SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEKI GŁÓWNEJ POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ W ROKU 2017

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEKI GŁÓWNEJ POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ W ROKU 2017 Biblioteka uhonorowana medalem BIBLIOTHECA MAGNA PERENNISQUE Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Informatycznego przyznał Bibliotece medal XXX-lecie PTI za cyfryzację polskiej literatury informatycznej 1. DZIAŁALNOŚĆ INFORMACYJNO-DYDAKTYCZNA W roku 2017 Oddział Informacji Naukowej odwiedziło 3.044 czytelników, którym udzielono informacji bibliograficznych, bibliotecznych i rzeczowych w oparciu o bazy bibliograficzne i pełnotekstowe dostępne w sieci Internet lub lokalnie w Bibliotece oraz o komputerowe i tradycyjne katalogi biblioteczne. Z czytelń Biblioteki wraz z jej filiami skorzystało łącznie 36.687 czytelników. Natomiast z czytelń bibliotek specjalistycznych 15.634 czytelników. Tablica 1. Wykorzystanie pełnotekstowych baz danych Baza/serwis Ilość pobranych artykułów 2017 2016 ACM 680 802 ACS 5686 6169 AIP 2713 3576 APS 542 892 EBSCO 2356 3860 Emerald 2366 2183 IEEE 25230 24150 Ibuk Brak danych Brak danych IOP 4211 3721 KNOVEL 8351 10111 NASBI 1237 Brak danych Elsevier Ebooks 2045 11919 Elsevier Infona 622 198 Elsevier/SDOL 203132 219826 Nature 549 597 Science 674 819 SIAM Brak danych 215 Springer Infona 196 67 Springer E-books 67586 59073 Springer Link 22692 25378 Wiley 2673 16093 Wiley ebooks-online 20554 SUMA 366.961 396.783 1

Biblioteka Główna zapewniła poprzez udział w ogólnopolskich i lokalnych konsorcjach bibliotecznych elektroniczny dostęp z komputerów na terenie Uczelni, oraz w Bibliotece pracownikom i studentom do: 1) 60 baz danych (z tego samodzielnie zakupiono 15 baz), 2) 7.772 tytułów pełnotekstowych czasopism naukowych, z tego w samodzielnej prenumeracie 832 tytułów, 3) ponad milion tekstów patentów, norm, dysertacji oraz materiałów konferencyjnych (samodzielnie opłacono dostęp do 3.600 norm i patentów), 4) 65.796 tytułów e-książek (z tego samodzielnie opłacono 33.652 tytuły). Upoważnieni pracownicy oraz studenci mogli też korzystać z domowego dostępu do tych zbiorów. Wykorzystanie baz pełnotekstowych zilustrowano w tabl. 1, a baz bibliograficznych w tabl. 3. Biblioteka umożliwiała też korzystanie poprzez Internet z zakupionych na własność w wydawnictwie Wiley Inter Science, 98 tytułów e-książek. Całkowity koszt dostępu do baz elektronicznych wyniósł w 2017 roku 596.237 zł, w tym Biblioteka zapłaciła 375.334 zł, a Wydziały 233.028,51 zł. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego płaciło dostęp do 8 krajowych licencji (w tabl. 1 i 3 kolor zielony). Koszty zakupu baz przedstawiono w tabl. 2. Tablica 2. Wydatki na bazy danych w 2017 Wydział Bazy 2017 2016 Automatyki, Elektroniki ACM, SIAM 26.071 21.972 i Informatyki Chemiczny ACS, Chemical Abstracts, RSC 132.497 147.687 Elektryczny ACM 0 4621 Instytut Fizyki AIP/APS, IOP 33.554 35.022 Inżynierii Materiałowej ACM Matematyki Stosowanej ACM, Mathematical Reviews, SIAM 28.251 23.725 Kolegium Nauk IBUK LIBRA 530 - Społecznych i Języków Obcych Razem Wydziały 220.903 233.027 Biblioteka Główna ACM, Emerald Engineering, Emerald Management, IBUK Libra, IEEE/IET, ISSN, Knovel, NASBI 375.334 368.105 Tablica 3. Wykorzystanie bibliograficznych baz danych Baza/serwis Ilość zapytań 2017 2016 MathScieNet 7.500 7.704 Scopus 46.254 64.804 SciFinder 46.195 44.173 JCR-Online 5.066 1.062 Web of Science-Online 50.321 87.725 88.931 Web of Science b.d. 144 Razem 155.336 205.612 2

W ramach działalności informacyjnej zorganizowano bezpłatny, testowy dostęp do 6 Internetowych baz danych, takich jak: De Gruyter, EBSCO bazy specjalistyczne, CRCnet Base, Taylor and Francis ebooks, Web of Science InCites Benchmarking and Analytics, IEEE Explore Digital Library - telekomunikacja. Prowadzona przez Bibliotekę strona internetowa umożliwia dostęp do elektronicznych katalogów wszystkich bibliotek krajowych i zagranicznych (katalogi KARO oraz NUKAT), kontrolowany dostęp do prenumerowanych baz danych, aktualne informacje dotyczące Biblioteki i Uczelnianego Systemu Bibliotecznego. W roku 2017 sumarycznie wejść na strony było 347.430 (w 2016 r. zanotowano łącznie 359.314 wejść). W trakcie roku stronę własną Biblioteki do momentu jej wyłączenia odwiedziło - 91.625 internautów, stronę ogólnouczelnianą 255.805. W ramach Oddziału Informacji Naukowej działa Ośrodek Informacji Patentowej i Normalizacyjnej. Ośrodek ten dysponuje zbiorami: 1) Norm: 73.015 wol. z tego w ostatnim roku zakupiono 1.015 wol., 2) Patentów krajowych w formie drukowanej ok. 130.000 wol., 3) Patentów w formie pełnotekstowych, elektronicznych baz danych: POLPAT 42.640 patentów (zrezygnowano z dalszych zakupów), ESPACE-PRECES 141.110 patentów (przestały być wydawane), oraz zasobów internetowych ESPACEnet, DEPATISnet, PKN i innych, 4) Czasopism normalizacyjnych i patentowych, 5) Katalogów i innych materiałów firmowych tak w formie drukowanej jak i na CD-ROM, DVD-ROM. W roku bieżącym opracowano 1.058 norm w formacie MARC, w celu udostepnienia ich w katalogu komputerowym. Ośrodek dysponuje 24 miejscami w czytelni. W roku 2017 z jego usług na miejscu skorzystało 2.722 osób, którym udostępniono 14.189 dokumentów. W 2017 roku Biblioteka zorganizowała cykl 7 szkoleń stacjonarnych dla studentów pierwszego roku oraz dla studentów przygotowujących prace magisterskie i licencjackie, w których uczestniczyło 100 osób. Równocześnie prowadzone były szkolenia online dla nowych czytelników oraz w zakresie korzystania z zasobów elektronicznych, w których uczestniczyło łącznie 109 osób. Bibliotekę prezentowano także zainteresowanym osobom na prośbę Wydziałów. 3

2. UDOSTĘPNIANIE ZBIORÓW Dane statystyczne ilustrujące udostępnianie zbiorów własnych Biblioteki i Uczelnianej Sieci Bibliotecznej zamieszczono w tabl. 4. W Bibliotece liczba: czytelników zmalała o 8 %, wypożyczeń o 16 %, a udostępnień na miejscu o 14 %. W filiach liczba: czytelników zmalała o 13 %, wypożyczeń o 15 %, a udostępnień na miejscu o 49 %. Natomiast w sieci bibliotecznej liczba czytelników spadła o 16 %, ilość wypożyczeń zmalała o 16% a udostępnień na miejscu spadła o 39 %. Tablica 4. Udostępnianie zbiorów Usługi Zarejestrowani czytelnicy Liczba wypożyczeń Udostępnienia na miejscu Liczba miejsc w czytelniach Liczba bibliotek w sieci Biblioteka Ogółem: BG Biblioteki Filie Główna + Filie Specjalistyczne 2017 2016 2017 2016 2017 2016 2017 2016 9.120 9.952 3.445 3.956 12.565 13.908 3.396 4.039 35.958 43.220 19.663 23.206 55.621 66.426 18.979 22.704 76.687 88.928 2.634 5.190 79.321 94.118 6.656 10.905 323 323 82 82 405 405 361 373 - - 2 2 X X 63 65 Biblioteka Główna prowadzi dla całej Uczelni usługi wypożyczeń międzybibliotecznych w ramach krajowego systemu bibliotek naukowych oraz wypożyczenia międzynarodowe co zilustrowano w tabl. 5. Łatwo zauważyć niewielkie zainteresowanie wypożyczaniem czasopism oraz spore, aczkolwiek malejące, wykorzystanie skanów i kserokopii artykułów. Jest to spowodowane coraz powszechniejszym korzystaniem z czasopism elektronicznych. W przypadku książek sytuacja jest podobna do tej sprzed roku. W przypadku zbiorów specjalnych (doktoraty, książki i czasopisma sprzed 1900 roku) umieszczenie ich w Bibliotece Cyfrowej zakończyło konieczność ich wypożyczenia. 4

Tablica 5. Wypożyczenia międzybiblioteczne Wypożyczenia Rok Ogółem Kraj Zagranica Wyp. Spr. Wyp. Spr. Książki [wol] 2017 471 283 176 3 9 2016 493 202 289 1 1 Czasopisma 2017 62 0 60 0 2 [wol] 2016 12 7 1 0 4 Zbiory specjalne 2017 0 0 0 0 0 [wol] 2016 0 0 0 0 0 Kserokopie\skany 2017 595 445 146 2 2 [artykuły] 2016 1020 770 247 1 2 Wyp. wypożyczone z naszej biblioteki Spr. sprowadzone przez naszą bibliotekę 3. GROMADZENIE I OPRACOWANIE ZBIORÓW Wielkość zakupu książek, czasopism i zbiorów specjalnych (głównie norm i patentów) zamieszczono w tabl. 6. Zakup książek spadł o 50%, natomiast czasopism i norm pozostał na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego. Wydziały współfinansują zakupy czasopism zagranicznych i części baz danych, co zilustrowano w tabl. 7 i 8. W przypadku bibliotek specjalistycznych nastąpił spadek zakupów książek o 65% i krajowych czasopism 50%. Rodzaj zbiorów Książki [wol.] Czasopisma [tytuły] Zb. Spec. [wol.] Razem Tablica 6. Wpływy do księgozbioru uczelnianego systemu bibliotecznego Rok Biblioteki Polskie Zagraniczne Ogółem Kwota Specjalistyczne [zł] Kwota Zakup Inne Zakup Inne Pol. Zagr. Zakup [zł] 2017 1331 2666 24 116 3997 140 185.231 258 54.510 2016 2637 1816 55 139 4453 194 222.919 394 77.082 2017 292 142 23 32 434 55 97.361 1) 61 15.982 2016 252 148 26 18 400 44 109.404 2) 122 30.564 2017 1016 115 0 0 1131 0 117.386 0 0 2016 910 139 0 0 1049 0 109.515 0 0 2017-399.978 319 70.492 2016-441.838 516 107.646 1) w tym wydziały 53.935 zł; 2) w tym wydziały 61.453 zł Inne: dary + zwroty za zagubione książki + wymiana międzybiblioteczna 5

Tablica 7. Wydatki Wydziałów na zakup książek i czasopism do Bibliotek Specjalistycznych Jednostka Wydział Architektury** Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Wydział Budownictwa Wydział Chemiczny Wydział Elektryczny Wydział Górnictwa i Geologii Wydział Inżynierii Biomedycznej Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii* Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki Wydział Matematyki Stosowanej Wydział Mechaniczny Technologiczny Wydział Organizacji i Zarządzania Wydział Transportu Jednostki międzywydziałowe Instytut Fizyki Kolegium Nauk Społecznych i Filologii Obcych Biuro Rzecznika Patentowego RAZEM Rok Kwota wydana Kwota wydana na książki na czasopisma Ogółem 2017 0 0 0 2016 4716** 0 4716 2017 18384 643 19027 2016 22786 1164 23950 2017 1983 0 1983 2016 4975 0 4975 2017 5913 0 5913 2016 3056 1077 4133 2017 1116 1378 2494 2016 490 1386 1876 2017 1013 1084 2097 2016 2141 1163 3304 2017 394 0 394 2016 2185 0 2185 2017 0 0 0 2016 1509* 0 1509 2017 9327 0 9327 2016 24883 1207 26090 2017 2821 960 3781 2016 6903 950 7853 2017 11669 1254 12923 2016 3498 4545 8043 2017 549 10600 11149 2016 1071 9143 10214 2017 5032 0 5032 2016 220 0 220 2017 70 0 70 2016 220 0 220 2017 1197 63 1260 2016 817 9929 10746 2017 74 0 74 2016 4000 0 4000 2017 0 0 0 2016 0 0 0 2017 59542 15982 75524 2016 83470 30564 114034 * Książki kupowane przez Wydział są gromadzone przez Filię Biblioteki Głównej w Katowicach ** Książki kupowane przez Wydział Architektury są gromadzone przez Bibliotekę Główną 6

Biblioteka Główna dokonała zakupu czasopism zagranicznych w ilości 25 tytułów za kwotę 56.563 zł. Wydziały biorą udział we współfinansowaniu tego zakupu (tabl. 8). Tablica 8. Współfinansowanie zakupu czasopism zagranicznych [zł] L.p. Wydział/Jednostka 2017 2016 1 Architektury 12293 15211 2 Automatyki, Elektroniki i Informatyki 937 907 3 Budownictwa 0 0 4 Chemiczny 0 0 5 Elektryczny 0 0 6 Górnictwa i Geologii 6396 10222 7 Inżynierii Biomedycznej 0 0 8 Inżynierii Materiałowej i Metalurgii 0 0 9 Inżynierii Środowiska i Energetyki 0 0 10 Matematyki Stosowanej 2373 2266 11 Mechaniczny Technologiczny 11339 11060 12 Organizacji i Zarządzania 0 0 13 Transportu 17095 20252 14 Instytut Fizyki 3502 1536 15 Kolegium Nauk Społecznych i Filologii Obcych 0 0 16 Biblioteka Główna 2628 2755 RAZEM 56563 64209 Biblioteka Główna bierze udział w krajowej i międzynarodowej wymianie międzybibliotecznej uzyskując na tej drodze cenne niskonakładowe pozycje (tabl. 9). Wartość otrzymanych wydawnictw w 2017 r. to 35.246 zł (w 2016 r. 43.491 zł), natomiast koszt wysłanych wydawnictw w 2017 r. 5.548 to zł (2016 roku: 6.166 zł). Ogólnie wartość otrzymanych ta drogą wydawnictw przewyższa koszty wydawnictw wysłanych o 29.698 zł. Całkowitą wielkość zbiorów uczelnianego systemu bibliotecznego wynoszącą 861.365 wol. przedstawiono w tabl. 10. Wielkość zbiorów wzrosła o 4.109 wol., (w roku 2016 było to 4.024 wol.), co jest wypadkową wpływów, ubytków i selekcji księgozbiorów. W sumie ubytkowano 10.354 wol., z tego 2.443 wol. w Bibliotece Głównej, 1.443 wol. w filiach i 6.468 wol. w Bibliotekach Specjalistycznych. Prowadzono pełną współpracę polegającej na współkatalogowaniu materiałów z NUKAT 1 i Biblioteką Narodową. W chwili obecnej opracowano komputerowo już 87 % zbiorów zwartych. Kontynuowano tworzenie kolekcji beletrystyki. Na zbiory tej kolekcji, liczącej 7.906 wol., składają się książki uzyskane z darowizn czytelników i z zakupów z Funduszu Świadczeń Socjalnych (258 wol.). 1 NUKAT Narodowy Uniwersalny Katalog prowadzony przez Bibliotekę Uniwersytetu Warszawskiego 7

Tablica 9. Wymiana międzybiblioteczna Krajowa Zagraniczna Wymiana międzybibioteczna 2017 2016 2017 2016 Biblioteki Ilość 29 31 3 4 Książki 170+6 CD 280+7 CD 30 31 [wol] Otrzymano Czasopisma 45/177+3 46/155 5/23 5/33 [tyt/wol] CD Wartość wydawnictw 10.472 14.361 24.774 29.123 Książki 100 100 14 16 [wol] Wysłano Czasopisma 8/226 8/226 7/46 22/62 [tyt/wol] Koszt wydawnictw 4266 5028 1282 1138 Tablica 10. Wielkość zbiorów uczelnianego systemu biblioteczno-informacyjnego Rodzaj zbiorów Rok Ogółem Biblioteka Biblioteki Główna Specjalistyczne Książki [wol] 2017 541.381 348.325 193.056 2016 547.166 348.387 198.779 Czasopisma wol 2017 106.286 104.915 1371 2016 98.491 97.120 1371 tyt* 2017 560 489 71 2016 566 444 122 Zbiory specjalne 2017 213.138 208.851 4287 [wol] 2016 211.033 206.699 4334 RAZEM [wol] 2017 861.365 662.580 198.785 2016 857.256 652.650 204.606 * obejmuje również tytuły już nie otrzymywane, ale przechowywane 4. LOKALNE ŹRÓDŁA INFORMACJI Oprócz tradycyjnego katalogu bibliotecznego, stanowiącego podstawę działalności systemu biblioteczno-informacyjnego uczelni, w Bibliotece Głównej Politechniki Śląskiej tworzone są również inne lokalne źródła informacji, do których czytelnicy mają publiczny dostęp za pośrednictwem sieci internetowej. 4.1 BIBLIOTEKA CYFROWA Zbiory Biblioteki Cyfrowej Politechniki Śląskiej (dalej BC) obecnie uporządkowane są w pięciu głównych zbiorach publikacji. Największa (i stale uzupełniana) jest kolekcja publikacji pracowników Politechniki Śląskiej, w której dodawane są rozprawy doktorskie i prace habilitacyjne, serie publikacji Wydawnictwa Politechniki Śląskiej, tj. Zeszyty Naukowe, Skrypty Uczelniane i Monografie, oraz polskie opisy patentowe wynalazków zgłoszonych przez naszych naukowców. Drugi pod względem wielkości zbiór publikacji stanowi kolekcja czasopism naukowych (polskich i zagranicznych) dostępnych w Bibliotece Głównej, które znajdują się w tzw. domenie publicznej. 8

Tablica 11. Liczba nowych publikacji dodanych w 2017 r. do poszczególnych kolekcji BC Liczba nowych publikacji Stan na dzień: 31.12.2017 Czasopisma naukowe 795 18.161 Monografie i podręczniki 540 1.533 Opisy patentowe 133 1.213 Rozprawy doktorskie 262 5.235 Zeszyty Naukowe 2.886 8.571 W 2017 r. zapoczątkowano wprowadzanie rozpraw doktorskich wraz z całym kompletem dokumentów dostarczanych do Biblioteki Głównej przed obroną doktoratu, tj. recenzji, streszczeń, auto-referatów, dodatków, załączników, aneksów, itp. Od tego czasu według nowej procedury zostały dodane 93 prace doktorskie. Od 2018 r. planowane jest uzupełnienie wszystkich rekordów rozpraw doktorskich o brakujące dokumenty realizacja zadanie będzie realizowane w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Działalność upowszechniająca naukę. Od trzech lat do kolekcji Monografie i podręczniki oraz Materiały dydaktyczne dodawane są wydawnictwa ukazujące się w ramach serii Skrypty Uczelniane Politechniki Śląskiej. Zbiór uzupełniany jest chronologicznie od pierwszego numeru skryptu, na podstawie zgromadzonych egzemplarzy bibliotecznych. Do końca 2017 r. opublikowano w Bibliotece Cyfrowej ok. 1100 skryptów (do numeru 1250, który stanowi połowę z dotychczas wydanej serii). Tablica 12. Liczba nowych publikacji dodanych w 2017 r. do poszczególnych serii Zeszytów Naukowych Seria ZNPŚ Liczba zeszytów w serii Stan na dzień: 31.12.2017 Liczba nowych publikacji Etap digitalizacji Geometria i Grafika Inżynierska 7 1 0 w planach Górnictwo 294 1768 505 w trakcie Hutnictwo 17 56 13 w planach Informatyka 38 6 0 w planach Inżynieria Sanitarna 24 2 0 w planach Inżynieria Środowiska 36 13 0 w planach Języki Obce 4 0 0 w planach Matematyka Stosowana 5 45 0 zakończona Matematyka-Fizyka 91 17 0 w planach Mechanika 153 54 0 w planach Nauki Społeczne 70 2 0 w planach Organizacja 17 2 0 w planach Organizacja i Zarządzanie 112 195 0 w planach Silesian Journal of Pure 2 13 13 w trakcie and Applied Mathematics Studia Informatica 18 7 0 w planach Transport 97 0 0 w planach Zarządzanie 7 0 0 w planach SUMA 992 2181 531 9

Od 2014 r. do Biblioteki Cyfrowej dodawane są kolejne tytuły serii Zeszytów Naukowych Politechniki Śląskiej kolejność dodawania publikacji jest chronologiczna w obrębie poszczególnych serii. Treść zeszytów dostępna jest w formie struktury kolejnych numerów do poziomu artykułów. Obecnie zakończono skanowanie 4 tytułów wydawnictwa, a 5 serii jest w trakcie digitalizacji. Tak jak w przypadku rozpraw doktorskich, digitalizacja pozostałych tytułów Zeszytów Naukowych będzie realizowana w latach 2018-2019 w ramach zadania finansowanego ze środków programu Działalność upowszechniająca naukę. Od utworzenia w 2007 r. Biblioteki Cyfrowej, opublikowano w ramach jej kolekcji ponad 41 tys. publikacji. Po jedenastu latach funkcjonowania liczba odwiedzających stronę internetową przekroczyła 8 mln użytkowników, a liczba wyświetleń publikacji wyniosła ok. 5,3 mln. W 2017 r. dodano 4.894 nowych publikacji, a z dostępnych opcji wyszukiwania prostego i złożonego wygenerowano ponad 52 tys. zapytań. 4.2 REPOZYTORIUM CYFROWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ REPOLIS Repozytorium Cyfrowe Politechniki Śląskiej RePolis, które zostało utworzone w 2012 r., stanowi instytucjonalne archiwum tekstów publikacji pracowników uczelni. Wszystkie dokumenty przekazywane do repozytorium przypisywane są do kolekcji odzwierciedlających strukturę organizacyjną wydziałów Politechniki Śląskiej. Autorzy mogą samodzielnie deponować swoje publikacje w repozytorium, a od 2015 r. możliwe jest także publikowanie na zasadzie usługi tzw. mediated deposit, czyli za pośrednictwem redaktora aplikacji dlibra. Pomimo zapisu o obowiązku przechowywania materiałów w archiwum RePolis (Zarządzenie Nr 82/11/12 Rektora Politechniki Śląskiej z dn. 23 lipca 2012 r.), w ciągu pięciu lat istnienia zdeponowano zaledwie 411 publikacji. Przez ten czas stronę internetową odwiedziło blisko 810 tys. użytkowników, wygenerowano prawie 8 tys. zapytań oraz odnotowano prawie 260 tys. wyświetleń publikacji. W 2017 r. ukazało się w sumie 40 nowych publikacji, z których 8 zostało samodzielnie zdeponowanych przez autorów publikacji, a 32 zostały udostępnione przez pracownika biblioteki na życzenie pracownika uczelni. 4.3 BAZA DOROBEK - BIBLIOGRAFIA PUBLIKACJI PRACOWNIKÓW POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Biblioteka Główna prowadzi na bieżąco bazę danych DOROBEK zawierającą publikacje pracowników Politechniki Śląskiej od roku 1988. Baza zawiera 113.360 opisów bibliograficznych. W 2017 r. wprowadzono do bazy 8.960 rekordów. Baza niepublikowane prace N-B Pol. Śląskiej obejmuje okres od roku 1988 do 2014 (baza zamknięta) i zawiera 15.454 rekordów. Baza ta jest również dostępna poprzez stronę WWW Biblioteki. W ramach systemu POL-on z bazy DOROBEK przesłano do Modułu Sprawozdawczego Polskiej Bibliografii Naukowej ok. 4.500 rekordów dokumentujących publikacje pracowników Politechniki Śląskiej za rok 2017. Wprowadzono 762 rekordy (opisów artykułów z Zeszytów Naukowych Politechniki Śląskiej oraz z przydzielonych Bibliotece czasopism) do ogólnokrajowej bazy BAZTECH, zawierającej informacje o zawartości polskich czasopism technicznych oraz wybranych czasopism 10

z zakresu nauk ścisłych i ochrony środowiska. Baza ta jest częścią Wirtualnej Biblioteki Nauki prowadzonej przez ICM. 4.4 BAZA WIEDZY POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ BAWINATECH Jako efekt projektu realizowanego przez Bibliotekę Główną Politechniki Śląskiej oraz Centrum Innowacji i Transferu Technologii Politechniki Śląskiej w 2015 r. zapoczątkowano wdrożenie uczelnianej Bazy Wiedzy Naukowo-Technicznej BAWINATECH. W systemie prezentowane są dane o wydanych publikacjach i materiałach dydaktycznych oraz prowadzonych pracach naukowych, badawczych i wdrożeniowych. Baza Wiedzy rejestruje dorobek naukowy pracowników jednostek, a dzięki funkcjonalności repozytorium daje możliwość dostępu do pełnych tekstów cyfrowych wersji publikacji. Baza Wiedzy BAWINATECH ma stanowić podstawowe, kompleksowe i ogólnodostępne źródło informacji o działalności naukowej, badawczej i dydaktycznej wszystkich pracowników Politechniki Śląskiej. System ma odzwierciedlać wszystkie aspekty pracy i osiągnięcia pracowników oraz ich współpracę wewnętrzną (w skali uczelnianej) i zewnętrzną (w skali krajowej i światowej). Główne funkcjonalności oprogramowania to: prezentacja dorobku naukowego, repozytorium publikacji naukowych, współpraca z systemem POL-on, przekazanie danych do Polskiej Bibliografii Naukowej, pobieranie danych z zewnętrznych systemów i baz danych, generowanie raportów związanych z oceną parametryczną pracowników i jednostek, integracja z innymi systemami uczelnianymi. Baza ma za zadanie pełnić funkcje: informacyjne (tj. prezentacja danych kontaktowych), ewidencyjne (tj. rejestrowanie dorobku naukowego), dokumentacyjne (tj. archiwizacja i udostępnianie pełnych tekstów publikacji) oraz sprawozdawcze (tj. generowanie raportów jednostek i pracowników). Celem projektu jest utworzenie zintegrowanego systemu informacyjno-wyszukiwawczego o uczelni, który będzie obsługiwany i wykorzystywany przez wszystkich jej pracowników. W związku z planowaną rozbudową, w 2017 r. nawiązano współpracę z kilkoma śląskimi instytutami naukowymi, które wyraziły wstępną akceptację na udział w projekcie tworzenia regionalnej bazy wiedzy naukowo-technicznej BAWINATECH. 4.5 WYSZUKIWARKA PRIMO Od 2012 r. użytkownicy Biblioteki Głównej (i nie tylko) mają możliwość z jednego punktu dostępu przeszukiwania wielomilionowych zasobów informacyjnych z całego świata zarówno lokalnych źródeł informacji (np. katalogu bibliotecznego i kolekcji cyfrowych), publicznych katalogów bibliotecznych i bibliograficzno-abstraktowych baz danych oraz licencjonowanych pełnotekstowych źródeł informacji. Poprzez wdrożenie wyszukiwarki Primo czytelnicy przy przeprowadzeniu jednego wyszukiwania otrzymują wyniki ze wszystkich zasobów, do których Biblioteka Główna ma aktywowany dostęp. 11

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień 2269 3230 2540 2943 6536 5663 8000 6891 4655 4887 9107 13786 Rys. 1. Liczba wyszukiwań w Primo w poszczególnych miesiącach w 2017 r. Zawartość wyszukiwarki Primo tworzy przede wszystkim kolekcja Primo Central Index, agregująca zasoby informacyjne krajowych i zagranicznych dostawców elektronicznych baz danych, tj. IBUK libra i NASBI oraz Springer, EBSCO i Web of Science. Oprócz podstawowych źródeł wiedzy do wyszukiwarki Primo podłączono ok. 550 tys. rekordów z następujących zasobów: lokalnych: Katalog biblioteczny, Biblioteka Cyfrowa, Repozytorium Cyfrowe RePolis, Baza Dorobek, E-katalog kartkowy Bibliotek Specjalistycznych, krajowych (darmowych i komercyjnych): Baza ARIANTA, Baza BazTech, IBUK libra, NASBI. W 2017 r. liczba aktywowanych zasobów w kolekcji Primo Central Index wynosiła ok. 500 baz danych, a z interfejsu wyszukiwarki Primo wygenerowano ok. 70,5 tys. zapytań. 4.6 E-KATALOG KARTKOWY BIBLIOTEK SPECJALISTYCZNYCH Elektroniczny katalog Bibliotek Specjalistycznych Politechniki Śląskiej stanowi zdigitalizowaną wersję centralnego katalogu kartkowego tych jednostek, który prowadzony był do 2015 r. w Bibliotece Głównej. Oprócz tradycyjnego przeglądania kart katalogowych w układzie alfabetycznym, katalog umożliwia przeszukiwanie opisów zeskanowanych kart katalogowych wg autora i tytułu publikacji oraz sygnatury nadanej w poszczególnej bibliotece. 12

Tablica 13. Liczba nowych e-kart katalogowych dla zbiorów bibliotek specjalistycznych Biblioteka Specjalistyczna 2017 2016 SUMA Biblioteka byłej Katedry Chemii Analitycznej 8 0 8 Biblioteka Instytutu Automatyki 0 6 6 Biblioteka Instytutu Elektroenergetyki i Sterowania Układów 1 1 2 Biblioteka Instytutu Elektroniki 42 28 70 Biblioteka Instytutu Elektrotechniki i Informatyki 9 5 14 Biblioteka Instytutu Fizyki 2 0 2 Biblioteka Instytutu Informatyki 2 20 22 Biblioteka Instytutu Inżynierii Wody i Ścieków 1 3 4 Biblioteka Instytutu Matematyki 16 35 51 Biblioteka Instytutu Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej 16 0 16 Biblioteka Instytutu Podstaw Konstrukcji Maszyn 26 9 35 Biblioteka Instytutu Techniki Cieplnej 4 16 20 Biblioteka Katedry Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli / 2 0 2 Biblioteka Katedry Inżynierii Materiałów i Procesów Budowlanych Biblioteka Katedry Elektrotechniki i Automatyki 15 4 19 Przemysłowej Biblioteka Katedry Inżynierii Bezpieczeństwa 18 28 46 Biblioteka Katedry Mechaniki i Mostów 0 7 0 Biblioteka Katedry Metrologii, Elektroniki i Automatyki 4 0 4 Biblioteka Katedry Ochrony Powietrza 0 2 0 Biblioteka Katedry Ogrzewnictwa, Wentylacji i Techniki 8 3 11 Odpylania Biblioteka Katedry Technologii i Urządzeń Zagospodarowania 10 23 33 Odpadów Biblioteka Katedry Teorii Konstrukcji Budowlanych 7 0 7 Biblioteka Ośrodka Geometrii i Grafiki Inżynierskiej 1 2 3 Biblioteka Wydziału Inżynierii Biomedycznej 6 6 12 Biblioteka Wydziału Organizacji i Zarządzania 11 4 15 Biblioteka Wydziału Transportu 0 2 2 Biblioteka Zakładu Maszyn Przepływowych i Technologii 0 1 1 Energetycznych Biblioteka Zakładu Miernictwa i Automatyki Procesów 3 2 5 Energetycznych SUMA 212 207 419 Od 2016 r. katalog centralny Bibliotek Specjalistycznych funkcjonuje jedynie w formie elektronicznej jako E-katalog kartkowy. Dla nowych zbiorów tworzone są e-karty katalogowe, których opisy bibliograficzne uzupełniane są o wydawnictwo, miejsce i rok wydania oraz słowa kluczowe, a wartości z tych pól są przeszukiwalne. W 2017 r. zostało dodanych w sumie 212 e-kart katalogowych dla nowych zbiorów polskich, zgromadzonych w 22 bibliotekach specjalistycznych. Opisy bibliograficzne wydawnictw zagranicznych nabywanych przez wszystkie biblioteki specjalistyczne prezentowane są w katalogu bibliotecznym pod sygnaturą B.zak. (biblioteki zakładowe). 13

5. DZIAŁALNOŚĆ WYSTAWIENNICZA I PROMOCYJNA W ramach działalności promocyjnej zorganizowano łącznie 32 imprezy, w tym w Gliwicach 16, w Katowicach 6, w Rybniku 4 i w Zabrzu 6. Dla pracowników naukowych udostępniono prezentacje bazy Web of Science przygotowane przez firmę Thomson Reuters, które odbyły się za pośrednictwem Internetu w formie cyklu 27 webinariów. W Bibliotece systematycznie rozwija się ekspozycja zabytków techniki. W 24 gablotach prezentowane są zarówno urządzenia specjalistyczne jak i znane jeszcze do niedawna z życia codziennego. W ramach misji Biblioteki polegającej na promowaniu wśród studentów i pracowników Uczelni kultury humanistycznej w galerii ZAKAMAREK zorganizowano 12 wystaw: 1. Muzeum w Rybniku - wystawa Grafika, rysunek, akwarela w twórczości artysty plastyka Heleny Piergies-Chlubek, 2. Adam Ksieniewicz wystawa fotografii Faces, 3. Stowarzyszenie Forum Ceramików z Gliwic wystawa Poli-etnika, 4. Grażyna Zarzycka Malarstwo, 5. Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu - wystawa malarstwa 22 miejsca, 6. Ambasada Japonii w Warszawie - wystawa fotograficzna pt. Japonia, 7. Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu wystawa malarstwa Grupa wyjście, 8. Paweł Śmiałek wystawa Ambrotypy, 9. Marcelina Moretta wystawa malarstwa, 10. Bogdan Pliszka wystawa Fotografia podróżnicza, 11. Zuzanna Krzych wystawa Sztuka użytkowa, 12. Miłośnicy ziemi tarnogórskiej wystawa Odczytane z torfowisk. W powiązaniu z wystawami zorganizowano 4 imprezy towarzyszące: 1. do wystawy Japonia pokazy sztuk walki, 2. do wystawy Bogdana Pliszki - prelekcja mgr Barbary Zioło Poszukiwania genealogiczne, 3. do wystawy Bogdana Pliszki - prelekcja na temat: Zagrożenia w dzisiejszym świecie czyli jak zachować się w podróży i nie tylko, gdy jest się uczestnikiem mimo woli ataku terrorystycznego prowadzona przez Komendę Wojewódzką Policji w Katowicach, 4. do wystawy Odczytane z torfowisk prelekcja prof. Adama Michczyńskiego O datowaniu metodą radiowęglową. Biblioteka Główna organizowała również wystawy w filiach. I tak w Katowicach 6 wystaw: 1. Muzeum w Rybniku - wystawa Grafika, rysunek, akwarela w twórczości artysty plastyka Heleny Piergies-Chlubek, 2. Adam Ksieniewicz wystawa fotografii Faces, 3. Grażyna Zarzycka wystawa Malarstwo, 4. Tomasz Sobczak wystawa fotografii, 5. Witold Cichocki wystawa fotografii, 6. Marcelina Moretta wystawa malarstwa. 14

W Rybniku zorganizowano 4 wystawy: 1. Muzeum w Rybniku - wystawa Grafika, rysunek, akwarela w twórczości artysty plastyka Heleny Piergies-Chlubek, 2. Stowarzyszenie Forum Ceramików z Gliwic wystawa Poli-etnika, 3. Grażyna Zarzycka wystawa Malarstwo, 4. Adam Ksieniewicz wystawa fotografii Faces. W Zabrzu miały miejsce 6 wystaw: 1. Stowarzyszenie Forum Ceramików z Gliwic wystawa Poli-etnika, 2. Grażyna Zarzycka wystawa Malarstwo, 3. Aleksandra Kwolek Tribute for Water, 4. Tomasz Sobczak wystawa fotografii, 5. Marcelina Moretta wystawa malarstwa, 6. Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu wystawa podyplomowego Studium Dyscypliny Plastyczne w Architekturze. Na monitory zainstalowane w holu oraz na ścianie zewnętrznej przy wejściu do Biblioteki Głównej przygotowano 2 prezentacje: 1. 150 rocznica urodzin Marii Skłodowskiej Curie, 2. 150 rocznica urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego. Wszystkie imprezy spotkały się z dużym zainteresowaniem ze strony Gliwiczan. Wydarzenia promowane były za pomocą plakatów, wywiadów radiowych i przedstawiane w Internetowej Telewizji Gliwice. Działalność Biblioteki propagowano także na Facebooku, gdzie zamieszczono 170 postów i 248 zdjęć. Stronę lubią 362 osoby. Kontynuowano współpracę z Miejską Biblioteką Publiczną, współorganizując między innymi obchody Dnia Bibliotekarza na terenie Gliwic. 15