RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 18 grudnia 2008 r. (22.12) (OR. en) 17474/08 SOC 801 NOTA INFORMACYJNA Od: Sekretariat Generalny Do: Delegacje Nr poprz. dok.: 17098/08 SOC 779 Dotyczy: Przegląd realizacji przez państwa członkowskie oraz instytucje UE pekińskiej platformy działania Kobiety i gospodarka: godzenie pracy z życiem rodzinnym = Konkluzje Rady Delegacje otrzymują w załączeniu konkluzje Rady przyjęte jednogłośnie na Radzie EPSCO na posiedzeniu dnia 17 grudnia 2008 r. 17474/08 kal 1 DG G II PL
ZAŁĄCZNIK KONKLUZJE RADY w sprawie przeglądu realizacji przez państwa członkowskie oraz instytucje UE pekińskiej platformy działania KOBIETY I GOSPODARKA: GODZENIE PRACY Z ŻYCIEM RODZINNYM RADA UNII EUROPEJSKIEJ, 1. PRZYPOMINAJĄC: a) że równouprawnienie płci stanowi podstawową zasadę Unii Europejskiej zagwarantowaną w Traktacie WE oraz jest jednym z celów i zadań Wspólnoty, a uwzględnianie równości kobiet i mężczyzn we wszystkich działaniach jest szczególną misją Wspólnoty; b) że Rada Europejska, przyjmując w dniach 23 24 marca 2006 r. europejski pakt na rzecz równouprawnienia płci opowiedziała się za przyjęciem środków sprzyjających zachowaniu większej równowagi między pracą a życiem prywatnym zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn, co pomogłoby zareagować na wyzwania demograficzne; c) fakt, że na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 8 i 9 marca 2007 r. ustanowiono europejski pakt na rzecz rodzin służący państwom członkowskim jako platforma wymiany opinii i informacji w dziedzinie inicjatyw przyjaznych rodzinie; 17474/08 kal 2
d) zobowiązania państw członkowskich podjęte podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Barcelonie (marzec 2002 roku) dotyczące dążenia z uwzględnieniem popytu na usługi związane z opieką nad dziećmi i zgodnie z krajowymi wzorcami dostarczania opieki nad dziećmi do zapewnienia do 2010 roku opieki co najmniej 90% dzieci w wieku od 3 lat do wieku, w którym zaczyna się obowiązek szkolny, oraz co najmniej 33% dzieci poniżej 3. roku życia; e) zobowiązanie państw członkowskich, by działać na rzecz wzrostu wskaźnika zatrudnienia kobiet do 60% do 2010 roku i doprowadzić do równowagi płci na rynku pracy w kontekście założeń strategii lizbońskiej (2000); f) rezolucję Rady na temat zrównoważonego uczestnictwa kobiet i mężczyzn w życiu rodzinnym i zawodowym (2000); konkluzje Rady w sprawie mężczyzn w kontekście równości płci (2006); rezolucję Rady w sprawie możliwości i wyzwań związanych ze zmianami demograficznymi w Europie: wkład osób starszych w rozwój gospodarczy i społeczny (2007); konkluzje Rady zatytułowane: Równowaga ról kobiet i mężczyzn w kontekście miejsc pracy, wzrostu gospodarczego i spójności społecznej (2007) oraz konkluzje Rady w sprawie kobiet w kontekście ubóstwa (2007); g) dyrektywę Rady 86/613/EWG z dnia 11 grudnia 1986 r. w sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn pracujących na własny rachunek, w tym w rolnictwie, oraz w sprawie ochrony kobiet pracujących na własny rachunek w okresie ciąży i macierzyństwa; dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/73/WE z dnia 23 września 2002 r. zmieniającą dyrektywę Rady 76/207/EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy; dyrektywę Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią; dyrektywę 96/34/WE w sprawie porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC oraz dyrektywę 2006/54/WE w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia (wersja przeredagowana); 17474/08 kal 3
h) ramy działań na rzecz równouprawnienia płci przyjęte przez partnerów społecznych (2005); i) opinie 1 Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 11 lipca 2007 r. na temat roli partnerów społecznych w godzeniu życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego oraz na temat możliwości zatrudnienia i przedsiębiorczości rola społeczeństwa obywatelskiego i organów lokalnych i regionalnych w kontekście problematyki płci; j) że zgodnie ze sprawozdaniem Komisji na temat równości kobiet i mężczyzn 2008 2 należy zwiększyć wsparcie dla pogodzenia życia zawodowego i prywatnego i że jego celem powinna być pomoc zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet; 2. BIORĄC POD UWAGĘ, że: a) w następstwie IV Światowej Konferencji ONZ w sprawie Kobiet, która odbyła się w Pekinie w 1995 roku, Rada Europejska na posiedzeniu w Madrycie (15 16 grudnia 1995 r.) wystąpiła z wnioskiem o coroczny przegląd realizacji w państwach członkowskich pekińskiej platformy działania; b) w dniu 2 grudnia 1998 r. Rada uzgodniła, że coroczna ocena realizacji platformy działania będzie zawierała propozycję zestawu ilościowych i jakościowych wskaźników oraz poziomów odniesienia; c) w dniu 28 listopada 2000 r. Rada przyjęła zestaw wskaźników ilościowych i jakościowych 3 dotyczących kobiet w gospodarce: godzenie życia zawodowego i prywatnego, dotyczących jednego z obszarów wymienionych w pekińskiej platformie działania, tj. nierównego podziału obowiązków rodzinnych między mężczyznami i kobietami; 1 2 3 Dok. SOC/271 CESE 998/2007 i SOC/273 CESE 1000/2007. Dok. 5710/08. Dok. 13481/00. 17474/08 kal 4
d) w dniach 2 3 czerwca 2005 r. Rada wezwała państwa członkowskie i Komisję do wzmocnienia mechanizmów instytucjonalnych służących promowaniu równouprawnienia płci i do ustalenia kryteriów oceny realizacji pekińskiej platformy działania, tak by możliwe było bardziej spójne i systematyczne monitorowanie postępów, oraz wezwała Komisję, by uwzględniła w swoim corocznym sprawozdaniu, przygotowywanym na wiosenne posiedzenie Rady Europejskiej, ocenę stosownych wskaźników służących sprawdzeniu stanu realizacji pekińskiej platformy działania. 3. PRZYPOMINAJĄC, że w grudniu 2007 roku Rada wezwała państwa członkowskie i Komisję, aby przeprowadzały systematyczną ocenę postępów w dziedzinach, w sprawie których wskaźniki zostały już przyjęte, począwszy od zagadnień kobiety a podejmowanie decyzji oraz godzenie życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego 4. Opierając się na konkluzjach Rady przyjętych na powyższy temat w listopadzie 2000 roku w czasie poprzedniej prezydencji francuskiej w UE, prezydencja francuska przygotowała sprawozdanie oceniające 5 na temat kobiet w gospodarce: godzenie pracy zawodowej z życiem rodzinnym, w którym skupiono się na dziewięciu przyjętych wcześniej wskaźnikach: 1. Mężczyźni i kobiety pracujący zawodowo przebywający na urlopie rodzicielskim (płatnym i bezpłatnym) jako odsetek łącznej liczby rodziców pracujących zawodowo w rozumieniu dyrektywy 96/34/WE w sprawie porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego między partnerami społecznymi. 2. Podział urlopu rodzicielskiego między kobiety i mężczyzn pracujących zawodowo jako udział w całości urlopu rodzicielskiego. 4 5 Konkluzje Rady w sprawie kobiet w kontekście ubóstwa (dok. 13947/07). Dok. 12577/00. 17474/08 kal 5
3. Dzieci pod opieką (inną niż sprawowana przez rodzinę) jako odsetek wszystkich dzieci w tym samym przedziale wiekowym: przed udziałem w nieobowiązkowym systemie przedszkolnym (w ciągu dnia); w nieobowiązkowym lub równoważnym systemie przedszkolnym (poza godzinami przedszkolnymi); w obowiązkowym systemie szkolnictwa podstawowego (poza godzinami lekcyjnymi). 4. Kompleksowe i zintegrowane polityki, zwłaszcza polityki dotyczące zatrudnienia, które mają na celu promowanie równowagi między pracą a życiem rodzinnym. 5. Starsze niesamodzielne osoby w wieku powyżej 75 lat (kobiety i mężczyźni, którzy nie są w stanie funkcjonować samodzielnie na co dzień) mieszkający w wyspecjalizowanych placówkach korzystający z pomocy (innej niż rodzina) w domu którymi opiekuje się rodzina jako odsetek mężczyzn i kobiet w wieku powyżej 75 lat. 6. Zwykłe godziny otwarcia placówek publicznych (tj. urzędów władz lokalnych, urzędów pocztowych, żłobków itd.) w dni robocze i w weekendy. 7. Zwykłe godziny otwarcia sklepów w dni robocze i w weekendy. 8. Całkowity połączony czas przypadający dziennie na każdego pracującego zawodowo rodzica mieszkającego z partnerem, mającego pod swoją opieką jedno lub więcej dzieci w wieku poniżej 12 lat lub osobę niesamodzielną: czas pracy zarobkowej, dojazdy, podstawowy czas przeznaczony na prace domowe, pozostały czas poświęcony rodzinie (wychowywanie dzieci i opieka nad nimi oraz opieka nad niesamodzielnymi dorosłymi). 17474/08 kal 6
9. Całkowity połączony czas przypadający dziennie na każdego pracującego zawodowo samotnego rodzica, mającego pod swoją opieką jedno lub więcej dzieci w wieku poniżej 12 lat lub osobę niesamodzielną (zob. pkt 8 powyżej). 4. PRZYPOMINAJĄC: a) zobowiązanie państw członkowskich do ułatwiania mężczyznom i kobietom godzenia obowiązków rodzinnych i zawodowych zawarte w pekińskiej platformie działania; b) że godzenie życia prywatnego i zawodowego jest priorytetowym obszarem działania określonym w planie działań Komisji na rzecz równości kobiet i mężczyzn na lata 2006 2010 6. 5. ODNOTOWUJE sprawozdanie oceniające na temat godzenia pracy i życia rodzinnego przedłożone przez prezydencję francuską UE w związku z dalszymi działaniami następczymi dotyczącymi pekińskiej platformy działania, w którym podkreślono wysiłek włożony w gromadzenie danych, co poprawiło jakość informacji, na których opierają się wskaźniki; jednocześnie zwrócono uwagę na utrzymujące się trudności dotyczące niektórych wskaźników, które należałoby uprościć. 6. Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE działania Komisji, które mają na celu promowanie zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w życiu zawodowym, rodzinnym i osobistym, zwłaszcza publikację Komisji na temat osiągnięcia barcelońskich celów dotyczących zapewnienia opieki nad dziećmi. 7. Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE postępy poczynione przez państwa członkowskie, zwłaszcza w zakresie tworzenia placówek opieki nad dziećmi. 8. PODKREŚLA, że równy udział kobiet i mężczyzn w życiu zawodowym i rodzinnym jest warunkiem koniecznym do osiągnięcia rzeczywistej równości między mężczyznami i kobietami, jak również warunkiem, który umożliwi wyjście naprzeciw wyzwaniom demograficznym. 6 Dok. 7034/06. 17474/08 kal 7
9. PODKREŚLA, że pomimo postępów osiągniętych w zakresie promowania zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w życiu zawodowym i rodzinnym, to w głównej mierze kobiety nadal ponoszą odpowiedzialność za wychowanie dzieci i opiekę nad osobami niesamodzielnymi. 10. WZYWA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I KOMISJĘ DO: a) efektywnego wykorzystywania istniejących instrumentów, w szczególności sondaży na temat wykorzystywania czasu, na podstawie porównywalnych danych z całej UE dotyczących czasu poświęcanego odpowiednio przez mężczyzn i kobiety na wykonywanie pracy zarobkowej i wypełnienie obowiązków rodzinnych; b) dalszej poprawy gromadzenia, analizowania i przekazywania dokładnych, istotnych i porównywalnych danych europejskich dotyczących urlopu rodzicielskiego i niesamodzielnych starszych osób we współpracy z krajowymi i europejskimi urzędami statystycznymi, w oparciu o istniejące struktury i instrumenty, oraz pełnego wykorzystania prac Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn; c) rezygnacji ze wskaźników 6 i 7 dotyczących godzin otwarcia placówek publicznych i sklepów, ponieważ w ramach Unii Europejskiej godziny otwarcia mogą się skrajnie różnić, a także do rozszerzenia wskaźnika 4, który otrzyma następujące brzmienie: Wskaźnik 4: kompleksowe i zintegrowane polityki, zwłaszcza polityki dotyczące zatrudnienia, które mają na celu promowanie równowagi między pracą a życiem rodzinnym zarówno mężczyzn, jak i kobiet (w tym: opis dostępnych placówek opieki nad dziećmi, urlopu rodzicielskiego i elastycznych godzin pracy, opis usług oferowanych pracownikom przez pracodawców oraz elastycznych godzin otwarcia placówek publicznych, takich jak urzędy władz lokalnych, poczty, żłobki i sklepy). 17474/08 kal 8
11. WZYWA państwa członkowskie do przyjęcia odpowiednich środków, które umożliwią pogodzenie życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego, a w związku z tym do: a) przyspieszenia działań zgodnie z politykami krajowymi i w poszanowaniu tego, że rodziny muszą mieć wybór i możliwości na rzecz osiągnięcia celów wyznaczonych w Barcelonie w roku 2002 dotyczących usług opieki nad dziećmi, przy jednoczesnym zagwarantowaniu, że będą one przystępne finansowo, dostępne i wysokiej jakości; w działaniach tych należy w pełni wykorzystywać potencjał funduszy strukturalnych; b) szybszego postępu w zakresie zaspokajania potrzeb rodzin, które muszą wziąć na siebie odpowiedzialność za osoby niesamodzielne; c) dalszego przyjmowania koniecznych środków, aby zachęcać mężczyzn do udziału w obowiązkach rodzinnych i domowych na równych zasadach z kobietami; d) promowania środków służących wyeliminowaniu stereotypów związanych z płcią, tak aby zmienić przedstawianie ról mężczyzn i kobiet w życiu zawodowym, rodzinnym i prywatnym; e) zachęcania przedsiębiorstw, aby przyjmowały środki przyjazne dla rodzin oraz aby w ustaleniach dotyczących czasu pracy uwzględniały konieczność pogodzenia życia zawodowego i rodzinnego; f) uwzględnienia równouprawnienia płci w systemach dotyczących urlopów rodzinnych, jak również konsekwencji pracy w niepełnym wymiarze godzin odpowiednio dla mężczyzn i kobiet, aby uniknąć wszelkich negatywnych skutków, które mogą one mieć między innymi na zatrudnianie kobiet. 12. WZYWA państwa członkowskie do tego, by przy wdrażaniu wspólnych zasad dotyczących modelu elastycznego rynku pracy i bezpieczeństwa socjalnego w kontekście strategii lizbońskiej uwzględniały ich skutki dla równouprawnienia płci, godzenia życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego oraz podejścia uwzględniającego cykl życiowy. 17474/08 kal 9
13. WZYWA KOMISJĘ EUROPEJSKĄ DO: a) udzielania dalszego wsparcia w osiąganiu barcelońskich celów dotyczących rodzajów opieki nad dziećmi oraz rozwoju struktur opiekuńczych dla osób niesamodzielnych, w tym przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych; b) promowania wymiany wiedzy między państwami członkowskimi dotyczącej innowacyjnych praktyk, które ułatwiają godzenie życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego, na przykład poprzez wprowadzony w roku 2008 program wymiany najlepszych wzorców dotyczących równych szans kobiet i mężczyzn, poprzez działalność grupy wysokiego szczebla ds. uwzględniania problematyki płci w funduszach strukturalnych lub poprzez europejski sojusz na rzecz rodzin; c) zagwarantowania skutecznego stosowania obowiązujących wspólnotowych ram prawnych dotyczących wszystkich aspektów godzenia pracy, życia rodzinnego i prywatnego oraz dokonania oceny istniejących środków, w szczególności pod kątem ich wpływu na uczestnictwo w rynku pracy, oraz ewentualnej konieczności ich ulepszenia. 14. Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE zobowiązanie podjęte przez partnerów społecznych, polegające na dostosowaniu do potrzeb kobiet i mężczyzn obecnych przepisów dotyczących godzenia życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego oraz zachęca partnerów społecznych i organy zaangażowane w społeczny dialog na wszystkich szczeblach do włączania do tego dialogu zagadnień związanych z równouprawnieniem mężczyzn i kobiet oraz z godzeniem życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego. 15. ZACHĘCA państwa członkowskie i Komisję, przy udziale Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn, do przeprowadzenia badań i analizy skutków środków, które zostały podjęte, aby ułatwić godzenie życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego. 16. POPIERA zakończony już proces oceny pozostałych wskaźników, będący wynikiem pekińskiej platformy działania. 17474/08 kal 10