Przedmiotowe zasady oceniania z języka polskiego w klasach IV - VII Szkoły Podstawowej nr 2 im. J. Dąbrowskiego w Olsztynie

Transkrypt

1 Przedmiotowe zasady oceniania z języka polskiego w klasach IV - VII Szkoły Podstawowej nr 2 im. J. Dąbrowskiego w Olsztynie 1. Wstęp Przedmiotowe zasady oceniania wynikają z założeń Statutu Szkoły Podstawowej nr 2 im. J. Dąbrowskiego w Olsztynie i są jego integralną częścią. 2. Słowniczek pojęć Słowniczek pojęć stosowanych w ocenianiu bieżącym z języka polskiego: aktywność czynne uczestnictwo ucznia w zajęciach edukacyjnych, twórcza i zaangażowana postawa, podejmowanie działań wykraczających poza obowiązujących wszystkich uczniów zadania, udział w konkursach, staranne i systematyczne prowadzenie zeszytu; czytanie głośne odtwarzanie tekstu z uwzględnieniem tempa i poprawności artykulacyjnej oraz rozumienie czytanego tekstu; ortografia ćwiczenia ortograficzne, dyktanda, znajomość zasad; ćwiczenie redakcyjne praca pisemna wykonywane samodzielnie przez ucznia; kartkówka krótka wypowiedź pisemna sprawdzająca wiadomości i umiejętności z ostatnio omawianego tematu; odpowiedź ustna krótka wypowiedź ustna sprawdzająca wiadomości z ostatnio omawianego tematu; praca domowa praca pisemna wykonana przez ucznia w domu; recytacja przygotowany przez ucznia tekst literacki wygłoszony z pamięci z uwzględnieniem zasad recytacji; sprawdzian praca pisemna wykonana przez ucznia w klasie sprawdzająca zakres wiadomości i umiejętności ćwiczonych podczas kilku zajęć edukacyjnych, bloku tematycznego, uwzględniająca różne formy wypowiedzi; np uczeń nieprzygotowany ( brak zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń, pisemnej lub ustnej pracy domowej, niewywiązanie się z terminowego oddania pracy lub przygotowania utworu do recytacji); nb uczeń nie pisał pracy pisemnej; bz brak zadania.

2 3. Cele oceniania Celem oceniania jest wspomaganie umiejętności porozumiewania się w języku ojczystym, pomoc w rozwijaniu sprawności mówienia, czytania, słuchania i pisania oraz umiejętności uczestniczenia w kulturze, motywowania ucznia do dalszej pracy oraz informowanie o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych. Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu: 1. monitorowanie bieżącej pracy ucznia; 2. poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz postępach w tym zakresie; 3. udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazywanie mu informacji o tym, co zrobił dobrze i jak powinien się dalej uczyć; 4. udzielanie wskazówek do samodzielnego planowania własnego rozwoju i kierunków dalszej pracy; 5. motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu; 6. dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach i trudnościach w nauce i zachowaniu ucznia oraz o szczególnych uzdolnieniach ucznia; 7. umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej. 4. Obszary podlegające ocenie: a. wiadomości: - znajomość literatury: dziecięca klasyka polska i światowa, baśnie, legendy, opowiadania i utwory poetyckie, fragmenty mitologii i Biblii; - rozróżnianie tekstów użytkowych, publicystycznych, popularnonaukowych; - znajomość innych tekstów kultury: przedstawienia teatralne, filmy, słuchowiska, teksty ikonograficzne; - terminy związane z powyższymi tekstami; - wiedza o języku z zakresu fleksji, składni, fonetyki i słowotwórstwa;

3 - technika pisania i zasady ortograficzne; b. umiejętności: - mówienie na temat otaczającej rzeczywistości, zainteresowań, rożnych tekstów kultury przy użyciu odpowiedniej terminologii, ze zwróceniem uwagi na określonego adresata i w rożnych sytuacjach; rozwijanie umiejętności precyzji, poprawności i wyrazistości wypowiedzi; - słuchanie uważne i ze zrozumieniem, w rożnych celach i sytuacjach; - czytanie rożnych tekstów ciche ze zrozumieniem i głośne z uwzględnieniem zasad kultury słowa; - pisanie w związku z potrzebami codziennej komunikacji ekspresji własnych doznań, z literaturą i tekstami kultury, tekstów adresowanych do rożnych odbiorców z uwzględnieniem poprawności gramatycznej, sprawności stylistycznej, kompozycyjnej a także interpunkcji, ortografii i estetyki tekstu; - odbiór tekstów kultury z odróżnieniem fikcji artystycznej od rzeczywistości i dążności do odkrywania ich dosłownego, przenośnego i symbolicznego sensu; c. postawy: - kierowanie się w swoim postępowaniu najważniejszymi wartościami, dobrem, sprawiedliwością, koleżeństwem; -szanowanie odmienności przekonań i poglądów innych; -wrażliwość etyczna i estetyczna; -kreatywność w zdobywaniu wiedzy i umiejętności; -umiejętność samooceny i oceny postawy innych. 5. Kryteria oceniania Klasa IV ocena niedostateczna poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy czwartej uniemożliwia osiąganie celów polonistycznych uczeń nie potrafi wykonać zadań o niewielkim poziomie trudności ocena dopuszczająca poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy czwartej umożliwia osiąganie celów polonistycznych uczeń potrafi wykonać zadania teoretyczne i praktyczne o niewielkim poziomie trudności

4 OCENA DOPUSZCZAJĄCA Wymagania ogólne Ujęte w Podstawie programowej Treści nauczania Ujęte w Podstawie programowej (łącznie z edukacją polonistyczną w klasach IV-VI) Wymagania Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który spełnia następujące wymagania: I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury. 2.Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. 3. Kształtowanie umiejętności uczestniczenia w kulturze polskiej i europejskiej, szczególnie w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym. 4. Rozwijanie zdolności dostrzegania wartości: prawdy, dobra, piękna, szacunku dla człowieka i kierowania się tymi wartościami. 5. Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości i tradycji literackiej jako podstawy tożsamości narodowej. 6. Poznawanie wybranych I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. 1) omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji; 2) rozpoznaje fikcję literacką; rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, fantastycznonaukowej lub utworach fantasy; 3) rozpoznaje czytany utwór jako baśń, legendę, bajkę, hymn, przypowieść, mit, opowiadanie, nowelę, dziennik, pamiętnik lub powieść oraz wskazuje jego cechy gatunkowe; rozpoznaje odmiany powieści i opowiadania, np. obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy; 4) zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, porównanie, przenośnię, wyrazy dźwiękonaśladowcze, zdrobnienie, zgrubienie, uosobienie, ożywienie, apostrofę, anaforę, pytanie retoryczne, powtórzenie oraz określa ich funkcje; 5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego; 6) rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, rym, strofę, refren, liczbę sylab w wersie; 7) opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność; 8) odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze; 9) charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w I. Kształcenie literackie i kulturowe. A. Słuchanie skupia uwagę na krótkich wypowiedziach innych osób reaguje na wypowiedzi innych werbalnie i niewerbalnie (mimiką, gestem, postawą) rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, przeprosiny wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym niedługim tekście, zwłaszcza w jego warstwie dosłownej rozumie ogólny sens słuchanych utworów B. Czytanie identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz typowych sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, przeprosiny wskazuje najważniejsze informacje w odpowiednich akapitach przeczytanego tekstu, zwłaszcza w dosłownej warstwie tekstu i wyrażone wprost rozumie dosłowne znaczenie wyrazów w wypowiedzi rozumie ogólny sens czytanych utworów stara się czytać teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym C. Analizowanie i interpretowanie tekstów kultury mówi o swoich reakcjach czytelniczych

5 dzieł wielkich pisarzy polskich w kontekście podstawowych informacji o epokach, w których tworzyli (zwłaszcza w klasach VII i VIII). 7. Rozwijanie zainteresowania kulturą w środowisku lokalnym i potrzeby uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. czytanych utworach; 10) rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz wskazuje ich funkcje w utworze; 11) wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych oraz określa ich cechy; 12) określa tematykę oraz problematykę utworu; 13) wskazuje i omawia wątek główny oraz wątki poboczne; 14) nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst; 15) objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach; 16) określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi; 17) przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia; 18) wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze; 19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach; 20) wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera. 2. Odbiór tekstów kultury. 1) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, publicystyczny lub reklamowy; 2) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio; 3) określa temat i główną myśl tekstu; 4) dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie); 5) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych; 6) odróżnia informacje o faktach od opinii; 7) charakteryzuje komiks jako tekst kultury; wskazuje charakterystyczne dla niego cechy; 8) rozumie swoistość tekstów kultury przynależnych do: literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych; 9) wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny (gra aktorska, dostrzega zabiegi stylistyczne w utworach literackich, w tym funkcję obrazowania poetyckiego w liryce, z pomocą nauczyciela wskazuje epitet, porównanie, rymy wie, co tworzy rytm wskazuje wers, strofę, refren odróżnia fikcję od rzeczywistości odróżnia elementy fantastyczne od realistycznych określa wybrane elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator) zna cechy baśni i legendy wyodrębnia komiks, film i spektakl spośród innych przekazów i tekstów kultury.

6 II. Kształcenie językowe 1. Rozwijanie rozumienia wartości języka ojczystego oraz jego funkcji w budowaniu tożsamości osobowej ucznia oraz wspólnot: rodzinnej, narodowej i kulturowej. 2. Rozwijanie rozumienia twórczego i sprawczego charakteru działań językowych oraz formowanie odpowiedzialności za własne zachowania językowe. 3. Poznawanie podstawowych pojęć oraz terminów służących do opisywania reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka); wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka); wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego); 10) rozumie, czym jest adaptacja utworu literackiego (np. filmowa, sceniczna, radiowa) oraz wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją; 11) odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia; 12) dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny); 13) świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży. II. Kształcenie językowe. 1. Gramatyka języka polskiego. 1) rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik) i określa ich funkcje w tekście; 2) odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych; 3) dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi, odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, -to, konstrukcje z się ; rozumie ich znaczenie w wypowiedzeniu oraz funkcje w tekście; 4) rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu i rodzaju gramatycznego odpowiednio: rzeczownika, II. Kształcenie językowe Uczeń stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (np. dobiera wyrazy bliskoznaczne oraz wyrazy pokrewne w rodzinę wyrazów) składni (konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu, rozróżnia zdania pojedyncze, złożone i równoważnik zdania, wskazuje orzeczenie w zdaniu, zna wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające) fleksji (wskazuje czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu, przy pomocy nauczyciela określa formę odmiennych części mowy, odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych fonetyki (zna alfabet, dzieli wyrazy na litery, głoski i

7 języka i językowego komunikowania się ludzi. 4. Kształcenie umiejętności porozumiewania się (słuchania, czytania, mówienia i pisania) w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, w tym także z osobami doświadczającymi trudności w komunikowaniu się. 5. Kształcenie umiejętności poprawnego mówienia oraz pisania zgodnego z zasadami ortofonii oraz pisowni polskiej. 6. Rozwijanie wiedzy o elementach składowych wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz ich funkcjach w strukturze tekstów i w komunikowaniu się. przymiotnika, liczebnika, czasownika i zaimka oraz określa ich funkcje w wypowiedzi; oddziela temat fleksyjny od końcówki; 5) rozumie konstrukcję strony biernej i czynnej czasownika, przekształca konstrukcję strony biernej i czynnej i odwrotnie, odpowiednio do celu i intencji wypowiedzi; 6) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych; 7) poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach; 8) nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik); 9) określa funkcję wyrazów poza zdaniem, rozumie ich znaczenie i poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach; 10) rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wyróżnia człon nadrzędny i podrzędny oraz typy związków; 11) rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące rozumie ich funkcje i je stosuje; 12) rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdanie pojedyncze, zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie), równoważniki zdań, rozumie ich funkcje i stosuje w praktyce językowej; 13) przekształca konstrukcje składniowe, np. zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w równoważniki zdań i odwrotnie. 2.Zróżnicowanie języka. 1) wskazuje główne cechy języka mówionego i języka pisanego; 2) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; 3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej; 4) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie ich znaczenie w tekście oraz świadomie wykorzystuje do tworzenia własnych wypowiedzi; sylaby)

8 III. Tworzenie wypowiedzi. 1.Usprawnianie czynności fonacyjnych, artykulacyjnych i prozodycznych uczniów. 5) rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne, dostrzega ich bogactwo, rozumie ich znaczenie oraz poprawnie stosuje w wypowiedziach; 6) rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące, rozumie ich funkcje w tekście; 7) dostosowuje sposób wyrażania się do zamierzonego celu wypowiedzi; 8) rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach; 9) zna i stosuje zasady spójności formalnej i semantycznej tekstu. 3. Komunikacja językowa i kultura języka. 1) identyfikuje tekst jako komunikat; rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny; 2) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi; 3) określa sytuację komunikacyjną i rozumie jej wpływ na kształt wypowiedzi; 4) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała); 5) rozumie pojęcie głoska, litera, sylaba, akcent; zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów; 6) stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi; 7) rozumie, na czym polega etykieta językowa i stosuje jej zasady. 4. Ortografia i interpunkcja. 1) pisze poprawnie pod względem ortograficznym oraz stosuje reguły pisowni; 2) poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu, dwukropka, średnika, nawiasu. III. Tworzenie wypowiedzi. 1.Elementy retoryki. 1) uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między III. Tworzenie wypowiedzi A. Mówienie nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi

9 2. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się w określonych formach wypowiedzi ustnych i pisemnych. 3.Kształcenie umiejętności wygłaszania, recytacji i interpretacji głosowej tekstów mówionych, doskonalenie dykcji i operowania głosem. 4. Rozpoznawanie intencji rozmówcy oraz wyrażanie intencji własnych, rozpoznawanie języka jako działania (akty mowy). 5. Rozwijanie umiejętności stosowania środków stylistycznych i dbałości o estetykę tekstu oraz umiejętności organizacji tekstu. 6. Poznawanie podstawowych zasad retoryki, w szczególności argumentowania, oraz rozpoznawanie manipulacji językowej. 7. Rozbudzanie potrzeby tworzenia tekstów o walorach estetycznych i podejmowania samodzielnych prób literackich. uczestnikami dialogu, tłumaczące sens; 2) rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji; 3) tworzy logiczną, semantycznie pełną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi; 4) dokonuje selekcji informacji; 5) zna zasady budowania akapitów; 6) rozróżnia i wskazuje środki perswazji, rozumie ich funkcję. 2. Mówienie i pisanie. 1) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: dialog, opowiadanie (twórcze, odtwórcze), opis, list, sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), dedykacja, zaproszenie, podziękowanie, ogłoszenie, życzenia, opis przeżyć wewnętrznych, charakterystyka, tekst o charakterze argumentacyjnym; 2) wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym i z następstwem pauz; 3) tworzy plan odtwórczy i twórczy tekstu; 4) redaguje notatki; 5) opowiada o przeczytanym tekście; 6) rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. , SMS) i odpowiednio się nimi posługuje, zachowując zasady etykiety językowej; 7) tworzy opowiadania związane z treścią utworu, np. dalsze losy bohatera, komponowanie początku i zakończenia na podstawie fragmentu tekstu lub na podstawie ilustracji; 8) redaguje scenariusz filmowy na podstawie fragmentów książki oraz własnych pomysłów; 9) wykorzystuje wiedzę o języku w tworzonych wypowiedziach. uczniami i nauczycielem formułuje pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyjnym wypowiada komunikaty zawierające proste informacje wyraża wprost swoje intencje odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, stosuje zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu za pomocą kilku zdań opisuje przedmiot, miejsce, postać za pomocą kilku prostych zdań opisuje obraz, ilustrację stosuje wyrazy o znaczeniu dosłownym wygłasza tekst utworu z pamięci B. Pisanie stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu zna podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó u, rz ż, ch h dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu uzupełnia prosty schemat, tabelę zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatnego, dialogu, ramowego planu wypowiedzi i z pomocą nauczyciela zapisuje list, dialog, układa plan ramowy wypowiedzi, zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie za pomocą kilku prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, postaci, za pomocą kilku prostych zdań tworzy opis obrazu, ilustracji stara się o estetykę zapisu wypowiedzi.

10 IV. Samokształcenie 1. Rozwijanie szacunku dla wiedzy, wyrabianie pasji poznawania świata i zachęcanie do praktycznego zastosowania zdobytych wiadomości. 2. Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania. 3. Rozwijanie umiejętności rzetelnego korzystania ze źródeł wiedzy, w tym stosowania cudzysłowu, przypisów i odsyłaczy oraz szacunku dla cudzej własności intelektualnej. 4. Kształcenie nawyków systematycznego uczenia się oraz porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania. 5. Zachęcanie do rozwijania swoich uzdolnień przez udział w różnych formach poszerzania wiedzy, na przykład w konkursach, olimpiadach przedmiotowych i wykładach oraz rozwijanie umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy. 6. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się IV. Samokształcenie. 1) doskonali ciche i głośne czytanie; 2) doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji; 3) korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje; 4) zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line); 5) korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego, także specjalnych, oraz słownika terminów literackich; 6) zwraca uwagę na typy definicji słownikowych, określa ich swoistość; 7) rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji; 8) poznaje życie kulturalne swojego regionu; 9) rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań. IV. Samokształcenie sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym

11 technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji. Ocena dostateczna poziom zdobytych umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy czwartej pozwala na rozwijanie kompetencji ujętych w programie i wynikających z podstawy programowej uczeń wykonuje zadania teoretyczne i praktyczne typowe o średnim poziomie trudności ujętych w programie i wynikających z podstawy programowej OCENA DOSTATECZNA Wymagania ogólne ujęte w Podstawie programowej Treści nauczania Ujęte w Podstawie programowej (łącznie z edukacją polonistyczną w klasach IV-VII) Wymagania Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia następujące wymagania: I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury. 2.Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. 3. Kształtowanie umiejętności uczestniczenia w kulturze polskiej i europejskiej, szczególnie w jej wymiarze I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. 1) omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji; 2) rozpoznaje fikcję literacką; rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, fantastycznonaukowej lub utworach fantasy; 3) rozpoznaje czytany utwór jako baśń, legendę, bajkę, hymn, przypowieść,mit, opowiadanie, nowelę, dziennik, pamiętnik lub powieść oraz wskazuje jego cechy gatunkowe; rozpoznaje odmiany powieści i opowiadania,np. obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy; 4) zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, porównanie, I. Kształcenie literackie i kulturowe. A. Słuchanie słucha innych i uczestniczy w rozmowie, zadaje pytania, odpowiada wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu, tworzy prostą notatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów B. Czytanie identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi określa temat i główną myśl tekstu

12 symbolicznym i aksjologicznym. 4. Rozwijanie zdolności dostrzegania wartości: prawdy, dobra, piękna, szacunku dla człowieka i kierowania się tymi wartościami. 5. Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości i tradycji literackiej jako podstawy tożsamości narodowej. 6. Poznawanie wybranych dzieł wielkich pisarzy polskich w kontekście podstawowych informacji o epokach, w których tworzyli (zwłaszcza w klasach VII i VIII). 7. Rozwijanie zainteresowania kulturą w środowisku lokalnym i potrzeby uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. przenośnię, wyrazy dźwiękonaśladowcze, zdrobnienie, zgrubienie, uosobienie, ożywienie, apostrofę, anaforę, pytanie retoryczne, powtórzenie oraz określa ich funkcje; 5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego; 6) rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, rym, strofę, refren, liczbę sylab w wersie; 7) opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność; 8) odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze; 9) charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach; 10) rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz wskazujeich funkcje w utworze; 11) wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych oraz określaich cechy; 12) określa tematykę oraz problematykę utworu; 13) wskazuje i omawia wątek główny oraz wątki poboczne; 14) nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst; 15) objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach; 16) określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi; 17) przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia; 18) wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze; 19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach; 20) wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera. 2. Odbiór tekstów kultury. 1) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, publicystyczny lub reklamowy; 2) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio; 3) określa temat i główną myśl tekstu; 4) dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie); 5) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od oddziela informacje ważne od drugorzędnych wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi rozpoznaje cechy ogłoszenia, zaproszenia, podziękowania wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, posługuje się akapitami poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania utworów C. Analizowanie i interpretowanie tekstów kultury nazywa swoje reakcje czytelnicze nazywa zabiegi stylistyczne w utworach literackich (epitet, porównanie, rym) odróżnia autora od osoby mówiącej w utworze określa i nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia wskazuje cechy baśni i legendy w utworze rozpoznaje elementy rytmu: wers, zwrotka, rym, refren przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość nienawiść, przyjaźń wrogość odczytuje sens utworów na poziomie dosłownym odczytuje morał baśni

13 II. Kształcenie językowe 1.Rozwijanie rozumienia wartości języka ojczystego oraz jego funkcji w budowaniu tożsamości osobowej ucznia oraz wspólnot: rodzinnej, narodowej i kulturowej. 2.Rozwijanie rozumienia twórczego i sprawczego charakteru działań językowych oraz formowanie odpowiedzialności za własne drugorzędnych; 6) odróżnia informacje o faktach od opinii; 7) charakteryzuje komiks jako tekst kultury; wskazuje charakterystyczne dla niego cechy; 8) rozumie swoistość tekstów kultury przynależnych do: literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych; 9) wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka); wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka); wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego); 10) rozumie, czym jest adaptacja utworu literackiego (np. filmowa, sceniczna, radiowa) oraz wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją; 11) odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia; 12) dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (np.rysunek, drama, spektakl teatralny); 13) świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży. II. Kształcenie językowe. 1. Gramatyka języka polskiego. 1) rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik) i określa ich funkcje w tekście; 2) odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych; 3) dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi, odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, - to, konstrukcje z się ; rozumie ich znaczenie w wypowiedzeniu oraz funkcje w tekście; 4) rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu II. Kształcenie językowe Uczeń stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne w tworzonym tekście, tworzy rodzinę wyrazów) składni (konstruuje zdania pojedyncze proste i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone i równoważniki zdań, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych) fleksji (określa formę gramatyczną czasowników, rzeczowników, przymiotników; łączy wypowiedzenia składowe za pomocą spójnika w wypowiedzenie złożone; poprawnie zapisuje formy bezokoliczników oraz formy

14 zachowania językowe. 3.Poznawanie podstawowych pojęć oraz terminów służących do opisywania języka i językowego komunikowania się ludzi. 4.Kształcenie umiejętności porozumiewania się (słuchania, czytania, mówienia i pisania) w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, w tym także z osobami doświadczającymi trudności w komunikowaniu się. 5. Kształcenie umiejętności poprawnego mówienia oraz pisania zgodnego z zasadami ortofonii oraz pisowni polskiej. 6. Rozwijanie wiedzy o elementach składowych wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz ich funkcjach w strukturze tekstów i w komunikowaniu się. i rodzaju gramatycznego odpowiednio: rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, czasownika i zaimka oraz określa ich funkcje w wypowiedzi; oddziela temat fleksyjny od końcówki; 5) rozumie konstrukcję strony biernej i czynnej czasownika, przekształca konstrukcję strony biernej i czynnej i odwrotnie, odpowiednio do celu i intencji wypowiedzi; 6) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych; 7) poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach; 8) nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik); 9) określa funkcję wyrazów poza zdaniem, rozumie ich znaczenie i poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach; 10) rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wyróżnia człon nadrzędny i podrzędny oraz typy związków; 11) rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące rozumie ich funkcje i je stosuje; 12) rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdanie pojedyncze, zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie), równoważniki zdań, rozumie ich funkcje i stosuje w praktyce językowej; 13) przekształca konstrukcje składniowe, np. zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w równoważniki zdań i odwrotnie. 2.Zróżnicowanie języka. 1) wskazuje główne cechy języka mówionego i języka pisanego; 2) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; 3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej; 4) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie ich znaczenie w tekście oraz świadomie wykorzystuje do tworzenia własnych wypowiedzi; rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasowników w czasie przyszłym i przeszłym) fonetyki (wykorzystuje umiejętność dzielenia wyrazów na sylaby przy przenoszeniu wyrazów do następnej linijki) stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu.

15 5) rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne, dostrzega ich bogactwo, rozumie ich znaczenie oraz poprawnie stosuje w wypowiedziach; 6) rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące, rozumie ich funkcje w tekście; 7) dostosowuje sposób wyrażania się do zamierzonego celu wypowiedzi; 8) rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach; 9) zna i stosuje zasady spójności formalnej i semantycznej tekstu. 3. Komunikacja językowa i kultura języka. 1) identyfikuje tekst jako komunikat; rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny; 2) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi; 3) określa sytuację komunikacyjną i rozumie jej wpływ na kształt wypowiedzi; 4) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała); 5) rozumie pojęcie głoska, litera, sylaba, akcent; zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów; 6) stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi; 7) rozumie, na czym polega etykieta językowa i stosuje jej zasady. 4. Ortografia i interpunkcja. 1) pisze poprawnie pod względem ortograficznym oraz stosuje reguły pisowni; 2) poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu, dwukropka, średnika, nawiasu. III. Tworzenie wypowiedzi. III. Tworzenie wypowiedzi. III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Usprawnianie czynności fonacyjnych, artykulacyjnych i prozodycznych uczniów. 2. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się w określonych formach 1. Elementy retoryki. 1) uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu, tłumaczące sens; 2) rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz A. Mówienie świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące

16 wypowiedzi ustnych i pisemnych. 3. Kształcenie umiejętności wygłaszania, recytacji i interpretacji głosowej tekstów mówionych, doskonalenie dykcji i operowania głosem. 4. Rozpoznawanie intencji rozmówcy oraz wyrażanie intencji własnych, rozpoznawanie języka jako działania (akty mowy). 5. Rozwijanie umiejętności stosowania środków stylistycznych i dbałości o estetykę tekstu oraz umiejętności organizacji tekstu. 6. Poznawanie podstawowych zasad retoryki, w szczególności argumentowania, oraz rozpoznawanie manipulacji językowej. 7. Rozbudzanie potrzeby tworzenia tekstów o walorach estetycznych i podejmowania samodzielnych prób literackich. odwołujące się do emocji; 3) tworzy logiczną, semantycznie pełną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi; 4) dokonuje selekcji informacji; 5) zna zasady budowania akapitów; 6) rozróżnia i wskazuje środki perswazji, rozumie ich funkcję. 2. Mówienie i pisanie. 1) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: dialog, opowiadanie (twórcze, odtwórcze), opis, list, sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), dedykacja, zaproszenie, podziękowanie, ogłoszenie, życzenia, opis przeżyć wewnętrznych, charakterystyka, tekst o charakterze argumentacyjnym; 2) wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym i z następstwem pauz; 3) tworzy plan odtwórczy i twórczy tekstu; 4) redaguje notatki; 5) opowiada o przeczytanym tekście; 6) rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. , SMS) i odpowiednio się nimi posługuje, zachowując zasady etykiety językowej; 7) tworzy opowiadania związane z treścią utworu, np. dalsze losy bohatera, komponowanie początku i zakończenia na podstawie fragmentu tekstu lub na podstawie ilustracji; 8) redaguje scenariusz filmowy na podstawie fragmentów książki oraz własnych pomysłów; 9) wykorzystuje wiedzę o języku w tworzonych wypowiedziach. udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą stosuje zwroty grzecznościowe i odpowiednie konstrukcje składniowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem wskazuje wyrazy o znaczeniu dosłownym i przemośnym składa życzenia i podziękowania wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym opisuje przedmiot, miejsce, postać, obraz stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem) B. Pisanie stosuje podstawowe zasady ortografii dotyczące pisowni ó u, rz ż, ch h i interpunkcji odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką literą dzieli wyrazy na głoski, litery, sylaby konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logiczno-składniowym używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych w zależności do adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych samodzielnie zapisuje dialog dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne tworzy ramowy plan wypowiedzi układa opowiadanie redaguje notatkę w formie prostego schematu, tabeli,

17 IV. Samokształcenie 1. Rozwijanie szacunku dla wiedzy, wyrabianie pasji poznawania świata i zachęcanie do praktycznego zastosowania zdobytych wiadomości. 2. Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania. 3. Rozwijanie umiejętności rzetelnego korzystania ze źródeł wiedzy, w tym stosowania cudzysłowu, przypisów i odsyłaczy oraz szacunku dla cudzej własności intelektualnej. 4. Kształcenie nawyków systematycznego uczenia się oraz porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania. 5. Zachęcanie do rozwijania swoich uzdolnień przez udział w różnych formach poszerzania wiedzy, na przykład w konkursach, olimpiadach przedmiotowych i wykładach oraz rozwijanie umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej IV. Samokształcenie. 1) doskonali ciche i głośne czytanie; 2) doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji; 3) korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje; 4) zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line); 5) korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego, także specjalnych, oraz słownika terminów literackich; 6) zwraca uwagę na typy definicji słownikowych, określa ich swoistość; 7) rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji; 8) poznaje życie kulturalne swojego regionu; 9) rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań. planu tworzy opis przedmiotu, miejsca, postaci, obrazu stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni w liście prywatnym, dialogu, zaproszeniu stosuje odpowiedni układ graficzny IV. Samokształcenie wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, encyklopedii, czasopisma, stron internetowych.

18 pracy. 6. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji. Ocena dobra uczeń poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności ujęte w programie nauczania i wynikające z podstawy programowej, rozwiązuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne i praktyczne OCENA DOBRA Wymagania ogólne ujęte w Podstawie programowej Treści nauczania Ujęte w Podstawie programowej (łącznie z edukacją polonistyczną w klasach IV-VII) Wymagania Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia następujące wymagania: I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1.Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury. 2.Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. 3. Kształtowanie umiejętności uczestniczenia w kulturze polskiej i europejskiej, szczególnie w jej wymiarze I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. 1) omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji; 2) rozpoznaje fikcję literacką; rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, fantastycznonaukowej lub utworach fantasy; 3) rozpoznaje czytany utwór jako baśń, legendę, bajkę, hymn, przypowieść, mit, opowiadanie, nowelę, dziennik, pamiętnik lub powieść oraz wskazuje jego cechy gatunkowe; rozpoznaje odmiany powieści i opowiadania, np. obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe,fantasy; 4) zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, porównanie, przenośnię, wyrazy dźwiękonaśladowcze, zdrobnienie, I. Kształcenie literackie i kulturowe A. Słuchanie koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych, a zwłaszcza odtwarzanych utworów odróżnia informacje ważne od mniej ważnych na podstawie słuchanego tekstu tworzy samodzielną notatkę: rysuje plan, ilustracje do tekstu, formułuje pytania właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich B. Czytanie wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio rozumie funkcję akapitu

19 symbolicznym i aksjologicznym. 4. Rozwijanie zdolności dostrzegania wartości: prawdy, dobra, piękna, szacunku dla człowieka i kierowania się tymi wartościami. 5. Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości i tradycji literackiej jako podstawy tożsamości narodowej. 6. Poznawanie wybranych dzieł wielkich pisarzy polskich w kontekście podstawowych informacji o epokach, w których tworzyli (zwłaszcza w klasach VII i VIII). 7. Rozwijanie zainteresowania kulturą w środowisku lokalnym i potrzeby uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. zgrubienie, uosobienie, ożywienie, apostrofę, anaforę, pytanie retoryczne, powtórzenie oraz określa ich funkcje; 5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego; 6) rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, rym, strofę, refren, liczbę sylab w wersie; 7) opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność; 8) odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze; 9) charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach; 10) rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz wskazuje ich funkcje w utworze; 11) wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych oraz określa ich cechy; 12) określa tematykę oraz problematykę utworu; 13) wskazuje i omawia wątek główny oraz wątki poboczne; 14) nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst; 15) objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach; 16) określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi; 17) przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia; 18) wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze; 19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach; 20) wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera. 2. Odbiór tekstów kultury. 1) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, publicystyczny lub reklamowy; 2) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio; 3) określa temat i główną myśl tekstu; 4) dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie); 5) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych; oddziela informacje ważne od drugorzędnych wybiera i wykorzystuje informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi oraz samodzielnie tłumaczy przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w zaproszeniach, życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach rozumie funkcje części składowych wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji C. Analizowanie i interpretowanie tekstów kultury uzasadnia swoje reakcje czytelnicze analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia identyfikuje baśń i legendę rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu rozumie funkcję akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście objaśnia znaczenia porównań i przenośni w tekście wyodrębnia elementy dzieła filmowego, odróżnia film animowany i aktorski charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość nienawiść, przyjaźń wrogość odczytuje przesłanie utworu

20 6) odróżnia informacje o faktach od opinii; 7) charakteryzuje komiks jako tekst kultury; wskazuje charakterystyczne dla niego cechy; 8) rozumie swoistość tekstów kultury przynależnych do: literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych; 9) wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka); wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria,ujęcie, gra aktorska, muzyka); wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego); 10) rozumie, czym jest adaptacja utworu literackiego (np. filmowa, sceniczna, radiowa) oraz wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją; 11) odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia; 12) dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny); 13) świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży. II. Kształcenie językowe II. Kształcenie językowe. III. Kształcenie językowe 1. Rozwijanie rozumienia wartości języka ojczystego oraz jego funkcji w budowaniu tożsamości osobowej ucznia oraz wspólnot: rodzinnej, narodowej i kulturowej. 2. Rozwijanie rozumienia twórczego i sprawczego charakteru działań językowyc horaz formowanie odpowiedzialności za własne zachowania językowe. 3. Poznawanie podstawowych 1. Gramatyka języka polskiego. 1) rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik) i określa ich funkcje w tekście; 2) odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych; 3) dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi, odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, - to, konstrukcje z się ; rozumie ich znaczenie w wypowiedzeniu oraz funkcje w tekście; 4) rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu i rodzaju gramatycznego odpowiednio: rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, czasownika i zaimka oraz określa Uczeń umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wzbogaca tworzony tekst wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi) składni (stosuje różnorodne typy zdań: pojedyncze i złożone oraz równoważniki; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmujących, wykrzyknikowych, rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji) fleksji (używa odmiennych części mowy w poprawnych formach) fonetyki (stosuje wiadomości z zakresu podziału wyrazów na litery, głoski i sylaby w poprawnym ich zapisie)

21 pojęć oraz terminów służących do opisywania języka i językowego komunikowania się ludzi. 4. Kształcenie umiejętności porozumiewania się (słuchania, czytania, mówienia i pisania) w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, w tym także z osobami doświadczającymi trudności w komunikowaniu się. 5. Kształcenie umiejętności poprawnego mówienia oraz pisania zgodnego z zasadami ortofonii oraz pisowni polskiej. 6. Rozwijanie wiedzy o elementach składowych wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz ich funkcjach w strukturze tekstów i w komunikowaniu się. ich funkcje w wypowiedzi; oddziela temat fleksyjny od końcówki; 5) rozumie konstrukcję strony biernej i czynnej czasownika, przekształca konstrukcję strony biernej i czynnej i odwrotnie, odpowiednio do celu i intencji wypowiedzi; 6) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych; 7) poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach; 8) nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik); 9) określa funkcję wyrazów poza zdaniem, rozumie ich znaczenie i poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach; 10) rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wyróżnia człon nadrzędny i podrzędny oraz typy związków; 11) rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące rozumie ich funkcje i je stosuje; 12) rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdanie pojedyncze, zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie), równoważniki zdań, rozumie ich funkcje i stosuje w praktyce językowej; 13) przekształca konstrukcje składniowe, np. zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w równoważniki zdań i odwrotnie. 2. Zróżnicowanie języka. 1) wskazuje główne cechy języka mówionego i języka pisanego; 2) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; 3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej; 4) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie ich znaczenie w tekście oraz świadomie wykorzystuje do tworzenia własnych wypowiedzi; 5) rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne, dostrzega ich bogactwo, rozumie ich znaczenie oraz