klas 4-7 szkoły podstawowej Program: Między nami - program nauczania języka polskiego w klasach 4 8 szkoły podstawowej: J. Piasta-Siechowicz, A. Łuczak, A. Murdzek, E. Prylińska Wymagania edukacyjne 1. Stosuje się dwa poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. 2. Wymagania ponadpodstawowe zawierają w sobie wymagania podstawowe. Aby zaliczyć poziom ponadpodstawowy należy najpierw zaliczyć poziom podstawowy. Wymagania programowe, wg których nauczyciel będzie planował zajęcia oraz oceniał osiągnięcia uczniów i skuteczność własnej pracy wynikają z podstawy programowej, programu nauczania i oparte są na dwustopniowym systemie wymagań taksonomii celów nauczania B. Niemierki. WYMAGANIA PODSTAWOWE Zawierają treści: - najważniejsze w uczeniu się danego przedmiotu, - możliwe do opanowania przez wszystkich uczniów, - często powtarzające się w procesie nauczania, - proste, uniwersalne umiejętności z zakresu nauczania języka polskiego. WYMAGANIA PONADPODSTAWOWE Zawierają treści: - złożone, mniej przystępne niż zaliczone do podstawowych wymagań, - wymagające korzystania z różnych źródeł, - umożliwiające rozwiązywanie problemów, - pozwalające łączyć wiedzę z różnych przedmiotów i dziedzin. 1
Analiza i interpretowanie tekstów KLASA IV Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe mówi o swoich reakcjach czytelniczych oraz nazywa i uzasadnia swoje reakcje czytelnicze nazywa je Analiza i interpretowanie tekstów identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi z pomocą nauczyciela z pomocą nauczyciela określa i nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne, przede wszystkim w baśniach i legendach oraz prozie realistycznej wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji z pomocą nauczyciela nazywa środki stylistyczne, takie jak porównanie, przenośnia, epitet odróżnia autora od osoby mówiącej w utworze literackim zna pojęcia: wers, strofa, rym, refren wie, jaką funkcję pełnią akapit w tekście nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, przede wszystkim w baśni i legendzie oraz prozie realistycznej z pomocą nauczyciela opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń z pomocą nauczyciela wskazuje dialog w tekście z pomocą nauczyciela potrafi zidentyfikować baśń, legendę, hymn wskazuje typowe dla komiksu cechy wyodrębnia film i spektakl spośród innych przekazów i tekstów kultury odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym); odczytuje morał bajki samodzielnie identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi analizuje oraz objaśnia funkcję elementów świata przedstawionego w utworze epickim, takich jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia wskazuje i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne, przede wszystkim w baśniach i legendach oraz prozie realistycznej wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji wskazuje tekście środki stylistyczne, takie jak porównanie, przenośnia, epitet odróżnia autora od osoby mówiącej w utworze literackim, wskazuje narratora w utworach epickich wskazuje w tekście wers, strofę, rym, refren rozumie funkcję akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście nazywa i omawia elementy świata przedstawionego w utworze epickim, przede wszystkim w baśni i legendzie oraz prozie realistycznej opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność samodzielnie wskazuje dialog w tekście samodzielnie identyfikuje baśń, legendę, hymn charakteryzuje komiks jako tekst kultury, wskazuje typowe dla niego cechy rozumie swoistość tekstów kultury przynależnych do literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych odczytuje przesłanie utworu, a w szczególności pouczenie w bajce z pomocą nauczyciela formułuje własny sąd o postaciach i zdarzeniach wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach 2
przypisuje cechy bohaterom i z pomocą nauczyciela ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość nienawiść, przyjaźń wrogość, prawdomówność nieszczerość charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak miłość nienawiść, przyjaźń wrogość, prawdomówność nieszczerość odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) dokonuje odczytania tekstów przez przekład intersemiotyczny KLASA V Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Analiza i interpretowanie tekstów nazywa swoje reakcje czytelnicze i przywołuje elementy świata przedstawionego, które je wywołują potrafi zidentyfikować tekst jako komunikat; z pomocą nauczyciela rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny z pomocą nauczyciela wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne w mitach, bajkach, noweli, dzienniku i pamiętniku z pomocą nauczyciela nazywa środki stylistyczne, takie jak wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie, zdrobnienie, zgrubienie z pomocą nauczyciela charakteryzuje osobę mówiącą (narratora i podmiot liryczny) na podstawie jej wypowiedzi z pomocą nauczyciela wyodrębnia elementy tworzące rytm w utworze lirycznym z pomocą nauczyciela wyodrębnia w utworze epickim wydarzenia układające się w wątki, wskazuje wątek główny oraz wątki poboczne, a także potrafi wskazać bohaterów głównych i drugoplanowych konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z innymi odbiorcami rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne w mitach, bajkach, noweli, dzienniku i pamiętniku wskazuje w tekście środki stylistyczne, takie jak wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie, zdrobnienie, zgrubienie samodzielnie charakteryzuje osobę mówiącą (narratora i podmiot liryczny) na podstawie jej wypowiedzi omawia elementy tworzące rytm w utworze lirycznym wyodrębnia w utworze epickim wydarzenia układające się w wątki, wskazuje i omawia wątek główny oraz wątki poboczne, wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych z pomocą nauczyciela wskazuje różnice pomiędzy dialogiem a monologiem z pomocą nauczyciela potrafi zidentyfikować mit, bajkę, nowelę, opowiadanie, dziennik z pomocą nauczyciela wskazuje typowe cechy dla mitu, bajki, noweli, dziennika i pamiętnika wyodrębnia spektakl teatralny spośród innych przekazów, z pomocą nauczyciela nazywa elementy charakterystyczne dla dzieła teatralnego, zna pojęcia: gra aktorska, dekoracja, kostiumy, rekwizyty, inscenizacja, scena, widownia, próba z pomocą nauczyciela potrafi określić zadania członków ekipy filmowej oraz wymienić etapy powstawania filmu, zna pojęcie adaptacji filmowej odróżnia dialog od monologu samodzielnie identyfikuje mit, bajkę, nowelę, opowiadanie, dziennik charakteryzuje mit, bajkę, nowelę, dziennik i pamiętnik i wskazuje typowe dla nich cechy wyodrębnia spektakl teatralny spośród innych przekazów, nazywa elementy charakterystyczne dla dzieła teatralnego, zna pojęcia: gra aktorska, dekoracja, kostiumy, rekwizyty, inscenizacja, scena, widownia, próba, reżyseria, scenariusz, charakteryzacja określa zadania członków ekipy filmowej, zna etapy powstawania filmu, rozumie pojęcie adaptacji filmowej określa zadania twórców dzieła teatralnego 3
potrafi wymienić twórców dzieła teatralnego aktora, reżysera, dekoratora, choreografa, suflera, reżysera dźwięku, reżysera światła zna pojęcie: adaptacja filmowa; z pomocą odczytuje właściwe informacje o przedstawieniu z programu i afisza teatralnego z pomocą nauczyciela wskazuje w przekazie elementy o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym z pomocą nauczyciela przedstawia własne rozumienie bajki z pomocą nauczyciela omawia sytuację bohaterów utworu odnosząc się do swoich doświadczeń z pomocą nauczyciele wyszukuje odniesienia treści tekstów kultury do własnego doświadczenia ukierunkowany przez nauczyciela odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży aktora, reżysera, dekoratora, choreografa, suflera, reżysera dźwięku, reżysera światła rozumie pojęcie adaptacji teatralnej; odczytuje informacje o przedstawieniu z programu i afisza teatralnego dostrzega w przekazie elementy o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym przedstawia własne rozumienie bajki konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży KLASA VI Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Analiza i interpretowanie tekstów z pomocą nauczyciela dokonuje porównań swoich wrażeń związanych z odbiorem tekstów z pomocą nauczyciela rozróżnia i wskazuje środki perswazji wskazuje elementy realistyczne i fantastyczne przypowieści, opowiadaniu, powieści, utworach fantasy; z pomocą nauczyciela nazywa środki stylistyczne, takie jak apostrofa, anafora, pytanie retoryczne, powtórzenie z pomocą nauczyciela określa zależności między zastosowanymi w utworze środkami stylistycznymi a treścią potrafi wskazać z pomocą nauczyciela zależność osoby mówiącej (narratora, podmiotu lirycznego) i świata ukazanego w utworze; z pomocą nauczyciela określa typ narracji (pierwszoosobowa, narracja trzecioosobowa) wskazuje elementy tworzące rytm zna terminy: wiersz rymowany i nierymowany (biały) z pomocą nauczyciela wyodrębnia części porównuje swoje reakcje wrażenia związane z odbiorem tekstów rozróżnia i wskazuje środki perswazji, rozumie ich funkcję rozpoznaje typowe elementy fikcji, charakterystyczne dla poznanych gatunków, w tym w prozie fantastycznonaukowej i utworach fantasy wskazuje w tekście środki stylistyczne, takie jak apostrofa, anafora, pytanie retoryczne, powtórzenie dostrzega zależności między zastosowanymi w utworze środkami stylistycznymi a treścią omawia zależność osoby mówiącej (narratora, podmiotu lirycznego) i świata ukazanego w utworze; posługuje się terminami: narracja pierwszoosobowa, narracja trzecioosobowa omawia funkcje elementów rytmu posługuje się terminami: wiersz rymowany i nierymowany (biały) omawia powiązania między częściami tekstu 4
(rozdział, podrozdział) w dłuższym utworze prozatorskim, np. w opowiadaniu, powieści, oraz funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego omawia akcję w utworze dramatycznym, z pomocą nauczyciela wskazuje punkt kulminacyjny oraz powiązania między częściami utworu dramatycznego (akt, scena) z pomocą nauczyciela określa funkcje dialogu i monologu w utworze z pomocą nauczyciela potrafi zidentyfikować przypowieść, powieść i utwór dramatyczny oraz odmiany powieści i opowiadania: obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe; wskazuje cechy gatunkowe tych utworów z pomocą nauczyciela wskazuje typowe cechy dla opowiadania, powieści potrafi wskazać programy informacyjne, rozrywkowe, reklamy; z pomocą nauczyciela nazywa ich tworzywo (obraz, dźwięk) wskazuje z pomocą nauczyciela elementy dzieła filmowego i telewizyjnego oraz wyodrębnia film spośród innych dziedzin sztuki, z pomocą rozróżnia film animowany i aktorski zna pojęcia z zakresu sztuki filmowej, np. scena, plan z pomocą nauczyciela wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją z pomocą nauczyciela wskazuje sensy przenośne w przypowieści ukierunkowany przez nauczyciela wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze (rozdział, podrozdział) w dłuższym utworze prozatorskim, np. w opowiadaniu, powieści, oraz omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego omawia akcję w utworze dramatycznym, wskazuje punkt kulminacyjny, rozumie powiązania między częściami utworu dramatycznego (akt, scena) rozumie ich funkcje dialogu i monologu w utworze identyfikuje przypowieść, powieść i utwór dramatyczny; rozpoznaje odmiany powieści i opowiadania: obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe; omawia funkcję cech gatunkowych w tych utworach charakteryzuje opowiadanie, powieść przypowieść i wskazuje typowe dla nich cechy wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych programy informacyjne, rozrywkowe, reklamy; nazywa ich tworzywo (obraz, dźwięk) i dostrzega różnice między celem każdego komunikatu samodzielnie wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego; wyodrębnia film spośród innych dziedzin sztuki, rozróżnia film animowany i aktorski posługuje się pojęciami z zakresu sztuki filmowej, np. kadr, scena, plan wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją dostrzega sensy przenośne w przypowieści; uzasadnia własne rozumienie utworu wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze KLASA VII Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Interpretacja tekstów kultury i wartościowanie odczytuje tekst literacki i inne dzieła sztuki (np. obraz, rzeźba, grafika) na poziomie dosłownym, na poziomie krytycznym z pomocą nauczyciela i rówieśników określa temat utworu i poruszony problem, odnosi się do wybranych kontekstów, np. biograficznego, historycznego, kulturowego z pomocą nauczyciela dostrzega aluzje literackie oraz ukierunkowany próbuje uzasadniać tego typu odczytania podejmuje próby samodzielnego odczytania różnych tekstów współczesnych i dawnych na poziomie przenośnym, a w ich odczytaniu odnosi się do różnych kontekstów dostrzega aluzje literackie i próbuje samodzielnie uzasadniać tego typu odczytania ukierunkowany przez nauczyciela posługuje się pojęciami wartościującymi dotyczącymi sprawnie posługuje się pojęciami wartościującymi dotyczącymi patriotyzmu, 5
patriotyzmu, nacjonalizmu, tolerancji, piękna, brzydoty itp. nacjonalizmu, tolerancji, piękna, brzydoty itp. Odbiór tekstów kultury kl.v Wymagania podstawowe Uczeń: z pomocą nauczyciela identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny jak wyżej, ponadto identyfikuje jako tekst publicystyczny, ponadto identyfikuje jako tekst reklamowy przy pomocy nauczyciela wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio przy pomocy nauczyciela określa temat i główną myśl utworu przy pomocy nauczyciela dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie), rozumie i wykorzystuje rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: samodzielnie identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, ponadto samodzielnie identyfikuje jako tekst publicystyczny, ponadto identyfikuje jako tekst publicystyczny, aktywnie uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wypowiada się przy użyciu zdań złożonych samodzielnie wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio, ponadto tworzy spójne wypowiedzi jak wyżej, ponadto buduje zdania złożone samodzielnie określa temat i główną myśl utworu jak wyżej, ponadto tworzy spójne, logiczne wypowiedzi, ponadto argumentuje samodzielnie dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie), rozumie i wykorzystuje rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi, ponadto omawia powiązania między częściami tekstu przy pomocy nauczyciela odróżnia w tekście informacje ważne od drugorzędnych z pomocą nauczyciela odróżnia informacje o faktach od opinii jak wyżej charakteryzuje komiks jako tekst kultury, wskazuje charakterystyczne dla niego cechy samodzielnie odróżnia w tekście informacje ważne od drugorzędnych, ponadto dokonuje analizy elementów treści i wyciąga własne wnioski, ponadto argumentuje samodzielnie odróżnia informacje o faktach od opinii, ponadto odwołuje się do tekstu czytanego, ponadto buduje własny komentarz charakteryzuje komiks jako tekst kultury, wskazuje charakterystyczne dla niego cechy, samodzielnie tworzy komiks, ponadto przestrzega norm gramatycznych i interpunkcyjnych KL. VI 6
przy pomocy nauczyciela rozumie swoistość tekstów przynależnych do literatury, ponadto rozumie swoistość tekstów przynależnych do sztuk plastycznych, ponadto rozumie swoistość tekstów przynależnych do teatru, filmu, muzyki i sztuk audiowizualnych przy pomocy nauczyciela wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny(gra aktorka, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka), wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka), ponadto wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych(filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego) rozumie, czym jest adaptacja utworu literackiego(np. filmowa, sceniczna, radiowa), ponadto wskazuje różnice między tekstem literackim, a jego adaptacją odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia przy pomocy nauczyciela dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży samodzielnie rozumie swoistość tekstów przynależnych do literatury, ponadto rozumie swoistość tekstów przynależnych do sztuk plastycznych, argumentuje, ponadto rozumie swoistość tekstów przynależnych do teatru, filmu, muzyki i sztuk audiowizualnych, buduje wypowiedź bogatą pod względem językowym, spójną, przejrzystą myślowo i kompozycyjnie samodzielnie wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny(gra aktorka, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka), wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka), ponadto wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych(filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), posługuje się pojęciami rozumie, czym jest adaptacja utworu literackiego(np. filmowa, sceniczna, radiowa), posługuje się pojęciami, ponadto wskazuje różnice między tekstem literackim, a jego adaptacją, tworzy spójne, logiczne wypowiedzi samodzielnie odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia, ponadto buduje komentarz, ponadto buduje wypowiedź bogatą pod względem językowym, spójną, przejrzystą myślowo i kompozycyjnie samodzielnie dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny, ponadto wykorzystuje doświadczenia własne, ponadto wyraża sądy, mówi płynnie i precyzyjnie świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, przy pomocy nauczyciela nazywa wrażenia, ponadto próbuje wyrazić własne opinie i oceny jak wyżej, ponadto samodzielnie pozyskuje informacje ważne dla danego zagadnienia 7
Kształcenie literackie i kulturowe kl.v Kl.IV Wymagania podstawowe Uczeń: z pomocą nauczyciela omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji, rozpoznaje fikcję literacką, rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, ponadto ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie fantastycznonaukowej lub utworach fantasy przy pomocy nauczyciela rozpoznaje czytany utwór jako baśń, legendę, bajkę, opowiadanie, powieść, ponadto rozpoznaje przypowieść, mit, dziennik, pamiętnik lub powieść, ponadto rozpoznaje hymn, nowelę zna i rozpoznaje w tekście literackim epitet, porównanie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, rym, ponadto zna i rozpoznaje przenośnię, zdrobnienie, zgrubienie, powtórzenie wyodrębnia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego z pomocą nauczyciela rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedźwers, rym, strofa, refren, liczba sylab Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: samodzielnie omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji, aktywnie uczestniczy w rozmowie na zadany temat, ponadto samodzielnie charakteryzuje elementy świata przedstawionego i obrazy poetyckie, ponadto wypowiada się przy użyciu zdań złożonych rozpoznaje fikcję literacką, rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, samodzielnie wypowiada się na zadany temat rozpoznaje fikcję literacką, rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, tworzy spójne wypowiedzi rozpoznaje fikcję literacką, rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, fantastycznonaukowej lub utworach fantasy, tworzy spójne wypowiedzi, buduje zdania złożone samodzielnie rozpoznaje i rozróżnia czytane utwory samodzielnie rozpoznaje czytany utwór jako baśń, legendę, bajkę, przypowieść, mit, dziennik, pamiętnik, powieść, opowiada o przeczytanym tekście, tworzy spójne, logiczne wypowiedzi, ponadto rozpoznaje przypowieść, hymn, nowelę, opowiada o przeczytanym tekście, posługując się zdaniami złożonymi, wskazuje cechy gatunkowe zna i samodzielnie rozpoznaje w tekście literackim epitet, porównanie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, rym, ponadto zna i rozpoznaje w tekście literackim przenośnię, zdrobnienie, zgrubienie, powtórzenie, określa ich funkcje, ponadto dostrzega zależności między zastosowanymi w utworze środkami stylistycznymi a treścią samodzielnie wyodrębnia i omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego jak w klasach poprzednich oraz omawia powiązania między częściami tekstu samodzielnie rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź- wers, rym, strofa, refren, liczba sylab w wersie 8
w wersie samodzielnie rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź- wers, rym, strofa, refren, liczba sylab w wersie przy pomocy nauczyciela opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń oraz rozumie ich wzajemną zależność rozpoznaje dialog i rozumie funkcje w utworze, ponadto odróżnia dialog od monologu charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach, posługując się zdaniami rozwiniętymi rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową, ponadto rozumie ich funkcje w utworze wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych,, ponadto określa ich cechy, określa tematykę i problematykę utworu wskazuje i omawia wątek główny i wątki poboczne nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst, ponadto omawia funkcje elementów rytmu posługuje się terminami: wiersz rymowany i biały samodzielnie opowiada o wydarzeniach fabuły, ustala kolejność zdarzeń szczegółowo opowiada o wydarzeniach fabuły, ustala kolejność zdarzeń, rozumie ich wzajemną zależność, ponadto tworzy spójne wypowiedzi, aktywnie uczestniczy w rozmowie bez pomocy nauczyciela rozpoznaje dialog i rozumie funkcje w utworze, ponadto odróżnia dialog od monologu samodzielnie charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach, posługuje się zdaniami rozwiniętymi, używa cytatów, ponadto buduje wypowiedź bogatą pod względem językowym, spójną, przejrzystą myślowo i kompozycyjnie posługuje się terminami narrację pierwszoosobowa i trzecioosobowa, ponadto rozumie ich funkcje w utworze, odwołuje się do tekstu samozdielnie wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych,, ponadto określa ich cechy, określa tematykę i problematykę utworu, odwołuje się do tekstu, wskazuje w tekście opinie na temat prezentowanych postaci, ponadto buduje wypowiedź bogatą pod względem językowym, spójną, przejrzystą myślowo i kompozycyjnie wskazuje i omawia wątek główny i wątki poboczne oraz argumentuje, ponadto wnioskuje, wyraża sądy i opinie świadczące o samodzielności myślenia mówi płynnie i precyzyjnie, wyciąga wnioski z przesłanek zawartych w tekście samodzielnie nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst, próbuje wyrazić własne opinie i oceny, ponadto argumentuje jak wyżej, ponadto wyraża sądy i opinie przy pomocy nauczyciela objaśnia samodzielnie objaśnia znaczenia dosłowne i 9
znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach, ponadto rozpoznaje intencje niewyrażone wprost określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi jak wyżej jak wyżej przedstawia własne rozumienie utworu, ponadto, je uzasadnia, ponadto wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach jak wyżej wskazuje wartości w utworze, ponadto określa wartości ważne dla bohatera przenośne w tekstach, uzasadnia własne zdanie przez odwołanie się do tekstu, ponadto samodzielnie rozpoznaje intencje niewyrażone wprost, uzasadnia własne zdanie przez odwołanie się do tekstu, ponadto wyciąga wnioski z przesłanek zawartych w tekście określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi, odwołuje się do czytanego tekstu, ponadto uzasadnia własne zdanie przez odwołanie się do tekst, ponadto, argumentuje, wyraża sądy i opinie przedstawia własne rozumienie utworu w jasny i przekonywujący sposób, ponadto wyraża własne sądy i opinie oraz je uzasadnia, ponadto wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze i uzasadnia swoje zdanie wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach, używa odpowiednich argumentów, ponadto mówi płynnie i precyzyjnie, ponadto buduje wypowiedź bogatą pod względem językowym, spójną, przejrzystą myślowo i kompozycyjnie wskazuje wartości w utworze, próbuje wyrazić własne opinie, ponadto określa wartości ważne dla bohatera, argumentuje i uzasadnia własne zdanie przez odwołanie się do tekstu, tworzy spójne wypowiedzi, aktywnie uczestniczy w rozmowie TWORZENIE WYPOWIEDZI Wymagania podstawowe Uczeń: uczestniczy w rozmowie na zadany temat tworzy uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; stosuje akapity z pomocą nauczyciela dokonuje selekcji informacji; z pomocą tworzy wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: aktywnie uczestniczy w rozmowie na zadany temat tworzy logiczną, uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny, dokonuje selekcji informacji; tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: dialog, opowiadanie (twórcze, odtwórcze), opis, list, bezbłędnie wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją i z następstwem pauz; 10
dialog, opowiadanie (twórcze, odtwórcze), opis, list, wygłasza z pamięci krótki tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją i z następstwem pauz korzystając z podpowiedzi nauczyciela tworzy odtwórczy ramowy plan krótkiego tekstu z wykorzystaniem pomocy (np. rozsypanki) opowiada o przeczytanym tekście, posługując się prostymi zdaniami rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. e-mail, SMS) i posługuje się nimi tworzy odtwórczy ramowy plan wydarzeń tekstu opowiada o przeczytanym tekście, posługując się zdaniami złożonymi rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. e-mail, SMS) i odpowiednio się nimi posługuje, zachowując zasady etykiety językowej wykorzystuje wiedzę o języku w tworzonych wypowiedziach stara się wykorzystywać wiedzę o języku w tworzonych wypowiedziach. jak wyżej, ponadto: uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu tworzy krótką ale logiczną, semantycznie pełną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; stosuje akapity by stworzyć całość myślową wypowiedzi; tworzy wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: opowiadanie twórcze, list oficjalny, relacja z wydarzenia, dedykacja, zaproszenie, podziękowanie, życzenia wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem i z następstwem pauz aktywnie uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu, tworzy logiczną, semantycznie pełną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi; tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: opowiadanie twórcze,, list oficjalny, relacja z wydarzenia, dedykacja, zaproszenie, podziękowanie, życzenia wygłasza z pamięci dłuższy tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem i z następstwem pauz tworzy plan szczegółowy tekstu redaguje notatki tworzy opowiadania związane z treścią utworu, np. dalsze losy bohatera, komponowanie początku i zakończenia na podstawie fragmentu tekstu lub na podstawie ilustracji z pomocą (np. ilustracji) tworzy plan szczegółowy tekstu redaguje proste notatki tworzy krótkie opowiadania związane z treścią utworu, np. dalsze losy bohatera, komponowanie początku i 11
zakończenia na podstawie fragmentu tekstu lub na podstawie ilustracji jak wyżej, ponadto: jak wyżej, ponadto: z pomocą nauczyciela rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji rozróżnia i wskazuje środki perswazji tworzy wypowiedzi w następujących formach gatunkowych sprawozdanie z filmu, spektaklu, charakterystyka, tekst o charakterze argumentacyjnym wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym i z następstwem pauz rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji rozróżnia i wskazuje środki perswazji, rozumie ich funkcję tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych sprawozdanie z filmu, spektaklu, charakterystyka, tekst o charakterze argumentacyjnym wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym i z następstwem pauz redaguje scenariusz filmowy na podstawie fragmentów książki oraz własnych pomysłów I redaguje scenariusz filmowy na podstawie fragmentów książki oraz własnych pomysłów jak wyżej, ponadto: funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne z pomocą nauczyciela gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi; z pomocą nauczyciela redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz podejmuje próby tworzenia spójności językowej między akapitami odwołuje się do obowiązujących zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi; redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych) wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych odróżnia przykład od argumentu i tworzy je tworzy spójne i poprawne semantycznie wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: rozprawka, streszczenie, opis sytuacji, opis przeżyć, opis i interpretacja 12
obrazu odróżnia w tekście przykład od argumentu tworzy wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: rozprawka, streszczenie, opis sytuacji, opis przeżyć, opis i interpretacja obrazu wykonuje przekształcenia na tekście cudzym formułuje pytania do tekstu dokonuje interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów II wykonuje przekształcenia na krótkim tekście cudzym formułuje pytania do tekstu dokonuje interpretacji głosowej czytanych i wygłaszanych tekstów jak wyżej, ponadto: z pomocą nauczyciela przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, starając się rzeczowo uzasadnić własne zdanie rozpoznaje i rozróżnia środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych rozpoznaje manipulację tworzy wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: recenzja, podanie, życiorys, CV, list motywacyjny, przemówienie, wywiad przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie rozpoznaje i rozróżnia środki perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych, określa ich funkcję rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi tworzy samodzielne spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: recenzja, podanie, życiorys, CV, list motywacyjny, przemówienie, wywiad wykonuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje podejmuje próby przekształceń na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza Nauka o języku GRAMATYKA Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe KLASA IV rozpoznaje w wypowiedziach części mowy: rozpoznaje w wypowiedziach części mowy: czasownik, czasownik, rzeczownik, przymiotnik rzeczownik, przymiotnik i określa w tekście funkcje poszczególnych części mowy rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu i rodzaju gramatycznego odpowiednio: rzeczownika, przymiotnika, rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu i rodzaju gramatycznego odpowiednio: rzeczownika, przymiotnika, czasownika; określa ich funkcje w wypowiedzi samodzielnie rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy 13
czasownika pokrewne KLASA V z pomocą nauczyciela rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne rozpoznaje w wypowiedziach części mowy: przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik z pomocą nauczyciela rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu i rodzaju gramatycznego: liczebnika i zaimka poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, Ponad to rozpoznaje w wypowiedziach części mowy: przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik, rozumie ich znaczenie w wypowiedzeniu oraz funkcje w tekście samodzielnie rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu i rodzaju gramatycznego: liczebnika i zaimka poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach samodzielnie rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, -to, konstrukcje z się; KLASA VI KLASA VII KLASA V KLASA VI z pomocą nauczyciela rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, -to, konstrukcje z się; z pomocą nauczyciela odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych rozumie konstrukcję strony biernej i czynnej czasownika rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik) z pomocą nauczyciela rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wyróżnia człon nadrzędny i podrzędny oraz typy związków rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdanie pojedyncze, zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie), równoważniki zdań, samodzielnie odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych rozumie konstrukcję strony biernej i czynnej czasownika, przekształca konstrukcję strony biernej i czynnej i odwrotnie, odpowiednio do celu i intencji wypowiedzi rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące rozumie ich funkcje i je stosuje; nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik) oraz określa funkcję wyrazów poza zdaniem, rozumie ich znaczenie i poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach samodzielnie rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wyróżnia człon nadrzędny i podrzędny oraz typy związków rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdanie pojedyncze, zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie), równoważniki zdań, rozumie ich funkcje i stosuje w praktyce językowej samodzielnie przekształca konstrukcje składniowe, np. zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w równoważniki zdań i odwrotnie KLASA VII z pomocą nauczyciela przekształca konstrukcje składniowe, np. zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w równoważniki zdań i odwrotnie Jak wyżej, ponad to rozumie mechanizm upodobnień fonetycznych, uproszczeń grup spółgłoskowych i utraty dźwięczności w wygłosie rozumie mechanizm upodobnień fonetycznych, uproszczeń grup spółgłoskowych i utraty dźwięczności w wygłosie; rozumie rozbieżności między mową a pismem rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant, określa rodzaj formantu, 14
słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant, określa rodzaj formantu, wskazuje rdzeń w wyrazach pokrewnych wskazuje rdzeń w wyrazach pokrewnych, wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozumie realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, samodzielnie odróżnia ich typy zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, z pomocą nauczyciela odróżnia ich typy z pomocą nauczyciela rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie z pomocą nauczyciela rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone samodzielnie rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie oraz rozumie jego funkcje samodzielnie rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone samodzielnie odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie rozumie i stosuje zasady dotyczące wyjątków od reguły polskiego akcentu z pomocą nauczyciela odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie rozumie zasady dotyczące wyjątków od reguły polskiego akcentu. Zróżnicowanie języka Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe KLASA IV rozumie dosłowne i przenośne znaczenie rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wyrazów w wypowiedzi; rozpoznaje wypowiedzi; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie wyrazy wieloznaczne, ich znaczenie w tekście oraz świadomie wykorzystuje KLASA V rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne do tworzenia własnych wypowiedzi rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne, dostrzega ich bogactwo, rozumie ich znaczenie oraz poprawnie stosuje w wypowiedziach KLASA VI KLASA VII z pomocą nauczyciela wskazuje główne cechy języka mówionego i języka pisanego używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej zadowalająco posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny rozróżnia synonimy, antonimy rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące zna zasady spójności formalnej i semantycznej tekstu z pomocą nauczyciela dostrzega zróżnicowanie słownictwa samodzielnie wskazuje główne cechy języka mówionego i języka pisanego zawsze używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej doskonale posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące i ich funkcje w tekście zna i stosuje zasady spójności formalnej i semantycznej tekstu samodzielnie dostrzega zróżnicowanie słownictwa samodzielnie rozpoznaje wyrazy rodzime i 15
z pomocą nauczyciela rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone, zna typy skrótów i skrótowców z pomocą nauczyciela rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, rodzaje nazw miejscowych, używa poprawnych form gramatycznych imion, nazwisk, nazw miejscowych i nazw mieszkańców zna sposoby wzbogacania słownictwa rozumie znaczenie homonimów z pomocą nauczyciela wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka z pomocą nauczyciela rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy) zapożyczone, zna typy skrótów i skrótowców samodzielnie rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, rodzaje nazw miejscowych, używa poprawnych form gramatycznych imion, nazwisk, nazw miejscowych i nazw mieszkańców zna i stosuje sposoby wzbogacania słownictwa rozumie znaczenie homonimów i określa ich funkcje samodzielnie wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka samodzielnie rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy) z pomocą nauczyciela rozróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu rozumie pojęcie stylu, samodzielnie rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny Komunikacja językowa i kultura języka KLASA IV KLASA V KLASA VI KLASA VII z pomocą nauczyciela rozróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu rozumie pojęcie stylu, z pomocą nauczyciela rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny Wymagania podstawowe określa sytuację komunikacyjną z pomocą nauczyciela identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi rozumie pojęcia: głoska, litera, sylaba z pomocą nauczyciela rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny z pomocą nauczyciela rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała) zna reguły akcentowania wyrazów zazwyczaj stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi rozumie, na czym polega etykieta językowa rozumie, na czym polega grzeczność językowa Wymagania ponadpodstawowe określa sytuację komunikacyjną, rozumie jej wpływ na kształt wypowiedzi samodzielnie identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi rozumie i rozróżnia w praktyce pojęcia: głoska, litera, sylaba samodzielnie rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny samodzielnie rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów zawsze stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi rozumie, na czym polega etykieta językowa i stosuje jej zasady rozumie, na czym polega grzeczność językowa i stosuje ją w wypowiedziach rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i 16
stosuje się do nich rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową zawsze rozumie, na czym polega błąd językowy Ortografia i interpunkcja KLASA IV KLASA V KLASA VII zazwyczaj rozumie, na czym polega błąd językowy Wymagania podstawowe zna reguły pisowni zazwyczaj poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu, dwukropka, średnika, nawiasu. zna zasady wymiany głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych; zazwyczaj poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne; zna różnice w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych zna zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły nie z różnymi częściami mowy. Wymagania ponadpodstawowe zna reguły pisowni i pisze poprawnie pod względem ortograficznym zawsze poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu, dwukropka, średnika, nawiasu. wykorzystuje wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych; zawsze poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne; wykorzystuje wiedzę o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych zna i stosuje zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły nie z różnymi częściami mowy. 17