INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK AUTOMATYK STEROWANIA RUCHEM KOLEJOWYM kod 311407 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowe 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, wrzesień 2018 r. 1
1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny Zawód technik automatyk sterowania ruchem kolejowym (kod 311407) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2018, poz. 227). W poprzedniej klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tą samą nazwę oraz kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań 1 : 1) montowania, diagnozowania, remontowania i utrzymywania w sprawności technicznej urządzeń sterowania ruchem kolejowym; 2) montowania i eksploatowania urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego na przejazdach kolejowych; 3) montowania i utrzymywania w sprawności technicznej urządzeń łączności przewodowej i bezprzewodowej; 4) budowania i eksploatowania urządzeń sieci zasilającej systemy sterowania ruchem kolejowym; 5) prowadzenia dokumentacji eksploatacyjnej i technicznej urządzeń sterowania ruchem kolejowym. PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Średni personel nauk fizycznych, chemicznych i technicznych (grupa duża 3 31) Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Średni personel nauk fizycznych, matematycznych i technicznych określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Kompetencja 2 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne 1 Źródło: http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 - podstawa programowa kształcenia w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 2
kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Kompetencja 3 Zdolności analityczne i podejmowanie decyzji: to rozumienie złożonych sytuacji relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciągania na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. Kompetencja 4 Obsługa komputera z wykorzystaniem Internetu: to korzystanie z dostępnych urządzeń technicznych (np. komputerów, drukarek, skanerów) i aplikacji komputerowych do usprawnienia realizacji zadań. Swobodne przeglądanie stron internetowych w celu szybkiego dotarcia do informacji przydatnych ze względu na wykonywane obowiązki. Skuteczne wyszukiwanie w sieci potrzebnych wiadomości, formułowanie poleceń wyszukiwania w taki sposób, aby zapewniały szybkie dotarcie do źródeł na odpowiednim poziomie merytorycznym, bez konieczności sprawdzania przypadkowych rezultatów wyszukiwania. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 5 W I pół. 2018 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego nie zarejestrowano bezrobotnych z zawodem technik automatyk sterowania ruchem kolejowym. W tym czasie nie zgłoszono ofert pracy dla tego zawodu. W latach 2013-2017 liczba bezrobotnych dla zawodu technika automatyka sterowania ruchem kolejowym w województwie kujawsko-pomorskim, pozostających w rejestrach Urzędów Pracy były wielkościami symbolicznymi. W całym analizowanym okresie powiatowe urzędy pracy zarejestrowały łącznie 7 osób. W tym czasie nie odnotowano zgłoszeń wolnych miejsc pracy dla tego zawodu. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz 5 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w poszczególnych latach dostępny jest na stronie: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/ 3
wskaźnika płynności bezrobotnych 6. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup. Zawód technika automatyka sterowania ruchem kolejowym w 2015, 2016 i 2017 i w I pół. 2018 r. nie został zakwalifikowany do grupy zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Dane statystyczne dotyczące zawodu technik automatyk sterowania ruchem kolejowym umieszczono w aneksie. 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów Z badania pt. Barometr zawodów 7, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w województwie kujawsko-pomorskim wynika, że zawód technik automatyk sterowania ruchem kolejowym, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą pracownicy obsługi ruchu szynowego w 2018 r. został zaklasyfikowany w Regionie do zawodów zrównoważonych. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy : iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia : iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu Wskaźnik płynności bezrobotnych : iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 7 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2017 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. 4
Największe szanse na zatrudnienie w 2018 r. będą miały osoby z powiatów grudziądzkich (grodzkiego i ziemskiego) i świeckiego. Mniejsze zapotrzebowanie na pracowników z kwalifikacjami dla tej grupy będzie w powiatach włocławskich (grodzkim i ziemskim) oraz w powiecie tucholskim. 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie Podstawa prawna w kształceniu Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowej (Dz.U. 2017 poz. 622, z późn. zm) określa, że zawód technik automatyk sterowania ruchem kolejowym będzie można zdobyć w technikum oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. Dotychczasowe 4-letnie technikum z dniem 1 września 2019 r. zostanie przekształcone w 5-letnie technikum. Do roku 2019/2020 prowadzona będzie rekrutacja do dotychczasowego 4- letniego technikum (dla absolwentów gimnazjum), natomiast na rok szkolny 2019/2020 i późniejsze lata rekrutacja będzie prowadzona do 5-letniego technikum (dla absolwentów 8-letniej szkoły podstawowej). Według stanu na dzień 30 września 2017 r. województwie kujawsko-pomorskim jest jedna szkoła kształcąca w zawodzie technika automatyk sterowania ruchem kolejowym Technikum Mechaniczne nr 1 w Bydgoszczy. W tym czasie 9 uczniów kontynuowało naukę. Nie odnotowano absolwentów kończących naukę w tym zawodzie (źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej). 5) Informacje dodatkowe POMOCNE ADRESY http://wup.torun.pl strona Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu www.psz.praca.gov.pl Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia zawiera szereg informacji dotyczących różnego rodzaju zawodów, w tym także zawodów informatycznych. Można znaleźć opisy zawodów (w zakładce Publikacje znajduje się np. Przewodnik po Zawodach), informacje o ofertach pracy w urzędach pracy, standardy kwalifikacyjne i inne. http://tujestpraca.eu Portal poświęcony zagadnieniom związanym z poszukiwaniem zatrudnienia, serwis prowadzony jest przez urzędy pracy województwa kujawsko-pomorskiego. Portale internetowe http://www.rynek-kolejowy.pl/, http://www.kza.krakow.pl/, http://www.infotransport.pl/podstrona.php?podstrona=8&czasopismo_id=2, KSIĄŻKI Dąbrowa-Bajon M.: Podstawy sterowania ruchem kolejowym. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2007, Dyduch J., Kornaszewski M.: Systemy sterowania ruchem kolejowym. Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2003, Sobolewski J., Gogolewski A.: Laboratorium sterowania ruchem pociągów. WPW, Warszawa 1980. 5
Opracował: Adam Mickiewicz doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy. 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej Automatyk sterowania ruchem kolejowym 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie automatyk sterowania ruchem kolejowym w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód automatyk sterowania ruchem kolejowym jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w 5 krajach EOG zawód automatyk sterowania ruchem kolejowym jest regulowany, są to: Bułgaria, Estonia, Polska, Portugalia i Słowenia. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem automatyk sterowania ruchem kolejowym wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodami związanymi z kolejnictwem zgłoszonych zostało 730 ofert pracy z 11 krajów EOG. Najwięcej ofert znajduje się w Niemczech (624 ofert) - dane wg stanu na dzień 05.04.2018 r. Wśród najczęściej spotykanych wymogów kwalifikacyjnych, jakich spodziewać się mogą kandydaci na stanowisko automatyk sterowania ruchem kolejowym jest konieczność ukończenia szkoły średniej z tytułem technika automatyka sterowania ruchem kolejowym kolejowego i posiadanie kilkuletniego doświadczenia. Aby podjąć pracę w tym zawodzie istotne będą takie cechy jak: wytrzymałość i odporność na warunki pracy; opanowanie; umiejętność skupienia uwagi przez dłuższy czas; spostrzegawczość; samodzielność; sumienność; cierpliwość; komunikatywność; umiejętność współdziałania z innymi ludźmi; zdolność koncentracji uwagi; dobra pamięć; poczucie odpowiedzialności; szczególna dyscyplina, dokładność i skrupulatność w wykonywaniu zadań; zainteresowania i uzdolnienia techniczne; koordynacja wzrokowo-ruchowa; sprawny zmysł 6
równowagi; wysoka ogólna wydolność organizmu; zdolność dobrego widzenia barw; ostrość wzroku. Obowiązkowa jest również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę oraz bardzo dobry stan zdrowia i znajomość zasad BHP. Do zadań technika automatyka sterowania ruchem kolejowym należą takie czynności jak: montowanie, diagnozowanie, remontowanie i utrzymywanie w sprawności technicznej urządzeń sterowania ruchem kolejowym, montowanie i eksploatowanie urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego na przejazdach kolejowych; utrzymywanie w sprawności technicznej urządzeń łączności przewodowej i bezprzewodowej; budowanie i eksploatowanie urządzeń sieci zasilającej systemy sterowania ruchem kolejowym. Przykładowe stawki płacy w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym w wybranych krajach: Francja 25 tyś. /rok. Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 7
ANEKS SPIS TABEL Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym w latach: 2013-2017 Tabela 2. Liczba uczniów i absolwentów kształcących się w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym w latach 2013-2017, 8
Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym w latach: 2013-2017 Lata Bezrobotni zarejestrowani w ciągu okresu Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w ciągu okresu ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w ciągu okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2017 1 0 0 0 0 0 2016 0 0 0 0 0 0 2015 1 0 0 0 0 0 2014 3 2 0 0 0 0 2013 2 2 0 0 0 0 Tabela 2. Liczba uczniów i absolwentów kształcących się w zawodzie technik automatyk sterowania ruchem kolejowym w latach 2013-2017 stan na 30 września Liczba uczniów Liczba absolwentów 2017 9 0 2016 9 0 2015 15 0 2014 0 0 2013 0 0 9