Luty 2011 PipeLine Spis treści 1 Samooczyszczający się zbiornik ściekowy, GB 3 Zbiorniki h rozwiązaniem wielu problemów, PL 5 Modernizacja z h, NL Samooczyszczający się zbiornik ściekowy Próżniowy system spłukiwania z wykorzystaniem kształtki h w Fife (GB) Dla społeczności zamieszkujących wybrzeża przez lata istniał jeden oczywisty sposób usuwania ścieków: odprowadzanie ich do morza. XX wiek przyniósł poprawę tego stanu, bowiem przed wpuszczeniem do morza ścieki są oczyszczane. Jednak wciąż pewien problem nie został rozwiązany. Systemy ściekowe zaprojektowano jako ogólnospławne do odbierania zarówno ścieków, jak i wody deszczowej. W przypadku wzmożonych opadów deszczu ilość napływającej wody przekracza pojemność oczyszczalni i ścieki muszą być odprowadzane do morza bez oczyszczania. Te ewidentnie nieprzyjazne środowisku praktyki nie są już akceptowane i w całej Szkocji oraz Wielkiej Brytanii trwają prace nad modernizacją systemów ściekowych i odprowadzania wody deszczowej, mające na celu zapobieganie tym niedopuszczalnym, sporadycznym wypływom ścieków. Rozwiązaniem tego problemu jest zastosowanie zbiorników o różnych, nieraz złożonych konstrukcjach do czasowego magazynowania nadmiernych ilości ścieków przed ich wprowadzeniem na oczyszczalnię. Taki właśnie projekt zrealizowany był w okręgu Fife w Szkocji. Obejmował budowę stacji pomp w Dysart ze zbiornikiem o średnicy wewnętrznej 12,5 m i pojemności do 800 m 3. Jednak cechą charakterystyczną zbiorników do czasowego retencjonowania ścieków jest zaleganie znacznych ilości osadów po każdym użyciu, co stwarza konieczność każdorazowego czyszczenia zbiornika. Aby tego uniknąć, stacja pomp w Dysart używa systemu próżniowego do utrzymania kolumny magazynowanej wody wewnątrz zbiornika, aż do momentu niemal całkowitego opróżnienia zbiornika; woda jest zwalniania, spłukując resztki z dennicy zbiornika do kanału ściekowego, a następnie do pompy odprowadzającej. W takich konstrukcjach najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest wykonanie kolumny centralnej z odlewanych lub prefabrykowanych elementów betonowych; jest to jednak czasochłonne i nie daje gwarancji szczelności, niezbędnej do utrzymania podciśnienia przez kilka dni. Ze względu na napięty harmonogram budowy wykonawca i projektanci rozważyli użycie jednoczęściowych elementów E Engineering GmbH Pischeldorfer Str. 128 9020 Klagenfurt Austria T +43.463.48 24 24 F +43.463.48 21 21 info@hobas.com www.hobas.com
h PipeLine Luty 2011 Strona 02 -GRP HOBAS. Rozwiązanie to posiada wiele zalet. Rura HOBAS jest hermetyczna i jako element jednoczęściowy nie posiada łączeń, które mogłyby przeciekać. Za pomocą dźwigu rurę można szybko umieścić na przygotowanej podporze i, jeżeli jest to konieczne, wyposażyć w system kontroli podciśnienia montowany przed instalacją rury w zbiorniku, co z kolei eliminuje potrzebę późniejszej pracy operatorów na wysokości. W skład jednoczęściowego rozwiązania HOBAS wchodziła również komora rewizyjna z drabiną, umieszczona ponad membraną kontrolną podciśnienia. Wysoka na 10,5 metra kolumna GRP została zaprojektowana tak, by zapewnić wytrzymałość na odkształcenia w wyniku działania podciśnienia i wewnętrznego nadciśnienia, które są przyczynami osiowego ściskania i rozciągania w kolumnie GRP. W czasie użytkowania w kolumnie może być przechowywany słup wody o wysokości około 6 metrów, ale w pewnych przypadkach poza instalacją może utrzymywać się wyższy poziom wód generujący nadciśnienie 0,36 bar. Takie ciśnienia (obwodowe i osiowe) nie mają większego znaczenia dla rury, ale stanowią znaczne obciążenie dla zintegrowanej podstawy GRP na szczycie kolumny, na której zamocowana jest membrana przepływowa podciśnienia. Podpora w podłodze zbiornika musi wytrzymać wagę rury oraz jej elementów i jednocześnie zapobiec unoszeniu się rury w momencie, gdy poziom wody wewnątrz rury jest niższy niż na zewnątrz. Z tego względu dolne 300 mm kolumny GRP zostało pokryte piaskiem gruboziarnistym, a do umocowania rury do betonowego pierścienia podpory użyto wysokowytrzymałej zaprawy bezskurczowej. HOBAS dostarczył rury w bardzo krótkim terminie, dopasowanym do napiętego harmonogramu wykonawcy, i stacja pomp pracuje obecnie bez zakłóceń, z korzyścią dla szkockiego wybrzeża. Fmd: hobas.uk@hobas.com Rok budowy 2010 ałkowita długość rurociągu kształtka długości 10,5 m Średnica DN 1800 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 10000 Zastosowanie SewerLine Wykonawca Barhale onstruction Konsultant Atkins Próżniowy system spłukiwania SO Technik Klient Scottish Water Zalety Szybka i prosta instalacja jednego elementu, szczelność pozwalająca na dłuższe utrzymanie podciśnienia, odporność na korozję, wytrzymałość na ciśnienie wewnętrzne i zewnętrzne
h PipeLine Luty 2011 Strona 03 Zbiorniki h rozwiązaniem wielu problemów Zastosowanie zbiorników z rur -GRP w budowie obiektów kanalizacyjnych (PL) Rozwój terenów zurbanizowanych, budowa nowych dróg, a przy tym brak wystarczającej przestrzeni do zagospodarowania, wiążą się często z koniecznością przebudowy istniejącej infrastruktury, jak również budowy nowych obiektów, usytuowanych nad bądź pod powierzchnią terenu. Jednym z wielu elementów wykorzystywanych w budownictwie są różnego rodzaju zbiorniki. Szczególnie aktualnym problemem ostatnich lat, spowodowanym m.in. zmianami klimatycznymi i czasowym niedoborem bądź nadmiarem wód deszczowych, stała się kwestia retencji. zasowe magazynowanie wód lub ścieków może być również podyktowane koniecznością odciążenia istniejących sieci kanalizacyjnych w sytuacji zmiany charakteru zlewni lub podłączenia nowych. Inne przyczyny to ochrona wód odbiornika oraz ochrona przeciwpowodziowa, potrzeba odciążenia oczyszczalni ścieków i wyrównanie ładunków zanieczyszczeń, jak również zmniejszenie kosztów budowy nowej sieci. W zależności od zastosowania materiał, z którego wykonane są zbiorniki, musi się charakteryzować odpowiednimi parametrami wytrzymałościowymi, np. odpornością chemiczną czy temperaturową, odpornością na ścieranie, wytrzymałością mechaniczną i trwałością. echy te gwarantują bezproblemową długoletnią eksploatację. Gładkość powierzchni wewnętrznej chroni przed nadmiernym zaleganiem osadów oraz ułatwia płukanie. Z punktu widzenia wykonawstwa ważną cechą jest niewielka masa elementów, umożliwiająca transport w trudnych warunkach, jak również szybki montaż. Odpowiedni system połączeń dodatkowo usprawnia tempo prac, a przy tym gwarantuje całkowitą szczelność. W ubiegłych latach w Polsce realizowano znaczną liczbę inwestycji, w których stosowane były różnego rodzaju zbiorniki. Firma HOBAS była dostawcą kilku zbiorników retencyjnych wód deszczowych, ale również zbiorników awaryjnych oraz specjalnych. Wśród wymienionych zastosowań na szczególną uwagę zasługuje projekt w Warszawie, związany z przebudową Alei Jerozolimskich w rejonie ul. Łopuszańskiej i Popularnej. Budowa zbiorników retencyjnych w tym rejonie spowodowana była koniecznością nieprzekroczenia dopuszczonych przez MPWiK 50 l/s ścieków odprowadzanych do istniejącego kanału deszczowego. W tym celu wybudowano dwa nowe zbiorniki o łącznej pojemności 440 m³. Pierwszy z nich, o średnicy DN 2400 i długości 90 m, będzie współpracował z osadnikiem wirowym, natomiast drugi, o średnicy DN 2000 i długości 22 m, z osadnikiem poziomym. Oba zbiorniki wyposażone są w 2 kominy złazowe, natomiast dopływ i wypływ ze zbiorników odbywa się poprzez króćce przyłączeniowe. Oba zbiorniki znajdują się na jednym kanale. Za zbiornikiem DN 2400 przewidziana jest przepompow-
h PipeLine Luty 2011 Strona 04 nia o wydajności 40 l/s. Poprzez studzienkę rozprężną ścieki mają być kierowane do istniejącej studzienki kanalizacyjnej. Montaż zbiorników rozpoczął się we wrześniu, a ukończył w listopadzie 2009 r. Rury układane były na głębokości 4,8 m. Ze względu na bardzo trudne warunki gruntowo-wodne w ciągu dnia montowano 2-3 rury. Wodę, sięgającą 30 cm powyżej posadowienia zbiorników, odpompowywano za pomocą igłofiltrów. Dużym problemem było zagęszczanie gruntów, które ze względu na jednofrakcyjność wymagały doziarnienia. Innym projektem, w którym miały zastosowanie zbiorniki HOBAS, była realizacja S2 oraz S79 w Warszawie. Zadanie przewidywało budowę kanalizacji deszczowej w pasie dzielącym jezdni. Elementem kanalizacji jest system oczyszczania ścieków składający się z separatorów związków ropopochodnych z wkładem koalescencyjnym i osadnikiem oraz zbiorników retencyjnych. Rolą zbiorników retencyjnych jest redukcja szczytowego natężenia przepływu ścieków poniżej dopuszczalnego, redukcja stężeń i ładunków zanieczyszczeń poprzez zachodzącą sedymentację zawiesin oraz przechwytywanie i neutralizacja zrzutów przypadkowych. Projekt odwodnienia drogi S79 obejmował budowę 5 baterii zbiorników z rur GRP DN 1800, o pojemnościach 82 956 m³ i realizowany był w latach 2009-2010. W celu odwodniania drogi S2 zaprojektowano natomiast 11 zbiorników z rur GRP DN 3000 o pojemnościach 650 3500 m³. Ten etap realizacji przypada na lata 2010-2011. Spośród dostępnych na rynku materiałów w obu przypadkach zdecydowano o wyborze rur z żywic poliestrowych wzmocnionych włóknem szklanym. Szeroki asortyment rur HOBAS oraz możliwość wykonania elementów o różnorodnych, często nietypowych kształtach, stanowiły podstawę do budowy zbiorników o różnej konstrukcji w zależności od pojemności i warunków na budowie. Z punktu widzenia Zamawiającego istotnymi cechami materiału były odporność na ścieranie, czynniki chemiczne oraz bardzo gładka, odporna na inkrustację powierzchnia wewnętrzna rur -GRP. Firmy zajmujące się montażem dodatkowo zwróciły uwagę na niewielki ciężar i gabaryty elementów, ułatwiające transport oraz umożliwiające zmniejszenie szerokości wykopu i ilości robót ziemnych. Łatwe łączenie rur dodatkowo przyspieszyły tempo prac. Powyższe cechy potwierdzają szerokie zastosowanie zbiorników HOBAS oraz ich zalety zarówno z punktu widzenia Zamawiającego, jak i Wykonawcy. Rok budowy 2009-2011 Sumaryczna długość zbiorników 3.3 km Średnica DN 1800 DN 3000 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 10000 Metoda instalacji Otwarty wykop Zastosowanie Odwadnianie dróg Klient GDDKiA Wykonawca Teerag-Asdag Zalety Szybka instalacja, łatwa instalacja, niski współczynnik hropowatośći, doskonała szczelność, długowieczność Fmd: hobas.poland@hobas.com
h PipeLine Luty 2011 Strona 05 Modernizacje z h Venlo w Holandii może polegać na wytrzymałości i elastyczności systemów rurowych HOBAS SewerLine Miasto Venlo liczy ponad 100.000 mieszkańców i jest regionem, w którym gospodarka i przyroda wychodzą sobie naprzeciw i uzupełniają się wzajemnie, tworząc bijące serce północnej Limburgii. Właśnie tędy wiedzie główny szlak handlowy do Niemiec, w tym miejscu krzyżują się autostrady A73 oraz A67, to tutaj przepływa rzeka Maas i zlokalizowane jest centrum przeładunkowe ET (europejski terminal kontenerowy), co zapewnia trimodalność transportową regionu. Nie dziwi zatem fakt, że władze miasta nieustannie inwestują w remonty i rozbudowę infrastruktury miejskiej oraz wprowadzają ciągłe zmiany, by dopasować region do zmieniających się potrzeb. Liczne projekty, prowadzone w różnych lokalizacjach, wymagają poważnych zmian w zakresie infrastruktury, a co za tym idzie niezbędne są inwestycje w rozbudowę systemu kanalizacyjnego. W tych warunkach długi okres użytkowania co najmniej 100 lat, wytrzymałość, elastyczność w zakresie instalacji oraz możliwość przyszłych modyfikacji, a także prosty i szybki montaż były i są podstawowymi wymogami dla systemów rurowych. Władze regionu dokładnie porównały kilka dostępnych produktów i wybrały wysokowytrzymałe systemy rurowe HOBAS -GRP SewerLine. Od ponad pół wieku HOBAS jest na całym świecie synonimem wysokiej jakości i innowacji. Odlewane odśrodkowo produkty z tworzyw sztucznych zbrojonych włóknem szklanym mogą być stosowane w szerokim zakresie, ponieważ można je łatwo łączyć z istniejącymi rurociągami oraz mogą być równie łatwo poszerzane i modyfikowane po zainstalowaniu. Dzięki wielu zaletom systemów HOBAS władze Venlo wielokrotnie korzystały z tych rozwiązań od chwili, gdy systemy rurowe HOBAS zostały po raz pierwszy użyte w tym regionie w 2003 roku. Przez kilka ostatnich lat w różnych projektach poszerzania rurociągów i zbiorników, jak również tworzenia nowych sieci kanalizacyjnych w centrum miasta oraz parku przemysłowym wykorzystywano wysokiej jakości systemy rurowe HOBAS -GRP SewerLine. entrum miasta Na gęsto zaludnionych obszarach miejsce placu budowy w centrum miasta jest niezwykle ograniczone. Przewody i istniejące rurociągi stanowią poważną przeszkodę. o więcej, prowadzone prace nie mogą wpływać na obniżenie wysokiego poziomu wód gruntowych, ponieważ mogłoby to doprowadzić do osunięć gruntu i negatywnie wpłynąć na okoliczną florę, skutkując dodatkowymi kosztami. Elastyczność syste-
h PipeLine Luty 2011 Strona 06 mów rurowych HOBAS oraz ich szybka instalacja pozwalają zminimalizować wpływ budowy na otoczenie. W Venlo wszystkie ścieki z centrum miasta trafiają do głównego kolektora pod ulicą Prof. Gelissensingela. Kolektor powstał w 2004 roku, a do jego poszerzenia użyto 90 metrów rur HOBAS SewerLine DN 1800 o klasie sztywności SN 5000. Rurociąg ułożony jest równolegle do głównego zbiornika ściekowego sieci miejskiej. Jeżeli poziom ścieków podnosi się zbyt wysoko, np. w przypadku obfitych opadów, nadmiar ścieków przelewa się do głównego zbiornika. Jego zadaniem jest zmniejszanie ilości zanieczyszczonego szlamu wpływającego do rzeki Maas w przypadku przepełnienia zbiornika. Po obniżeniu się poziomu wody zbiornik jest opróżniany, a ścieki trafiają do oczyszczalni ścieków poprzez główny kolektor. Obecnie przebudowywana jest ulica Koninginneplein (przed stacją kolejową), w celu usprawnienia ruchu samochodowego i zwiększenia bezpieczeństwa. Po wybudowaniu tunelu pod rondem (pomiędzy ulicami Burgemeester van Rijnsingel i Koninginnesingel) natężenie ruchu zmniejszy się, a pasażerowie pociągów będą mogli podziwiać piękne widoki na Juliana Park i śródmieście. System kanalizacyjny w tym rejonie został dostosowany i rozszerzony, tworząc dodatkową przestrzeń do magazynowania ścieków i odciążając tym samym główny kolektor pod ulicą Prof. Gelissensingela. W 2008 roku zainstalowano 750 m z liczącego 1,1 km rurociągu HOBAS SewerLine DN 2000, SN 10000 (wraz ze studzienkami); pozostała cześć ma zostać ukończona w marcu 2011 roku. Przebudowano również dzielnicę Maaswaard i południowa cześć Venlo zyskała zupełnie nowy wygląd. Ze względu na tę rozbudowę, przebudowę i budowę biur komunalnych stworzono nowy system kanalizacyjny z dodatkową pojemnością magazynową. W 2009 roku zainstalowano tu 362 m rur HOBAS DN 800, 1000 i 1800 o klasie sztywności SN 5000. Przebudowie poddano także rozciągającą się na 26.000m 2 dzielnicę handlową Maasboulevard, a plac Oude Markt i wszystkie ulice w tym rejonie odnowiono. Wymagało to zwiększenia ilości miejsc parkingowych i powiększenia przestrzeni użytkowej, stąd najnowszy miejski parking Stadwaker został poszerzony o dodatkowych 550 miejsc, zaś wzdłuż rzeki Maas wzniesiono 200 nowych mieszkań. W 2010 roku do poszerzenia i adaptacji istniejącego systemu kanalizacyjnego wykorzystano 310 m rur HOBAS SewerLine o różnych średnicach (DN 300 400, DN 500 600, DN 800, SN 5000). Rok produkcji 2003 - nadal trwa ałkowita długość 6.3 km Średnica DN 250 - DN 2000 Klasa ciśnienia PN 1 Klasa sztywności SN 5000, SN 10000 Metoda instalacji Otwarty wykop Zastosowanie SewerLine Klient Władze miasta Venlo Zalety Długi okres użytkowania, łatwość modyfikacji i rozszerzania systemu, możliwość dopasowania do istniejących instalacji, elastyczność zastosowania
h PipeLine Luty 2011 Strona 07 Strefa przemysłowa Doskonałe położenie Venlo przyciąga wiele firm, a władze miasta bezustannie poszerzają strefę przemysłową, aby sprostać wciąż rosnącemu zapotrzebowaniu na tereny inwestycyjne. W ostatnim czasie powstały obiekty przemysłowe takie jak Groot Boller, Trade Poort Oost en West i giełda Zon Fresh Park. Venlo wciąż się rozwija. Obecnie realizowane są projekty Trade Port Noord i strefa handlowa Floriade 2012/GreenPark Venlo. W tym ostatnim przedsięwzięciu przy budowie nowoczesnej strefy komercyjnej zastosowano założenia programu cradle to cradle bazującego na połączeniu cykli biologicznych i technologicznych, by poprawić jakość korzystania z obiektów, uniknąć zagrożeń dla zdrowia i przede wszystkim zapewnić korzyści ekonomiczne i ekologiczne. W celu zachowania naturalnej recyrkulacji środowiska woda deszczowa nie jest zbierana w obszarze przemysłowym. W latach 2006-2010 w strefie tej zainstalowano jedynie grawitacyjny kanał deszczowy transportujący ścieki z tego obszaru do położonej w odległości 5 km oczyszczalni w Venlo. Również ten rurociąg wykonany został z wykorzystaniem rur HOBAS SewerLine o różnych średnicach (DN 250, DN 400, DN 500, DN 600, DN 700, DN 800, DN 1000) oraz 60 studzienek. Studzienki zainstalowane zostały co 80 m, aby zapewnić przyłączenie istniejących i przyszłych budynków oraz umożliwić kontrolę tych przyłączy pod kątem błędów i monitorowanie zanieczyszczeń. Po raz kolejny pojawił się problem wód gruntowych ich obniżanie związane z pracami budowlanymi należało zminimalizować, by zapobiec osunięciom gruntu i chronić okoliczną florę. Jeszcze raz łatwe w montażu produkty HOBAS dowiodły swojej wartości. Ponieważ rurociąg miał być konstrukcją grawitacyjną, był układany na głębokości od 4 do 6 metrów, osiągając 6-metrowy spadek na odcinku 5 km. Projekt rurociągu przewidywał minimalną ilość łuków, co w połączeniu z gładką powierzchnią wewnętrzną rur HOBAS zapewniło optymalny przepływ i minimalizowało ryzyko zatorów. Reasumując, zainstalowane od 2003 roku 6,9 km systemów rurowych HOBAS -GRP SewerLine o średnicach od DN 250 do DN 2000 stanowi doskonały przykład różnorodnego zastosowania tej linii produktów. Władze Venlo mogą liczyć na trwały i niemal bezobsługowy system kanalizacyjny przez wiele lat. Mogą być również pewne, że posiadają niezawodny system, który w razie potrzeby można łatwo modyfikować i rozszerzać. Fmd: hobas.benelux@hobas.com 1 For more information visit www.venlo.nl
Grupa HOBAS Management GmbH Austria Engineering GmbH Austria Rohre GmbH Niemcy Polska Sp. z o.o. Polska France SAS Francja OOO Truby Rosja Benelux BV Holandia Pipe UK Ltd. Wielka Brytania Scandinavia SA Szwecja Z spol. s r. o. Republika zeska Pipe Systems Rumunia Bulgaria EOOD Bułgaria Hungária Kft. Węgry SK spol. s r. o. Republika Słowacka Office Kyiv Ukraina Rohre GmbH Austria Office Sarajevo Bośnia i Hercegowina Office Zagreb horwacja Tubi S.R.L. Włochy Engineering+Rohre AG Szwajcaria Pipe USA USA Nessler GmbH Plastics Niemcy HOBAS System Polska Sp. z o.o. ul. Koksownicza 11 PL 41-300 Dąbrowa Górnicza tel.: +48.32. 639 04 50 fax: +48.32. 639 04 53 office@hobas.com.pl www.hobas.com.pl Produkty HOBAS są opracowywane i wytwarzane z zachowaniem dbałości o ochronę środowiska i zasobów naturalnych. Aby dowiedzieć się więcej na temat Polityki Ochrony Środowiska HOBAS, odwiedź naszą stronę internetową.