PALE PAPIEROSÓW I SPĘDZA CZASU PRZED KOMPUTEREM ZACHOWANIAMI RYZYKOWNYMI DLA ZDROWIA JAMY USTNEJ MŁODZIEŻY Prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk Zakład Stomatologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej Naczelna Izba Lekarska 218
Związane z paleniem papierosów rozedma płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma oskrzelową, gruźlica, rak: płuc, jamy ustnej, krtani, tchawicy, nerki, pęcherza moczowego, przełyku choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, miażdżyca zarostowa kończyn dolnych, nadciśnienie tętnicze, tętniak aorty wrzody żołądka i dwunastnicy, przepukliny jelitowe, choroby oczu (katarakta, niedowidzenia, degenerację plamkową), impotencja, upośledzenie płodności Związane z nadużywaniem internetu/komputera nadwaga/ otyłość depresja, zaburzenia snu zespół cieśni nadgarstka, choroby oczu i kręgosłupa
Palenie papierosów działanie ogólne nikotyny (mniejszy przepływ krwi w tkankach, mikrozakrzepy) działanie miejscowe termiczne toksyczne składników dymu tytoniowego i metabolitów nikotyny Ponad 6 związków kancerogennych rak jamy ustnej leukoplakia zapalenia przyzębia utrudnione gojenie ran zapalenie powierzchowne języka melaznoza brzydki oddech przebarwienia zębów podrażnienia małych gruczołów ślinowych podniebienia liszaj płaski
Palenie papierosów Nadmierne korzystanie z komputera większe ryzyko innych zachowań antyzdrowotnych
Częstość występowania próchnicy 96 94 % osób z PUWZ > 94 93,2 92 9 88 86 85,4 84 82 8 12 lat 15 lat 18 lat Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej 215, 216 i 217 Program finansowany przez Ministerstwo Zdrowia
Poziom próchnicy (PUWZ: suma liczby zębów z ubytkami próchnicowymi, utraconych z powodu próchnicy i z wypełnieniami) 7 6,5 6 5,75 5 4 3,75 3 2 1 12 lat (216) 15 lat (215) 18 lat (217) Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej 215, 216 i 217 Program finansowany przez Ministerstwo Zdrowia
Choroby tkanek przyzębia % osób z zapaleniem dziąseł % osób z kamieniem nazębnym 45 4 4,7 37,4 36,9 35 3 3,9 25 23,4 2 15 1 5 12 lat 15 lat 18 lat krwawienie dziąseł kamień nazębny Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej 215, 216 i 217 Program finansowany przez Ministerstwo Zdrowia
% osób palących papierosy 6 5 % 47 45,9 48 4 3 2 1 9,1 13,5 6 15 lat 18 lat ogółem chłpcy dziewczęta Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej 215 i 217 Program finansowany przez Ministerstwo Zdrowia
Częstość palenie papierosów 16 14 12 1 % 15,1 12,2 8 6,9 6 4 2 2,3 4,9 2,7 1,3,7 15 lat 18 lat codziennie raz lub kilka razy w tygodniu kilka razy w miesiącu sporadycznie Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej 215 i 217 Program finansowany przez Ministerstwo Zdrowia
4 3,5 3 2,5 2 1,5 1,5 3,47 3,8 2,72 średnia liczba godzin spędzanych w ciągu dnia przed komputerem ogółem chłopcy dziewczęta 5 4 3 23,5 38,4 3,5 % 2 1 Więcej niż 3 godziny dziennie spędzane przed komputerem ogółem chłopcy dziewczęta Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej 217 Program finansowany przez Ministerstwo Zdrowia
Palenie papierosów i spędzanie czasu przed komputerem nie jest związane z czynnikami socjo-demograficznymi miejsce zamieszkania (miasto/wieś) poziom wykształcenia rodziców status ekonomiczny rodziny
Szczotkowanie zębów co najmniej 2 razy dziennie (AOR skorygowany) Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 8 7 6 63,4 69,2 % 8 7 6 59,3 71,5 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 AOR:,97 (,76-1,24) P=,822 AOR:,71 (,56-,9) P=,4
Więcej niż 3 przekąski w ciągu dnia (AOR skorygowany) Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 14 12 12,8 % 12 1 11 1 8 6 4 6,8 8 6 4 7,1 2 2 AOR: 1,95 (1,35-2,83) P<,1 1,46 (1,1-2,11) P=,44
Brak śniadania (AOR skorygowany) Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 3 25 24,6 % 25 2 19,9 2 15 14,3 15 13,2 1 1 5 5 AOR: 2,15 (1,62-2,85) P<,1 AOR: 1,54 (1,16-2,4) P=,3
Spożywanie co najmniej codziennie świeżych owoców i warzyw (AOR skorygowany) Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 6 5 4 3 2 1 42,9 51,8 % 54 52 5 48 46 44 42 44,9 51,7 4 AOR:,71 (,57-,9) P=,4 AOR:,82 (,66-1,2) P=,72
Spożywanie nie rzadziej niż codziennie słodzonych napojów gazowanych (AOR skorygowany) Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 4 35 3 25 34,8 % 3 25 2 25,8 19,6 2 15 1 5 17,1 15 1 5 AOR: 2,57 (1,98-3,32) P<,1 AOR: 1,3 (1,1-1,68) P=,44
Palenie papierosów korzystanie z komputera dłużej niż 3 godziny Ryzyka: zaniedbań higienicznych dotyczących jamy ustnej nieregularnego spożywania posiłków zbyt częstego spożywania przekąsek częstości spożywania słodzonych napojów gazowanych słodzonych soków bezcukrowych napojów gazowanych kawy z cukrem wizyty u dentysty z powodu bólu zęba
Palenie papierosów korzystanie z komputera dłużej niż 3 godziny Szansy: odpowiednio częstego spożywania świeżych owoców i warzyw wody mineralnej regularnych wizyt w gabinecie stomatologicznych Większe zapotrzebowanie na witaminę C u palaczy!!!!
PALE PAPIEROSÓW zwiększa ryzyko nieregularnego spożywaniem posiłków większego spożycia napojów bezalkoholowych i fast foodów INNI zmniejsza szansę spożywania owoców, warzyw i produktów mlecznych spożywania śniadania Larson et al. Prev Chronic Dis. 27; Wang et al. Tobacco Induced Diseases, 217; Sjöberg et al. Eur J Clin Nutr. 23; Yorulmaz et al. Swiss Med Wkly. 22 DŁUGI CZAS SPĘDZANE PRZED TV LUB KOMPUTEREM wiąże się wieloaspektowo z niezdrowym stylem życia, nie tylko ze sposobem odżywiania ale także z brakiem wystarczającej aktywności fizycznej i skróceniem czasu spania zwiększa ryzyko niezdrowego odżywiania i zaniedbań higienicznych w zakresie jamy ustnej u nastolatków Park&Lee. J Korean Acad Child Adolesc Psych 218; Rey-López et al. Public Health Nutr. 211; Hallström et al.
Liczba zębów z ubytkami próchnicowymi (P) Liczba zębów z wypełnieniami (W) Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 6 6 5 5 4 3,99 4,4 4 4,1 4,4 3 3 2 2 1 2,4 1,9 1 2,3 2 PZ WZ PZ WZ
Krwawienie dziąseł Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 35 3 25 2 15 1 5 3,8 3,9 % 4 35 3 25 2 15 1 5 35,4 28,9 papierosy komputer osoby z kamieniem nazębnym 36,1% vs 37,6%
Palenie papierosów = ryzyko zapalenia przyzębia odpowiedź immunologiczno-zapalna osteoklastów fibroblastów ekspresja prozapalnych cytokin, takiej jak IL-1 zwiększona destrukcja tkanek oraz resorpcja kości Maskowanie wykładników stanu zapalnego, którymi są: obrzęk, zaczerwienienie oraz krwawienie z dziąsła nikotyna stymuluje uwalnianie katecholamin, powodując skurcz naczyń powierzchniowych, również tych obecnych w dziąsłach Papapanou Annals of Periodontology. 1996; Tomar & Asma. J Periodontol. 2; Bergström. Scand J Dent Res. 199; Danielsen et al. J Clin Periodontol. 199; Dietrich et al. J Periodontol. 24; Gupta et al..j Oral Biol Craniofac Res. 216; Giannopoulou et al. J Clin Periodontol. 23
Odczuwany dyskomfort/ból ze strony jamy ustnej Palenie papierosów >3 godziny dziennie przed komputerem 3 25 26,8 21,7 % 3 25 24,6 22,3 2 2 15 15 1 1 5 5
Nieobecność w szkole z powodu bólu ze strony jamy ustnej Palenie papierosów 14 13,3 % >3 godziny dziennie przed komputerem 12 12 1 1 1 8 8 6 5,6 6 6,4 4 4 2 2
1. Wysoka frekwencja palenia papierosów i nadmiernego korzystania z komputera przez młodzież świadczy o konieczności wzmożenia działań edukacyjnych i motywujących do zmiany zachowań realizowanych w ramach programu prozdrowotnego skierowanego do uczniów w Polsce 2. Palenie papierosów i nadmierne korzystanie z komputera zwiększają ryzyko innych zachowań antyzdrowotnych, w tym dotyczących jamy ustnej chorób tkanek przyzębia, próchnicy i dolegliwości bólowych ze strony jamy ustnej
3. Negatywny wpływ palenia papierosów i nadmiernego korzystania przez młodzież na zdrowie jamy ustnej powinien być stałym elementem prozdrowotnego programu edukacyjnego dla uczniów indywidualnej edukacji młodzieży prowadzonej przez personel stomatologiczny Mówimy nie!