1. Podstawa prawna, zakres stosowania i cele postępowania A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) 1 I. Procedury: cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna 1. Podstawa prawna, zakres stosowania i cele postępowania Podstawa prawna Zakres zastosowania Ustawa z 17.11.1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) Normuje postępowanie sądowe w: sprawach ze stosunków z zakresu prawa:, rodzinnego i opiekuńczego, prawa pracy, sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, innych sprawach, do których przepisy KPC stosuje się z mocy ustaw szczególnych, (sprawy cywilne). (art. 1 KPC) Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są: sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, Sąd Najwyższy. (art. 2 1 KPC) Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów. (art. 2 3 KPC) Ustawa z 6.6.1997 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) Postępowanie karne w sprawach należących do właściwości sądów toczy się według przepisów Kodeksu postępowania. (art. 1 KPK) Ustawa z 14.6.1960 r. (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) Normuje postępowanie: przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, przed innymi organami administracji publicznej oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych decyzji administracyjnych, w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość: między organami JST i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, które są powołane do załatwiania spraw indywidywidualnych, w sprawach wydawania zaświadczeń, w sprawach skarg i wniosków. (art. 1 i 2 KPA) Prawo o postępowaniu przed Ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) Normuje postępowanie sądowe w sprawach sądowoadministracyjnych z zakresu: kontroli działalności administracji publicznej, innych, do których jego przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych. (art. 1 PPSA) Sądy administracyjne: sprawują kontrolę działalności administracji publicznej; orzekają w sprawach skarg na: decyzje administracyjne (*), postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym (*), a) na które służy zażalenie albo b) na kończące postępowanie/rozstrzygające sprawę co do istoty, postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie (*), inne niż wyżej wymienione akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (*), pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach (*), akty prawa miejscowego: a) organów JST,
I. Procedury: cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna 2 A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) Wyłączenie stosowania Skarga na bezczynność organu ma na celu ochronę strony poprzez doprowadzenie do wydania rozstrzygnięcia w sprawie. (wyr. WSA w Gdańsku z 9.5.2012 r., II SAB/Gd 28/12, Legalis) W sytuacji kiedy nie ma zgody między organami co do oceny stanu faktycznego i w oparciu o jaki przepis prawa (prawa materialnego) należy rozstrzygnąć daną sprawę nie ma tożsamości sprawy. Trudno w takiej sytuacji uznać, iż zaistniał spór kompetencyjny, gdyż nie ma tutaj rozbieżności stanowisk w zakresie kompetencji tych organów, a istnieje rozbieżność co do istoty sprawy i dopóki nie nastąpi uzgodnienie stanowisk co do istoty sprawy (dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego i ustalenie jaki konkretny przepis prawa materialnego należy zastosować w sprawie) nie można przyjąć, iż w tej sprawie zaistniał spór kompetencyjny. (wyr. NSA z 10.11.2011 r., II OW 90/11, Legalis) KPA nie stosuje się do: postępowania w sprawach karnych skarbowych, spraw uregulowanych w OrdPU, należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych (RM może rozporządzeniem rozciągnąć stosowanie KPA), nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi, podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. (art. 3 1 3 KPA) Przepisy KPA o skargach i wnioskach stosuje się do: postępowania w sprawach karnych skarbowych, spraw uregulowanych w OrdPU, należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych. (art. 3 4 KPA) Prawo o postępowaniu przed b) terenowych organów administracji rządowej, inne akty organów JST i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej, akty nadzoru nad działalnością organów JST, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania (w przypadkach oznaczonych *), orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach, rozstrzygają spory: o właściwość między: a) organami JST, b) SKO, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, kompetencyjne między organami JST a organami administracji rządowej. (art. 3 i 4 PPSA) Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach: wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej, wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi, odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa, wiz wydawanych przez konsulów, z wyjątkiem wiz wydanych cudzoziemcowi będącemu członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego UE /EFTA strony umowy o EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej, zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego wydawanych przez konsulów. (art. 5 PPSA)
Prawo o postępowaniu przed 2. Wybrane zasady postępowania A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) 3 Cele postępowania 2. Wybrane zasady postępowania Wybrane zasady postępowania Sąd powinien: przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło: na pierwszym posiedzeniu, jeżeli jest to możliwe, bez szkody dla wyjaśnienia sprawy. (art. 6 KPC) Strony i uczestnicy postępowania: obowiązani są przytaczać bez zbędnej zwłoki, wszystkie okoliczności faktyczne i dowody, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko. (art. 6 2 KPC) Rozpoznawanie spraw: odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. (art. 9 zd. 1 KPC) Przepisy KPK mają na celu takie ukształtowanie postępowania, aby: sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności, przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania w: zwalczaniu przestępstw, zapobieganiu im oraz umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego, uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego, rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie. (art. 2 1 KPK) Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. (art. 2 2 KPK) W granicach określonych w ustawie postępowanie karne odbywa się z udziałem czynnika społecznego. (art. 3 KPK) Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. (art. 4 KPK) Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. (art. 5 1 KPK) Zasada praworządności: organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. (art. 6 KPA) Zasada prawdy obiektywnej: w toku postępowania organy administracji publicznej: stoją na straży praworządności; z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do: dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy, mając na względzie: interes społeczny i słuszny interes obywateli. (art. 7 KPA) Zasada zaufania: organy administracji publicznej prowadzą postępowanie Rozpoznanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. (art. 10 PPSA) Stronom postępowania: udostępnia się akta sprawy, strony te mają prawo: przeglądać akta sprawy, otrzymywać z nich: a) odpisy, b) kopie, c) wyciągi. (art. 12a 2 PPSA)
Za niezasadne uznać należy stanowisko że niedopuszczalne jest odwoływanie się przez organy administracji, a w konsekwencji także przez sąd I instancji, do materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu, w którym wydano decyzję, która następnie została uchylona. Przepisy KPA nie zawierają tego rodzaju zakazu. Zakaz taki nie wynika ani z wykładni literalnej, ani z wykładni celowościowej i funkcjonalnej tych przepisów. (wyr. NSA z 3.8.2012 r., II OSK 826/11, Legalis) I. Procedury: cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna 4 A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) Strony i uczestnicy postępowania mają prawo: przeglądać akta sprawy i otrzymywać: odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt do otrzymania z akt sprawy zapisu dźwięku, chyba że protokół został sporządzony wyłącznie pisemnie. (art. 9 1 zd. 2 oraz 2 KPC) Sąd rozpoznaje sprawy w procesie: w wypadkach przewidzianych w ustawie sąd rozpoznaje sprawy według przepisów o postępowaniach odrębnych, Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio: do innych rodzajów postępowań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. (art. 13 2 KPC) Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. (art. 5 2 KPK) Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć. (art. 6 KPK) Organy postępowania kształtują swe przekonanie: na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem: zasad prawidłowego rozumowania, oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. (art. 7 KPK) Organ II instancji, rozpoznając odwołanie, nie jest związany ani ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez organ pierwszej instancji, ani żądaniami zawartymi w odwołaniu. Niemniej, podkreślić należy, że organ drugiej instancji obowiązany jest rozpatrzyć sprawę w jej całokształcie, a to nakłada na niego obowiązek zbadania i odniesienia się do wszystkich zarzutów zawartych w odwołaniu. (wyr. WSA we Wrocławiu z 15.3.2012 r., III SA/Wr 693/11, Legalis) w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej. (art. 8 KPA) Zasada wysłuchania stron: organy administracji publicznej obowiązane są: zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, mogą odstąpić od ww. zasady tylko wtedy, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na: niebezpieczeństwo: a) dla życia lub b) zdrowia ludzkiego albo grożącą niepowetowaną szkodę materialną, obowiązek utrwalenia w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od ww. zasady. (art. 10 KPA) Wyjaśnianie zasadności przesłanek: organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu. (art. 11 KPA) Zasada szybkości i prostoty postępowania: organy administracji publicznej powinny działać w sprawie: wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia,
W postępowaniu administracyjnym gwarancje trwałości decyzji, wynikające z art. 110 KPA, należy rozumieć w ten sposób, że organ administracji, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia, jeżeli w nowej sprawie, wszczętej przed tym organem, nie zmieniły się istotne elementy poprzednio wydanej decyzji wynikające z art. 107 1 KPA. W tej samej sprawie, po raz drugi, nie może zapaść decyzja oparta o istniejący stan faktyczny i prawny pomiędzy tymi samymi stronami bez wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji już w sprawie wydanych. (wyr. WSA w Olsztynie z 25.10.2011 r., II SA/Ol 749/11, Legalis) 2. Wybrane zasady postępowania A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) 5 Przepis art. 14 2 KPA przy ustnym ogłoszeniu decyzji nakazuje wprawdzie sporządzenie stosownego protokołu lub adnotacji podpisanej przez stronę, jednak obowiązek ten ciąży na organie, a nie na stronie. Strona nie może więc być obciążana negatywnymi skutkami niewykonania tego obowiązku organu co do sporządzenia protokołu lub adnotacji, o ile doszło do ustnego ogłoszenia decyzji, a tym samym brak protokołu lub adnotacji z ustnego ogłoszenia decyzji nie przesądza o tym, że takiego ogłoszenia nie było. (wyr. WSA w Warszawie z 21.3.2012 r., II SA/Wa 32/12, Legalis) Przepis art. 15 KPA zawiera zasadę dwuinstancyjności postępowania, której istota polega na dwukrotnym rozpatrzeniu i rozstrzygnięciu sprawy. Oznacza to, że samorządowe kolegium odwoławcze jako organ II instancji jest organem zobowiązanym i uprawnionym do merytorycznego rozpoznania sprawy. Tym samym organ odwoławczy mógł zawrzeć w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia taką argumentację, jaka doprowadziła go do podjęcia konkretnego orzeczenia, nawet jeśli było one odmienne od argumentacji zawartej w postanowieniu organu I instancji. powinny być załatwione niezwłocznie sprawy, które nie wymagają zbierania: dowodów, informacji lub wyjaśnień. (art. 12 KPA) Zasada pisemności: sprawy należy załatwiać w formie: pisemnej lub dokumentu elektronicznego 1 doręczonego środkami komunikacji elektronicznej, sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy: a) przemawia za tym interes strony, a b) przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie, treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie: a) protokołu lub b) podpisanej przez stronę adnotacji. (art. 14 KPA) Zasada dwuinstancyjności: postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. (art. 15 KPA) Zasada trwałości decyzji: decyzja ostateczna (od której nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy): tylko w przypadkach przewidzianych w KPA lub ustawach szczególnych może nastąpić: uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności i wznowienie postępowania, mogą być zaskarżane do sądu : z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach. (art. 16 KPA) 1 W rozumieniu przepisów ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. Nr 64, poz. 565 ze zm.).
I. Procedury: cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna 6 A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) 3. Ugoda/mediacja, ugoda sądowa Ugoda/mediacja Sąd może uznać za niedopuszczalne zawarcie ugody, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności: są sprzeczne z: prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. (art. 223 2 w zw. z art. 203 4 KPC) W sprawie, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne: sąd, a w postępowaniu przygoto Skierowanie na mediację: sąd powinien w każdym stanie postępowania wawczym prokurator, może: dążyć do jej ugodowego załatwienia, z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego, strony mogą także zawrzeć ugodę przed mediatorem. skierować sprawę do: (art. 10 KPC) instytucji lub osoby godnej zaufania, Jeżeli strony przed wszczęciem postępowania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między pokrzyw sądowego zawarły umowę o mediację: sąd kieruje strony do mediacji, dzonym a oskarżonym. na zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. (art. 23a 1 KPK) (art. 202 1 KPC) Postępowanie mediacyjne: nie powinno trwać dłużej niż miesiąc, Przewodniczący powinien: a jego okresu nie wlicza się do czasu we właściwej chwili zwłaszcza na pierwszym trwania postępowania pojednawczego, posiedzeniu, po wstępnym wyjaśnieniu stanowiska stron, nie może być prowadzone przez: skłaniać strony do pojednania. osobę, co do której w konkretnej (art. 223 1 zd. 1 KPC) sprawie zachodzą okoliczności określone w art. 40 42 KPK, Osnowa ugody zawartej przed sądem powinna czynnego zawodowo sędziego, prokuratora, adwokata, radcę praw być: wciągnięta do protokołu rozprawy, nego, a także aplikanta do tych stwierdzona podpisami stron, zawodów albo niemożność podpisania sąd stwierdzi w protokole. inną osobę zatrudnioną w sądzie, prokuraturze lub innej instytucji (art. 223 1 zd. 2 i 3 KPC) uprawnionej do ścigania przestępstw, instytucja lub osoba godna zaufania sporządza, po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i wyników. (art. 23a 2 4 KPK) Zasada ugodowego załatwiania spraw: sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach: mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przez organy administracji publicznej (ugoda administracyjna), organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody. (art. 13 KPA) Prawo o postępowaniu przed Organ administracji publicznej zgodnie z zasadą ogólną ugodowego załatwiania spraw unormowaną w art. 13 KPA obowiązany jest do poinformowania stron o dopuszczalności załatwienia danej sprawy administracyjnej w formie ugody. Jednak winien to czynić w sytuacjach kiedy na podstawie okoliczności sprawy, stopnia zwaśnienia i podejścia stron do przedmiotu sprawy, dostrzega realną szansę ugodowego jej załatwienia, zatem w tym względzie właściwym jest również odwołanie się do doświadczenia życiowego pracowników organów administracji. Natomiast nie może nakazać stronom zawarcia ugody, a więc bez wyraźnej woli stron postępowania, nie może z własnej inicjatywy podejmować czynności zmierzających do ugody. (wyr. WSA w Warszawie z 28.11.2005 r., IV SA/Wa 1648/05, Legalis)
Ugoda zawarta na podstawie art. 117 KPA, zatwierdzona przez organ, przed którym została zawarta, jest wykonalna i wywiera skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania (art. 119 121 KPA), tylko w zakresie sprawy administracyjnej, która mogła być załatwiona przez ten organ w formie decyzji administracyjnej. Ugoda taka nie wywołuje natomiast takich skutków w zakresie, w jakim wykracza poza ramy sprawy administracyjnej, w której została zawarta. Tym bardziej nie wywołuje ona takich skutków jeżeli jej przedmiotem są sprawy nie należące w ogóle do właściwości organów administracji publicznej, np. sprawy cywilne. W takim zakresie ugoda jest bowiem nieważna jako zawarta zarówno bez podstawy prawnej, jak i z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 1 pkt 2 KPA w związku z art. 114 i art. 118 KPA). (wyr. WSA w Gliwicach z 26.1.2006 r., II SA/Gl 815/04, OSG 2007, Nr 3, poz. 39) 3. Ugoda/mediacja, ugoda sądowa A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) 7 Przesłanki Mediacja: jest dobrowolna, prowadzi się ją na podstawie: umowy o mediację: a) może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek, o którym mowa w art. 183 6 1 KPC, b) strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora, postanowienia sądu kierującego strony do mediacji, prowadzi się ją: przed wszczęciem postępowania, za zgodą stron także w toku sprawy. (art. 183 1 KPC) Wniosek o przeprowadzenie mediacji zawiera: oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie, podpis strony oraz wymienienie załączników. Jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, do wniosku dołącza się odpis tej umowy. (art. 183 7 KPC) Z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji: z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie, następuje wszczęcie mediacji przez stronę (LG). (183 6 1 KPC) Mimo doręczenia wniosku mediacja nie zostaje wszczęta, jeżeli (LS): stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji, strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji, Skierowanie sprawy o zapłatę przeciwko wójtowi gminy i staroście powiatu do sądu podlega odrzuceniu. Sądy administracyjne sprawują kontrolę nad działalnością administracji publicznej, natomiast pozew o zapłatę ma charakter cywilny i może być dochodzony albo w trybie ugodowym, albo przed sądami powszechnymi. (post. NSA z 11.11.2009 r., I OZ 1059/09, Legalis) Można zawrzeć ugodę: w sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji publicznej, strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli: przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do: a) uproszczenia lub b) przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa, przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie: w I instancji lub odwoławcze, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie. (art. 114 115 KPA) Jeżeli strony złożą zgodne oświadczenie o zamiarze zawarcia ugody, organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin do zawarcia ugody, w przypadku: zawiadomienia przez jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub niedotrzymania przez strony terminu wyznaczonego; organ administracji publicznej załatwia sprawę w drodze decyzji. (art. 116 KPA) Forma i treść ugody: sporządza się w formie pisemnej, powinna ona zawierać: oznaczenie organu, przed którym została zawarta, datę sporządzenia, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy: a) stron oraz b) pracownika organu administracji publicznej upoważnionego do sporządzenia ugody. (art. 117 1 KPA)
Postanowienie o zatwierdzeniu ugody ma charakter procesowy, gdyż uruchamia skutki materialnoprawne dla zatwierdzonej jego mocą ugody. Ma ponadto charakter kontrolny, bowiem do obrotu prawnego wchodzi ugoda jako akt merytorycznie kończący sprawę. Artykuł 118 3 KPA określa kryteria odmowy zatwierdzenia ugody, wśród nich jest zawarcie ugody z naruszeniem prawa. Naruszenie przepisów prawa obejmuje zarówno naruszenie przepisów prawa materialnego oraz przepisów prawa procesowego. (wyr. WSA w Warszawie z 21.11.2006 r., VII SA/ Wa 1289/06, Legalis) I. Procedury: cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna 8 A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i: osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora, strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację. (art. 183 6 2 KPC) Skierowanie na mediację: sąd może skierować strony do mediacji: aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę, a po zamknięciu tego posiedzenia tylko na zgodny wniosek stron, tylko raz w toku postępowania, postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym, terminy: kierując strony do mediacji, sąd wyznacza czas jej trwania na okres do miesiąca, chyba że strony zgodnie wniosły o wyznaczenie dłuższego terminu na przeprowadzenie mediacji, w trakcie mediacji termin na jej przeprowadzenie może być przedłużony na zgodny wniosek stron przewodniczący wyznacza rozprawę: po upływie wyżej wymienionego terminu a przed jego upływem, jeżeli choć jedna ze stron oświadczy, że nie wyraża zgody na mediację, wyznaczenie mediatora: kierując strony do mediacji, sąd wyznacza mediatora, jednakże strony mogą wybrać innego mediatora, na zgodny wniosek stron sąd może upoważnić mediatora do zapoznania się z aktami sprawy, mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona: w terminie tygodnia od dnia: a) ogłoszenia lub b) doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji, nie wyraziła zgody na mediację, Organ administracji publicznej utrwala fakt zawarcia ugody: w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody. (art. 117 2 KPA) Zatwierdzenie ugody bądź odmowa zatwierdzenia ugody: ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta, jeżeli ugoda dotyczy kwestii, której rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ, stosuje się odpowiednio przepis art. 106 KPA, organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody: zawartej z naruszeniem prawa, nieuwzględniającej stanowiska organu albo naruszającej: a) interes społeczny bądź b) słuszny interes stron, zatwierdzenie: następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu 7 dni od dnia zawarcia ugody, gdy ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego: z dniem, w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc decyzja organu I instancji, o czym zamieszcza się wzmiankę w tym postanowieniu; łącznie z postanowieniem zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom odpis ugody. (art. 118 119 KPA) Wykonalność ugody: ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne,
3. Ugoda/mediacja, ugoda sądowa A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) 9 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu: nakazowym i upominawczym. (art. 183 8 183 10 KPC) Mediator: może nim być osoba fizyczna: mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych, nie może być sędzia (nie dotyczy to sędziów w stanie spoczynku) organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych oraz uczelnie mogą prowadzić listy stałych mediatorów, wpis na listę wymaga wyrażonej na piśmie zgody mediatora, informację o listach stałych mediatorów oraz o ośrodkach mediacyjnych przekazuje się prezesowi sądu okręgowego, stały mediator: może odmówić prowadzenia mediacji tylko z ważnych powodów, o których jest obowiązany niezwłocznie powiadomić: a) strony oraz b) sąd jeżeli sąd skierował strony do mediacji, wynagrodzenie mediatora: ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia, wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony, obowiązki mediatora: powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji, jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku. (art. 183 2, art. 183 3 i art. 183 4 2, art. 183 5 KPC) Postępowanie mediacyjne: nie jest jawne, mediator niezwłocznie ustala termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego, organ administracji publicznej, przed którym została zawarta ugoda, potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody. (art. 120 KPA) Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania. (art. 121 KPA) W sprawach nieuregulowanych: do: ugody i postanowienia w sprawie jej zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji. (art. 122 KPA) 1. Ustawa z 25.2.1964 r. o zatrudnianiu absolwentów szkół wyższych nie przewidywała rozwiązania umowy o pracę z absolwentem - pracownikiem w drodze decyzji administracyjnej, wobec czego decyzje administracyjne, wydane na podstawie par. 39 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 13.6.1964 r. w sprawie zatrudniania absolwentów szkół wyższych oraz orzekania o obowiązku zwrotu kosztów wykształcenia przewidującego takie rozwiązanie z przekroczeniem upoważnienia ustawowego, zgodnie z zasadą prymatu ustawy są dotknięte wadą nieważności. 2. Zgodnie z art. 114, art. 121 i art. 122 KPA ugoda administracyjna może być zawarta wyłącznie w sprawie, która podlega załatwieniu w drodze decyzji administracyjnej. (wyr. NSA z 27.4.1983 r., II SA 297/83, Gospodarka Administracja Państwowa 1987, Nr 2, s. 46) Prawo o postępowaniu przed
I. Procedury: cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna 10 A. Świczewska, Procedury (cywilna, karna, administracyjna i sądowoadministracyjna) wyznaczenie posiedzenia mediacyjnego nie jest wymagane, jeżeli strony zgodzą się na przeprowadzenie mediacji bez posiedzenia mediacyjnego. (art. 183 4 1, art. 183 11 183 13 KPC) Protokół z przebiegu mediacji: sporządza się go i oznacza w nim: miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji, podpisuje go mediator, jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem: zamieszcza się ją w protokole albo załącza się ją do niego, strony podpisują ugodę, niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole, przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie, o czym mediator informuje strony, mediator doręcza stronom odpis protokołu, po zawarciu ugody mediator niezwłocznie składa protokół w sądzie: który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej albo rozpoznającym sprawę w razie skierowania przez sąd sprawy do mediacji. (art. 183 11 183 13 KPC) Zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem: sąd, któremu mediator przekazał protokół mediacji, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, jeżeli ugoda: podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności, w przeciwnym przypadku, sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym, sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem: w całości lub części, jeżeli ugoda: a) jest sprzeczna z: prawem lub zasadami współżycia społecznego albo b) zmierza do obejścia prawa, c) jest niezrozumiała lub d) zawiera sprzeczności. (art. 183 14 KPC)