Rejestracja firmy i obowiązki przedsiębiorcy 1 79
Co powinieneś wiedzieć jako początkujący przedsiębiorca? 2 80
Rejestracja firmy Działalność gospodarczą zarejestrujesz w urzędzie gminy lub przez internet. Równocześnie zgłosisz się tam jako płatnik składek w ZUS. Zrobisz to na jednym wniosku CEIDG-1, który możesz wypełnić online. CEIDG Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej, czyli spis przedsiębiorców osób fizycznych. Na podstawie wniosku CEIDG-1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotuje: zgłoszenie płatnika (na formularzu ZUS ZFA), informację o rachunkach bankowych płatnika (na formularzu ZUS ZBA), informację o adresach prowadzenia działalności (na formularzu ZUS ZAA). Przedsiębiorca nie musi sam tych dokumentów przygotowywać i przekazywać do ZUS. 3 81
Zgłoszenie do ubezpieczeń Przy rejestracji firmy w urzędzie gminy możesz też złożyć dokumenty i zgłosić: siebie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, członków swojej rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego. Możesz to też zrobić w placówce ZUS albo przez internet. Jeśli przedsiębiorca opłaca składki tylko na własne ubezpieczenia, może zgłosić do ubezpieczeń siebie, a także członków swojej rodziny już podczas składania wniosku CEIDG-1. ZUS przygotuje za niego: zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego (na formularzu ZUS ZUA) albo zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego (na formularzu ZUS ZZA), zgłoszenie członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego (na formularzu ZUS ZCNA). ZUS utworzy te dokumenty od dnia, w którym przedsiębiorca zacznie prowadzić działalność gospodarczą. Przedsiębiorca może skorzystać z pomocy doradcy płatnika składek w każdej placówce ZUS. Doradca udziela wsparcia w zakresie ubezpieczeń i składek. Odpowiada też na wszystkie pytania dotyczące obowiązków związanych z prowadzeniem działalności. 4 82
Ubezpieczenia obowiązkowe przedsiębiorcy ubezpieczenia społeczne: emerytalne rentowe wypadkowe ubezpieczenie zdrowotne Przedsiębiorca jednym przelewem opłaca składki na: ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe), ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych. Oznacza to, że zamiast trzech albo czterech przelewów wykonuje tylko jeden na swój numer rachunku składkowego (NRS). Ten numer nadaje przedsiębiorcy ZUS zaraz po założeniu konta płatnika składek. Przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniom społecznym przez 6 miesięcy od podjęcia działalności gospodarczej, jeśli spełni łącznie następujące warunki: podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po 60 miesiącach od jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, nie prowadzi działalności dla byłego pracodawcy, na rzecz którego przed rozpoczęciem działalności (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym) wykonywał czynności, które wchodzą w zakres jego działalności. Przedsiębiorca może zrezygnować z tego uprawnienia i zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Od momentu rozpoczęcia prowadzenia działalności przedsiębiorca musi zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać składkę. 5 83
Ubezpieczenie dobrowolne przedsiębiorcy chorobowe Jeśli przystąpisz do tego ubezpieczenia, będziesz mógł korzystać ze świadczeń w razie choroby i macierzyństwa. Musisz jednak opłacać składki w terminie. Ważne! Wysokość świadczeń zależy od wysokości składki na ubezpieczenie chorobowe. Ty o niej decydujesz. Dlaczego ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne dla przedsiębiorcy? Dla wielu przedsiębiorców choroba nie stanowi przeszkody w prowadzeniu firmy. Często mimo złego stanu zdrowia nadal zajmują się własnym biznesem, bo nie mają go komu powierzyć. Nie korzystają ze zwolnień lekarskich i dlatego nie chcą płacić składki na ubezpieczenie chorobowe. Od decyzji przedsiębiorcy zależy więc, czy chce on opłacać składki i w razie np. choroby, urodzenia dziecka korzystać z zasiłków. Jeśli przedsiębiorca płaci składki na ubezpieczenia społeczne (w tym na ubezpieczenie chorobowe) od minimalnej podstawy, to nawet jeśli osiąga kilkudziesięciotysięczne zyski, w czasie zwolnienia lekarskiego dostanie zasiłek chorobowy liczony od tej minimalnej podstawy. Kiedy ustaje ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy? Przedsiębiorca nie będzie ubezpieczony, jeśli: złoży wniosek w tej sprawie (od dnia, który poda we wniosku o wyłączenie z ubezpieczenia, ale nie wcześniej niż od dnia, kiedy go złoży), zapłaci składkę po terminie (od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłaci składki) w uzasadnionych sytuacjach ZUS może na wniosek przedsiębiorcy zgodzić się na opłacenie składki po terminie, ustanie tytuł do ubezpieczenia, np. przestanie prowadzić działalność. 6 84
Pracownicy Jeżeli zatrudnisz pracowników lub osoby współpracujące, powinieneś w ciągu 7 dni zgłosić ich do ubezpieczeń w ZUS. Potem co miesiąc będziesz musiał płacić i rozliczać za nich składki. Dla pracowników obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Każda osoba, która podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, np. pracownik, musi zgłosić do tego ubezpieczenia członków swojej rodziny, którzy nie są nim objęci. Zgłasza to płatnikowi składek (np. pracodawcy), który przekazuje do ZUS druk ZUS ZCNA. Jeśli pracownik albo pracodawca rozwiąże umowę o pracę (czyli wygaśnie tytuł do ubezpieczeń), pracodawca musi złożyć druk ZUS ZWUA i wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń. Ma na to 7 dni od wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń. Pracodawca musi też wyrejestrować członków rodziny pracownika z ubezpieczenia zdrowotnego (na druku ZUS ZCNA). 7 85
Rozliczanie składek Jako przedsiębiorca będziesz musiał nie tylko opłacać składki, ale także przekazywać do ZUS dokumenty rozliczeniowe za siebie, osoby współpracujące i inne zatrudnione osoby. Jeśli przedsiębiorca opłaca składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, to przekazuje do ZUS jedynie deklarację rozliczeniową (ZUS DRA). Jeśli natomiast przedsiębiorca zatrudnia pracowników lub osoby współpracujące, przekazuje co miesiąc komplet rozliczeniowy, który składa się z deklaracji rozliczeniowej (ZUS DRA) i dołączonych do niej raportów imiennych (ZUS RCA, ZUS RZA lub ZUS RSA). Przedsiębiorca musi rozliczyć indywidualnie każdego zatrudnionego, aby ZUS mógł przyporządkować składki do kont konkretnych osób ubezpieczonych. 8 86
Kwota, od której przedsiębiorca oblicza za siebie składki na ubezpieczenia społeczne 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, 30% wynagrodzenia minimalnego przez 24 pełne miesiące kalendarzowe prowadzenia firmy (tzw. preferencyjna podstawa). Będziesz mógł płacić za siebie składki od preferencyjnej podstawy, jeśli: w ostatnich pięciu latach przed założeniem firmy nie prowadziłeś innej działalności, Twoja firma nie będzie świadczyła Twojemu byłemu pracodawcy tego, co robiłeś dla niego jako pracownik (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym, zanim założyłeś firmę). Jeśli przedsiębiorca był wcześniej zatrudniony na etacie, to żeby po założeniu firmy móc opłacać składki od preferencyjnej podstawy (30% minimalnego wynagrodzenia), nie może podpisać kontraktu (jako firma) ze swoim byłym pracodawcą i wykonywać na jego podstawie tych samych czynności jak wtedy, gdy był pracownikiem. Aktualne kwoty obowiązujące w danym roku kalendarzowym, od których przedsiębiorca musi opłacać składki, można znaleźć na stronie www.zus.pl w zakładce Baza wiedzy Składki, wskaźniki, odsetki Składki Wysokość składek na ubezpieczenia. 9 87
Podstawa wymiaru składek dla osoby prowadzącej działalność Pamiętaj: prawo określa najniższe kwoty, od których powinieneś policzyć swoje składki. Zawsze możesz zadeklarować wyższą kwotę. Im wyższe będziesz płacił składki, tym wyższe otrzymasz świadczenia, m.in. emeryturę, rentę. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest ograniczona w danym roku kalendarzowym do trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Oznacza to, że jeśli dana osoba osiągnie w roku kalendarzowym tę kwotę, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie mogą być już za nią naliczane i opłacane. Przez takie ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe państwo zabezpiecza się przed wypłatą z systemu publicznego zbyt wysokich świadczeń. Z tego samego powodu podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać w miesiącu określonej kwoty 250% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku. Aktualne kwoty rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz maksymalnej podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe są na stronie www.zus.pl w zakładce Baza wiedzy Składki, wskaźniki, odsetki Składki Wysokość składek na ubezpieczenia. 10 88
Termin na zapłacenie składek Jeśli będziesz opłacać składki tylko za siebie do 10 dnia następnego miesiąca Jeśli będziesz mieć pracowników lub osoby współpracujące do 15 dnia następnego miesiąca Jeśli przedsiębiorca nie opłaci składek, to: ZUS nie zapisze składek na ubezpieczenia społeczne na jego koncie, będzie musiał opłacić odsetki za zwłokę, będzie musiał złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych, straci dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, czyli nie będzie miał prawa do zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, ZUS rozpocznie postępowanie egzekucyjne, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Przedsiębiorca, który ma chwilowe problemy z opłaceniem bieżących składek, może starać się o odroczenie terminu ich płatności. Jeśli złoży wniosek i podpisze z ZUS umowę, uniknie naliczania odsetek. Natomiast przedsiębiorca, który ma już zadłużenie z tytułu składek i nie ma pieniędzy na jego spłatę, może wystąpić do ZUS z wnioskiem o rozłożenie długu na raty. Korzyści z podpisania układu ratalnego są następujące: przedsiębiorca spłaca zadłużenie w dłuższym okresie i na uzgodnionych z ZUS warunkach, ZUS nie nalicza odsetek, tylko opłatę prolongacyjną (wynosi ona 50% stawki odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy), postępowanie egzekucyjne jest zawieszane. 11 Przedsiębiorca, który ma problemy finansowe, może skorzystać z pomocy doradcy do spraw ulg i umorzeń w każdej placówce ZUS. 89
Jak łatwo rozliczyć składki Jeśli przedsiębiorca (płatnik składek) zarejestruje się na Platformie Usług Elektronicznych ZUS (www.zus.pl), może rozliczać składki przez aplikację epłatnik. Na slajdzie: konto przedsiębiorcy z jego danymi. 12 90
Jak łatwo rozliczyć składki Na slajdzie: zestawienie należnych składek na ubezpieczenia społeczne. 13 91