ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Transkrypt

1 ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Obowiązki wobec ZUS Informacja dla osób fizycznych rozpoczynających prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej jednoosobowo, rozliczających składki wyłącznie na własne ubezpieczenia Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega: q ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu obowiązkowo, zaś chorobowemu dobrowolnie, q ubezpieczeniu zdrowotnemu obowiązkowo. Jednak, w zależności od konkretnej sytuacji, dana osoba z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej np. może w ogóle nie podlegać ubezpieczeniom społecznym albo będzie podlegać: q ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu i rentowym obowiązkowo lub dobrowolnie, wypadkowemu obowiązkowo (jeżeli obowiązkowo lub dobrowolnie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym), chorobowemu dobrowolnie (jeżeli obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym), q ubezpieczeniu zdrowotnemu obowiązkowo. Na wyłączenie obowiązku ubezpieczeń społecznych osób podlegających tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej mają wpływ różne okoliczności, a szczególnie: q posiadanie więcej niż jednego tytułu do ubezpieczeń społecznych, q podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników, 1

2 q posiadanie uprawnienia do emerytury lub renty innej niż renta z tytułu niezdolności do pracy. Ważne O tym, gdzie poszukiwać szczegółowych informacji o zasadach podlegania ubezpieczeniom, a także rozliczania, finansowania i opłacania składek w określonym przypadku patrz: s tej ulotki. Podjęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej rodzi określone obowiązki wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, np. q zgłoszenie do ubezpieczeń, którym dana osoba podlega q rozliczanie i opłacanie składek, do poboru których zobowiązany jest ZUS. O obowiązkach tych piszemy w tej ulotce. 1. Obowiązki zgłoszeniowe Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą już w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub w organie ewidencyjnym prowadzonym przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta Zgłoszenie płatnika składek Osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej dokonuje zgłoszenia siebie jako płatnika składek w formie wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, na formularzu CEIDG-1 drogą elektroniczną lub w urzędzie gminy osobiście lub listem poleconym. ZUS na podstawie danych przekazanych z CEIDG sporządzi dokumenty zgłoszeniowe płatnika składek. Odpowiednio do zakresu informacji podanych we wniosku CEIDG-1 ZUS sporządzi: 2

3 q zgłoszenie płatnika składek na formularzu ZUS ZFA, q informację o numerach rachunków bankowych płatnika składek na formularzu ZUS ZBA, q informację dotyczącą adresów prowadzenia działalności gospodarczej na formularzu ZUS ZAA. q zmianę danych płatnika składek na formularzu ZUS ZFA, q zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych płatnika składek na formularzu ZUS ZIPA. Wyrejestrowania płatnika składek ZUS dokonuje na podstawie danych z wniosku CEIDG-1 o wykreślenie wpisu w CEIDG. ZUS sporządza wyrejestrowanie płatnika składek na formularzu ZUS ZWPA Zgłoszenie do ubezpieczeń Osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej zobowiązana jest dokonać zgłoszenia w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych do odpowiednich ubezpieczeń: q na formularzu ZUS ZUA zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej jeżeli osoba podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu lub tylko ubezpieczeniom społecznym, q na formularzu ZUS ZZA zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego/zgłoszenie zmiany danych jeżeli osoba podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu z uwagi na występowanie okoliczności wyłączających obowiązek ubezpieczeń społecznych. Zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń należy dokonać w ciągu 7 dni od daty powstania tego obowiązku. Należy również pamiętać o obowiązku zgłoszenia członków rodziny spełniających w tym zakresie warunki określone ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (patrz: Podstawa prawna na końcu ulotki). Zgłoszenia tego dokonuje się na formularzu ZUS ZCNA zgłoszenie danych o członkach rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego. 3

4 Ważne Za członka rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego uważa się: q dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi bez ograniczenia wieku, q małżonka, q wstępnych, (tj. rodziców, dziadków itp.) pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym Wyrejestrowanie z ubezpieczeń Osoba, która zaprzestała wykonywania działalności, podlega wyrejestrowaniu z ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania zobowiązana jest złożyć w ZUS w terminie 7 dni od daty zaprzestania wykonywania działalności. Wyrejestrowania z ubezpieczeń dokonuje się na formularzu ZUS ZWUA wyrejestrowanie z ubezpieczeń. Należy również pamiętać o obowiązku wyrejestrowania członków rodziny na formularzu ZUS ZCNA. 2. Obowiązki związane z zawieszeniem i wznowieniem wykonywania działalności gospodarczej Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Zawieszenie działalności gospodarczej oraz wznowienie tej działalności następuje na wniosek przedsiębiorcy. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą m o g ą przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych na zasadach obowiązujących dla osób prowadzą- 4

5 cych pozarolniczą działalność gospodarczą. Osoby takie n i e p o d l e g a j ą ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu. Przedsiębiorca, który zamierza zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, jest obowiązany dokonać zgłoszenia do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub w organie ewidencyjnym informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej. Przedsiębiorca, który zamierza wznowić wykonywanie zawieszonej działalności gospodarczej, jest obowiązany dokonać zgłoszenia o wznowieniu tej działalności. Zgłoszeń tych dokonuje na formularzu CEIDG-1. ZUS na podstawie informacji przekazanych z CEIDG sporządzi dokumenty ubezpieczeniowe. W przypadku zawieszenia wykonywania działalności przez przedsiębiorcę ZUS sporządzi: q wyrejestrowanie płatnika składek na formularzu ZUS ZWPA, q wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą na formularzu ZUS ZWUA oraz wyrejestrowanie członków rodziny osoby ubezpieczonej (osoby prowadzącej działalność) na formularzu ZUS ZCNA. W przypadku wznowienia wykonywania działalności zostaną utworzone dokumenty: q zgłoszenie płatnika składek na formularzu ZUS ZFA, q zgłoszenie do ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność odpowiednio na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA, zgodnie ze schematem podlegania ubezpieczeniom, który był wskazany w ostatnim zgłoszeniu przed zawieszeniem działalności. Ważne Jeśli w okresie zawieszenia działalności wystąpiły zmiany związane ze zmianą kodu tytułu ubezpieczenia albo schematem podlegania ubezpieczeniom, do złożenia zgłoszeń do ubezpieczeń zobowiązany jest płatnik składek. Po wznowieniu wykonywania działalności osoba prowadząca tę działalność ma obowiązek zgłoszenia członków rodziny, którzy 5

6 nadal spełniają warunki określone ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (patrz: Podstawa prawna na końcu ulotki). 3. Obowiązki rozliczeniowe i płatnicze Po złożeniu wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych i/lub ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS, należy pamiętać o obowiązku rozliczania i opłacania składek. Składki należy rozliczyć i opłacić za każdy miesiąc, w którym dany płatnik podlegał ubezpieczeniom chociaż jeden dzień, w terminie do 10 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, z uwzględnieniem zasad opisanych w rozdziale 4 Kiedy nie trzeba składać deklaracji rozliczeniowej?, s. 10. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jednoosobowo, a więc opłacająca składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, rozlicza składki, sporządzając i przekazując do ZUS tylko deklarację rozliczeniową ZUS DRA z wypełnionym m.in. blokiem X. DEKLARACJA DOCHODU. Osoba ta nie sporządza i nie przekazuje do ZUS imiennych raportów miesięcznych: ZUS RCA lub ZUS RZA oraz ZUS RSA. W deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA, w bloku I. DANE ORGANIZACYJNE w polu 01 Termin przysyłania deklaracji i raportów, należy podać termin 2 (do 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni) Składki na ubezpieczenia społeczne Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą: q na ubezpieczenie emerytalne 19,52% podstawy wymiaru, q na ubezpieczenia rentowe 6,00% podstawy wymiaru, q na ubezpieczenie chorobowe 2,45% podstawy wymiaru, q na ubezpieczenie wypadkowe stopa procentowa składki jest zróżnicowana, zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz odpowiednimi aktami wykonawczymi do tej ustawy (patrz: Podstawa prawna na końcu ulotki). 6

7 Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy. Składka w tej samej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w 2011 r. stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 2015,40 zł. Wyjątek Dla osób, które rozpoczęły działalność gospodarczą po 24 sierpnia 2005 r. i które: q nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności oraz q nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na którego rzecz przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W 2011 r. jest to kwota 415,80 zł (30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2011 r.). Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. W 2011 r. kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi ,00 zł. 7

8 Dla osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu podstawę wymiaru składki na to ubezpieczenie stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez zastosowania rocznego ograniczenia. Jednak podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez zastosowania rocznego ograniczenia. Za miesiąc, w którym: q nastąpiło objęcie ubezpieczeniami społecznymi lub ich ustanie, a w konsekwencji trwały one tylko przez część miesiąca, q ubezpieczony był niezdolny do pracy, jeżeli z tego tytułu spełniał warunki do przyznania zasiłku, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni Składka na ubezpieczenie zdrowotne Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9,00% podstawy jej wymiaru. Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą podstawę wymiaru tej składki stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku kalendarzowego, włącznie z wypłatami z zysku. W 2011 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 2704,31 zł (75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 8

9 w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2010 r., włącznie z wypłatami z zysku). Nowa minimalna podstawa wymiaru składki, a tym samym nowa wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne, obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna, co oznacza, że składka na to ubezpieczenie jest należna w pełnej wysokości za cały miesiąc. Zatem w przypadku wykonywania działalności gospodarczej przez część miesiąca lub niezdolności do pracy (nawet gdy z tego tytułu pobierany jest zasiłek z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego) składka na to ubezpieczenie nie podlega proporcjonalnemu zmniejszeniu Składka na Fundusz Pracy Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jednoosobowo i podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jest zobowiązana także do opłacania za siebie składki na Fundusz Pracy. Przy czym obowiązek ten nie zachodzi po osiągnięciu wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn. Ważne Składki na Fundusz Pracy nie opłaca się, gdy podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca (łącznie z wszystkich tytułów do tych ubezpieczeń, u wszystkich płatników) jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Zatem osoby opłacające składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od kwoty stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia nie opłacają składki na Fundusz Pracy, o ile prowadzenie działalności gospodarczej jest jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Wysokość składki na Fundusz Pracy określa ustawa budżetowa. W 2011 r. składka na ten Fundusz wynosi 2,45% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru tej składki stanowi podstawa wymiaru 9

10 składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale bez zastosowania rocznego ograniczenia, o którym mowa na s. 9 ulotki Sposób opłacania składek Należne składki należy opłacać na wskazane przez ZUS rachunki bankowe, odrębnie na: q ubezpieczenia społeczne (nr konta: ) q ubezpieczenie zdrowotne (nr konta: ), q Fundusz Pracy (nr konta: ). Należności z tytułu składek płatnik, którym jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, zobowiązany jest opłacać w formie bezgotówkowej, w drodze obciążenia rachunku bankowego płatnika składek. Płatnik składek będący mikroprzedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej może opłacać należności z tytułu składek również w formie przekazu pocztowego. Ważne W obrocie bezgotówkowym za termin dokonania zapłaty uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika składek. 4. Kiedy nie trzeba składać deklaracji rozliczeniowej? Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą opłacające składki wyłącznie za siebie są zwolnione z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej (ZUS DRA) za kolejne miesiące w przypadku, gdy nic się nie zmienia w stosunku do danych wykazanych w ostatnio złożonej deklaracji. Zwolnienie ze składania deklaracji rozliczeniowej dotyczy także sytuacji, gdy następuje zmiana w stosunku do danych wykazanych w ostatnio przekazanej do ZUS deklaracji rozliczeniowej, ale jest to zmiana wynikająca wyłącznie ze zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia lub prognozowanego 10

11 przeciętnego wynagrodzenia (a tym samym zmiany wyłącznie z tego powodu obowiązującej daną osobę minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i/lub minimalnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne). Osoba zwolniona z obowiązku przekazywania deklaracji rozliczeniowej zobowiązana jest tylko opłacać składki za kolejne miesiące, w prawidłowej wysokości. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, korzystająca ze zwolnienia z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc, w dokumencie polecenia przelewu/wpłaty gotówkowej, w polu 10 Nr deklaracji wpisuje 01, a w polu 11 Deklaracja miesiąc i rok, którego wpłata dotyczy (wymienione pola powinna zatem wypełnić następująco: np. za sierpień 2011 r , za wrzesień 2011 r ). Jeżeli obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego ustał w trakcie miesiąca, np. w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej w trakcie miesiąca, osoba, która korzystała ze zwolnienia z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej, jest zobowiązana do złożenia tego dokumentu za dany miesiąc. Po wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej niezbędne jest złożenie przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą: q deklaracji rozliczeniowej za miesiąc, w którego trakcie nastąpi wznowienie prowadzenia działalności i powstanie obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz za kolejny miesiąc, za który zostanie zadeklarowana na ubezpieczenia społeczne kwota w wysokości nie niższej niż najniższa podstawa wymiaru składek, q deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc, jeżeli od pierwszego dnia tego miesiąca nastąpi wznowienie prowadzenia tej działalności i powstanie obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a na ubezpieczenia społeczne zostanie zadeklarowana kwota w wysokości nie niższej niż najniższa podstawa wymiaru składek. Dopiero na podstawie złożonych deklaracji rozliczeniowych (za odpowiednio dwa lub jeden miesiąc), w których zostaną prawidłowo rozliczone należne składki od zadeklarowanych na 11

12 ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne kwot nie niższych niż odpowiadające najniższym podstawom wymiaru składek na te ubezpieczenia, ZUS będzie mógł sporządzać dokumenty rozliczeniowe za kolejne miesiące. 5. Korygowanie dokumentów ubezpieczeniowych W przypadku zmiany danych wykazanych w złożonych w ZUS dokumentach ubezpieczeniowych bądź stwierdzenia we własnym zakresie albo przez ZUS błędów w tych dokumentach należy przekazać do ZUS odpowiednie zgłoszenie zmiany lub korekty danych. Przed sporządzeniem i przekazaniem do ZUS zgłoszenia zmiany lub korekty danych płatnik składek powinien upewnić się, jaki formularz należy zastosować w danym przypadku i jak prawidłowo go wypełnić. Na innych formularzach dokonuje się zgłoszenia zmiany lub korekty danych identyfikacyjnych, na innych zmiany lub korekty pozostałych danych (np. ewidencyjnych lub adresowych), a jeszcze na innych korekty rozliczeń składek. Ponadto inne są formularze oraz zasady w przypadku zgłaszania zmiany lub korekty danych dotyczących płatnika składek, a inne w przypadku zgłaszania zmiany lub korekty danych dotyczących osoby ubezpieczonej. Poniżej podajemy ogólne zasady w zakresie zgłaszania zmiany lub korekty danych. r Zgłoszenia zmiany lub korekty danych dotyczących osoby ubezpieczonej dokonuje się w terminie 7 dni od zaistnienia zmian bądź stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie albo otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS. r W razie zmiany lub konieczności korekty danych identyfikacyjnych osoby ubezpieczonej składa się poprawnie wypełniony formularz ZUS ZIUA (zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych osoby ubezpieczonej). r Zgłoszenia zmiany lub korekty pozostałych danych osoby ubezpieczonej dokonuje się odpowiednio na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA, z tym że zmianę lub korektę kodu 12

13 tytułu ubezpieczenia, rodzajów ubezpieczenia lub daty rozpoczęcia podlegania ubezpieczeniom (ubezpieczeniu) dokonuje się poprzez wyrejestrowanie z ubezpieczeń, na formularzu ZUS ZWUA (wyrejestrowanie z ubezpieczeń), a następnie ponowne prawidłowe zgłoszenie do ubezpieczeń odpowiednio na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA. r Dokumenty rozliczeniowe za dany miesiąc koryguje się poprzez przekazanie za ten miesiąc nowego, odpowiedniego kompletu dokumentów rozliczeniowych (w przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą jednoosobowo, tj. rozliczającej składki wyłącznie za siebie, tylko poprzez przekazanie nowej deklaracji rozliczeniowej), z podaniem w bloku I, w dwóch pierwszych kratkach pola Identyfikator... tych dokumentów lub dokumentu kolejnego numeru za dany miesiąc (np. 02, 03). r W przypadku zmiany lub konieczności korekty danych członka rodziny ubezpieczonego należy wyrejestrować członka rodziny z nieaktualnymi (błędnymi) danymi i ponownie zgłosić go do ubezpieczenia z aktualnymi (prawidłowymi) danymi na formularzu ZUS ZCNA. r Zgłoszenia zmiany danych dotyczących płatnika składek, podlegających wpisowi do CEIDG, ZUS dokonuje na podstawie danych z wniosku o zmianę wpisu (formularz CEIDG-1 składany jako wniosek o zmianę wpisu). Tak więc w przypadku zmiany tych danych przedsiębiorca nie musi składać w ZUS dokumentu ZUS ZFA w trybie zmiany lub ZUS ZIPA (zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych płatnika składek). Natomiast musi pamiętać, że konieczne może okazać się złożenie zmiany zgłoszenia do ubezpieczeń, jeśli zmieniane dane występują także w zgłoszeniu ZUS ZUA lub ZUS ZZA. 6. Forma przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych do ZUS Dokumenty ubezpieczeniowe (oprócz dokumentów zgłoszeniowych płatnika składek oraz dokumentów związanych z zawieszaniem i wznawianiem wykonywania działalności) można 13

14 przekazywać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wybranej formie, tzn. poprzez transmisję danych w formie dokumentu elektronicznego z aktualnej wersji programu Płatnik lub innego oprogramowania interfejsowego albo w formie papierowej. Oprogramowanie interfejsowe jest to oprogramowanie, którego zgodność z wymaganiami określonymi przez ZUS została potwierdzona w sposób określony w art. 21 i 22 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Dokumenty w formie papierowej można składać bezpośrednio w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS lub przesyłać pocztą. Dokumenty te mogą być w formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru lub w formie wydruku z oprogramowania spełniającego wymagania ZUS albo w formie wydruku ze strony internetowej ZUS. 7. O czym jeszcze trzeba wiedzieć? r Aktualną wersję programu Płatnik można otrzymać bezpłatnie (na płycie CD-ROM) w każdej terenowej jednostce ZUS lub pobrać ze strony internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. r We wszystkich dokumentach ubezpieczeniowych, w tym płatniczych, w polach dotyczących danych identyfikacyjnych płatnika składek, należy podawać odpowiednio takie same dane, jakie zostały podane w dokumencie CEIDG-1 (wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). 8. Gdzie szukać dodatkowych informacji? Szczegółowe informacje w danej sprawie można uzyskać w każdej terenowej jednostce organizacyjnej ZUS (bezpośrednio lub telefonicznie) oraz na stronie Na stronie internetowej ZUS znajdują się m.in.: wykaz jednostek ZUS, ich adresy i numery telefonów, bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych ZUS oraz informacje dotyczące aktualnych wysokości składek i świadczeń. Zamieszczono tam 14

15 również poradniki dla płatników składek, w tym wymienione poniżej: q Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, ustalania podstawy wymiaru oraz rozliczania i opłacania składek na te ubezpieczenia oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, q Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, q Ustalanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, q Zasady wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych, q Zasady korygowania dokumentów ubezpieczeniowych, q Zasady wypełniania dokumentu polecenie przelewu/wpłaty gotówkowej należności ZUS z tytułu składek. Płatnikom składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych poleca zwłaszcza serwis dostępny pod adresem Ponadto podstawowe informacje z zakresu działania ZUS można uzyskać telefonicznie, korzystając z automatycznego telefonicznego systemu informacyjnego ZUS, który jest czynny 24 godziny na dobę i we wszystkie dni w roku: z telefonów stacjonarnych, z telefonów komórkowych (opłata za połączenie jest zgodna z planem taryfikacyjnym danego operatora). Podstawa prawna r Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz z późn. zm.). r Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz z późn. zm.). r Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz z późn. zm.). r Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.). 15

16 r Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz z późn. zm.). r Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 186, poz z późn. zm.). r Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. nr 200, poz z późn. zm.). r Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 listopada 2009 r. w sprawie wzoru bankowego dokumentu płatniczego należności z tytułu składek, do których poboru zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 202, poz. 1561). r Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 78, poz. 465 z późn. zm.). Warszawa, wrzesień 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Realizacji Dochodów Warszawa, ul. Szamocka 3, 5 Skład: Biuro Poligrafii ZUS w Warszawie. Zam. nr 2152/11 Druk: Wydz. Poligr. ZUS w Nowym Sączu. Nakł egz. Zam. nr 431/11