WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA II dział ocena dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra Świat zwierząt środowisko życia gąbek, parzydełkowców y gąbek i parzydełkowców środowisko życia płazińców i nicieni y płazińców i nicieni y pierścienic oraz wskazuje środowisko ich życia y mięczaków oraz wskazuje środowisko ich życia y skorupiaków i pajęczaków wybrane życiowe parzydełkowców i gąbek cechy umożliwiające tasiemcowi i gliście ludzkiej pasożytnictwo sposoby unikania zakażeń glistą ludzką i tasiemcem dżdżownicy do życia w glebie charakterystyczne cechy pierścienic charakterystyczne cechy mięczaków budowę zewnętrzną skorupiaków i pajęczaków na wybranym przykładzie na wybranym przykładzie budowę zewnętrzną owadów ryb opiekujących się potomstwem, ryb cechy różniące i łączące parzydełkowce, gąbki zaliczane są do filtratorów wybrane życiowe płazińców i nicieni zależność między budową a środowiskiem życia dżdżownicy zależność między budową a środowiskiem życia mięczaków w budowie skorupiaków i pajęczaków do trybu życia owadów w budowie do trybu życia różnice w rozwoju owadów budowę ryby i jej związek z trybem życia zwierząt o symetrii promienistej i uzasadnia swój wybór parzydełkowce to zwierzęta o promienistej symetrii ciała zwierząt o symetrii dwubocznej, uzasadnia swój wybór pożyteczną rolę dżdżownic w przyrodzie - opisuje cechy charakterystyczne mięczaków wybrane życiowe skorupiaków i pajęczaków życiowe owadów wybrane życiowe ryby, żaba
podstawową charakterystykę skorupiaków i pajęczaków y owadów charakterystykę owadów po trzy owadów pożytecznych i szkodników cechy ryby przystosowujące ja do życia w wodzie - rozpoznaje pospolite gatunki ryb wód słodkich i słonych rysunkach i zdjęciach pospolite płazy chronione gatunki płazów rysunkach i zdjęciach pospolite gady chronione gatunki gadów co to jest zmiennocieplność ptaków w budowie zewnętrznej i wewnętrznej do wędrujących na tarliska Wyjaśnia terminy: tarło, ikra, zapłodnienie zewnętrzne, zapłodnienie wewnętrzne żaby do życia w wodzie i na lądzie cykl rozwojowy żaby terminy: skrzek,, zapłodnienie zewnętrzne, zapłodnienie wewnętrzne gadów do życia na lądzie różnice między gniazdownikiem i zagniazdownikiem gatunków zaliczanych do gniazdowników i zagniazdowników miejsca występowania na kuli ziemskiej ssaków gatunków zaliczanych do stekowców, łożyskowców i torbaczy zależność płazów od środowiska wodnego a przykładzie rozmnażania się życiowe gadów życiowe ptaków wybrane życiowe ssaków, ssaki dzielą się na stekowce, torbacze i łożyskowce jest zwierzęciem wodno-lądowym różnice w sposobie rozmnażania się oraz rozwoju płazów i gadów, na wybranych przez siebie przykładach różnorodność i jedność ptaków w obrębie gromady, na wybranych przez siebie przykładach różnorodność i jedność ssaków w obrębie gromady
Funkcjonowanie trybu życia, za pomocą kluczy, pospolite gatunki ptaków ssaków w budowie zewnętrznej i wewnętrznej do trybu życia co to jest stałocieplność układów budujących funkcje tkanek: nabłonkowej i łącznej funkcje tkanki mięśniowej i nerwowej funkcje skóry na planszy budowę skóry planszy i nazywa tkanki budujące układ kostny - przedstawia budowę fizyczną kości na podstawie własnego rysunku na modelu szkieletu rodzaje na hierarchiczną strukturę : komórka, tkanka, narząd, układ narządów; wyjaśnia terminy rysunkach i nazywa tkanki budujące ( nabłonkową i łączną) - przeprowadza klasyfikację tkanki łącznej rysunkach i nazywa tkanki: mięśniową i nerwową - przeprowadza klasyfikację tkanki mięśniowej ze względu na budowę komórek gruczołów znajdujących się w skórze na modelu lub planszy układy preparatach mikroskopowych rodzaje tkanek budujących : nabłonkową, łączną, nerwową, mięśniową gładką, poprzecznie prążkowaną szkieletową, sercową budowę warstw skóry nazwę barwnika skóry i określa jego rolę charakterystyczne cechy tkanek budujących układ kostny - planuje doświadczenie wykrywające narządy budujące poszczególne układy tkanki z pełnioną funkcją skóry z pełnioną funkcją fizycznej i chemicznej kości z pełnioną funkcją poszczególne rodzaje połączeń kostnych i wskazuje je na modelu szkieletu budowę czaszki, kręgosłupa i klatki piersiowej jako przystosowanie do pełnionej funkcji
połączeń kości funkcje szkieletu mózgoczaszkę i trzewioczaszkę na planszy lub na modelu czaszki, kręgosłupa i klatki piersiowej mięśniowego w ie nazwy związków pobieranych przez ze środowiska zewnętrznego pokarmowego nazwy odcinków przewodu pokarmowego i wskazuje je na planszy, po kuracji antybiotykowej należy odnowić florę bakteryjną w przewodzie pokarmowym terminy: odżywianie, trawienie pojęcie: oddychanie wymienia typy oddychania, podaje ów i - przedstawia funkcje kości budowę i funkcjonowanie stawu rodzaje stawów i podaje odpowiednie - nazywa elementy składowe szkieletu : szkielet osiowy, szkielet obręczy, szkielet kończyn kości: długich, płaskich, różnokształtnych wchodzących w skład szkieletu rodzaje tkanki mięśniowej występujące w ie budowę pokarmowych i nazywa produkty powstające w wyniku ich trawienia narządy pokarmowego, omawia ich budowę i procesy, które w tych narządach zachodzą - nazywa rodzaje zębów procentowy skład składniki chemiczne kości na planszy i nazywa kości szkieletu osiowego, szkieletu obręczy i szkieletu kończyn główne mięśnie na czym polega przeciwstawne działanie mięśni zginaczy i prostowników z kończyny górnej i dolnej gruczołów trawiennych różne funkcje wątroby przystosowanie jelita cienkiego do wchłaniania pokarmu - planuje doświadczenie wykazujące, że skład powietrza wdychanego i wydychanego jest różny budowę i rolę krtani dializy w ratowaniu życia budowę koniczyny górnej z dolną, że budowa mięśni jest przystosowaniem do pełnionej funkcji, że wątroba jest głównym laboratorium w ie odcinków przewodu pokarmowego z pełnioną funkcją narządów oddechowego z pełnionymi funkcjami mechanizm wdechu i wydechu -wykazuje narządów wydalniczego z pełnioną funkcją proces filtracji krwi
Integracja działania narządów w których one występują funkcje oddechowego na planszy poszczególne narządy oddechowego jakim procesom ulega powietrze podczas przechodzenia przez nos drogi, którymi są wydalane z szkodliwe produkty przemiany materii wydalniczego zadania krwi składniki krwi - analizuje wynik badania morfologicznego krwi zgodnie z podaną normą na planszy serce i określa jego położenie sposoby pomiaru tętna i ciśnienia krwi pojęcie- układ krążenia - opisuje powietrza wdychanego i wydychanego rolę odcinków oddechowego narządy wydalniczego oraz podaje ich rolę funkcje krwi skład limfy czad nazywany jest cichym zabójcą - ilości morfotycznych krwi w ie zdrowego właściwości tkanki mięśniowej budującej serce budowę serca limfy w ie od czego zależą grupy krwi czynnika Rh i grup krwi podczas transfuzji etapy pracy serca funkcje krwionośnego i limfatycznego - opisuje budowę i funkcje naczyń krwionośnych preparatach mikroskopowych składniki morfotyczne krwi proces krzepnięcia krwi - uzasadni, krążenie krwi i limfy utrzymuje równowagę wewnętrzną - interpretuje wyniki pomiaru tętna i ciśnienia krwi różnice w budowie
funkcje krwionośnego i limfatycznego rodzaje naczyń krwionośnych budowę żyły i tętnicy zadania odpornościowego rodzaje leukocytów co to jest antygen i przeciwciało różnicę między szczepionką a surowicą -wyjaśnia, na czym polegają alergie i odczulanie, czym jest hormon na planszy położenie gruczołów wydzielania wewnętrznegoopisuje ogólną budowę nerwowego dzieląc go na ośrodkowy ( centralny) i obwodowy pojęcie autonomiczny układ nerwowy antagonistycznego działania na planszy tętnice i żyły oraz określa kierunek przepływu w nich krwi - przedstawia na planszy krążenie krwi w obiegu obwodowym ( dużym) i płucnym ( małym) - opisuje funkcje obiegu płucnego i obwodowego - przedstawia elementy składowe odpornościowego etapy reakcji obronnej sposoby uzyskania odporności czynnej i biernej w sposób naturalny i sztuczny konflikt Rh wskazanego gruczołu dokrewnego rolę somatycznego nerwowego przystosowanie w budowie komórki nerwowej do pełnionej funkcji pojęcia: neuron, neuryt, akson, synapsa zasady krążenia krwi w obiegu płucnym ( małym) i obwodowym ( dużym) - opisuje funkcje elementów odpornościowego ( narządy: śledziona, grasica, węzły chłonne; komórki: makrofagi, limfocyty T, limfocyty B; cząsteczki: przeciwciała) różnicę między odpornością swoistą i nieswoistą oraz czynną i bierną zakres badań immunologicznych funkcje wskazanych gruczołów dokrewnych skutki niedoboru i nadmiaru wskazanych hormonów, impuls nerwowy przebiega w neuronach tylko w jedną stronę -porównuje rolę współczulnego i przywspółczulnego nerwowego krwionośnego i limfatycznego wrotnego wątroby typowy przebieg reakcji odpornościowej sposoby walki odpornościowego z wirusami, bakteriami, pasożytami wielokomórkowymi szczepień obowiązkowych i zalecanych wykorzystania wiedzy immunologicznej w praktyce skutki niedo i nad wybranych gruczołów dokrewnych obwodowego nerwowego dla komunikowania się ze środowiskiem zewnętrznym różnice w działaniu współczulnego i przywspółczulnego
współczulnego i przywspółczulnego położenie mózgowia i rdzenia kręgowego w ie cechy odruchów bezwarunkowych i warunkowych oraz ich dla pojęcia: efektor, receptor oraz podaje odpowiednie funkcje oka jako narządu zmysłu termin akomodacja oka narządy zmysłów lokalizację narządów zmysłów - przedstawia rolę zmysłu równowagi, zmysłu smaku, zmysłu węchu rozrodczego kobiety i mężczyzny termin gamety, zarodek, płód i prawidłowo stosuje ich nazwy miejsca powstawania autonomicznego w ie na schemacie lub modelu części mózgowia - opisuje funkcje ośrodkowego nerwowego - przedstawia rolę odruchów warunkowych w uczeniu się na modelu lub planszy części oka funkcje wskazanych elementów oka ostrzegawczej roli zmysłów na modelu lub planszy części składowe ucha na planszy rozmieszczenie narządów rozrodczych kobiety i mężczyzny drogę, jaką przebywają plemniki do komórki jajowej budowę gamet żeńskich i męskich budowę gamety męskiej i żeńskiej różnice w działaniu współczulnego i przywspółczulnego korzyści, jakie uzyskuje dzięki autonomii wegetatywnego elementy chroniące mózg i rdzeń kręgowy - opisuje mechanizm działania odruchu na podstawie schematu prostego łuku odruchowego budowę oka, korzystając z planszy lub modelu najczęstsze przyczyny powstawania wad wzroku ( krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm, daltonizm) lokalizację odpowiednich narządów i receptorów poznanych zmysłów ucha wewnętrznego umiejscowienie w korze mózgowej ośrodków czuciowych i ruchowych, rdzeniowy łuk odruchowy jest podłożem najprostszych reakcji nerwowego powstawanie obrazu na siatkówce - przedstawia najczęściej występujące wady wzroku i sposoby ich korygowania za pomocą soczewek - opisuje przebieg fali akustycznej w uchu i powstawanie wrażeń słuchowych cykl miesięczny kobiety charakterystyczne etapy rozwoju zarodka i płoduwyjaśnia, na czym polega osiągnięcie przez pełnej dojrzałości ( biologicznej, psychicznej i społecznej)
gamet męskich i żeńskich cechy charakteryzujące bliźnięta jednojajowe i dwujajowe etapy rozwoju po urodzeniu w jaki sposób dochodzi do powstania bliźniąt jednojajowych i dwujajowych potrzeby na każdym etapie rozwoju jako narządu równowagi rolę narządów w odbieraniu bodźców z otoczenia elementów układów rozrodczych proces zapłodnienie i powstawania zygoty w drogach rodnych kobiety charakterystykę etapów rozwojowych Zasady dbałości o własny czym jest zdrowia, czym jest choroba najważniejsze rodzaje chorób występujących w Polsce czynniki sprzyjające rozwojowi chorób nowotworowych - proponuje działania, mające na celu minimalizację prawdopodobieństwa wystąpienia choroby nowotworowej drogi wnikania czynników chorobotwór- główne przyczyny zgonów w Polsce, na czym polega zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne badań profilaktycznych pozwalających na wczesne wykrycie nowotworu zasady obowiązujące podczas kontaktu z osobą chorą na chorobę zakaźną - rozróżnia żółtaczkę pokarmową i ogólna charakterystykę chorób zakaźnych, pasożytniczych, krążenia, psychicznych, genetycznych przyczyny powstawania chorób nowotworowych choroby zakaźne pod kątem czynników wywołujących chorobę sposób działania wirusa HIV, na czym polega chorobotwór- - interpretuje zdrowie jako zachowanie homeostazy, a chorobę jako jej zaburzenie sposób leczenia chorób nowotworowych, w czym przejawia się chorobotwórczośc wirusów i bakterii, AIDS można nazwać dżumą XXI wieku, że choroby inwazyjne mają ogólnoświatowe
czych do sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym metody zapobiegania zakażeniom HBV, HCV i HIV choroby pasożytnicze i wskazuje możliwości zapobiegania im rodzaje badań najczęściej zalecanych przez lekarza pierwszego kontaktu, nie należy bez wyraźnej potrzeby przyjmować leków ogólnodostępnych, antybiotyki i inne leki należy stosować zgodnie z zaleceniem lekarza - analizuje informacje dołączone do leków odżywiania się grupy odżywczych zawartych w wszczepienną zasady pozwalające uniknąć chorób pasożytniczych, systematyczna kontrola lekarska pozwala na wczesne wykrycie stanów chorobowych - korzysta z tabel i wykresów jako źródła informacji funkcje odżywczych rolę witamin w prawidłowym funkcjonowaniu, brak mineralnych jest bardzo niebezpieczny dla jadłospisu dla osób w różnym wieku, wykonujących różne zawody - oblicza indeks masy ciała czystości odzieży, obuwia, bielizny i otoczenia dla utrzymania czość pasożytów, dawka, godzina przyjmowania leku i długość kuracji antybiotykowej musi być zgodna z zaleceniem lekarza odżywczych dla - prezentuje dla wybranych witamin ( A, C, E, K, D, B6, B12, kwasu foliowego) rolę i skutki niedoboru mineralnych ( Mg, Fe, Ca), korzystając z tabel, wartości odżywcze różnych artykułów spożywczych, należy stosować dietę zbilansowaną i dostosowaną do potrzeb ( wiek, stan zdrowia, tryb życia i aktywność fizyczna oraz pora roku) konieczność okresowego wykonywania podstawowych badań kontrolnych ( badania stomatologiczne, badania krwi i moczu, pomiar ciśnienie krwi i pulsu) rolę wody dla pojęcie aminokwasy egzogenne i endogenne, podaje ich rolę w ie, od czego zależy ilość spożywanych produktów żywnościowych, jakie informacje podane na opakowaniach produktów spożywczych są oznaczone skrótem GDA twierdzenie, że przestrzeganie higieny osobistej świadczy o kulturze, sprawne funkcjonowanie smaku i
pokarmach pokarmy będące źródłem odżywczych skutki niewłaściwego odżywiania się konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw produkty pokarmowe bogate w poszczególne witaminy i składniki mineralne pokarmy niekorzystnie wpływające na - opisuje warunki jakie powinny być spełnione podczas przygotowywania i spożywania posiłków - opisuje korzyści prawidłowego odżywiania się - analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania się substancje wydzielane i wydalane przez skórę zasady pielęgnacji zdrowia czynniki składające się na styl życia twierdzenie, że zdrowie w dużej mierze zależy od nas samych, długotrwałe przebywanie w hałasie uszkadza słuch smaku i powonienia, jako zmysłów o znaczeniu ostrzegawczym, ilość snu podnosi odporność na stres sposoby radzenia sobie ze stresem drogi prowadzące do nałogu - proponuje sposoby rozładowania przygnębienia i apatii bez sięgania po narkotyki ubioru dostosowanego do pory roku, rodzaju wykonywanej pracy ruchu na świeżym powietrzu, odpowiedniego odżywiania się, właściwego spędzania wolnego czasu, unikania używek dla zachowania zdrowia - nazywa narządy zmysłów i wskazuje lokalizację ich receptorów czynniki niekorzystnie wpływające na wzrok i słuch, co to jest stresor objawy eustresu i dystresu na skutki działania alkoholu substancje szkodliwe zawarte w narkotykach powonienia zależy od kondycji błony śluzowej szybkiej adaptacji receptorów węchowych - opisuje drogę nerwową i hormonalną, którymi przebiega informacja o zagrożeniu do narządów i tkanek konieczność zachowania postawy antyalkoholowej i antynikotynowej - ukazuje istote i sposoby powstawania uzależnienia
skóry, włosów, zębów i paznokci nazwy narządów zmysłu i określa rodzaj odbieranych przez nie bodźców - przedstawia zasady dbałości o wzrok i słuch czynniki wywołujące stres pozytywnego i negatywnego działania stresu na pojęcie uzależnienie sposoby odmawiania picia alkoholu i palenia papierosów zagrożenia dla zdrowia i życia wynikające z zażywania narkotyków możliwości zachowań asertywnych wobec presji otoczenia