Zmiany w VAT 2018 Rafał Kuciński Bogdan Świąder Tomasz Krywan Barbara Dąbrowska
Autorzy: Rafał Kuciński, prawnik Bogdan Świąder, doradca podatkowy Tomasz Krywan, doradca podatkowy Barbara Dąbrowska, dyrektor ds. finansów i compliance w firmie konsultingowej Kierownik Grupy Tematycznej: Norbert Pawlikowski Wydawca: Marta Grabowska-Peda Redaktor: Rafał Kuciński ISBN: 978-83-269-7000-9 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017 Skład i łamanie: Raster Studio Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.
MAŁY PODATNIK VAT Od nowego roku wzrosną niektóre limity podatkowe, gdyż kurs euro z początku października, będący podstawą obliczeń jest wyższy niż w ubiegłym roku. Oznacza to, że w 2018 roku małym podatnikiem VAT będzie przedsiębiorca, którego przychód w 2017 roku nie przekroczy 5.176.000 zł. Limity na kolejny rok, które określają ustawy podatkowe oraz ustawa o rachunkowości, są ustalane na podstawie średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego. W tym roku pierwszy dzień roboczy przypada na poniedziałek 2 października 2017 r. Oznacza, że kwoty limitów będą obliczane w oparciu na ten dzień. Kurs euro z 2 października 2017 r. (tabela kursów średnich NBP nr 190/A/NBP/2017) wynosi 4,3137 zł. W związku z tym, że jest on wyższy (4,3137 zł) w porównaniu do roku ubiegłego (4,2976 zł), wzrośnie wysokość kwot, które są wyszczególnione w ustawach podatkowych i ustawie o rachunkowości. Uwaga W 2017 roku kwoty graniczne dla małego podatnika VAT wynoszą 5.157.000 zł i 193.000 zł. Status małego podatnika VAT będzie miał podatnik, u którego wartość sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro. W 2018 roku po przeliczeniu na złote polskie będzie to kwota 5.176.000 zł. 1.200.000 euro 4,3137 zł = 5.176.440 zł (po zaokrągleniu 5.176.000 zł). Małym podatnikiem może być też podmiot prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami powierniczymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro. W 2018 roku po przeliczeniu na złote polskie i zaokrągleniu będzie to kwota 194.000 zł. 45.000 euro 4,3137 zł = 194.116,50 zł (po zaokrągleniu 194.000 zł). 3
Tabela. Porównanie limitów obowiązujących w latach 2018 i 2017 Wskaźniki 2018 2017 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych kwartalny 1.078.425 zł 644.640 zł 107.842,50 zł 107.440 zł Jednorazowy odpis amortyzacyjny 216.000 zł 215.000 zł Mały podatnik VAT 5.176.000 zł 194.000 zł 5.157.000 zł 193.000 zł Mały podatnik w podatku dochodowym 5.176.000 zł 5.157.000 zł Limit do prowadzenia ksiąg rachunkowych 8.627.400 zł 5.157.120 zł Zmiany w JPK Ministerstwo Finansów udostępniło nowy schemat JPK_VAT. Zostało w nim uporządkowane oznaczanie kolejnych plików, które przesyła się za ten sam okres. I tak pierwszy JPK_ VAT składany za dany okres, według nowej struktury w polu cel złożenia będzie zawierać oznaczenie 0. Pierwsza korekta będzie mieć oznaczenie 1, a następne będą kolejno numerowane. Nie będzie przy tym możliwe przesłanie JPK_VAT oznaczonych jako 0, 1, 2 itp. więcej niż jeden raz za dany okres (co wcześniej mogło się zdarzyć). Od 1 stycznia 2018 r. w strukturze JPK_VAT pojawi się dodatkowe pole: adres e-mail w danych nagłówkowych. Jest ono nieobowiązkowe. Ułatwi to szybki kontakt z podatnikiem, kiedy administracja skarbowa znajdzie niezgodności w złożonym JPK_VAT. Wysłanie powiadomienia pozwoli przedsiębiorcom na korektę rozliczenia bez konsekwencji oraz bez potrzeby bezpośredniej wizyty w urzędzie skarbowym. Nowy schemat JPK_VAT został opublikowany na stronie Krajowej Administracji Skarbowej. Pliki JPK_VAT za miesiące wrzesień grudzień 2017 r. należy przesyłać zgodnie z dotychczas obowiązującą strukturą. 4
Objęcie mikroprzedsiębiorców obowiązkiem przesyłania JPK_VAT Z art. 82 1b Ordynacji podatkowej wynika obowiązek comiesięcznego przekazywania przez podatników prowadzących księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych w formacie JPK danych wynikających o prowadzonej ewidencji VAT, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, a więc tzw. pełnej ewidencji VAT (ewidencję tę prowadzić są obowiązani wszyscy podatnicy VAT, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo od VAT oraz korzystających z tzw. zwolnienia podmiotowego). Obowiązek ten realizowany jest poprzez przesyłanie plików JPK_VAT. Do końca 2017 r. nie wszyscy podatnicy prowadzący pełną ewidencją mają obowiązek przesyłania tych plików. Częściowo wynika to z przepisów przejściowych (które do końca 2017 r. zwalniają z obowiązku przesyłania plików JPK_VAT mikroprzedsiębiorców oraz jak wynika z interpretacji ogólnej ministra finansów z 20 czerwca 2016 r. (nr PK4.8012.55.2016) podatnicy niebędący przedsiębiorcami, lecz mające cechy mikroprzedsiębiorców), częściowo z braku obowiązku prowadzenia ewidencji VAT, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, w formie elektronicznej. Natomiast z dniem 1 stycznia 2018 r. obie te przesłanki wyłączające obowiązek przekazywania w formacie JPK danych wynikających o prowadzonej ewidencji VAT (o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT) przestaną istnieć. W konsekwencji obowiązek ten od 1 stycznia 2018 r. (a precyzyjniej począwszy od informacji za styczeń 2018 r.; plik JPK_VAT zawierający te informacje będzie musiał zostać przesłany do 26 lutego 2018 r.) obciążać będzie wszystkich podatników prowadzących pełną ewidencję VAT, w tym: 1) mikroprzedsiębiorców, 2) podatników niebędących przedsiębiorcami (w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), którzy mają cechy mikroprzedsiębiorców, 3) pozostałych podatników, którzy obecnie nie prowadzą ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych. Obowiązku tego nie należy jednak mylić z obowiązkiem przesyłania w formacie JPK całości lub części ksiąg podatkowych prowadzonych przy użyciu programów komputerowych oraz dowodów księgowych na żądanie organów podatkowych. Objęcie większości podatników tym obowiązkiem (wynikającym z art. 193a 1 Ordynacji podatkowej) nastąpi dopiero 1 lipca 2018 r. Do tego czasu obowiązek ten obciąża tylko tzw. dużych przedsiębiorców (tj. przedsiębiorców niebędących mikroprzedsiębiorcami, małymi przedsiębiorcami ani średnimi przedsiębiorcami) i podatników niebędących przedsiębiorcami o cechach dużych przedsiębiorców. 5
Zmiany dotyczące struktur JPK planowane na rok 2018 Od stycznia 2018 roku obowiązek comiesięcznego przesyłania na bramkę Ministerstwa Finansów bez wezwania pliku JPK_VAT (3) o strukturze XML będzie dotyczył wszystkich podatników VAT składających deklaracje VAT-7 lub VAT-7K. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 104 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej za mikro-przedsiębiorcę uważa się podatnika, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, 3) lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro. JPK_VAT przedstawia dane z rejestru VAT dotyczące zakupów i sprzedaży za dany miesięczny okres, które muszą zgadzać się z deklaracją VAT za ten sam okres i są przesyłane wyłącznie w wersji elektronicznej do 25 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Aby terminowo wysłać JPK_VAT, można skorzystać z bezpłatnej i bezpiecznej aplikacji klienckiej dostępnej do pobrania na stronach internetowych resortu finansów. Jeśli mikroprzedsiębiorca chce skorzystać z szybszego zwrotu VAT do 25 dni przy rozliczeniu za październik, listopad, grudzień 2017 r. powinien wysłać za ten okres JPK_VAT (2). Nowa struktura JPK Trzeba pamiętać, że dopiero od nowego roku korzystamy z nowej wersji struktury logicznej Jednolitego Pliku Kontrolnego dedykowanego dla ewidencji VAT JPK_VAT (3). W konsekwencji za październik, listopad i grudzień przesyłamy JPK_VAT jeszcze za pośrednictwem struktury nr (2). Co się zmieni w JPK_VAT 1. W dotychczas obowiązującej strukturze JPK_VAT (2) w polu: Cel Złożenia możliwe było wskazanie, czy plik składany jest po raz pierwszy poprzez wskazanie wartości 1, czy też stanowi złożenie korekty przesyłanego uprzednio pliku poprzez wskazanie wartości 2. Zgodnie z nową strukturą pierwotne złożenie JPK będzie oznaczane w elemencie Cel Złożenia wartością 0. Poszczególne korekty JPK powinny być numerowane. Wartości od 1 do 999 będą oznaczały złożenie pierwszej i kolejnych korekt. 2. Nie będzie przy tym możliwe przesłanie JPK_VAT, oznaczonych jako 0, 1, 2 itp., więcej niż jeden raz za dany okres (co wcześniej mogło się zdarzyć). 6
3. W strukturze JPK_VAT (3) wprowadzono nowy obowiązkowy element Nazwa Systemu, który powinien zawierać nazwę systemu, z którego pochodzą dane. 4. W nowej wersji JPK_VAT w sekcji nagłówka zrezygnowano z elementów: Domyślny Kod Waluty oraz Kod Urzędu. 5. Zmieniony będzie zakres podawanych danych identyfikacyjnych podmiotu. Obligatoryjne pozostało podawanie wyłącznie: NIP (NIP) oraz nazwy składającego podmiotu (Pełna Nazwa). 6. Pojawi się dodatkowy, nieobowiązkowy element (Email). Pozostałe dane, np. dane adresowe, nie powinny znajdować się w plikach JPK_VAT (3). Zgodnie z wyjaśnieniami resortu finansów nieobowiązkowe pole zawierające adres e-mail ułatwić ma szybki kontakt z podatnikiem, kiedy administracja skarbowa znajdzie niezgodności w złożonym JPK_VAT. Otrzymanie powiadomienia pozwoli przedsiębiorcom na korektę rozliczenia bez konsekwencji w tym bez naliczania podwyższonych odsetek od zobowiązań podatkowych oraz bez potrzeby bezpośredniej wizyty w urzędzie skarbowym. Jakie inne zmiany czekają podatników w 2018 roku To nie wszystkie zmiany planowane na rok 2018. Zgodnie z zapowiedzią wiceministra Pawła Gruzy, resort finansów planuje skrócenie okresu elektronicznego przesyłania danych i stworzenie centralnej bazy w czasie rzeczywistym. Kolejne zmiany to stworzenie dwóch list podatników: czarnej gdzie będą figurować podatnicy wykreśleni z rejestru czynnych podatników VAT i przywróconych do rejestru, białej z numerami rachunków przedsiębiorców co ma spowodować, iż płatności będą dokonywane na rachunki bankowe, o których wiedzę posiada organ podatkowy. Planowane są też sankcje za używanie w obrocie gospodarczym kont bankowych o których wiedzy nie posiada fiskus jeśli nabywca zapłaci sprzedawcy na inne konto, niż podane do organu podatkowego przez podatnika, nie będzie mógł zaliczyć kosztów do kosztów uzyskania przychodów zarówno w CIT jak również w PIT. Roczne raporty Ponadto od października 2018 r. podatnicy zostaną zobligowani do składania rocznych raportów do urzędów skarbowych za pośrednictwem JPK o czym poinformował wiceszef Krajowej Administracji Skarbowej Piotr Walczak. Na chwilę obecną trwają pracę nad zakresem informacji przesyłanych za pośrednictwem JPK w ramach raportu. Pamiętajmy, że od lipca 2018 r. wszyscy podatnicy na żądanie organu podatkowego, będą musieli raportować dane z ksiąg za pośrednictwem struktury JPK_KR. 7
Sprawozdania tylko elektronicznie Podatnik będzie zobowiązany do składania jedynie w formie elektronicznej sprawozdań finansowych do KRS lub US (osoby fizyczne prowadzące księgi rachunkowe), co przyczyni się do powstania bardziej aktualnej bazy sprawozdań finansowych i ułatwi nadzór. Miejmy nadzieję, że będą mogli z niej korzystać również podatnicy sporządzający dokumentację cen transferowych. Sprawozdanie będzie narzędziem służącym do sprawdzania rzetelności kalkulacji rocznego podatku dochodowego, wyliczania płynności, typowania podatników do kontroli podatkowej, wyliczenia marży i ogólnie kondycji finansowej podatnika. Czy JPK finalnie zastąpi deklarację VAT Od 1 lipca 2018 r. na żądanie organów podatkowych w trakcie postępowania podatkowego, czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej podatnicy VAT, którzy prowadzą księgowość w formie elektronicznej, będą zobligowani do dostarczania także innych struktur JPK. JPK na żądanie obejmują: 1) księgi rachunkowe JPK_KR, 2) wyciąg bankowy JPK_WB, 3) magazyn JPK_MAG, 4) faktury VAT JPK_FA, 5) podatkową księgę przychodów i rozchodów JPK_PKPIR, 6) ewidencję przychodów JPK_EWP. Natomiast już od 1 stycznia 2018 r. wszyscy przedsiębiorcy będący czynnymi podatnikami VAT, a więc zarówno osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych, będą miały obowiązek przesyłania co miesiąc przez Internet informacji o prowadzonej ewidencji VAT (JPK_VAT), które obecnie w ramach e-kontroli podatkowej za pomocą środków komunikacji elektronicznej muszą przesyłać fiskusowi małe, średnie i duże przedsiębiorstwa. Analizy raportów miesięcznych Należy zwrócić uwagę, że struktura Ewidencja zakupu i sprzedaży VAT co do zasady przedstawia dane wynikające z rzetelnego prowadzenia rejestru VAT i musi spełniać następujące kryteria: struktura za dany okres ma uzgodnić się z deklaracją VAT 7 przypisaną do tego okresu, plik musi odpowiadać wszystkim korektom, które zostały złożone do danego okresu, plik musi uzgadniać się do ostatecznej korekty, dlatego należy zapisywać wersję JPK odzwierciedlającą deklaracje VAT-7 i jej kolejne korekty. 8
Dlatego już teraz organy podatkowe bardzo wnikliwie zaczęły kontrolować za pomocą aplikacji ANALIZATOR oraz innych raportów dużych, średnich i małych przedsiębiorców składających JPK_VAT i wykryły wiele nieprawidłowości polegających na: niezgodności pomiędzy JPK_VAT a informacjami podsumowującymi dotyczącymi transakcji z UE ponad 100.000 niezgodności przy wewnątrzwspólnotowych dostawach i nabyciu, rozliczanie faktur wystawionych przez podmioty nie będące czynnymi podatnikami VAT. W odniesieniu do wystawiania faktur przez podmioty niemające statutu czynnego podatnika VAT zjawisko to uległ o znacznemu ograniczeniu ze względu na masowe sprawdzanie kontrahentów, czy są czynnymi podatnikami VAT na stronach portalu podatkowego przez złożeniem JPK_VAT i deklaracji VAT. Do minimalizacji zjawiska ma też przyczynić się stworzenie publicznych rejestrów podatników zawierających dane podatników wykreślonych z rejestru czynnych podatników VAT i przywróconych do rejestru oraz czynnych podatników VAT. Należy pamiętać o tym, że JPK_VAT jest rejestrem VAT, na podstawie którego sporządzana jest deklaracja podatkowa VAT. UWAGA O błędach podatnik informowany jest za pośrednictwem SMS lub e-mailowo. Sytuacje należy wyjaśnić z urzędnikiem organu skarbowego. Z informacji płynących z resortu finansów wynika, że kolejnym podatkiem monitorowanym od 2018 roku będzie oprócz VAT także podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) i podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT). Należy mieć także na uwadze, iż najprawdopodobniej nowa schema JPK_VAT w 2019 roku zastąpi deklarację VAT-7. Nowy mechanizm podzielonej płatności w VAT Nowe przepisy o podzielonej płatności wejdą w życie później, niż zakładano. Będą też bardziej korzystne dla podatników. Przede wszystkim wprowadzono regulację polegającą na zmianie art. 87 ustawy o VAT, zgodnie z którą jeżeli podatnik wystąpi z wnioskiem złożonym wraz z deklaracją podatkową o zwrot różnicy podatku na rachunek VAT, wówczas taki zwrot będzie mu dokonany w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia. Co istotne, chodzi o zwrot wnioskowanej przez podatnika kwoty nadwyżki podatku naliczonego, niezależnie od tego, czy faktury, z których wynika 9
wykazany podatek naliczony, zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, czy też nie. Oznacza to, że nawet jeżeli podatnik w ogóle nie dokonywał płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności w danym okresie rozliczeniowym, to i tak będzie mógł zawnioskować o zwrot całej różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT w przyspieszonym terminie. Nowela nie przewiduje, aby naczelnik urzędu skarbowego miał możliwość dokonania przedłużenia tego zwrotu celem jego weryfikacji. Co ważne tylko i wyłącznie od woli podatnika będzie zależało, czy wystąpi o zwrot różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT oraz jaką kwotę tej różnicy będzie chciał otrzymać na rachunek VAT. Nowela nie zmienia bowiem ogólnych zasad zwrotu podatku naliczonego wynikających z art. 87 ustawy VAT. Zatem podatnik będzie mógł otrzymywać zwroty według zasad ogólnych, na swój rachunek rozliczeniowy. Jednocześnie projekt zakłada dokonywanie zwrotu różnicy podatku na rachunek VAT podatnika i zwrot ten będzie dokonywany przez urząd skarbowy za pośrednictwem rachunku zgłoszonego do zwrotu z użyciem komunikatu przelewu, w którym urząd skarbowy wskaże następujące informacje: kwotę odpowiadającą zwracanej kwocie różnicy podatku oraz numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku. Głównym celem tej nowelizacji jest wprowadzenie do systemu VAT mechanizmu podzielonej płatności (split payment). W tym celu do ustawy o VAT dodanie zostanie art. 108a. Przepis ten reguluje zasadę stosowania mechanizmu podzielonej płatności. W konsekwencji podatnicy, którzy otrzymają fakturę z wykazaną kwotą podatku przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi, będą mogli zastosować mechanizm podzielonej płatności. UWAGA! Nowe regulacje zakładają dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Inicjatywa w tym zakresie zostaje pozostawiona nabywcy towarów lub usług. Podzielona płatność nie dla pustych faktur Należy zauważyć, że mechanizm podzielonej płatności nie będzie miał zastosowania do faktury wskazanej w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, czyli tzw. pustej faktury, która nie dokumentuje faktycznie dokonanych czynności. Wyłączenie takie ma uniemożliwić podatnikowi (nabywcy) biorącemu udział w oszustwie podatkowym celowe uwiarygodnienie takiej faktury poprzez dokonanie zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności. Należy przy tym wskazać, że 10
mechanizm ten nie dotyczy sytuacji, w której nabywca nabył towar lub usługę i tylko występuje problem tzw. należytej staranności przy tym nabyciu. Co do zasady, zapłata w mechanizmie podzielonej płatności jest przesłanką niemal wskazującą na dochowanie należytej staranności. Regulacja ta dotyczy sytuacji, w której nabywca wie, że otrzymuje pustą fakturę, ponieważ np. nabył samą fakturę w celu zwiększenia swoich kosztów podatkowych i obniżenia zobowiązania w VAT. Istota mechanizmu split payment Mechanizm podzielonej płatności będzie polegać na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę będzie dokonywana przy użyciu komunikatu przelewu w taki sposób, że zapłata całości lub części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto będzie płacona przez nabywcę na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku albo na rachunek dostawcy towarów lub usługodawcy w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca całości lub części kwoty VAT będzie płacona na rachunek VAT. Będzie to specjalne konto, na którym będą gromadzone środki pieniężne z tytułu zapłaty dostawcy kwot VAT wskazanego w otrzymanej fakturze, jak również z tytułu zwrotu tego podatku przez urząd skarbowy. Mechanizm podzielonej płatności będzie miał zastosowanie również do zapłaty dokonywanej przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi (przedpłaty, zaliczki, zadatki), pod warunkiem otrzymania przez nabywcę faktury na taką płatność. W komunikacie przelewu będzie bowiem trzeba wskazać numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność. Przepisy dopuszczają wystawianie faktur nawet na 30 dni przed otrzymaniem zaliczki. Zatem nie ma najmniejszych przeszkód, żeby rozliczenie zaliczki następowało na podstawie już wystawionej faktury, w mechanizmie podzielonej płatności. 11
Zakres informacji w komunikacie przelewu Nowe regulacje wskazują zakres wymaganych informacji, które będą wskazywane przy dokonywaniu płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności przy użyciu komunikatu przelewu, a mianowicie: kwotę odpowiadającą całości lub części kwoty podatku wynikającej z faktury, kwotę odpowiadającą całości lub części wartości sprzedaży brutto, numer faktury lub faktury korygującej, której dotyczy płatność, numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, numer, za pomocą którego nabywca towaru lub usługobiorca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku w przypadkach wystawiania faktury korygującej przez dostawcę towaru lub usługodawcę. Parametry techniczne komunikatu przelewu nie będą gdzie indziej regulowane. Nowela wskazuje wyraźnie zakres informacji, który będzie musiał zostać zawarty w komunikacie przelewu. Techniczne wymagania komunikatów przelewów w systemie Elixir czy SORBNET2 nie są regulowane żadnym aktem prawa powszechnie obowiązującego, zatem nie ma potrzeby ani możliwości, żeby regulować techniczne wymagania dla komunikatu przelewu stosowanego w metodzie podzielonej płatności. Jak w praktyce będzie wyglądało skorzystanie z podzielonej płatności Płatność przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności nastąpi poprzez użycie komunikatu przelewu. Podatnik nabywca w dalszym ciągu będzie wypełniał jeden dokument, tj. komunikat przelewu, na którym wskazane będą dwie kwoty: kwota wartości sprzedaży brutto oraz kwota podatku. Bank (ew. SKOK) dokona natomiast czynności mających na celu przekazanie wpłacanej kwoty na właściwe konta podatnika dostawcy, a mianowicie kwotę wartości sprzedaży netto na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku albo na rachunek dostawcy towarów lub usługodawcy w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, natomiast kwotę podatku na rachunek VAT podatnika dostawcy. Mechanizm podzielonej płatności będzie miał zastosowanie dla pojedynczej faktury. UWAGA! Nowelizacja nie przewiduje możliwości stosowania mechanizmu podzielonej płatności do dokonywania zapłaty w innych formach niż przelew (np. zapłata gotówkowa, karty płatnicze). 12
Kiedy będzie obowiązywać odpowiedzialność solidarna Mechanizm podzielonej płatności będzie zasadniczo stosowany przez nabywcę, który będzie dokonywał płatności swojemu dostawcy w sposób określony w przepisach ustawy o VAT. Jednakże w przypadku zaistnienia sytuacji, w której płatność zostanie dokonana przy użyciu komunikatu przelewu na rzecz podatnika innego niż dostawca towarów lub usługodawca, podatnik, na rzecz którego dokonano takiej płatności, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za niezapłacony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub świadczenia usług. Odpowiedzialność solidarna będzie wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze w kwocie odpowiadającej wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT. Regulacja ta ma na celu uniemożliwienie działań zmierzających do niepłacenia podatku przy jednoczesnym dopuszczeniu płatności w schematach np. faktoringu pod warunkiem że płatności te będą przechodziły przez rachunek VAT nabywcy, faktora oraz faktoranta. Co z nadwyżką na rachunku VAT Nowelizacja zawiera także regulacje dla przypadków, w których u podatników będzie dochodziło do odkładania się środków pieniężnych na rachunku VAT. Przewiduje się w takich sytuacjach prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na jego rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, prowadzony do celów działalności gospodarczej. Zasada ta nie będzie dotyczyła jednak państwowych jednostek budżetowych. Wyłączenie państwowych jednostek budżetowych z możliwości występowania z wnioskiem o wyrażenie zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na wskazany rachunek rozliczeniowy jest uzasadnione specyfiką tych jednostek. Dla prawidłowej realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa zasadne jest bowiem, aby środki z rachunku VAT były przekazywane tylko na rachunek rozliczeniowy, do którego rachunek ten jest prowadzony. Podatnik w złożonym wniosku będzie określał wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. W praktyce podatnik będzie wskazywał górną granicę tej kwoty, ponieważ złożenie wniosku do urzędu skarbowego nie będzie blokowało możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT do np. zapłaty kontrahentom. W konsekwencji kwota zgromadzona na rachunku VAT na dzień realizacji postanowienia może być inna niż kwota na dzień złożenia wniosku. 13
UWAGA! Uwolnienie środków finansowych w ten sposób będzie dokonywane wyłącznie na wniosek podatnika, który będzie podlegał weryfikacji przez naczelnika urzędu skarbowego. Wniosek w tym zakresie będzie wszczynał postępowanie o uzyskanie zgody na uwolnienie środków. Termin zwolnienia nadwyżki środków na rachunku VAT Naczelnik urzędu skarbowego w terminie 60 dni (w drodze postanowienia, na które będzie służyło zażalenie) będzie wyrażał zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT, na wskazany przez podatnika rachunek rozliczeniowy i w tym postanowieniu będzie wskazywał (określał) wysokość tych środków, jaka ma zostać przekazana na rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej podatnika. Proponowany 60-dniowy termin na weryfikację wniosku pozwoli naczelnikowi urzędu skarbowego dokonać tej weryfikacji i nie odbiega od generalnego terminu zwrotu różnicy podatku na zasadach ogólnych. Urząd skarbowy musi mieć odpowiedni czas na weryfikację rozliczeń VAT podatnika, który zamierza uwolnić środki z rachunku VAT. Ograniczenie swobodnej dyspozycji środkami na rachunku VAT w sposób inny niż na zapłatę VAT kontrahentowi lub do urzędu skarbowego jest bowiem istotą systemu podzielonej płatności. UWAGA! W koncepcji podzielonej płatności chodzi o to, żeby podatnik nie miał swobodnego i szybkiego dostępu do środków odpowiadających kwocie VAT z faktury po to, aby nie mógł zniknąć z nierozliczonym, zagarniętym dla siebie VAT. Prognozuje się, iż sytuacje, gdy podatnicy będą występowali o uwolnienie środków z rachunku VAT, będą należały do rzadkości. Środki zgromadzone na tym rachunku cały czas będą bowiem w obrocie. Podatnik będzie mógł nimi opłacać zobowiązania z tytułu faktur zakupowych. Jeżeli z rozliczenia miesiąca okaże się, że podatnik musi zapłacić podatek należny za dany okres, to do zapłaty podatku użyte będą środki z rachunku VAT. Zatem przy typowej działalności kwestia osadu na rachunku VAT, który wymagałby uwolnienia na rachunek rozliczeniowy, nie będzie pojawiała się zbyt często. Co ważne wydane postanowienie będzie doręczane podatnikowi i bankowi albo spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na ogólnych zasadach doręczeń. 14
Bank albo SKOK po otrzymaniu takiego postanowienia będzie zobligowany do niezwłocznego przekazania środków w określonej w postanowieniu wysokości. W przypadku gdy kwota wskazana w postanowieniu przewyższa wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT na dzień realizacji tego postanowienia bank przekaże środki do wysokości salda na tym rachunku. W takiej sytuacji będzie uznawało się, iż postanowienie zostało zrealizowane w całości (nowelizacja art. 62c ust. 10 ustawy Prawo bankowe). Kiedy fiskus odmówi uwolnienia nadwyżki z rachunku Naczelnik urzędu skarbowego w drodze decyzji będzie mógł nie wyrazić zgody na przekazanie środków odpowiadających wysokości posiadanej przez podatnika zaległości podatkowej w podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji. Chodzi tu również o sytuację, gdy podatnik w złożonym wniosku określi wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy w kwocie niższej lub równej wysokości posiadanej przez niego (istniejącej, a więc wynikającej w szczególności z ostatecznej decyzji określającej zaległość) zaległości podatkowej w podatku, wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień złożenia wniosku. Należy pamiętać, że środki odpowiadające wysokości posiadanych zaległości (wraz z odsetkami za zwłokę) pozostaną nadal na rachunku VAT, którymi podatnik dysponuje na zasadach określonych w dodanych przepisach. Naczelnik urzędu skarbowego i inni wierzyciele będą mogli wobec tych środków podejmować czynności egzekucyjne. Co ważne nowe przepisy nie przewidują automatycznego przejmowania środków zgromadzonych na rachunku VAT przez urzędy skarbowe. Fiskus w drodze decyzji nie wyrazi zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika, jeśli: a) wystąpi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu tego podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję, lub b) w trakcie prowadzonego wobec podatnika postępowania podatkowego w zakresie podatku zajdzie uzasadniona obawa określenia zaległości podatkowej lub ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, lub c) zajdzie uzasadniona obawa wystąpienia zaległości podatkowej w podatku. Jakie są korzyści i zachęty dla podatników Nowelizacja przewiduje także system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. W przypadku zapłaty danej 15
faktury przy zastosowaniu metody podzielonej płatności nie będą miały zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej, zawarte w dziale Xa oraz nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji określonych w art. 112b ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 112c ustawy o VAT. Przewiduje się rezygnację ze stosowania art. 56b Ordynacji podatkowej, który ustanawia podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w odniesieniu do zaległości w VAT powstałej w wyniku złożonej deklaracji podatkowej, w której podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego, której co najmniej 95% wynika z faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Stanowi to dodatkową zachętę do korzystania z nowego mechanizmu. Wysoki, tj. min. 95%, poziom korzystania z mechanizmu podzielonej płatności ma mieć zastosowanie do podatników, którzy ten mechanizm będą traktować jako główny mechanizm dokonywania płatności. W celu uniemożliwienia wykorzystywania tego przepisu do celów zabezpieczenia swojego ryzyka w VAT wprowadzono regulację, zgodnie z którą podatnik może nie naliczać podwyższonych odsetek do zaległości w podatku nieprzekraczającej dwukrotności kwoty podatku naliczonego, wykazanej w złożonej deklaracji podatkowej. Chodzi tu o uniknięcie sytuacji, w której podatnik będzie chciał uchylić się od zapłaty wyższych odsetek poprzez manipulowanie kwotami VAT naliczonego w deklaracji. Szybsza zapłata VAT da dodatkowe korzyści Ponadto jeśli podatnik wcześniej zapłaci z rachunku VAT na konto urzędu skarbowego zobowiązanie podatkowego zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji VAT i pliku JPK_VAT, to będzie mógł obniżyć wartość płatności, stosując następujący wzór: S = Z r (n/360) gdzie: S oznacza kwotę, o którą obniża się kwotę zapłaty zobowiązania podatkowego z tytułu podatku, wyrażoną w zaokrągleniu do pełnych złotych, Z oznacza kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku wynikającą z deklaracji podatkowej przed obniżeniem tego zobowiązania, r oznacza stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą na dwa dni robocze przed dniem zapłaty podatku, n oznacza liczbę dni od faktycznego terminu zapłaty podatku, z wyłączeniem tego dnia, do terminu określonego dla zapłaty podatku, włącznie z tym dniem. 16
PRZYKŁAD: Mechanizm split payment Spółka X miała zapłacić do urzędu skarbowego należny VAT w wysokości 100.000 zł, wynikający z deklaracji VAT-7 za czerwiec 2018 r. Termin płatności podatku przypadał na 25 lipca 2018 r., jednakże jednostka uiściła go dwa tygodnie wcześniej, tj. 11 lipca 2018 r. Stopa referencyjna NBP na 9 lipca 2018 r. wynosiła 2%. W tej sytuacji spółce wolno było obniżyć kwotę podatku w zaokrągleniu o 78 zł [tj. 100.000 zł 2% (14/360)]. Zmiany w zapłacie VAT od WNT paliw silnikowych Wprowadzono również możliwość dokonywania między rachunkami VAT zapłaty podatku przez podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych. Przelew środków na zapłatę podatku odbywać się będzie poprzez użycie komunikatu przelewu, w którym podatnik wskaże: kwotę wpłacanego podatku oraz numer dokumentu związanego z płatnością wystawionego przez płatnika, o którym mowa w art. 17a ustawy o VAT. Nowela dopuszcza bowiem, w celu poprawy płynności finansowej podatników, żeby zapłata podatku przez podatników, o których mowa w art. 103 ust. 5a ustawy była dokonywana z rachunku VAT podatnika na rachunek VAT płatnika. Będzie rejestr uczciwych podatników VAT Zdaniem resortu finansów zamieszczone na stronie ministerstwa narzędzie do sprawdzania statusu podmiotu w VAT po NIP jest niewystarczające z uwagi na ograniczony zakres dostępnych w nim informacji. Chodzi o możliwość sprawdzenia, czy kontrahent jest czynnym, zwolnionym czy też niezarejestrowanym podatnikiem VAT. Dlatego też zostanie wprowadzone nowe skuteczniejsze rozwiązanie. Z uwagi na występujące w ostatnich latach, zarówno w Polsce, jak i w innych krajach UE niepokojące zjawisko wykorzystywania mechanizmów konstrukcji podatku VAT do uzyskiwania niezgodnych z prawem korzyści powodujących uszczuplanie należności budżetu państwa poprzez wyłudzanie nienależnego zwrotu tego podatku lub nieodprowadzanie należności podatkowych z tytułu VAT, konieczne jest rozszerzenie tego wykazu o informacje ułatwiające podatnikom szybką identyfikację ich kontrahentów. Najnowsza nowela ustawy o VAT zakłada publikowanie przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra finansów wykazu podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, czyli tzw. wykazu VAT, który stanowi rozszerzenie funkcjonującego już narzędzia poprzez dodanie (oprócz NIP) takich istotnych danych, jak: 17
imiona i nazwiska w przypadku osób fizycznych oraz pełnej nazwy w przypadku podatników niebędących osobami fizycznymi, adresu miejsca prowadzenia działalności gospodarczej bądź adresu głównego miejsca wykonywania działalności, jeśli działalność gospodarcza jest prowadzona w kilku miejscach lub na terenie całego kraju, w przypadku podatnika będącego osobą fizyczną, adresu siedziby w przypadku podatnika niebędącego osobą fizyczną, numerów rachunków rozliczeniowych podatnika, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe lub imiennych rachunków podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub w zgłoszeniu aktualizacyjnym, które służą prowadzonej działalności gospodarczej, daty: rejestracji/wykreślenia/przywrócenia do rejestru podatnika VAT czynnego oraz podstawę prawną wykreślenia/przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT czynnego. Głównym założeniem wprowadzanego wykazu VAT jest dostarczenie skutecznego narzędzia dla uczciwych podatników, którzy mając możliwość weryfikacji informacji o swoich kontrahentach, w sposób istotny ograniczą ryzyko narażenia ich na możliwość zakwestionowania przez organy podatkowe prawa do odliczenia podatku naliczonego w VAT oraz uniknięcia konsekwencji finansowych w podatkach dochodowych. Natomiast po stronie budżetu państwa wpłynie to na prawidłowe wywiązywanie się z obowiązków w zakresie VAT poprzez ograniczenie oszustw polegających na nieodprowadzaniu należności podatkowych z tytułu tego podatku. Publikowanie tego wykazu oraz bezpłatny i szybki dostęp podatników do aktualnych danych o swoich kontrahentach powinno również przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego. 18
Więcej ebooków o tematyce finansowo-księgowej: www.fabrykawiedzy.com 1RP0063 ISBN 978-83-269-7000-9