wzmacniają współpracę regionalną obejmującą wszystkie strony. Rada zachęca do dalszych działań na rzecz wyjaśnienia zaszłości oraz przyspieszenia procesu pojednania, m.in. poprzez propagowanie klimatu tolerancji. Należy unikać wypowiedzi i działań, które mogłyby negatywnie wpływać na stosunki dobrosąsiedzkie i pokojowe rozwiązywanie sporów. Ponadto potrzebne są stałe starania w celu zapewnienia, że nierozstrzygnięte spory dwustronne nie będą miały negatywnego wpływu na proces przystąpienia. Rada przypomina o potrzebie dalszego rozpatrywania bez dyskryminacji spraw dotyczących zbrodni popełnionych w czasie wojny domowej, zajęcia się kwestią bezkarności, zapewnienia rozliczalności, w tym poprzez konstruktywną współpracę regionalną, pełną współpracę z MTKJ i wyspecjalizowanymi izbami oraz wspieranie ich prac. Nierozstrzygnięte spory i kwestie powinny zostać rozwiązane zgodnie z prawem międzynarodowym i ustalonymi zasadami, w tym z umową w sprawie kwestii następstwa prawnego. 15370/16 mo/ako/as 4

8. Uznając w szczególności znaczenie liberalizacji reżimu wizowego dla obywateli, Rada zachęca jednak Komisję, by również za pomocą swojego mechanizmu monitorowania nadal bacznie kontrolowała wprowadzanie wszystkich ustalonych warunków liberalizacji reżimu wizowego. Przypominając, że w tym kontekście może mieć zastosowanie ogólna klauzula ochronna, która jest właśnie poddawana przeglądowi, Rada wzywa właściwe władze do zintensyfikowania wysiłków w celu poradzenia sobie z napływem ewidentnie bezzasadnych wniosków o azyl. 9. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że w globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej dostrzeżono istotną rolę polityki rozszerzenia. 10. Rada podkreśla, że coraz ważniejsze staje się dalsze pogłębianie współpracy w kwestiach polityki zagranicznej, i oczekuje, że poszczególne kraje będą stopniowo przyłączać się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, w szczególności w sytuacjach, gdy zagrożone są istotne wspólne interesy, np. polityki w zakresie środków ograniczających. 11. Terroryzm i radykalizacja postaw nadal stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa w UE i w całym regionie. Zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z dnia 18 grudnia 2015 r. Rada przypomina, jak ważne są zewnętrzny wymiar unijnej walki z terroryzmem oraz dalsze pogłębienie współpracy z Turcją i krajami Bałkanów Zachodnich w zakresie zwalczania terroryzmu; chodzi tu zwłaszcza o walkę z zagranicznymi bojownikami terrorystycznymi, finansowanie terroryzmu, zwalczanie i zapobieganie radykalizacji, wzmocnione kontrole graniczne i nielegalny handel bronią palną. W tym względzie konieczne są również dalsze wysiłki w walce z przestępczością zorganizowaną, w szczególności pod kątem rozbijania zorganizowanych grup przestępczych i przeciwdziałania praniu pieniędzy, w tym nielegalnych przepływów pieniężnych. Rada apeluje do partnerów, by wzmocnili środki prawne i operacyjne we wszystkich tych dziedzinach, w szczególności poprzez lepsze wykorzystanie istniejących baz danych i poprawę wymiany informacji. 15370/16 mo/ako/as 5

12. Rada wyraża uznanie dla Turcji i krajów Bałkanów Zachodnich, zwłaszcza dla Serbii i byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii, za wysiłki i konstruktywną współpracę na rzecz rozwiązania kryzysu migracyjnego; działania te, a także realizacja ustaleń zawartych w oświadczeniu UE Turcja, przyniosły wyraźne rezultaty. By ustabilizować sytuację w sposób trwały, trzeba kontynuować realizację oświadczenia UE Turcja oraz dalej wspierać kraje partnerskie położone wzdłuż szlaku zachodniobałkańskiego. Konieczne są dalsze działania w celu zapewnienia zdolności administracyjnych i zdolności w zakresie egzekwowania prawa oraz w celu zwalczania przemytu migrantów. UE będzie nadal udzielać wsparcia finansowego i pomocy technicznej, aby zacieśnić współpracę w tej dziedzinie. 13. Rada przypomina o stałej pomocy finansowej i technicznej udostępnianej przez UE na cele procesu rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia, w szczególności w postaci Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II), ze szczególnym naciskiem na podstawowe priorytety i zwiększoną spójność między pomocą finansową a ogólnymi postępami we wdrażaniu strategii przedakcesyjnej, a także na zwiększenie wsparcia budżetowego, uszeregowanie projektów pod względem ważności i ich wyeksponowanie. Rada oczekuje na nadchodzący śródokresowy przegląd Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II) i zbliżającej się wypłaty premii za wyniki. 14. Rada odnotowuje, że Komisja planuje zmienić termin przedstawiania rocznego pakietu rozszerzeniowego, i zwraca się do Komisji o poinformowanie Rady o odnośnych modyfikacjach. UE i jej państwa członkowskie będą kontynuować współpracę z krajami Bałkanów Zachodnich i Turcją. 15370/16 mo/ako/as 6

ROZSZERZENIE TURCJA 15. Rada potwierdza, że stosunki UE z Turcją krajem kandydującym i jednym z kluczowych partnerów Unii mają dla niej duże znaczenie. UE podtrzymuje swoje zobowiązanie do kontynuowania otwartego dialogu i do współpracy z demokratyczną, pluralistyczną i stabilną Turcją w celu przezwyciężenia wspólnych wyzwań i osiągnięcia obopólnych korzyści z długotrwałego współdziałania w wielu istotnych dziedzinach. UE powinna pozostać punktem odniesienia dla reform politycznych i gospodarczych w Turcji w ramach procesu akcesyjnego. Turcja może udowodnić swoje zaangażowanie na rzecz tego procesu, szybciej spełniając kryteria i wymogi zawarte w ramach negocjacyjnych oraz wypełniając zobowiązania umowne wobec UE. 16. Rada z zadowoleniem przyjmuje dalsze pogłębienie współpracy między UE a Turcją w kilku najważniejszych obszarach będących dla obu stron przedmiotem zainteresowania i dziedziną wspólnych wyzwań; mowa tu m.in. o migracji, walce z terroryzmem, energetyce, gospodarce i handlu. Szerokie i spójne zaangażowanie strategiczne oraz regularny kompleksowy dialog polityczny prowadzony w ustalonych ramach, także na szczeblu ministrów, są kontynuowane. Te istotne kontakty stanowią uzupełnienie negocjacji akcesyjnych; Rada wyraża zatem gotowość, by dalej rozwijać współpracę z Turcją w ramach ustalonych struktur. Rada ponownie wzywa Turcję do stopniowego dostosowywania swoich działań do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, zgodnie z ramami negocjacyjnymi. 17. Próba zamachu stanu, do której doszło 15 lipca, była bezpośrednim atakiem na demokrację w Turcji. Rada przywołuje swoje konkluzje z 18 lipca 2016 r., w których niezwłocznie i zdecydowanie potępiła próbę zamachu stanu, wyraziła ubolewanie w związku z wysoką liczbą ofiar, zapewniła o solidarności z narodem tureckim oraz z zadowoleniem przyjęła wspólne stanowisko partii politycznych wyrażające wsparcie dla tureckiej demokracji. Rada potwierdza swoje pełne poparcie dla instytucji demokratycznych tego kraju i uznaje uzasadnioną potrzebę, by Turcja podjęła szybkie i proporcjonalne działania w obliczu tak poważnego zagrożenia. Niemniej jednak szeroka skala i zbiorowy charakter środków podjętych od czasu próby zamachu stanu, obejmujących m.in. powszechne zwolnienia, aresztowania i zatrzymania, budzą poważne obawy. 15370/16 mo/ako/as 7

18. Rada powtarza, że UE nadal oczekuje od Turcji jako kraju kandydującego że będzie przestrzegała najwyższych standardów w odniesieniu do demokracji, praworządności i poszanowania praw podstawowych. Rada jest szczególnie zaniepokojona stałym regresem, jeśli chodzi o niezawisłość i funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a także o wolność słowa. Turcja powinna pilnie zająć się wieloma poważnymi niedociągnięciami, problemami i nierozstrzygniętymi kwestiami przedstawionymi w sprawozdaniu Komisji i odwrócić obecne negatywne tendencje. Szczególny niepokój budzą ograniczenia i środki skierowane przeciwko dziennikarzom, pracownikom akademickim oraz obrońcom praw człowieka, jak również częste i nieproporcjonalne blokowanie stron internetowych i mediów społecznościowych. Są to obok innych środków i działań, takich jak aresztowanie kilku posłów do parlamentu tureckiego w następstwie uprzedniego uchylenia ich immunitetów bardzo niepokojące wydarzenia, które osłabiają praworządność, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, podważają demokrację parlamentarną i dialog w Turcji i prowadzą do coraz większej polaryzacji społeczeństwa tureckiego. Turcja powinna powstrzymywać się od wszelkich działań, które mogą przyczynić się do pogłębiania się różnic w państwach członkowskich UE. Rada przypomina, że zdecydowane odrzucenie kary śmierci jest jednym z podstawowych wymogów członkostwa w UE, a także elementem międzynarodowych zobowiązań Turcji, m.in. podjętych na podstawie europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC) i protokołu nr 13 do niej. Rada zachęca Turcję do współdziałania z Radą Europy, a także do dalszej współpracy z organami i instytucjami tej rady, łącznie z opublikowaniem sprawozdań europejskiego komitetu ds. zapobiegania torturom, i wzywa Turcję do sprawniejszego wykonywania wszystkich wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zgodnie z art. 46 EKPC. Ponadto Rada wzywa Turcję do ułatwienia międzynarodowego monitorowania procesów i procedur oraz podkreśla, że każdy ma prawo do rzetelnego procesu sądowego i domniemania niewinności. 15370/16 mo/ako/as 8

19. W czasach charakteryzujących się poważnymi problemami w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, włącznie z rosnącym zagrożeniem terroryzmem, który spowodował znaczną liczbę ofiar w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy, w dalszym ciągu kluczowe znaczenie mają: pogłębiony dialog polityczny oraz współpraca i partnerstwo między UE a Turcją. Turcja jest jednym z najważniejszych sojuszników światowej koalicji przeciwko Daiszowi. Rada potępia wszelkie ataki terrorystyczne i akty przemocy, do których doszło w Turcji, i potwierdza swoją solidarność z narodem tureckim. Rada deklaruje swoje stałe wsparcie i towarzyszy Turcji w jej walce z terroryzmem. Działania przeciw PKK, która znajduje się w sporządzanym przez UE i jej państwa członkowskie wykazie organizacji terrorystycznych, są uzasadnione, i tak jak wszystkie działania antyterrorystyczne muszą być w pełni zgodne z podstawowymi zasadami demokracji, prawami człowieka i prawem międzynarodowym. 20. Sytuacja w południowo-wschodniej części kraju wciąż stanowi dla Turcji jeden z najwyższej wagi problemów. Rada w dalszym ciągu apeluje o natychmiastowe zaprzestanie aktów przemocy i ataków terrorystycznych i zdecydowanie wzywa do powrotu do poszukiwania wiarygodnego politycznego zakończenia konfliktu obejmującego wszystkie strony i do prawdziwego dialogu politycznego, mającego na celu niezwłoczne znalezienie trwałego politycznego rozwiązania kwestii kurdyjskiej; ma to podstawowe znaczenie zarówno dla tureckiej demokracji, jak i dla stabilności w regionie. 21. Rada wyraża wielkie uznanie dla istotnych wysiłków Turcji związanych z przyjęciem i zaspokojeniem potrzeb około 3 milionów uchodźców, głównie z Syrii i Iraku. Z zadowoleniem odnotowuje udaną, pogłębioną współpracę między UE a Turcją w sprawie migracji oraz dalszą realizację ustaleń zawartych w oświadczeniu UE Turcja z dnia 18 marca 2016 r., co doprowadziło do znacznego obniżenia liczby ofiar śmiertelnych na morzu i do istotnego ograniczenia liczby osób nielegalnie przybywających z Turcji. Stałe wdrażanie oświadczenia UE Turcja leży w interesie obu stron i w dalszym ciągu ma kluczowe znaczenie w tym względzie. Rada z aprobatą odnotowuje dotychczasowe wyniki wdrażania Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji, w ramach którego 2,2 mld EUR z 3 mld EUR zostały już przeznaczone na zaspokojenie potrzeb uchodźców i społeczności przyjmujących w Turcji, co przyczyniło się do poprawy ich warunków życia. 15370/16 mo/ako/as 9

22. Rada pozytywnie odnosi się do postępów Turcji w spełnianiu kryteriów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego. Znacznie przyczyniło się do tego również wdrażanie przez Turcję oświadczenia UE Turcja. Rada zachęca Turcję, by nadal dążyła do spełnienia wszystkich kryteriów, i zwraca się do Komisji o przedstawianie kolejnych sprawozdań z dalszych postępów. Wyrażając żal z powodu jednostronnych oświadczeń, które nie mają skutku prawnego, wydanych przez Turcję w tej kwestii, Rada podkreśla, jak ważne jest pełne i skuteczne wdrożenie zarówno umowy o readmisji, jak i planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego w stosunku do wszystkich państw członkowskich, w tym w zakresie współpracy w sprawach dotyczących wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz w zakresie niedyskryminacyjnego bezwizowego dostępu do terytorium Turcji dla obywateli wszystkich państw członkowskich UE. Oczekując na wdrożenie tych uzgodnień, nadal należy traktować priorytetowo właściwe wykonywanie istniejących dwustronnych umów o readmisji oraz postanowień dotyczących readmisji zawartych w podobnych umowach i uzgodnieniach między Turcją a państwami członkowskimi UE, a także wzmocnienie zarządzania granicami wspólnymi ze wszystkimi państwami członkowskimi UE. 23. Rada z zadowoleniem przyjmuje otwarcie rozdziału 33 (Przepisy finansowe i budżetowe) w dniu 30 czerwca 2016 r. Ponadto Rada przyjmuje do wiadomości zaktualizowane dokumenty przygotowawcze Komisji. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że w wielu dziedzinach, szczególnie w tych związanych z kwestiami gospodarczymi, Turcja osiągnęła dobry poziom dostosowania prawa krajowego do unijnego dorobku prawnego oraz że kraj ten pozostaje funkcjonującą gospodarką rynkową o umiarkowanym wzroście. Rada zachęca Turcję, by kontynuowała wysiłki w zakresie dostosowywania przepisów, łącznie ze zintensyfikowaniem działań służących egzekwowaniu stosownego prawodawstwa. Jeśli chodzi o kryteria gospodarcze, zachęca się Turcję do wyeliminowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej i do przeprowadzenia dalszych reform strukturalnych. Szczególną uwagę należy poświęcić w szczególności kwestii praworządności i niezawisłości wymiaru sprawiedliwości; przyczyniłoby się to również do poprawy otoczenia biznesowego i odbudowy zaufania inwestorów. Rada przyjmuje też do wiadomości prace przygotowawcze Komisji w odniesieniu do wniosku w sprawie projektów wytycznych negocjacyjnych dotyczących modernizacji unii celnej między UE a Turcją. Rada odnotowuje, że Komisja zamierza zwiększyć wysiłki na rzecz przekierowania środków z Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) na wsparcie działań w sektorze praworządności, praw człowieka i wolności słowa, ze szczególnym uwzględnieniem społeczeństwa obywatelskiego. 15370/16 mo/ako/as 10

24. Rada przypomina, że zgodnie z ramami negocjacyjnymi, wcześniejszymi konkluzjami Rady Europejskiej, w tym konkluzjami z dnia 24 października 2014 r., i konkluzjami Rady Turcja powinna jednoznacznie zobowiązać się do utrzymywania stosunków dobrosąsiedzkich, do przestrzegania umów międzynarodowych i do pokojowego rozstrzygania sporów zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych, odwołując się w razie potrzeby do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. W związku z tym Unia po raz kolejny wyraża poważne zaniepokojenie i nalega, by Turcja unikała wszelkiego zastraszania lub działań skierowanych przeciwko państwom członkowskim i eliminowała źródła napięć lub działań, które szkodzą stosunkom dobrosąsiedzkim i pokojowemu rozstrzyganiu sporów. Ponadto UE kładzie ponownie nacisk na wszystkie suwerenne prawa państw członkowskich UE. Obejmują one m.in. prawo do zawierania umów dwustronnych oraz prawo do poszukiwania i eksploatacji zasobów naturalnych zgodnie z unijnym dorobkiem prawnym i prawem międzynarodowym, w tym Konwencją Narodów Zjednoczonych o prawie morza; podkreśla również, że należy respektować suwerenność państw członkowskich na ich morzu terytorialnym i w ich przestrzeni powietrznej. 25. Przywołując konkluzje z dnia 11 grudnia 2006 r. oraz deklarację z dnia 21 września 2005 r., Rada z głębokim żalem zauważa, że pomimo wielokrotnych apeli Turcja nadal odmawia wypełnienia swojego zobowiązania do całkowitego niedyskryminacyjnego wdrożenia protokołu dodatkowego do układu o stowarzyszeniu w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich; wypełnienie tego zobowiązania mogłoby nadać pozytywny impuls procesowi negocjacji. W związku z brakiem postępów w tej kwestii, łącznie z ograniczeniami Turcji w odniesieniu do Republiki Cypryjskiej, Rada utrzyma swoje środki z 2006 r., co będzie miało stały wpływ na całościowy przebieg negocjacji. Ponadto Turcja niestety wciąż nie poczyniła postępów, jeśli chodzi o konieczną normalizację jej stosunków z Republiką Cypryjską. Rada przywołuje swoje stanowisko w sprawie przystępowania państw członkowskich UE do organizacji międzynarodowych. Przypomina, że uznanie wszystkich państw członkowskich jest niezbędnym elementem procesu akcesyjnego. Rada wzywa Komisję, by nadal uważnie monitorowała wszystkie kwestie objęte deklaracją z dnia 21 września 2005 r. i by w najbliższym sprawozdaniu rocznym przedstawiła szczegółowe informacje na ten temat. Na podstawie tych informacji Rada będzie nadal uważnie śledzić postępy i dokonywać ich przeglądu, zgodnie ze stosownymi konkluzjami. Rada ponownie apeluje o to, by Turcja osiągała postępy w tym zakresie bez dalszej zwłoki. 15370/16 mo/ako/as 11

26. Rada z zadowoleniem przyjmuje wzmożone zaangażowanie stron na rzecz rozwiązania kwestii cypryjskiej. W świetle niedawnych zachęcających wydarzeń i jak podkreślono w ramach negocjacyjnych, Rada oczekuje aktywnego wspierania przez Turcję negocjacji, w tym działań na rzecz zapewnienia sprzyjającego klimatu, które mają doprowadzić do sprawiedliwego, kompleksowego i trwałego rozwiązania tej kwestii w ramach ONZ, zgodnie z odpowiednimi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ i z zasadami, na których opiera się Unia. Kapitalne znaczenie ma w dalszym ciągu zaangażowanie Turcji i podjęcie przez nią konkretnych działań przyczyniających się do takiego kompleksowego rozwiązania. CZARNOGÓRA 27. Rada przyjmuje z zadowoleniem stałe postępy w negocjacjach akcesyjnych z Czarnogórą. Z aprobatą odnotowuje, że ramy prawne w obszarze praworządności są zasadniczo ukończone, a struktura instytucjonalna wdrożona. W tym kontekście Rada z zadowoleniem przyjmuje w szczególności utworzenie nowej Agencji Antykorupcyjnej oraz zachęca Prokuraturę Specjalną do podejmowania stosownych działań. Mając na uwadze dotychczasowe osiągnięcia, Rada podkreśla, jak ważne są dalsze działania wdrażające. Nadal ogólne tempo negocjacji zależy od tego, czy funkcjonowanie całego systemu praworządności przynosi bardziej konkretne rezultaty oraz czy osiąga się lepsze i trwałe wyniki, w szczególności w walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną, w tym w zakresie prowadzenia skutecznych postępowań przygotowawczych, oskarżania i wydawania prawomocnych wyroków skazujących. Konieczne są dalsze działania, by kontynuować reformę administracji publicznej i zwiększyć niezależność instytucji. Należy zapewnić postępy w dziedzinie wolności słowa i mediów. Jeśli chodzi o reformy gospodarcze, Czarnogóra musi podjąć środki w celu zapewnienia stabilności finansów publicznych, kontroli długu publicznego oraz poprawy bilansu handlowego i otoczenia biznesowego. 28. Rada odnotowuje niedawne wybory parlamentarne, które zostały przeprowadzone zgodnie ze znacznie zmienionymi ramami prawnymi i ogólnie rzecz biorąc w warunkach sprzyjających większej frekwencji i przejrzystości. Rada wzywa władze Czarnogóry do wyeliminowania niedociągnięć zgłoszonych przez międzynarodowych obserwatorów i do zbadania rzekomych nieprawidłowości. Rada oczekuje, że nowy rząd utrzyma zobowiązanie polityczne dotyczące procesu reform, i zachęca wszystkie partie polityczne do ponownego zaangażowania się w konstruktywny dialog, w szczególności w ramach parlamentu. 15370/16 mo/ako/as 12

29. Rada z satysfakcją odnotowuje, że Czarnogóra nadal odgrywa pozytywną rolę w dalszym rozwijaniu współpracy regionalnej i wspieraniu stosunków dobrosąsiedzkich. Rada wyraża również wielkie uznanie dla Czarnogóry za stałą współpracę w kwestiach polityki zagranicznej, a zwłaszcza za pełne przyłączanie się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE. 30. Rada oczekuje na kolejne posiedzenie konferencji akcesyjnej zaplanowane na 13 grudnia 2016 r., jak również ma nadzieję na stałą współpracę z Czarnogórą oraz na to, że państwo to będzie kontynuować działania, które umożliwią mu dalsze postępy na drodze do UE. SERBIA 31. Rada z zadowoleniem odnotowuje postępy w negocjacjach akcesyjnych, w szczególności otwarcie rozdziału 23 Wymiar sprawiedliwości i prawa podstawowe oraz rozdziału 24 Sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo. Odnośne plany działania i kryteria pośrednie dotyczące tych rozdziałów powinny w dalszym ciągu ukierunkowywać przyszłe reformy, dzięki którym osiągane będą solidne wyniki. Rada przypomina, że postępy w tych rozdziałach nadal mają podstawowe znaczenie dla ogólnego tempa negocjacji, zgodnie z ramami negocjacyjnymi. Rada z zadowoleniem odnotowuje również postępy w procesie screeningu poszczególnych rozdziałów negocjacyjnych, który to proces niemal dobiega końca. 15370/16 mo/ako/as 13

32. Rada zachęca Serbię do wykorzystania tej korzystnej dynamiki. Serbia powinna zintensyfikować wysiłki reformatorskie i skoncentrować działania na skutecznym wdrażaniu, w szczególności w takich obszarach praworządności, jak reforma wymiaru sprawiedliwości oraz zwalczanie korupcji i przestępczości zorganizowanej. Aby zagwarantować nieograniczone korzystanie z wolności słowa i mediów, należy pilnie wyeliminować niedociągnięcia w tej dziedzinie. Należy zwrócić szczególną uwagę na pełne poszanowanie praw podstawowych, w tym ochronę najsłabszych grup społecznych, a także na niedyskryminacyjne traktowanie mniejszości narodowych w całej Serbii, m.in. w zakresie edukacji, używania języków mniejszości, dostępu do mediów i obrządków religijnych w językach mniejszości. Rada wzywa do skutecznego wdrożenia stosownych dokumentów strategicznych. Z aprobatą odnosi się do postępów poczynionych w zakresie reformy administracji publicznej, które należy kontynuować, wraz z dalszymi postępami w zapewnianiu niezależności instytucji demokratycznych oraz wspieraniu niezależnych organów. Rada z zadowoleniem przyjmuje wyniki reform gospodarczych i zachęca Serbię do dalszych wysiłków na rzecz rozwijania funkcjonującej gospodarki rynkowej i poprawy otoczenia biznesowego. 33. W następstwie wyborów Rada z zadowoleniem odnotowuje potwierdzone zobowiązanie nowego rządu serbskiego dotyczące strategicznego celu, jakim jest przystąpienie do UE; informacje na ten temat powinny być aktywnie przekazywane w ramach debaty publicznej. Rada podkreśla również, że należy zastosować się do zaleceń międzynarodowych obserwatorów wyborów. 15370/16 mo/ako/as 14

34. Jeśli chodzi o dialog wspierany przez UE, Rada z zadowoleniem odnotowuje niedawne porozumienia w sprawie wdrożenia swobody przemieszczania się i w sprawie telekomunikacji, które stanowią istotny krok naprzód w tym zakresie. Rada oczekuje szybkiego mianowania pracowników wymiaru sprawiedliwości w ramach systemu w Kosowie w celu zapewnienia funkcjonowania zintegrowanego wymiaru sprawiedliwości do stycznia 2017 r. Ponadto Rada oczekuje na otwarcie mostu w Mitrowicy w styczniu 2017 r., w myśl uzgodnień między obiema stronami. Rada odnotowuje, że postępy we wspieranym przez UE dialogu, w szczególności w zakresie wdrażania porozumień z sierpnia 2015 r., były nieznaczne w pierwszej połowie 2016 r. Rada wzywa Serbię do szybkiego wdrożenia w dobrej wierze serbskiej części wszystkich dotychczasowych porozumień, zwłaszcza porozumienia w sprawie energii, i do konstruktywnej współpracy z Kosowem w formułowaniu i wdrażaniu przyszłych porozumień. Rada będzie nadal ściśle monitorować stałe zaangażowanie Serbii na rzecz widocznego i trwałego postępu w normalizacji jej stosunków z Kosowem; ma to na celu umożliwienie Serbii i Kosowu dalszych kroków na drodze każdego z nich do UE, a równocześnie uniknięcie sytuacji, w której jedna strona blokuje wysiłki drugiej, i zagwarantowanie tego, by zarówno Serbia, jak i Kosowo w przyszłości mogły w pełni korzystać ze swoich praw i wypełniać swoje obowiązki. Rada wyraża uznanie dla kluczowej roli odgrywanej przez wysoką przedstawiciel we wspieraniu dalszych postępów w ramach dialogu i oczekuje stałego zaangażowania w ten dialog wszystkich zainteresowanych stron. 35. Rada z zadowoleniem odnotowuje otwarcie rozdziału 35 i przypomina, że postępy w procesie normalizacji stosunków z Kosowem w ramach tego rozdziału w dalszym ciągu mają kluczowe znaczenie dla ogólnego tempa procesu negocjacji, zgodnie z ramami negocjacyjnymi. 36. Rada z aprobatą odnosi się do konstruktywnego zaangażowania Serbii we współpracę regionalną i zachęca Serbię do dalszych stałych wysiłków na rzecz wzmocnienia stosunków dobrosąsiedzkich. Podstawowe znaczenie nadal ma pełna współpraca z MTKJ. Rada ponownie wzywa Serbię do stopniowego przyłączania się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, zgodnie z ramami negocjacyjnymi. 37. Rada oczekuje na kolejne posiedzenie konferencji akcesyjnej zaplanowane na 13 grudnia 2016 r., jak również ma nadzieję na stałą współpracę z Serbią oraz na to, że państwo to będzie kontynuować działania, które umożliwią mu dalsze postępy na drodze do UE. 15370/16 mo/ako/as 15

PROCES STABILIZACJI I STOWARZYSZENIA BYŁA JUGOSŁOWIAŃSKA REPUBLIKA MACEDONII 38. Rada potwierdza swoje konkluzje dotyczące byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii przyjęte w grudniu 2015 r., zobowiązanie UE podjęte w ramach agendy z Salonik oraz status byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii jako kraju kandydującego. Rada ponownie deklaruje swoje jednoznaczne zaangażowanie na rzecz procesu przystąpienia byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii do UE. 39. Rada z zadowoleniem odnotowuje porozumienie osiągnięte przez przywódców politycznych 20 lipca 2016 r. w sprawie dalszej realizacji porozumienia z Pržino. Po przełożeniu wyborów planowanych na kwiecień i czerwiec, 31 sierpnia 2016 r. podjęto ważne decyzje, które utorowały drogę do zorganizowania przedterminowych wyborów parlamentarnych 11 grudnia 2016 r. Przez cały ten okres UE apelowała o to, by kampania wyborcza i same wybory zostały przeprowadzone w rzetelny sposób, zgodnie ze standardami międzynarodowymi i zaleceniami OBWE/ODIHR. Rada przyjmuje do wiadomości, że OBWE/ODIHR uważa, że wybory były [wstawić]. 40. Rada ponownie wyraża swoje poważne zaniepokojenie w związku z utrzymywaniem się kryzysu politycznego oraz jedynie częściową realizacją porozumienia z Pržino; apeluje o polityczną wolę zapewnienia pełnego, wymiernego i trwałego wykonania tego porozumienia. Była jugosłowiańska republika Macedonii nadal cierpi z powodu podziałów politycznych, polaryzacji i braku kultury kompromisu; odnotowano też regres w ważnych kwestiach, takich jak funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, który powinien móc działać w sposób niezależny. 15370/16 mo/ako/as 16

41. Rada przypomina, że ważne jest, by bez przeszkód, dokładnie i w niezależny sposób zbadano zarzuty dotyczące nadużyć ujawnionych w wyniku podsłuchów oraz powiązane z nimi przypadki niedostatecznego nadzoru. Rada przypomina o tym, jak ważny są mandat i prace zarówno specjalnej prokurator, jak i parlamentarnej komisji śledczej służące zbadaniu, odpowiednio, odpowiedzialności prawnej i politycznej. Apeluje do stosownych władz, by bezwarunkowo wspierały niezależne funkcjonowanie tych organów, i wyraża ubolewanie z powodu dotychczasowego braku współpracy. W tym kontekście Rada nalega, by specjalna prokurator i jej zespół mieli możliwość wykonywania swoich zadań bez przeszkód, i apeluje o to, by zapewniono im warunki i czas niezbędne do wykonania tej istotnej pracy. Ważne jest, aby przywrócić zaufanie do instytucji krajowych. 42. Rada powtarza swój apel do wszystkich stron, także do partii, które mają wejść w skład przyszłego rządu, by przyjęły odpowiedzialność i zgodnie z zobowiązaniem zrealizowały pilne priorytety dotyczące reform, zajęły się systemowymi problemami w zakresie praworządności dotyczącymi m.in. łamania praw podstawowych, niezawisłości sądownictwa, wolności mediów, wyborów, korupcji, upolitycznienia instytucji państwowych, braku jasnego rozróżnienia pomiędzy działaniami państwa i partii oraz niedostatecznego nadzoru. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że aby ocenić słabości systemowe w dziedzinie sprawiedliwości, korupcji, praw podstawowych i spraw wewnętrznych, odzwierciedlone w pilnych priorytetach dotyczących reform Komisja zamierza nadal ściśle monitorować sytuację w tych obszarach. Nowy rząd niezwłocznie musi zająć się w pierwszej kolejności zaległymi reformami, w tym pilnymi priorytetami dotyczącymi reform, co przyniesie korzyści dla kraju i jego obywateli, tak by była jugosłowiańska republika Macedonii mogła powrócić na ścieżkę integracji europejskiej. Rada uznaje i popiera konstruktywną rolę, jaką społeczeństwo obywatelskie odgrywa we wspieraniu i doskonaleniu procesów demokratycznych. 43. Rada przypomina o znaczeniu dobrych stosunków między grupami etnicznymi i podkreśla, że nowy rząd musi jak najszybciej w sposób przejrzysty i pluralistyczny zakończyć zaległy przegląd umowy ramowej z Ochrydy oraz wdrożyć wynikające z niego zalecenia. 15370/16 mo/ako/as 17

44. Jak stwierdzono w poprzednich konkluzjach Rady Europejskiej i Rady, utrzymanie stosunków dobrosąsiedzkich, w tym znalezienie wynegocjowanego pod auspicjami ONZ i zadowalającego wszystkie strony rozwiązania kwestii nazwy, nadal ma podstawowe znaczenie. W związku z tym Rada z aprobatą odnotowuje stosowne zobowiązanie przywódców głównych partii politycznych podjęte w ramach porozumienia z Pržino i wzywa do pilnego wdrożenia tego porozumienia. Należy bezzwłocznie i ostatecznie zakończyć długotrwałe dyskusje na temat nazwy kraju. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że środki budowy zaufania zaczęły przynosić wymierne rezultaty. Należy unikać działań i wypowiedzi, które negatywnie wpływają na stosunki dobrosąsiedzkie. Rada odnotowuje, że nadal utrzymywane są kontakty na wysokim szczeblu między przedstawicielami byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii i Bułgarii w celu wzmocnienia stosunków dobrosąsiedzkich; oczekuje, że w stosownym terminie przełożą się one na konkretne działania. 45. Rada z aprobatą odnotowuje, że Komisja jest gotowa przedstawić zalecenie rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z byłą jugosłowiańską republiką Macedonii pod warunkiem osiągania postępów we wdrażaniu porozumienia z Pržino i czynienia znacznych postępów w realizacji pilnych priorytetów dotyczących reform. 46. W stosownym czasie Rada ponownie zajmie się byłą jugosłowiańską republiką Macedonii, m.in. w oparciu o aktualne informacje przekazane przez Komisję po osiągnięciu wystarczających postępów w tych kwestiach, zgodnie z poprzednimi konkluzjami Rady oraz ustalonymi warunkami. ALBANIA 47. Rada z zadowoleniem przyjmuje ważny krok, jaki podjęła Albania, jednomyślnie przyjmując w lipcu 2016 r. fundamentalne zmiany w konstytucji i inicjując dogłębną i kompleksową reformę systemu sądowniczego. Rada z zadowoleniem odnotowuje stałe postępy w realizacji pięciu kluczowych priorytetów związanych z otwarciem negocjacji akcesyjnych i zachęca Albanię do kontynuowania prac i skonsolidowania osiągnięć. 15370/16 mo/ako/as 18

48. Rada z aprobatą odnotowuje zalecenie Komisji w sprawie rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z Albanią, pod warunkiem poczynienia wiarygodnych i wymiernych postępów w realizacji reformy wymiaru sprawiedliwości, w szczególności w odniesieniu do weryfikacji sędziów i prokuratorów. Przywołując swoje wcześniejsze konkluzje, m.in. z grudnia 2015 r., Rada powtarza, że należy zadbać o trwałą, całościową i obejmującą wszystkie aspekty realizację wszystkich pięciu kluczowych priorytetów, zanim otwarte zostaną negocjacje akcesyjne. Rada wzywa Komisję do tego, by oprócz pakietu rozszerzeniowego przedstawiła sprawozdanie w sprawie Albanii; ponownie zajmie się Albanią po odnotowaniu wystarczających postępów. 49. Rada zachęca Albanię do kontynuowania kompleksowej i dogłębnej reformy wymiaru sprawiedliwości mającej na celu zwiększenie profesjonalizmu, efektywności i niezawisłości systemu sądowniczego, m.in. poprzez przeprowadzenie weryfikacji wszystkich pracowników wymiaru sprawiedliwości. Reforma wymiaru sprawiedliwości jest kluczowym elementem praworządności i może mieć wpływ również na inne dziedziny. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że można zauważyć pozytywną tendencję ku wypracowywaniu rzetelnych wyników w zakresie proaktywnego prowadzenia postępowań przygotowawczych, oskarżania oraz wydawania prawomocnych wyroków skazujących w walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną; Rada podkreśla, jak ważne jest, by Albania osiągała konkretne i trwałe rezultaty. 50. Rada podkreśla, że Albania musi zintensyfikować wysiłki w tych obszarach i zapewnić, by wyniki w walce z korupcją osiągano również na wysokim szczeblu, jak również by wypracowywano lepsze wyniki w dziedzinie likwidowania sieci przestępczości zorganizowanej oraz przeciwdziałania produkcji narkotyków i handlowi narkotykami. Bardzo niski poziom wyroków skazujących w sprawach dotyczących przestępczości zorganizowanej, w tym prania pieniędzy i handlu ludźmi, to nadal kwestia, którą należy zająć się poprzez ukierunkowane działania, takie jak wzmocnienie współpracy policji i prokuratorów oraz odpowiednie dochodzenia finansowe. Rada odnotowuje postępy w zwalczaniu radykalizacji, ekstremizmu i terroryzmu oraz zachęca do kontynuowania wysiłków w tym zakresie. Aby zapewnić wsparcie dla wdrażania reformy wymiaru sprawiedliwości, wzywa się Komisję do zintensyfikowania współpracy technicznej z Albanią w dziedzinie praworządności. 15370/16 mo/ako/as 19

51. Rada przypomina, że konieczne są skuteczne środki ustawodawcze i polityczne, by wzmocnić politykę ochrony praw człowieka i politykę antydyskryminacyjną (dotyczącą m.in. równego traktowania wszystkich mniejszości i dostępu osób należących do tych mniejszości do przysługujących im praw w całej Albanii), a także by skutecznie egzekwować prawa własności. W tym kontekście Rada wzywa Albanię do wyeliminowania odnośnych luk prawnych. 52. Rada wyraża uznanie w związku z jednomyślnym przyjęciem ustawy o zapewnieniu legitymacji demokratycznej osób wybranych, mianowanych lub sprawujących funkcje publiczne oraz powiązanych poprawek konstytucyjnych. Wdrożenie tych przepisów, przewidujących niedopuszczanie osób, które popełniły przestępstwa, do pełnienia funkcji publicznych, ma zasadnicze znaczenie dla zwiększania zaufania obywateli do przedstawicieli politycznych i instytucji publicznych. 53. Rada przypomina, że Albania powinna kontynuować reformy mające na celu zwiększenie konkurencyjności i rozwiązanie problemu gospodarki nieformalnej; zachęca też Albanię do dalszej poprawy otoczenia biznesowego i inwestycyjnego oraz do zdecydowanego kontynuowania wysiłków na rzecz konsolidacji budżetowej. 54. Rada odnotowuje, że konsekwentny i konstruktywny dialog między rządem a opozycją w kwestii reform związanych z UE nadal jest warunkiem dalszej realizacji programu reform z korzyścią dla obywateli oraz warunkiem przybliżenia tego kraju do UE. Będzie to miało szczególne znaczenie również w kontekście sfinalizowania reformy ordynacji wyborczej, z uwzględnieniem zaległych zaleceń Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, odpowiednio wcześnie przed następnymi wyborami parlamentarnymi w celu zadbania o to, by zostały one przeprowadzone zgodnie ze stosownymi standardami międzynarodowymi. 55. Rada z zadowoleniem odnotowuje stałe konstruktywne zaangażowanie Albanii we współpracę regionalną i podkreśla, jak ważne jest zapewnienie stosunków dobrosąsiedzkich; ma to nadal zasadnicze znaczenie. Należy unikać działań i wypowiedzi, które negatywnie wpływają na stosunki dobrosąsiedzkie. Rada wyraża również uznanie dla Albanii w związku z tym, że stale w pełni przyłącza się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE. 15370/16 mo/ako/as 20

BOŚNIA I HERCEGOWINA 56. Rada z zadowoleniem odnotowuje znaczne postępy, jakie Bośnia i Hercegowina poczyniła w 2016 r., co znalazło odzwierciedlenie w postaci przedłożenia wniosku o członkostwo w UE w lutym 2016 r., a także w konkluzjach Rady z września 2016 r., w których Komisja została poproszona o przedłożenie opinii w sprawie wniosku tego państwa o członkostwo w UE. 57. Rada wzywa Bośnię i Hercegowinę do zapewnienia skutecznej realizacji programu reform zgodnie z planem działania uzgodnionym przez władze Bośni i Hercegowiny, z korzyścią dla obywateli tego kraju i w ścisłej współpracy z Unią Europejską, międzynarodowymi instytucjami finansowymi i partnerami międzynarodowymi, a także ze społeczeństwem obywatelskim. 58. Rada ponownie potwierdza swoje jednoznaczne zaangażowanie na rzecz utrzymania unijnej perspektywy Bośni i Hercegowiny jako państwa jednolitego, zjednoczonego i suwerennego; Rada zachęca wszystkie organy władzy w tym kraju, aby bardziej koncentrowały się na zrównoważonych reformach i odeszły od prowadzącej do podziałów retoryki zakorzenionej w przeszłości oraz by aktywnie propagowały pojednanie, także poprzez edukację. Rada ponownie wyraża ubolewanie z powodu przeprowadzenia na poziomie jednostki administracyjnej bezprawnego referendum w sprawie Dnia Republiki Serbskiej. 59. Rada wzywa władze Bośni i Hercegowiny do kontynuowania reform społecznogospodarczych z naciskiem również na reformy w dziedzinie praworządności, w tym na wzmocnienie niezawisłości i bezstronności, a także rozliczalności, profesjonalizmu i wydajności wymiaru sprawiedliwości, na walkę z korupcją i przestępczością zorganizowaną, zwalczanie radykalizacji postaw i terroryzmu, jak również na reformę administracji publicznej. Rada zachęca Bośnię i Hercegowinę do zapewnienia równości wszystkich obywateli, zgodnie z niedawno przyjętymi przepisami antydyskryminacyjnymi i unijnym dorobkiem prawnym. Ponadto Rada z zaniepokojeniem odnotowuje brak postępów w zakresie wolności słowa i mediów oraz oczekuje, że Bośnia i Hercegowina dołoży wszelkich starań, by rozwiązać tę kwestię. Rada podkreśla też, że władze Bośni i Hercegowiny powinny zintensyfikować działania w obszarze ochrony środowiska. 15370/16 mo/ako/as 21

60. Bośnia i Hercegowina powinna w pełni wywiązywać się ze swoich zobowiązań i obowiązków wynikających z układu o stabilizacji i stowarzyszeniu. W tym kontekście Rada z zadowoleniem odnotowuje, że parafowano protokół w sprawie dostosowania tego układu w celu uwzględnienia przystąpienia Chorwacji do Unii Europejskiej, i oczekuje na podpisanie tego protokołu w dniu [15 grudnia 2016 r.]. 61. Rada z zadowoleniem odnotowuje porozumienie w sprawie utworzenia mechanizmu koordynacji w kwestiach związanych z UE. Apeluje do organów rządowych na wszystkich szczeblach w Bośni i Hercegowinie, by zapewniły jego szybkie i skuteczne wdrożenie stanowiące istotny krok na drodze do zwiększenia funkcjonalności i efektywności. Rada wzywa Komisję, by nadal przekazywała informacje o realizacji programu reform, w tym o mechanizmie koordynacji. 62. Rada z aprobatą odnosi się do rozpoczęcia przez Komisję technicznych prac dotyczących przygotowania opinii na temat wniosku Bośni i Hercegowiny o członkostwo w UE oraz zachęca władze Bośni i Hercegowiny na wszystkich szczeblach do aktywnego zaangażowania się w ten proces i do poczynienia solidnych postępów, jeśli chodzi o przekazywanie własnego wkładu do opinii Komisji. Rada przypomina, że przygotowując swoją opinię, Komisja będzie zwracać szczególną uwagę na wykonanie wyroku w sprawie Sejdić-Finci. KOSOWO 63. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że w kwietniu wszedł w życie układ o stabilizacji i stowarzyszeniu z Kosowem i że 25 listopada 2016 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Stabilizacji i Stowarzyszenia. Ten zawarty wyłącznie w imieniu UE układ, pozostający bez uszczerbku dla stanowisk państw członkowskich w sprawie statusu Kosowa, zapewnia ramy umowne, w obrębie których UE i Kosowo pogłębią swoją współpracę i podsumują rozwój wzajemnych stosunków. 64. Rada z zadowoleniem przyjmuje znaczne postępy Kosowa w spełnianiu wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego, co doprowadziło do przygotowania przez Komisję, w maju 2016 r., wniosku o umieszczenie Kosowa w wykazie ruchu bezwizowego w ramach Schengen. Rada podejmie decyzję w sprawie zniesienia obowiązku wizy Schengen, jak tylko Kosowo spełni pozostałe dwa wymogi: ratyfikuje umowę o przebiegu granicy z Czarnogórą oraz w dalszym ciągu będzie osiągać dobre wyniki w walce z przestępczością zorganizowaną i korupcją. 15370/16 mo/ako/as 22

65. Rada jest w dalszym ciągu zaniepokojona przedłużającym się impasem politycznym w Kosowie i przypadkami użycia przemocy w parlamencie, do których dochodziło przez cały rok 2016. Apeluje do wszystkich partii politycznych i zainteresowanych podmiotów lokalnych, by wykazały się odpowiedzialnością i wznowiły konstruktywny dialog, przy czym parlament powinien stanowić najważniejsze forum debaty politycznej. Pozytywnym sygnałem był niedawny powrót członków opozycji do działalności parlamentarnej. Rada zachęca do zwiększenia wysiłków na rzecz wypracowania przez wszystkie partie polityczne porozumienia w celu realizacji przez Kosowo strategii na rzecz członkostwa w UE. 66. Rada apeluje do Kosowa o skoncentrowanie działań na wdrażaniu kompleksowych reform koniecznych do wypełnienia jego zobowiązań wynikających z układu o stabilizacji i stowarzyszeniu, tak by w pełni wykorzystać związane z nim możliwości. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że w listopadzie 2016 r. rozpoczęto realizację europejskiego programu reform, i wzywa przywódców Kosowa do zapewnienia jego pełnego wykonania, z myślą o zwiększeniu praworządności i przyspieszeniu rozwoju społeczno-gospodarczego w Kosowie oraz osiąganiu dobrych wyników w realizacji układu o stabilizacji i stowarzyszeniu; zachęca też Komisję do przedstawiania aktualnych informacji na temat czynionych postępów. Rada zachęca Kosowo do wykorzystania swojego programu reform gospodarczych na 2017 r. i wspólnych wniosków z dialogu gospodarczo-finansowego między UE a regionem Bałkanów Zachodnich z maja 2016 r. jako platformy na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. W ważnym obszarze energii Kosowo musi podjąć działania w związku ze swoim zobowiązaniem do wycofania z eksploatacji i do remontu elektrowni Kosovo A, największego pojedynczego źródła zanieczyszczeń w regionie Bałkanów Zachodnich; chodzi także o poprawę jakości życia. 67. Kosowo powinno jeszcze bardziej wzmóc swoje wysiłki na rzecz zwiększenia praworządności, w tym niezawisłości sądownictwa. Kosowo musi też dalej intensyfikować walkę z przestępczością zorganizowaną i korupcją. W tym względzie Rada z zadowoleniem przyjmuje pozytywne działania podjęte przez Kosowo, by zwiększyć liczbę dochodzeń dotyczących korupcji na wysokim szczeblu i przestępczości zorganizowanej i by w większym stopniu ścigać takie zjawiska, oraz zachęca do dalszych postępów w wypracowywaniu rzetelnych wyników w zakresie wydawania wyroków skazujących. Rada odnotowuje postępy w zwalczaniu radykalizacji postaw, ekstremizmu i terroryzmu oraz zachęca do kontynuowania wysiłków w tym zakresie. W tym kontekście Rada szczególnie podkreśla konieczność efektywnej i intensywnej współpracy regionalnej i międzynarodowej, m.in. z Europolem i Eurojustem, bez uszczerbku dla stanowisk państw członkowskich w sprawie statusu Kosowa. 15370/16 mo/ako/as 23