Sylabusy przedmiotów w świetle nowych regulacji prawnych zgodnych z KRK

Sylabusy przedmiotów w świetle nowych regulacji prawnych zgodnych z KRK Szkolenie dla pracowników Studium Języków ę Obcych UAM 26 marca 2012 r. Maria Ziółek Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Plan prezentacji 1. Regulacje prawne, terminologia, definicje 2. Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego 3. Metodologia tworzenia programów kształcenia 4. Opis modułów kształcenia, metod kształcenia i sposobów oceniania 5. Przyporządkowanie punktów ECTS Maria Ziółek 2

Akty prawne i materiały pomocnicze Ustawa z 18 marca 2011 r. (nowelizacja PSzW) Akty wykonawcze -rozporządzenia MNiSW Rozporządzenie z dn. 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego Rozporządzenie z dn. 4 listopada 2011 r. w sprawie wzorcowych efektów kształcenia Rozporządzenie z dn. 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia Rozporządzenie z dn. 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalne Opracowanie autorstwa prof. Andrzeja Kraśniewskiego Jak przygotowywać programy kształcenia zgodnie z wymaganiami wynikającymi z Krajowych Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa Wyższego? i przedstawiająca je prezentacja www.ekspercibolonscy.org.pl 3

Uchwały i zarządzenia UAM UCHWAŁY Uchwała nr 126/2010 Uchwała nr 284/2011/2012 / Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie zmiany Uchwały nr 126/2010 Senatu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2010 r. w sprawie Uczelnianego Systemu Zarządzania ą Jakością ą Kształcenia w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Uchwała nr 285/2011/2012 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ni z dnia 30 stycznia 2012 r. w sprawie wytycznych dla rad podstawowych jednostek organizacyjnych dotyczących uchwalania programów kształcenia dla studiów wyższych, studiów podyplomowych oraz kursów dokształcających 4

Uchwała nr 285/2011/2012 14 1. Studenci uczestniczą obowiązkowo w zajęciach z jednego lektoratu języka obcego nowożytnego. 2. Na studiach stacjonarnych lektorat języka obcego nowożytnego rozpoczyna się: 1) na studiach pierwszego stopnia i jednolitych magisterskich od pierwszego semestru i trwa do uzyskania umiejętności językowych zgodnych z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego w wymiarze maksymalnie 150 godzin; 2) na jednolitych studiach magisterskich od pierwszego semestru i trwa do uzyskania umiejętności językowych zgodnych z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego w wymiarze maksymalnie 210 godzin; 3) na studiach drugiego stopnia od pierwszego semestru i trwa do uzyskania umiejętności językowych zgodnych z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego w wymiarze maksymalnie 60 godzin. 3. Na studiach niestacjonarnych liczbę godzin zajęć dydaktycznych, przy założeniu uzyskania umiejętności językowych określonych dla odpowiednich poziomów kształcenia jak na studiach stacjonarnych, ustala jednostka organizacyjna prowadząca kierunek studiów. 4. Za zajęcia z lektoratu języka obcego przyznaje się: 1) 12 punktów ECTS na studiach pierwszego stopnia; 2) 16 punktów ECTS na jednolitych studiach magisterskich; 3) 4 punkty ECTS na studiach drugiego stopnia. 5. Jednostka organizacyjna uczelni prowadząca kierunek k studiów może ż oferować ć studentom t dodatkowe d zajęcia z języka obcego ponad limit godzin określony w ust. 2 dla lektoratu języka obcego nowożytnego pod warunkiem ich uwzględnienia w łącznej liczbie godzin zajęć dydaktycznych wskazanej w 12. 5

Uchwały i zarządzenia UAM ZARZĄDZENIA Zarządzenie ą Nr 130/2009/2010 / w sprawie określenia szczegółowych zadań Rady ds. Jakości Kształcenia oraz wydziałowych komisji ds. jakości kształcenia Zarządzenie Nr 131/2009/2010 Zarządzenie Nr 321/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012r. w sprawie określenia szczegółowych zadań Rady ds. Jakości Kształcenia oraz wydziałowych komisji ds. jakości kształcenia Zarządzenie Nr 322/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie określenia procedur funkconowania uczelnianego systemu zarządzania jakością kształcenia Zarządzenie Nr 323/2011/2012 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 3 lutego 2012 r. w sprawie ankiet wraz z zasadami ich opracowywania, przeprowadzania oraz publikowania ich wyników Opis modułu kształcenia (Sylabus) 6

Definicje zawarte w ustawie Prawo o Szkolnictwie Wyższym Krajowe Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego opis, przez określenie efektów kształcenia, kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie szkolnictwa wyższego Kwalifikacje efekty kształcenia, poświadczone dyplomem, świadectwem,, certyfikatem lub innym dokumentem wydanym przez uprawnioną instytucję potwierdzającym uzyskanie zakładanych efektów kształceniał Efekty kształcenia zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych ch uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się

Europejskie i Bolońskie Ramy Kwalifikacji Rekomendacja PE z 23 kwietnia 2008 8 poziomów edukacji w ERK Opisy wymagań w kategoriach: wiedzy, umiejętności i innych kompetencji Spójność z ramami bolońskimi, nadrzędność ERK Zakładany kalendarz 2010 odniesienia ram krajowych do europejskich pierwsze raporty referencyjne 2011 raporty referencyjne cd. Euro- Bolońskie pejskie 1 2 3 4 5 Kótki Krótki cykl 6 Pierwszy stopień 7 Drugi stopień 2012 na dyplomach (wszelkich świadectwach) numer poziomu ERK i KRK 8 Trzeci stopień S b d i t t ji k j h h k lifik ji (t kż d li b i ó ) Swoboda interpretacji w krajowych ramach kwalifikacji (także co do liczby poziomów) z zachowaniem przekładalności do ERK Maria Ziółek

ERK Poziom 6 (studia I stopnia) Wiedza Umiej jętności tencje ) Kompe (Inne Poziom 7 (studia II stopnia) Poziom 8 (studia III stopnia doktoranckie) Zaawansowana wiedza w Wysoce wyspecjalizowana wiedza, Wiedza na najbardziej danej dziedzinie pracy i nauki której część stanowi najnowsza wiedza obejmująca krytyczne w danej dziedzinie pracy lub nauki, rozumienie jej teorii i zasad. będąca podstawą oryginalnego myślenia Zaawansowane umiejętności wykazywania się biegłością i innowacyjnością potrzebną do rozwiązywania złożonych i nieprzewidywalnych problemów w specjalistycznej dziedzinie pracy lub nauki. Zarządzanie złożonymi technicznymi lub zawodowymi działaniami lub projektami, ponoszenie odpowiedzialności za podejmowane decyzje w nieprzewidywalnych kontekstach związanych z pracą lub nauką, ponoszenie odpowiedzialności za zarządzanie rozwojem zawodowym jednostek i grup. lub badań. Krytyczna świadomość zagadnień w zakresie wiedzy w danej dziedzinie oraz na styku różnych dziedzin Specjalistyczne umiejętności rozwiązywania problemów potrzebne do badań lub działalności innowacyjnej w celu tworzenia nowej wiedzy i procedur oraz integrowania wiedzy z różnych dziedzin Przyrost kompetencji Zarządzanie i przekształcanie kontekstów związanych z pracą lub nauką, które są złożone, nieprzewidywalne i wymagają nowych podejść strategicznych. Ponoszenie odpowiedzialności za przyczynianie się do rozwoju wiedzy i praktyki zawodowej lub za dokonywanie przeglądów strategicznych wyników zespołów. zaawansowanym poziomie w danej dziedzinie pracy lub nauki oraz na styku różnych dziedzin Najbardziej zaawansowane i wyspecjalizowane umiejętności i techniki w tym synteza i ocena, potrzebne do rozwiązywania krytycznych problemów badaniach lub działalności innowacyjnej oraz do poszerzania i ponownego określania istniejącej wiedzy lub praktyki zawodowej Wykazywanie się znaczącym autorytetem, innowacyjnością, autonomią, etyką naukową i zawodową oraz trwałym zaangażowaniem w rozwój nowych idei i procesów w najważniejszych kontekstach pracy zawodowej lub nauki, w tym badań.

Kwalifikacja α Odniesienie kwalifikacji kraju A do kwalifikacji kraju B Ramy kwalifikacji kraju A Europejskie ramy kwalifikacji Ramy kwalifikacji kraju B Poziom 7 Poziom 8 Poziom 10 Poziom 6 Poziom 7 Poziom 9 Poziom 8 Poziom 5 Poziom 6 Poziom 7 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 3 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 2 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 2 Poziom 1 Poziom 1 Poziom 1 Kwalifikacja β Poziom 4 Poziom 6 Maria Ziółek

Polska Rama Kwalifikacji (PRK) poziomy kwalifikacji propozycja p Komitetu Sterującego PRK Poziom ERK Poziom PRK Przykładowe kwalifikacje odpowiadające poziomom PRK 1 1 Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej 2 2 Świadectwo ukończenia gimnazjum 3 3 Świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej 4 4 Świadectwo ukończenia szkoły średniej 5 5 [np. dylom mistrzowski, dyplom kolegium nauczycielskiego, niektóre certyfikaty zawodowe i inne] 6 6 Dyplom licencjata/inżyniera 7 7 Dyplom magistra KRK 8 8 Dyplom doktora Maria Ziółek

PRK jako rama nie następcza (non-consecutive) Poziom 8 Poziom 7 Poziom 6 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 1 Źródło: Tomasz Saryusz Wolski Prezentacja: Krajowe Ramy Kwalifikacji dla Polskiego Szkolnictwa Wyższego POKL

Definicje z Ustawy PSW Obszar kształcenia zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z obszarów wiedzy określonych w przepisach art. 3 ust.1 ustawy z dnia 14 marca 2003 o stopniach naukowych i tytule naukowym Kierunek studiów wyodrębniona część jednego lub kilku obszarów kształcenia, realizowana w uczelni w sposób określony przez program kształcenia Program kształcenia opis określonych przez uczelnię spójnych efektów kształcenia, zgodny z krajowymi Ramami Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, oraz opis procesu kształcenia, prowadzącego do osiągnięcia tych efektów, wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS UWAGA znikają takie pojęcia jak makrokierunek, studia międzykierunkowe, kierunek unikatowy Maria Ziółek 13

Definicje z Ustawy PSW 18e) profil kształcenia profil praktyczny, obejmujący moduł zajęć służących zdobywaniu przez studenta umiejętności praktycznych albo profil ogólno-akademicki, obejmujący moduł zajęć służących zdobywaniu przez studenta pogłębionych umiejętności teoretycznych 18d) punkty ECTS punkty zdefiniowane w europejskim systemie akumulacji i transferu punktów zaliczeniowych jako miara średniego nakładu pracy osoby uczącej się, niezbędnego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia Maria Ziółek 14

Terminologia PROGRAM KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA sposoby weryfikacji efekty kształcenia sposoby weryfikacji efekty kształcenia sposoby weryfikacji ECTS formy zajęć metody kształc. ECTS formy zajęć metody kształc. MODUŁ KSZTAŁCENIA MODUŁ KSZTAŁCENIA PLAN STUDIÓW AUTOR: Andrzej Kraśniewski PROGRAM STUDIÓW

Efekty kształcenia dla kierunku studiów Oddzielnie dla studiów I i II stopnia Oddzielnie dla studiów o profilu ogólnoakademickim i praktycznym Efekty kształcenia jednakowe dla studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, ale moduły kształcenia mogą (choć nie muszą) być różne, a plany studiów zawsze będą różne Maria Ziółek 16

Poziomy definiowania efektów kształcenia (EK) EK w Europejskich Ramach Kwalifikacji EK w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Sz. W. Opracowane dla całej Polski EK w ośmiu obszarach kształcenia Opracowane dla całej Polski UE Rozp. Ministra Rozp. Ministra EK dla kierunku studiów Opracowane przez jednostki podstawowe i zatwierdzone przez senat uczelni EK dla programów studiów Opracowane przez jednostki prowadzące studia EK dla EK dla EK dla EK dla przedmiotu przedmiotu przedmiotu............ przedmiotu/ /modułu 1 /modułu 2 /modułu 3 modułu N Maria Ziółek 17

Wzajemne odniesienia (dopasowania) efektów kształcenia dla całego programu kształcenia Określone centralnie: KRK Określone i zatwierdzone przez wydział/instytut (dla jednostek z upr. hab.) Ogólne EK EK dla modułów/ przedmiotów EK dla obszaru EK dla programów kształcenia Określone w rozp. ministra dla obszarów kształcenia: Humanistycznych Społecznych Ścisłych Przyrodniczych Technicznych Medycznych Rolniczych At Artystycznycht Studia inżynierskie Określone przez wydział/instytut ZATWIERDZANE PRZEZ SENAT Maria Ziółek 18

Kategorie efektów kształcenia - definicje Komitetu Sterującego ds. KRK i LL WIEDZA zasób powiązanych ze sobą faktów, zasad, teorii i doświadczeń przyswojonych przez osobę uczącą się UMIEJĘTNOŚCI zdolność wykorzystania wiedzy oraz wyćwiczonych sprawności do wykonywania zadań oraz rozwiązywania problemów KOMPETENCJE SPOŁECZNE zdolność do autonomicznego i odpowiedzialnego d i wykonywania powierzonych zadań; gotowość do uczenia się przez całe życie; sprawność komunikowania i się; umiejętność współdziałania z innymi w roli zarówno członka jak i lidera zespołu http://www.nauka.gov.pl/finansowanie/fundusze-europejskie/program-operacyjny-kapital-ludzki/krajowe-ramy-kwalifikacji/zestawienie-definicji-krk/

Oznaczenia obszarów Symbole dla EK obszarów kształcenia Oznaczenia kategorii efektów kształcenia Liczby i litery w symbolu P st. przyrodnicze X st. ścisłe W - wiedza U - umiejętności Pierwsza cyfra oznacza poziom studiów (1 lub 2) R st. rolnicze K kompetencje społeczne Po tej cyfrze T st. techniczne litera: H st. humanistyczne S st. społeczne A st. artystyczne M st. medyczne A profil ogólno- akademicki P profil praktyczny Ostatnia liczba numeruje efekty kształcenia w obrębie każdej kategorii Przykłady symboli z objaśnieniem P1A_W01 Obszar studiów przyrodniczych Poziom pierwszy Pierwszy efekt kształcenia w kategorii wiedzy Profil ogólnoakad. R2P_U12 Obszar studiów rolniczych Poziom drugi Dwunasty efekt kształcenia w kategorii umiejętności Profil praktyczny Maria Ziółek 20

PRZYKŁAD OPISÓW OBSZAROWYCH na podstawie rozporządzenia ministra dot. KRK Obszar nauk przyrodniczych studia I stopnia, profil ogólnoakad. WIEDZA rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze w interpretacji zjawisk i procesów przyrodniczych opiera się na podstawach empirycznych, rozumiejąc w pełni znaczenie metod matematycznych i statystycznych.. UMIEJĘTNOŚCI umie przygotować w języku polskim i języku obcym dobrze udokumentowane opracowanie problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów posiada umiejętność wystąpień ustnych w języku polskim i języku obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów ma umiejętności językowe w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego KOMPETENCJE SPOŁECZNE rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role Symbol P1A_W01 P1A_W02 P1A_Wn P1A_U09 P1A_U10 P1A_U12 P1A_K01 P1A_K02 21

PRZYKŁAD OPISÓW OBSZAROWYCH na podstawie rozporządzenia ministra dot. KRK Obszar nauk przyrodniczych studia II stopnia, profil ogólnoakad. Symbol WIEDZA rozumie złożone zjawiska i procesy przyrodnicze konsekwentnie stosuje i upowszechnia zasad ę ścisłego, opartego na danych empirycznych, interpretowania zjawisk i procesów przyrodniczych w pracy badawczej i działaniach praktycznych.. UMIEJĘTNOŚCI P2A_W01 P2A_W02 P2A_Wn wykazuje umiejętność napisania i pracy badawczej w języku polskim oraz krótkiego P2A_U09 doniesienia naukowego w języku obcym na podstawie własnych badań naukowych posiada umiejętność wystąpień ustnych w języku polskim i języku obcym, P2A_U10 dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów ma umiejętności językowe w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, P2A_U12 właściwych dla studiowanego kierunku studiów, zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego KOMPETENCJE SPOŁECZNE P2A_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role P2A_K02 22

Metodyka projektowania nowego programu kształcenia ł Koncepcja Rozpoznanie potrzeb; określenie celów, zgodności z misją uczelni i jednostki Planowanie i określenie wymagań Identyfikacja projektów krajowych i międzynarodowych; określenie poziomu, profilu; wstępna wersja opisów efektów kształcenia (EK) Projektowanie Opracowanie szczegółowych opisów EK dla programu kształcenia, przedmiotów/modułów, d przyporządkowanie typów zajęć, ć metod kształcenia, ł oceniania i ECTS Implementacja Plan studiów, prace administracyjne, system informacyjny Testowanie i ocena W trakcie projektowania i w trakcie realizacji programu Maria Ziółek 23

Efekty kształcenia - taksonomie Np. Taksonomia B. Blooma Taksonomia celów nauczania wg B. Niemierki. Konferencja Walidacja akademicka w kontekście Europejskich Ram Kwalifikacji Warszawa, 8 10 listopada 2011 r. Jeden z wniosków: Taksonomia Blooma jest dziś szeroko stosowana i w chwili obecnej nie ma lepszego narzędzia ę Maria Ziółek 24

DOMENA KOGNITYWNA dot. WIEDZY taksonomia Blooma-Andersona Tworzenie nowych idei i produktów Ocenianie (u. tworzenia sądów i wydawania opinii) Analizowanie (u.rozróżniania poszczególnych składowych informacji) JĘZYK OPISU Konstruować, tworzyć, projektować, pisać, rozwijać, formułować, montować, składać Uzasadniać, kompilować, budować, formułować, uogólniać modyfikować, organizować, planować, podsumowywać Oceniać, analizować, ułożyć, testować, rozpoznać, rozdzielać, podkreślać Stosowanie (u. wykorzystania nabytych informacji w nowy sposób) Rozumienie (u. interpretowania idei i koncepcji) Zapamiętywanie (umiejętność przywołania informacji) Organizować, produkować, wybierać, wdrażać, obliczać, budować, rozwijać, interpretować Klasyfikować, wyjaśniać, wybrać, przetłumaczyć, zakwalifikować, rozpoznać, zilustrować Powtarzać, przywoływać, wymieniać, kopiować, odtwarzać, reprodukować Np. słuchacz ł po zakończeniu ń szkolenia tworzy nowe opisy efektów kształcenia przedmiotu Maria Ziółek 25

DOMENA PSYCHOMOTORYCZNA (umiejętności) taksonomia B-A Tworzenie nowych wzorców (odpowiednich do nowej sytuacji) Budować, komponować, konstruować, projektować, zapoczątkowywać JĘZYK OPISU Działanie w sytuacjach nietypowych Adaptować, zmieniać, reorganizować, rewidować, odmieniać Działanie ł i w sytuacjach typowych Wykonywanie y (u. mechanicznego wykonywania zadań) Odtwarzanie (umiejętnośc do naśladowania) Czasowniki podobne jak w wykonywaniu, y lecz poprzedzone p przymiotnikami charakteryzującymi większy stopień profesjonalizmu Składać, ć rozmontowywać, ć skalować, ć operować, ć szkicować, mierzyć Kopiować, śledzić, naśladować Przygotowanie (gotowość do działania) Postrzeganie (umiejętność używania zmysłów) Rozpoczynać, ukazywać, poruszać, reagować, Zachęcać.. Wybierać, rozróżniać, opisywać Np. słuchacz po zakończeniu szkolenia projektuje nowe metody kształcenia odpowiednie dla nowo zdefiniowanych efektów kształcenia 26

DOMENA AFEKTYWNA (uczucia, postawy) taksonomia Blooma-Andersona Charakteryzowanie (nabycie stałych cech zachowania) Organizowanie (umiejętność tworzenia spójnego systemu) Wartościowanie (umiejętność oceny zjawisk i zachowań) Odpowiadanie (umiejętność reagowania) Otrzymywanie (gotowość do słuchania) JĘZYK OPISU Kwalifikować, weryfikować, ukazywać, wpływać, proponować Integrować, zawierać, aranżować, modyfikować, układać, zarządzać, porządkować Wyjaśniać, śledzić, formułować, usprawiedliwiać, dzielić, prowokować dyskusje Odpowiadać, asystować, pomagać, dyskutować, wygłaszać. Pytać, opisywać, śledzić, identyfikować Np. słuchacz po zakończeniu szkolenia weryfikuje programy kształcenia w zależności od zmieniających się potrzeb gospodarczych i społecznych 27

Efekty kształcenia dla programu kształcenia na kierunku studiów PRZYKŁAD I Po zakończaniu studiów absolwent potrafi: wymieniać, powtarzać. odtwarzać, analizować i objaśniać.. rozpoznawać ć aktualne trendy wyjaśniać i oceniać.. wykorzystywać ć techniki projektować i wykonywać badania. krytycznie oceniać wyniki. organizować i integrować prace w zespole być odpowiedzialnym być świadomym postępować zgodnie z zasadami etyki. Maria Ziółek WIEDZA umiejętności kognitywne umiejętności ś i psychomotoryczne KOMPETENCJE SPOŁECZNE UMIEJ JĘTNOŚ ŚCI 28

Efekty kształcenia dla programu kształcenia na kierunku studiów PRZYKŁAD II Po zakończaniu studiów absolwent: ma wiedzę w zakresie. posiada umiejętności wykorzystania wiedzy w zakresie.. posiada umiejętności ś i pozwalające na praktyczne działania w zakresie WIEDZA umiejętności kognitywne umiejętności ś i psychomotoryczne UMIEJ JĘTNOŚ ŚCI ma świadomość jest odpowiedzialnym. KOMPETENCJE SPOŁECZNE Maria Ziółek 29

Efekty kształcenia dla kierunku (K) Opis Po zakończeniu studiów 2 stopnia na kierunku XYZ absolwent: Odniesienie do efektów kształcenia dla obszaru nauk ścisłych (X2A_) WIEDZA K_W01 ma wiedzę w zakresie (tu np. zakres dyscypliny X2A_W01 studiowanej) KW02 _ odtwarza a najnowsze i najważniejsze a e osiągnięcia ęcaw X2A_W01; zakresie. X2A_W03 UMIEJĘTNOŚCI K_U01 analizuje najnowsze i najważniejsze ż j osiągnięcia i i X2A_U01; dotyczące. X2A_U04 K_U02 projektuje i wykonuje badania. X2A_U01; X2A_U02 KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_K01 organizuje i integruje prace w zespole X2A_K02 K_K02 jest odpowiedzialny za. X2A_K02; X2A_K06 Maria Ziółek 30

Efekty kształcenia na 2 st. w obszarze nauk ścisłychi h. X2A_W01 X2A_W02 X2A_U01.. X2A_U03 X2A_K01 X2A_K02 Opis efektów kształcenia w obszarze nauk ścisłych 2 stopień WIEDZA ma rozszerzoną wiedzę w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, a także ich historycznego rozwoju i znaczenia dla postępu nauk ścisłych i przyrodniczych, poznania świata i rozwoju ludzkości ma znajomość matematyki w zakresie niezbędnym dla ilościowego opisu, zrozumienia oraz modelowania problemów o średnim poziomie złożoności UMIEJĘTNOŚCIĘ potrafi planować i wykonywać podstawowe badania, doświadczenia lub obserwacje dotyczące zagadnień poznawczych w ramach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku potrafi znajdować niezbędne informacje w literaturze fachowej, bazach danych i innych źródłach, zna podstawowe czasopisma naukowe podstawowe dla studiowanego kierunku KOMPETENCJE SPOŁECZNE rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować ć proces uczenia się innych osób potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role Odniesienie do efektów kształcenia na kierunku Chemia Przemysłowa K_W01 K_W02; K_W04; K_ W05; K_ W06; K_ W10; K_U12; K_U13; K_U14; K_U16 K_W03; K_W010; K_W11; K_W012 K_U05; K_U06; K_U07; K_U09; K_U15; K_U18 K_U07; K_U18 K-K03; K-K06 K_U16; K-K04

Projektowanie (przebudowa) programu studiów Opracowanie wstępnego projektu programu studiów zawierającego: a) efekty kształcenia dla zbioru modułów / przedmiotów, ich zawartość treściową b) sposoby prowadzenia zajęć c) sposoby oceniania ECTS d) punkty ECTS przypisane odpowiednim modułom / przedmiotom e) )plan studiów uwzględniający gę pogłębianie zdobywanych kompetencji PROGRAM KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA sposoby weryfikacji efekty kształcenia formy zajęć metody kształc. MODUŁ KSZTAŁCENIA PLAN STUDIÓW Maria Ziółek efekty kształcenia ECTS formy zajęć metody kształc. MODUŁ KSZTAŁCENIA PROGRAM STUDIÓW 32

Moduł (przedmiot) Wejście CELE KSZTAŁCENIA PROCES KSZTAŁCENIA Wyjście EFEKTY KSZTAŁCENIA Cele określają to, co się będzie działo w trakcie trwania procesu kształcenia ł, efekty kształcenia ł są wynikiem procesu kształcenia ł i określają to, co student zyska po zakończeniu procesu kształcenia Maria Ziółek 33

Opis procesu kształcenia dla modułu Obejmuje: * efekty kształcenia * treści programowe * formy i metody prowadzenia zajęć * typy i metody oceniania, kryteria oceny * nakład pracy studenta wyrażony w punktach ECTS Maria Ziółek 34

Efekty kształcenia dla modułu Określają, co uczący się powinien wiedzieć, rozumieć i potrafić wykonać po zakończeniu procesu kształcenia Każdy MODUŁ nie musi prowadzić do uzyskania efektów we wszystkich kategoriach Kategorie efektów kształcenia Tworzenie Ocenianie Analizowanie Stosowanie Rozumienie Zapamiętywanie WIEDZA UMIEJĘTNOŚCI KOMPETENCJE SPOŁECZNE teoretyczna kognitywne autonomia i faktograficzna i psychomotoryczne odpowiedzialność Maria Ziółek 35

Efekty kształcenia koncepcja SMART KAŻDY EFEKT KSZTAŁCENIA MUSI MIEĆ WSZYSTKIE PONIŻSZE CECHY: S specific szczegółowy, konkretny efekty kształcenia powinny być szczegółowo opisane, dotyczyć konkretnych oczekiwań co do tego jaką wiedzę i umiejętności student powinien osiągnąć po zakończeniu kursu. M measurable mierzalny Do każdego zdefiniowanego efektu kształcenia muszą pojawić się jasne kryteria jego oceny czy i w jakim stopniu został osiągnięty. A acceptable/accurate akceptowalny/trafny Każdy efekt powinien być przedyskutowany i skonsultowany z wytycznymi zewnętrznymi dla przedmiotu R realistic realistyczny możliwy do osiągnięcia poprzez realizację przedmiotu (zdefiniowane efekty kształcenia nie mogą się odnosić do działań ( treści, form dydaktycznych), których dany przedmiot nie obejmuje. T time scaled ld Efekty fk kształcenia ł dla danego przedmiotu powinny być ć osiągalne w zdefiniowanym przez program czasie. Maria Ziółek 36

Efekty kształcenia przykład Moduł: Kataliza Heterogeniczna; II stopień studiów kierunek: chemia Efekty kształcenia KHT_01 KHT_02 KHT_03 KHT_04 KHT_05 KHT 06 KHT_07 Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia STUDENT POTRAFI: objaśniać jak syntezować i charakteryzować katalizatory oraz wskazywać ich zastosowania wyjaśniać istotę działania katalizatorów stosować najważniejsze techniki do charakterystyki katalizatorów prawidłowo interpretować wyniki badań charakterystyki i aktywności ś ikatalizatorów korzystać ze źródeł literaturowych, także w języku angielskim, do interpretacji wyników badań pisać raport z wykonanego projektu badawczego stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium katalitycznym 37

PRZYKŁAD: Kataliza heterogeniczna Odniesienie efektów kształcenia modułu (MK) do efektów kształcenia dla programu kształcenia (K) Symbol efektów kształcenia Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia, student potrafi: Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów KHT-02 wyjaśniać istotę działania KW-01 katalizatorów KHT-03 stosować najważniejsze techniki do KU-03 charakterystyki katalizatorów KHT-06 pisać raport z wykonanego projektu badawczego Wymienia i ilustruje złożone zjawiska w zakresie chemii ciała stałego KU-05 Maria Ziółek 38

Sprawdzenie prawidłowości budowy modułu / przedmiotu EK Metody sprawdzania EK Kryteria oceniania TREŚCI Formy prowadzenia zajęć ECTS Obciążenie pracą KSZTAŁCENIA studenta 39

Treści kształcenia Czy wszystkie zdefiniowane efekty kształcenia znalazły odzwierciedlenie w treściach ś programowych? Czy wszystkie zaplanowane treści programowe mają swoje odzwierciedlenie wefektachkształcenia kształcenia? Maria Ziółek 40

Formy prowadzenia zajęć Czy zaplanowane formy prowadzenia zajęć są odpowiednie dla osiągnięcia założonych efektów kształcenia? Czy są formy prowadzenia zajęć, które doprowadzą do efektów kształcenia nie zapisanych? Maria Ziółek 41

Weryfikacja dopasowania form kształcenia do efektów kształcenia Efekty kształcenia dla modułu W S P Ćw L ZT PD K. M_01 X X M_02 X X W wykład M_03 X X M_n X X S seminarium P projekt badawczy Ćw ćwiczenia L laboratorium ZT zajęcia terenowe K konwersatoria Inne.. Maria Ziółek 42

Sposoby oceniania Metody weryfikacji osiągnięcia efektów kształcenia ł (jak student t zademonstruje osiągnięcie efektów kształcenia?) Kryteria oceny Czy osiągnięcie ie każdego efektu kształcenia jest w dostatecznym stopniu sprawdzane? LO LA Maria Ziółek 43

Ocenianie stopnia osiągnięcia EK Ocena diagnozująca i formująca Prowadzona na początku zajęć i/lub w trakcie ich trwania przez nauczycieli i studentów. Daje informacje podstawowe dla nauczania i uczenia się określonego przedmiotu. Pomaga nauczycielowi ukierunkować nauczanie do poziomu studentów tak, aby uzyskać założone efekty kształcenia, a studentowi pomaga w uczeniu się Ocena podsumowująca Ocena zwykle pod koniec modułu lub przedmiotu, która podsumowuje osiągnięte efekty kształcenia Maria Ziółek 44 Maria Ziółek /22

Weryfikacja dopasowania metod oceniania do efektów kształcenia Efekty kształcenia dla damodułu oduu E S R D P. M_01 X X M_02 X X X M_03 X X X M_n X E egzamin rozwiązanie problemu S sprawdzenie umiejętności prakt. R raport D dyskusja wyników P prezentacja Inne.. Maria Ziółek 45

Przyporządkowanie punktów ECTS Efekty kształcenia Punkty ECTS 1. Nie można przypisać punktów przedmiotowi, jeśli nie zostały zdefiniowane efekty kształcenia 2. Student może otrzymać punkty jedynie po sprawdzeniu, czy osiągnął ą zakładane efekty kształcenia 3. Miernikiem efektów kształcenia, do obliczenia punktów ECTS, jest nakład pracy przeciętnego studenta potrzebny do uzyskania założonych efektów Maria Ziółek 46

Przyporządkowanie punktów ECTS Punkty ECTS Nakład pracy studenta 60 punktów w ciągu Uczęszczanie Udział w seminariach 1 roku akademickiego na wykłady laboratoriach, (30 na semestr) ćwiczeniach Pisanie raportów 1. stopień 180-210 punktów ECTS(innych opracowań) Samodzielna nauka 2. stopień 90-120 punktów ECTS 3. stopień ń na razie brak regułł Przygotowanie projektów Egzaminy etc. 38 tygodni zajęć (2 x15 tyg. zajęć + 2 sesje egz. x 2 tyg. + 2 tyg. sesji popr.) tj. 1520 godz. pracy studenta 1500 1800 godz. rocznie (po podzieleniu przez 40 godz. tygodniowo: 1 punkt ECTS = 25 30 h nakładu pracy studenta 47 Maria Ziółek

Weryfikacja i korekta wstępnego projektu programu studiów Sprawdzenie relacji między efektami kształcenia sformułowanymi dla całego programu kształcenia i efektami kształcenia zdefiniowanymi dla jego jednostek strukturalnych (przedmiotów/modułów) MACIERZ KOMPETENCJI Efekty kształcenia dla całego programu kształcenia Przedmiot/ moduł 1 Przedmiot/ moduł 2. Przedmiot/ moduł n K_01 X X K_02 X X. K_ n Maria Ziółek Maria Ziółek 48

Przykład sylabusu modułu - wzór przyjęty w UAM I. Informacje ogólne II. Informacje szczegółowe III. Informacje dodatkowe Maria Ziółek 49

I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia obowiązkowy lub fakultatywny 4. Kierunek studiów 5. Poziom studiów I lub II stopień, lub jednolite studia magisterskie 6. Rok studiów (jeśli obowiązuje) 7. Semestr zimowy lub letni 8. Rodzaje zajęć i liczba godzin (np. 15 h W, 30 h ćw) ) 9. Liczba punktów ECTS 10. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy, adres e-mail wykładowcy (wykładowców) / prowadzących zajęcia 11. Język wykładowy Maria Ziółek 50

II. Informacje szczegółowe 1. Cel (cele) modułu kształcenia 2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują) 3. Efekty kształcenia ł w zakresie wiedzy, umiejętności ś i oraz kompetencji społecznych dla modułu kształcenia i odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów (UWAGA: nie dzielimy efektów kształcenia dla modułów (przedmiotów) na kategorie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych; ł każdy moduł ł (przedmiot) nie musi obejmować ć wszystkich trzech kategorii efektów kształcenia; jeśli efektem kształcenia jest np. analiza wymagająca określonej wiedzy, to nie trzeba oddzielnie definiować efektów kształcenia w kategorii wiedzy) Maria Ziółek 51

II. Informacje szczegółowe 4. Treści kształcenia 5. Zalecana literatura 6. Informacja o przewidywanej możliwości wykorzystania b-learningu 7. Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć, instrukcjamido laboratorium, itp. Maria Ziółek 52

II. Informacje szczegółowe Cele modułu kształcenia KHT (Kataliza Heterogeniczna) 1. Przekazanie wiedzy z zakresu preparatyki, charakterystyki, katalitycznego działania i praktycznych zastosowań katalizatorów heterogenicznych, oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium 2. Rozwinięcie zdolności doboru właściwych katalizatorów do określonych procesów 3. Rozwinięcie umiejętności zastosowania metod badawczych do rozwiązywania zagadnień dotyczących efektywnej pracy katalizatorów 4. Przygotowanie do właściwej interpretacji wyników badań 5. Wyrobienie umiejętności pisania opracowań naukowych i korzystania ze źródeł literaturowych Maria Ziółek 53

II. Informacje szczegółowe 3. Efekty kształcenia KHT (kataliza heterogeniczna) Symbol efektów kształcenia Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia, student potrafi: Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów KHT-02 wyjaśniać istotę działania KW-01 katalizatorów KHT-03 stosować najważniejsze techniki do KU-03 charakterystyki katalizatorów KHT-06 pisać raport z wykonanego projektu badawczego Wymienia i ilustruje złożone zjawiska w zakresie chemii ciała stałego KU-05 Maria Ziółek 54

II. Informacje szczegółowe 4. Treści kształcenia - KHT (kataliza heterogeniczna) Symbol treści kształcenia Opis treści kształcenia Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu TK-04 struktura katalizatorów (cząstki, składniki KHT-02 katalizatora) TK-07 TK-08 charakterystyka składu, struktury fazowej i własności cząstek katalizatorów metody i interpretacja wyników badań charakterystyka własności powierzchni katalizatorów parametry i metody KHT-03 KHT-05 KHT-03 Maria Ziółek 55

III. Informacje dodatkowe 1. Odniesienie efektów kształcenia i treści kształcenia do sposobów prowadzenia zajęć i metod oceniania 2. Obciążenie pracą studenta (punkty ECTS) 3. Sumaryczne wskaźniki ilościowe Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne i projektowe 4. Kryteria oceniania Maria Ziółek 56

III. Informacje dodatkowe 1. Odniesienie efektów kształcenia i treści kształcenia do sposobów prowadzenia zajęć i metod oceniania Nazwa modułu (przedmiotu): Kataliza heterogeniczna Symbol efektu kształcenia dla modułu Symbol treści kształcenia realizowanych w trakcie zajęć Sposoby prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych efektów kształcenia Metody oceniania stopnia osiągnięcia założonego efektu kształcenia Wykład i laboratorium wykonywanie pomiarów KHT_03 TK-07; TK-08 charakterystyki katalizatorów, zbieranie i interpretacja wyników badań (F) ocena formująca; (P) ocena podsumowująca Ocenianie umiejętności wykonania pomiarów (F), zrozumienia i interpretacji wyników badań (F) - sprawdzian praktyczny(p), ocena raportu z badań (P), egzamin pisemny (P) 57

III. Informacje dodatkowe 2. Obciążenie pracą studenta (punkty ECTS) Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności * Godziny kontaktowe kt z nauczycielem 45 Przygotowanie do laboratorium 15 Opracowanie wyników z laboratorium 15 Czytanie wskazanej literatury 10 Napisanie raportu z laboratorium 20 Przygotowanie do egzaminu 20 SUMA GODZIN 125 SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS DLA PRZEDMIOTU 5 Maria Ziółek 58

III. Informacje dodatkowe 3. Sumaryczne wskaźniki ilościowe Liczba punktów ECTS, którą student t uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich 2 ECTS 15 h W +30 h L + 5h konsultacje i egzamin Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć* o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne i projektowe 1 ECTS 30 h L * - pytanie czy przez zajęcia rozumiane są tylko te zorganizowane w uczelni, czy też zajęcia praktyczne wykonywane w domu Maria Ziółek 59

III. Informacje dodatkowe 4. Kryteria oceniania Np. sprawdzian praktyczny z umiejętności wykonania pomiarów charakterystyki struktury katalizatorów Ocena: Bdb student potrafi samodzielnie włączyć i wyłączyć urządzenia pomiarowe, przeprowadzić skomplikowane pomiary i wyjaśnić istotę działania urządzeń Db - student potrafi samodzielnie włączyć i wyłączyć urządzenia pomiarowe, przeprowadzić p proste pomiary i wyjaśnić istotę ę działania urządzeń Dst - student potrafi samodzielnie włączyć i wyłączyć urządzenia pomiarowe i przeprowadzić proste pomiary Ndst student nie potrafi.. 60

Czy zaprojektowany o program kształcenia prowadzi do osiągnięcia przedstawionych efektów kształcenia? Stworzenie mechanizmów sprawdzania, czy i w jakim stopniu zamierzone efekty kształcenia są w istocie osiągane w realizowanym procesie kształcenia. Dotyczy zarówno poszczególnych przedmiotów/modułów jak i całych programów. Maria Ziółek 61

Mechanizmy (procedury) sprawdzania i sprawdzenie osiągnięcia ę efektów kształcenia W trakcie projektowania programu W trakcie realizacji programu Określenie procedur i sprawdzenie, czy program spełnia wszystkie założenia i zapewnia osiągnięcie zdefiniowanych efektów kształcenia Określenie procedur i przeprowadzenie oceny na zakończenie pierwszego cyklu kształcenia oraz cykliczne powtarzanie ocen, zgodnie z wewnętrznymi procedurami ustalonymi w uczelni WEWNĘTRZNY SYSTEM ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Przykładowe formy sprawdzania zewnętrznego: Ocena zewnętrzna np. przez egzaminatora z innej uczelni Ocena przez różne grupy interesariuszy: studentów, absolwentów, pracodawców Maria Ziółek 62

Dziękuję za uwagę Maria Ziółek 63