POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W JELENIEJ GÓRZE

PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W JELENIEJ GÓRZE INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA JELENIEJ GÓRY I POWIATU JELENIOGÓRSKIEGO ZA 2015 ROK Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jeleniej Górze Ewa Czyżewska Jeleniej Góry, marzec 2016 rok

Spis treści I. WSTĘP... 3 II. NADZÓR EPIDEMIOLOGICZNY ORAZ BIEŻĄCY NADZÓR SANITARNY NAD PLACÓWLAMI SŁUŻBY ZDROWIA... 7 III. HIGIENA ŚRODOWISKA I OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ...19 IV. HIGIENA ZAKŁADÓW PRODUKCJI, OBROTU ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA... 24 V. ZAGROŻENIE ŚRODOWISKA PRACY MIASTA I POWIATU JELENIOGÓRSKIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM CHORÓB ZAWODOWYCH... 31 VI. HIGIENA ZAKŁADÓW NAUCZANIA... 36 VII. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY... 41 VIII. DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNA I PROMOCJI ZDROWIA... 44 IX. PODSUMOWANIE... 47 2/47

I. WSTĘP Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 12a ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263, z późn. zm.), przedstawia ocenę stanu sanitarnego w 2015 roku., zgodnie z kompetencjami i zadaniami określonymi w wymienionej ustawie oraz w innych aktach prawnych, prowadził w 2015 roku na nadzorowanym terenie wszechstronne działania w celu zapewnienia i zwiększenia bezpieczeństwa zdrowotnego ludności, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higienicznosanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. W ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego w Oddziale Laboratoryjnym Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jeleniej Górze wykonywane były badania laboratoryjne dla, a także badania na potrzeby Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych woj. dolnośląskiego nie posiadających laboratoriów. W celu dostosowania bazy laboratoryjnej do zwiększonych wymagań, zarówno co do zakresu badań, jak i ich wiarygodności, poszczególne laboratoria Oddziału doposażane są sukcesywnie w nowoczesną aparaturę i sprzęt komputerowy, natomiast badania wykonywane są w oparciu o wdrożony i stale doskonalony, pod względem skuteczności, system zarządzania, zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO/ICE17025 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących. Dzięki temu skuteczniej można identyfikować zagrożenia sanitarne i tym samym możliwe jest 3/47

podejmowanie właściwych działań, zwiększających bezpieczeństwo sanitarne miasta i powiatu. Wzorem lat ubiegłych prowadził działalność oświatowo-zdrowotną poprzez m.in. realizację licznych programów edukacyjnych mających na celu propagowanie zdrowego stylu życia i poprawę zdrowia społeczeństwa. Populacja na nadzorowanym terenie w 2015 roku wynosiła ogółem 145 993, z czego 81 190 to mieszkańcy miasta Jeleniej Góry, a 64 803 to ludność powiatu jeleniogórskiego (stan na 30.06.2015 r.). W ramach prowadzonej działalności kontrolnej oraz zapobiegawczego nadzoru sanitarnego przeprowadzono ogółem 3382 kontrole i wizytacje w 4255 obiektach pozostających pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jeleniej Górze w 2015 roku, z czego w zakresie: Wyszczególnienie Liczba kontroli i wizytacji Liczba obiektów stan na 31.12.2015 roku Higieny komunalnej 875 1 293 Higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku 1 359 1 894 Higieny pracy 232 360 Higieny dzieci i młodzieży 280 161 Epidemiologii 436 547 Zapobiegawczego nadzoru sanitarnego 147 - Oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia 49 - Kontrola środków zastępczych 4 - Razem 3 382 4 255 W prowadzonych postępowaniach administracyjnych wydano 1276 decyzji merytorycznych, 1026 decyzji płatniczych, 159 postanowień oraz nałożono 74 mandaty, na ogólną kwotę 16 400,00 zł, z czego w zakresie: 4/47

Higieny komunalnej Higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku Tytuły wykonawcze Liczba decyzji merytorycznych płatniczych Wyszczególnienie Postanowienia Nałożone mandaty kwota ilość w zł 221 112 78-19 2 850,00 855 655 - - 52 13 050,00 Higieny pracy 118 75 - - - - Higieny dzieci i młodzieży 28 20 - - 3 500,00 Epidemiologii 54 14 - - - - Zapobiegawcze go nadzoru sanitarnego - 150 81 - - - Razem 1276 1026 159 0 74 16 400,00 W Oddziale Laboratoryjnym Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jeleniej Górze w 2015 roku przeprowadzono ogółem 4859 badań, wykonano 2831 oznaczeń chemicznych, 7636 oznaczeń fizycznych oraz 7151 oznaczeń mikrobiologicznych. W ramach prowadzonego nadzoru nad jakością wody, środków spożywczych, zdrowia ludności i środowiska pracy w mieście Jeleniej Górze i w powiecie jeleniogórskim, pobrano do badania ogółem 3675 próbek wody, środków spożywczych, próbek w kierunku schorzeń jelitowych oraz dokonano pomiaru czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy, takich jak oświetlenie, hałas i wibracje. W związku z tym do Oddziału Laboratoryjnego Powiatowej Stacji w Jeleniej Górze przyjęto do badania 3235 próbek, w tym: 433 próbek wody, 133 próbek środków spożywczych, 1203 próbki w kierunku schorzeń jelitowych oraz dokonano 1466 pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy, na podstawie których przeprowadzono 3017 badań, wykonano 1751 oznaczeń chemicznych, 1599 oznaczeń fizycznych, 4641 oznaczeń mikrobiologicznych. 5/47

Natomiast 440 próbek przekazano do badania w innych laboratoriach na terenie kraju, w tym: 316 próbek wody, 124 próbki środków spożywczych, z których przeprowadzono 898 badań, wykonano 1333 oznaczenia chemiczne, 368 oznaczeń fizycznych, 296 oznaczeń mikrobiologicznych. Ponadto w 183 próbkach środków spożywczych przeprowadzono ocenę znakowania opakowań i etykiet. Prezentowana ocena stanu sanitarnego miasta Jeleniej Góry i powiatu jeleniogórskiego oparta jest na wynikach kontroli obiektów i wynikach badań laboratoryjnych dokonanych przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Jeleniej Górze oraz na podstawie okresowych analiz i monitoringu, a także sprawozdań statystycznych, sporządzanych przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Jeleniej Górze, w ramach obowiązków sprawozdawczych. 6/47

II. NADZÓR EPIDEMIOLOGICZNY ORAZ BIEŻĄCY NADZÓR SANITARNY NAD PLACÓWLAMI SŁUŻBY ZDROWIA Wśród jednostek chorobowych podlegających obowiązkowi zgłaszania do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jeleniej Górze w roku 2015 zarejestrowano 1060 jednostek chorobowych wykazanych w sprawozdaniu MZ-56 (w 2014 r. 1166 ), w tym 89 podlegających opracowaniu oraz 750 biologicznych czynników chorobotwórczych. W roku 2015 w zakresie nadzoru epidemiologicznego zaplanowano 174 kontrole obiektów. Wykonano 152 kontrole zgodnie z harmonogramem i 42 kontrole ponadplanowe. Łącznie wykonano 194 kontrole obiektów. Zgodnie z art. 26 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jednolity z 2013 r. Dz. U. poz. 947 z późn. zm.) lekarze są zobowiązani do terminowego zgłaszania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny na podstawie otrzymanych zgłoszeń prowadzi rejestr zakażeń i zachorowań na choroby zakaźne określone w ustawie i na tej podstawie dokonuje bieżącej oceny sytuacji epidemiologicznej nadzorowanego terenu. Jest to jeden z podstawowych elementów funkcjonowania systemu wczesnego ostrzegania i reagowania dla zapobiegania i kontroli zakażeń oraz chorób zakaźnych określonych w ustawie. Analiza zachorowań na choroby zakaźne Gruźlica W 2015 roku zarejestrowano 18 zachorowań na gruźlicę współczynnik zapadalności 12,33 (w 2014 r. - 15, wsp. zap. 10,22). Osoby z bliskiego kontaktu z chorym, informowane były o konieczności zgłoszenia się do lekarzy POZ. Wirusowe zakażenia jelitowe W 2015 r. zarejestrowano 267 przypadków wirusowych zakażeń jelitowych, współczynnik zapadalności 182,89, w tym 83 przypadki zachorowań u dzieci do lat 2 wsp. zap. 56,86 (w 2014 r. - 214, wsp. zap. 145,86, w tym 82 u dzieci do lat 2 wsp. zap. 55,89). W 85 przypadkach wykonano badania mikrobiologiczne wyhodowany czynnik to rotawirusy -79 współczynnik zapadalności 54,11 (w 2014 r.- 107 przypadków- wsp. 7/47

zap.72,94) i adenowirusy 6 współczynnik zapadalności 4,10 (w 2014 r.-14 przypadków, wsp. zap. 9,55). W 182 przypadkach nie określono czynnika etiologicznego- współczynnik zapadalności 124,67 (w 2014 r.- 93 przypadki- wsp. zap. 63,39). Biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe BNO o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu W roku 2015 zarejestrowano ogółem 29 zachorowań, współczynnik zapadalności 19,87 (w 2014 r. - 93, wsp. zap. 63,39). W 2015 r. nie rejestrowano zachorowań u dzieci do lat 2 (w 2014 r.- 82 dzieci do lat 2, wsp. zap. 55,89) Salmonelozy zatrucia pokarmowe W roku 2015 zarejestrowano 6 przypadków zatruć pokarmowych, współczynnik zapadalności 4,11 (w 2014 r. - 2, wsp. zap. 1,36). Wszystkie zatrucia wywołane były pałeczką Salmonella enteritidis. Listerioza W 2015 r. zarejestrowano 1 przypadek, współczynnik zapadalności. 1,24 (w 2014 r. nie rejestrowano) W roku 2015 zarejestrowano 1 ognisko zbiorowego zatrucia pokarmowego. Zakażeniu uległo łącznie 21 osób, w tym 12 hospitalizowano. W wyniku przeprowadzonego dochodzenia epidemiologicznego nie ustalono przyczyny zatrucia pokarmowego. W 2014 roku nie rejestrowano ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych. Nosiciele pałeczek Salmonella W Powiatowej Stacji w Jeleniej Górze prowadzony jest rejestr nosicieli pałeczek Salmonella. W roku 2015 zarejestrowano 2 nowych nosicieli pałeczek Salmonelli. W roku sprawozdawczym wypisano 1 nosiciela z rejestru, natomiast 1 osobę przepisano na rok 2016. Krztusiec W 2015 r. zarejestrowano 4 zachorowania na krztusiec, współczynnik zapadalności 2,74 (w 2014 r. - 7, wsp. zap. 4,77). Płonica W minionym roku zarejestrowano 64 zachorowania, wsp. zap. 43,84 ( w 2014 r. - 54, wsp. zap. 36,80). Choroba meningokokowa inwazyjna W 2015 r. nie zarejestrowano zachorowań (w 2014 r. - 1, wsp. zap. 0,68, była to postać 8/47

zapalenia opon mózgowych i/lub mózgu) Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes inwazyjna Zarejestrowano ogółem 2 przypadki, współczynnik zapadalności 1,37 (w 2014 r. - 5, wsp. zap. 3,40), w tym: róża 1 przypadek, wsp. zap. 0,69 (w 2014 r. 2, wsp. zap. 1,36), inna określona i nie określona 1 przypadek, wsp. zap. 0,69 (w 2014 r. nie rejestrowano). Zespół wstrząsu toksycznego W 2015 r. nie rejestrowano ( w 2014 r.- trzy przypadki, wsp. zap. 2,05) Kiła w 2015 r. zarejestrowano 2 przypadki zachorowania, wsp. zap. 1,37 (2014 r. 1 przypadek, wsp. zach. 0,68). Rzeżączka w 2015 r. zarejestrowano 2 przypadki zachorowań, wsp. zap. 1,37 (2014 r. 5 przypadków, wsp. zach. 3,40). Inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez Chlamydie W 2015 r. nie zarejestrowano zachorowań (w 2014 r. 1 zachorowanie, wsp. zap. 0,68). Borelioza W 2015 r. zarejestrowano 17 zachorowań, współczynnik zapadalności 11,65 (w 2014 r. 28 przypadków, wsp. zap. 19,08). Pokąsania ludzi przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę Do szczepień przeciwko wściekliźnie zakwalifikowano 29 osób, współczynnik zapadalności 19,87 (w 2014 r. 30, wsp. zap. 20,44). W związku z pokąsaniami przez zwierzęta, przeprowadzono 136 dochodzeń epidemiologicznych z osobami nie zakwalifikowanymi do szczepień przeciwko wściekliźnie. Wirusowe zapalenie opon mózgowych W 2015 r. zarejestrowano 2 przypadki zachorowań, wsp. zap. 1,37 pod postacią inne określone i nie określone (w 2014 r.- 1 przypadek, wsp. zap.0,69). Ospa wietrzna Zarejestrowano 499 zachorowań współczynnik zapadalności 341,80 (w 2014 r. 558 zachorowań, wsp. zap. 380,34). Różyczka Zarejestrowano 4 zachorowania, wsp. zap. 2,74 (w 2014 r. - 3 wsp. zap. 2,04). 9/47

Wirusowe zapalenie wątroby Zarejestrowano łącznie 20 przypadków zachorowań na WZW, wsp. zap. 13,70 (w 2014 r. 30, wsp. zap. 20,44), w tym: 2 przypadki WZW B przewlekłe, współczynnik zapadalności 1,37 (w 2014 r. - 1, wsp. zap. 0,68), 18 przypadków WZW C współczynnik zapadalności 12,33 (w 2014 r. 28, wsp. zap. 19,08), WZW A w 2015 r. nie rejestrowano (w 2014 r.- 1 przypadek, wsp. zap. 0,69). Nowo wykryte zakażenia HIV W 2015 r. zarejestrowano 4 przypadki zakażeń, wsp. zap. 2,74 (w 2014 r. nie rejestrowano zakażeń). Świnka Zarejestrowano 3 przypadki zachorowań, wsp. zap. 2,06 (w 2014 r. - 7, wsp. zap. 4,77). Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae inwazyjna: Zarejestrowano ogółem 9 zachorowań, wsp. zap. 6,17 ( w 2014 r. - 3, wsp. zap. 2,04), w tym : zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 3 przypadki, wsp. zap. 2,06 (w 2014 r. - 1, wsp. zap. 0,68), inna określona i nie określona 4 przypadki, wsp. zap. 2,74 ( w 2014 r. - 2, wsp. zap. 1,37), posocznica 3 przypadki, wsp. zach. 2,06 ( w 2014 r. nie rejestrowano). Suma podanych postaci zachorowań jest większa o 1 od liczby podanej ogółem, ponieważ jedna osoba wykazana jest w dwóch pozycjach. Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae inwazyjna: W 2015 i 2014 roku nie zarejestrowano przypadków zachorowań. Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu: W 2015 r. zarejestrowano ogółem 1 zachorowanie, wsp. zap.0,69 (w 2014 r. 2 zach., wsp. zap.1,36), w tym: w innych chorobach objętych MZ-56 1 przypadek, wsp. zap. 0,69 (w 2014 r. nie rejestrowano), inne, nie określone 0 (w 2014r. 2 przypadki, wsp. zap. 1,36). 10/47

Grypa i zachorowania grypopodobne W 2015 i 2014r. nie zarejestrowano przypadków zachorowań na grypę Przypadki zachorowań grypopodobnych zgłaszano w sprawozdaniach tygodniowych do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu. W 2015 r. zgłoszono 3631 przypadków, wsp. zap. 2487,11 (w 2014 r. 4662, wsp. zap. 3177,71). MIASTO JELENIA GÓRA Jednostka chorobowa Ilość zachorowań 2015 rok 2014 rok Współczynnik zapadalności Ilość zachorowań Współczynnik zapadalności Gruźlica 11 13,55 8 9,80 Wirusowe zakażenia jelitowe ogółem 198 243,88 154 188,64 wywołane przez rotawirusy Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 Biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe BNO o prawdopodobnie w tym dzieci zakaźnym pochodzeniu. do lat 2 zatrucia salmonelozy pokarmowe 43 52,97 67 82,07 inne określone 4 4,93 11 13,48 nie określone 151 185,99 76 93,10 55 67,75 51 62,47 ogółem 3 3,70 77 94,32 0 0 15 18,38 2 2,47 0 0 Listerioza 1 1,24 0 0 Krztusiec 1 1,24 2 2,45 Płonica 30 36,95 39 47,77 Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes inwazyjna ogółem 1 1,24 5 6,13 róża 0 0 2 2,45 inna określona i nie określona Zespół wstrząsu toksycznego 1 1,24 0 0 0 0 3 3,68 Kiła 1 1,24 0 0 Rzeżączka 1 1,24 2 2,45 Inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez Chlamydie 0 0 1 1,23 Borelioza 8 9,86 14 17,15 Pokąsania ludzi przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę 16 19,71 19 23,28 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 2 2,47 1 1,23 11/47

Jednostka chorobowa Ilość zachorowań 2015 rok 2014 rok Współczynnik zapadalności Ilość zachorowań Współczynnik zapadalności Ospa wietrzna 297 365,81 269 329,50 Różyczka 0 0 0 0 Wirusowe zapalenie wątroby typu B przewlekłe i BNO typu C: wg definicji przypadku 2014 r. 0 0 1 1,23 14 17,25 18 22,05 Nowo wykryte zakażenia HIV 3 3,70 0 0 Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae inwazyjna ogółem 6 7,39 1 1,23 zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu inna określona i nie określona 1 1,24 0 0 3 3,70 1 1,23 posocznica 2 2,47 0 0 Świnka 1 1,24 4 4,90 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu w innych chorobach objętych MZ-56 0 0 0 0 inne, nie określone 0 0 2 2,45 POWIAT JELENIOGÓRSKI 2015 rok 2014 rok Jednostka chorobowa Ilość Współczynnik Ilość Współczynnik zachorowań zapadalności zachorowań zapadalności Gruźlica 7 10,81 7 10,76 Wirusowe zakażenia jelitowe ogółem 69 84,99 60 92,21 wywołane przez rotawirusy 36 55,56 40 61,48 inne określone 2 3,09 3 4,61 Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 Biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe BNO o w tym dzieci do lat 2 prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu. salmonelozy zatrucia pokarmowe nie określone 31 47,84 17 26,13 28 43,21 31 47,65 ogółem 26 40,13 16 24,59 0 0 2 3,08 4 6,18 2 3,08 12/47

2015 rok 2014 rok Jednostka chorobowa Ilość Współczynnik Ilość Współczynnik zachorowań zapadalności zachorowań zapadalności Listerioza 0 0 0 0 Krztusiec 3 4,63 5 7,69 Płonica 34 52,47 15 23,06 Choroba menigokokowa inwazyjna Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes inwazyjna ogółem 0 0 1 1,54 zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 0 0 1 1,54 ogółem 1 1,55 0 0 róża 1 1,55 0 0 inna określona i nie określona 0 0 0 0 Kiła 1 1,55 1 1,54 Rzeżączka 1 1,55 3 4,61 Inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez Chlamydie 0 0 0 0 Borelioza 9 13,89 14 21,52 Pokąsania ludzi przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę 13 20,06 11 16,91 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 0 0 0 0 Kleszczowe zapalenie mózgu 0 0 1 1,54 Ospa wietrzna 202 311,72 289 444,15 Różyczka 4 6,18 3 4,61 Wirusowe zapalenie wątroby Typu A 0 0 1 1,54 typu B przewlekłe i BNO 2 3,09 0 0 typu C: wg definicji przypadku - 2014r. 4 6,18 10 15,37 Nowo wykryte zakażenia HIV 1 1,55 0 0 Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae inwazyjna ogółem 3 4,63 2 3,08 zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu inna określona i nie określona 2 3,09 1 1,54 1 1,55 1 1,54 posocznica 1 1,55 0 0 Świnka 2 3,09 3 4,61 Bakteryjne zapalenie w innych chorobach 1 1,55 0 0 13/47

Jednostka chorobowa opon mózgowych i/lub mózgu objętych MZ-56 inne, nie określone Ilość zachorowań 2015 rok 2014 rok Współczynnik zapadalności Ilość zachorowań Współczynnik zapadalności 0 0 0 0 Ocena sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych Analizy zachorowań na choroby zakaźne za 2015 r., wykazały, że zachorowania na poszczególne jednostki chorobowe utrzymują się na porównywalnym poziomie w stosunku do roku 2014. Nieznaczny wzrost zachorowań zauważyć można w przypadku wirusowych zakażeń jelitowych, w szczególności w pozycji zakażeń nie określonych. Niewielką tendencję wzrostową można zauważyć w przypadku zachorowań na chorobę wywołaną przez streptococcus pneumoniae. Spadek odnotowano w przypadku zachorowań na grypopodobne, wirusowe zapalenie wątroby, ospę wietrzną, boreliozę oraz biegunki BNO. Podmioty lecznicze na bieżąco przesyłają zgłoszenia chorób zakaźnych oraz formularze dodatnich czynników biologicznych. Szczepienia ochronne Punkty szczepień na terenie nadzorowanym przez PSSE Jeleniej Góry obejmują szczepieniami dzieci i młodzież do 20-go roku życia oraz wykonują szczepienia ochronne osób narażonych w szczególny sposób na zakażenie i szczepienia zalecane nie finansowane ze środków publicznych. Przeprowadzona analiza na podstawie kontroli bieżących oraz sprawozdań GUS MZ 54 wykonywanych szczepień ochronnych przez świadczeniodawców, pozwala na stwierdzenie, iż szczepienia prowadzone były systematycznie i zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych. W roku 2015 odnotowano spadek ilości wykonanych szczepień w stosunku do lat poprzednich. Przeprowadzane szczepienia ochronne wśród dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych w bardzo istotny sposób przyczyniają się do zapobiegania szerzeniu się chorób zakaźnych oraz całkowitej ich eliminacji. Szczegółową analizę stanu zaszczepienia w % w poszczególnych rocznikach przedstawia poniższa tabela: 14/47

Lp. Rodzaj szczepienia, rok urodzenia 2014 2015 1. BCG + WZW B noworodki 99,1 98,6 2. DTP+Polio 1 rok życia 62,8 50,7 3. DTP+Polio dawka uzupełniająca 2 rok życia 45,5 37,2 4. WZW B 2 rok życia 96,1 96,1 5. Haemophilus influenzae typ B dawka 45,7 37,3 uzupełniająca - 2 rok życia 6. Odra I dawka 2 rok życia 73,3 71,4 7. DTaP + Polio 6 rok życia 73,7 60,4 8. Różyczka 13 rok życia 85,5 99,8 9. Td II dawka 14 rok życia 84,5 67,7 10. Td III dawka 19 rok życia 77,2 65,0 Stan sanitarno-higieniczny podmiotów wykonujących działalność leczniczą Na terenie działalności PPIS w Jeleniej Górze, współpraca ze wszystkimi podmiotami wykonującymi działalność leczniczą przebiegała bez zastrzeżeń. Kontrole stanu sanitarno higienicznego przeprowadzane były w obecności kierownika placówki lub osób upoważnionych. Szpitale Na terenie działalności PPIS w Jeleniej Górze znajduje się 12 szpitali. W Jeleniej Górze wydzielonych jest łącznie 6 szpitali, w tym 2 szpitale uzdrowiskowe i 2 szpitale działające w ramach szpitala jednego dnia. Pozostałych 6 szpitali zlokalizowanych jest na terenie powiatu. Nieprawidłowości po kontrolach stwierdzono w 5 szpitalach tj.: Wojewódzkim Centrum Szpitalnym Kotliny Jeleniogórskiej ul. Ogińskiego 6 w Jeleniej Górze oraz w jego Jednostce Medycznej Wysoka Łąka w Kowarach ul. Sanatoryjna 27, Izerskim Centrum Pulmonologii i Chemioterapii Izer-Med w Szklarskiej Porębie ul. Sanatoryjna 1, Powiatowym Centrum Zdrowia w Kowarach ul. Sanatoryjna 15 15/47

KCM Clinic S. A. ul. Bankowa 5-7 w Jeleniej Górze. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły złego stanu technicznego ścian, nieprawidłowych warunków przechowywania sprzętu sterylnego, nieprawidłowego postępowania z odpadami medycznymi o kodzie 180102 i 180103, nieprawidłowym postępowaniu z bielizną czystą i brudną w zakresie przechowywania i transportu, nieprawidłowym postępowaniu ze sprzętem porządkowym i środkami transportu wewnętrznego. Zakłady Opiekuńczo-Lecznicze: Wydzielone są 4 zakłady opiekuńczo-lecznicze, w tym 1 na terenie Jeleniej Góry i 3 na terenie powiatu. Nieprawidłowości w 2015r. stwierdzono w: Zakład Opiekuńczo-Leczniczy Powiatowego Centrum Zdrowia w Kowarach ul. Jeleniogórska 14. Uchybienia dotyczyły ubytków w wykładzinie podłogowej, zniszczonej powierzchni ścian z ubytkami tynku, zniszczonej, trudnej do utrzymania w czystości stolarce drzwiowej. Hospicja: Pod nadzorem znajduje się 1 obiekt na terenie powiatu, w którym w 2015 r. stwierdzono nieprawidłowości polegające na: Hospicjum Powiatowego Centrum Zdrowia w Kowarach przy ul. Jeleniogórskiej 14. W trakcie kontroli w obiekcie stwierdzono uchybienia w postaci brudnych, zawilgoconych powierzchni ścian oraz zniszczonej stolarki okiennej w pomieszczeniu szatni personelu. Ambulatoryjne podmioty lecznicze: Pod nadzorem znajduje się 107 obiektów w tym 28 w powiecie i 79 w Jeleniej Górze. W roku 2015 nieprawidłowości stwierdzono w: Powiatowe Centrum Zdrowia Przychodnia Specjalistyczna w Kowarach ul. 1 Maja 62, KCM Clinic Spółka S. A., Poradnie Specjalistyczne ul. Bankowa 5-7 w Jeleniej Górze, Dental Clinic KCM Klinika Stomatologii i Medycyny Estetycznej ul. Bankowa 5-7 w Jeleniej Górze, NZOZ Nałęcz-Socha ul. Kiepury 77 w Jeleniej Górze. Uchybienia dotyczyły złego stanu technicznego ścian, podłóg, stolarki drzwiowej i okiennej oraz powierzchni mebli, złego stanu sanitarnego pomieszczeń 16/47

socjalnych, nieprawidłowego postępowania ze sprzętem porządkowym i odpadami medycznymi o kodzie 180103, nieprawidłowo zorganizowanego stanowiska do obróbki sprzętu wielorazowego, nieprawidłowego oznakowania pakietów sterylnych z narzędziami. Zakłady Rehabilitacji Leczniczej stacjonarnej: Wydzielony jest 1 stacjonarny zakład rehabilitacji leczniczej zlokalizowany na terenie powiatu. Jest to: Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS ul. Kopernika 14 w Szklarskiej Porębie. Po przeprowadzonej kontroli sanitarnej stwierdzono nieprawidłowości, które dotyczyły postępowania ze sprzętem porządkowym i środkami transportu wewnętrznego, nieprawidłowego postępowania z bielizną czystą i brudną oraz złego stanu sanitarno-porządkowego pomieszczenia socjalnego personelu. Praktyki Zawodowe: Łącznie na terenie działalności PPIS w Jeleniej Górze znajduje się 409 praktyk zawodowych, w tym 373 praktyki lekarskie i 36 praktyk pielęgniarskich. Nieprawidłowości podczas kontroli sanitarnych stwierdzono w: Indywidualna Praktyka Lekarska lek. stom. Ewa Naumowicz ul. Karkonoska 5 Jeleniej Góry, Prywatny Gabinet Stomatologiczny lek. stom. Tomasz Żelaśkiewicz ul. Różyckiego 19 Jeleniej Góry, Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska lek. stom. Violetta Półtorak ul. Morcinka 1/1 w Jeleniej Górze. W trakcie kontroli stwierdzono niezgodność częstotliwości kontroli biologicznej procesów sterylizacji z procedurą higieniczną, brak wydzielonej umywalki do mycia rąk w gabinecie, nieprawidłowo zorganizowany ciąg technologiczny do obróbki narzędzi stomatologicznych wielorazowego użytku. We wszystkich obiektach, w których stwierdzono nieprawidłowości, wszczęto postępowanie administracyjne. W roku 2015 we wszystkich skontrolowanych obiektach dokonano przeglądu i aktualizacji procedur higienicznych oraz procedur kontroli wewnętrznej. Zgodnie z opracowanymi procedurami higienicznymi w zakresie stosowania środków dezynfekcyjnych zaktualizowano tabele środków dezynfekcyjnych stosowanych 17/47

w roku 2014, z uwzględnieniem rodzaju substancji czynnej, spektrum działania i parametrów procesu dezynfekcji. W roku 2015 nie zanotowano istotnych problemów w utrzymaniu bieżącego stanu sanitarno-higienicznego podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Powiatowa Stacja prowadziła na bieżąco współpracę z zespołami ds. kontroli zakażeń szpitalnych w zakresie analizy problemów pojawiających się w trakcie pracy zespołów, zwłaszcza w przypadku zgłoszenia patogenów alarmowych. Nie zgłoszono ognisk zakażeń szpitalnych. W trakcie analizowania raportów z kontroli wewnętrznych na bieżąco udzielane były instruktaże w zakresie konieczności wprowadzania zmian w obowiązujących procedurach higienicznych. 18/47

III. HIGIENA ŚRODOWISKA I OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Do zadań statutowych Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jeleniej Górze w zakresie higieny komunalnej należy: - sprawowanie nadzoru sanitarnego nad obiektami użyteczności publicznej, środkami komunikacji, urządzeniami wodnymi, wodociągami sieciowymi i indywidualnymi ujęciami wody wykorzystywanymi do celów publicznych, - sprawowanie nadzoru sanitarnego nad stanem czystości i porządku na terenach miast i gmin, zwłaszcza w zakresie usuwania odpadów komunalnych, - nadzór nad zaopatrzeniem ludności w wodę do spożycia, nadzór nad stanem sanitarnotechnicznym wodociągów publicznych i ujęć indywidualnych, nadzór nad dezynfekcją wody podawanej do sieci, sporządzanie harmonogramów poboru prób wody, udział w akcjach profilaktycznych w zakresie ochrony stanu sanitarnego ujęć i urządzeń wodnych, - tworzenie baz danych dotyczących monitoringu wody na terenie działania podległym koordynatorowi ds. monitoringu wody, - udział w odbiorach nowych obiektów użyteczności publicznej, - rozpatrywanie interwencji mieszkańców w zakresie higieny komunalnej, - opiniowanie i nadzorowanie zorganizowanych imprez masowych., - wykonywanie ocen i analiz środowiskowych, - opiniowanie projektów uchwał rad miejskich i urzędów gmin w zakresie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie miast i gmin, - wydawanie postanowień dotyczących zezwolenia na przewóz z zagranicy zwłok i szczątków ludzi oraz nadzór sanitarny nad ekshumacjami i miejscami przeznaczonymi do chowania zmarłych. Nadzór sanitarny nad obiektami użyteczności publicznej W roku 2015 w ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jeleniej Górze znajdowały się 1293 obiekty użyteczności publicznej zlokalizowanych w 5 miastach i w 5 gminach, z czego skontrolowano 640 obiektów. Były to następujące rodzaje obiektów: zakłady fryzjerskie i kosmetyczne, zakłady odnowy biologicznej, apteki, urzędy pocztowe, cmentarze, toalety publiczne, pływalnie, hotele, domy wczasowe i pensjonaty, schroniska, noclegownie, kempingi i pola namiotowe tereny rekreacyjne, 19/47

obiekty sportowe, teatry, sale koncertowe, kina, pralnie, obiekty transportu osobowego, przystanki, stacje PKP, punkty odzieży używanej. W roku 2015 w mieście Jeleniej Góry skontrolowano 234 obiekty użyteczności publicznej. Jako złe oceniono 8 obiektów. Nałożono 8 mandatów na sumę 1100 zł. W roku 2015 w powiecie jeleniogórskim skontrolowano 406 obiektów użyteczności publicznej. Jako złe oceniono 16 obiektów. Nałożono 11 mandatów na sumę 1750 zł. W dalszym ciągu problemem nadzoru nad niektórymi obiektami jest krótki okres prowadzenia działalności. Obiekty typu: pensjonaty, domy wczasowe, domy wypoczynkowe, pokoje gościnne są czynne tylko w sezonie. W tak krótkim czasie pracownicy inspekcji sanitarnej nie mają możliwości skontrolowania wszystkich obiektów tego typu. Nadzór nad zaopatrzeniem ludności w wodę do spożycia Jednym z ważniejszych zagadnień w zakresie higieny komunalnej jest nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia. Obecnie pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jeleniej Górze są 22 wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę, oraz 33 inne podmioty zaopatrujące w wodę. Na terenie miasta Jeleniej Góry zbadano ogółem 288 próbek wody z wodociągu Jeleniej Góry w ramach kontroli wewnętrznej przedsiębiorstwa wodociągowego i badań monitoringowych PSSE w Jeleniej Górze. Przebadano 143 prób w zakresie składu mikrobiologicznego i 145 prób w zakresie składu fizyczno-chemicznego. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono warunkową przydatność wody do spożycia przez ludzi. W zakresie składu fizyczno-chemicznego stwierdzono niezgodności w wodzie z ujęć: Zalew Sosnówka w 6 próbkach stwierdzono zwiększoną zawartość glinu- (prowadzone postępowanie administracyjne zostało zakończone, ponieważ jakość wody w zakresie glinu, po dokonaniu działań naprawczych, odpowiadała wymaganiom sanitarnym) Leśniczówka tylko w 1 próbce na 18 zbadanych stwierdzono zaniżony odczyn ph. Na zarządcę wodociągu nałożony był obowiązek doprowadzenia jakości wody w zakresie zaniżonego ph do obowiązujących norm sanitarnych. Badanie sprawdzające potwierdziły wykonanie obowiązku. 20/47

Kamienna Wieża w 14 próbkach stwierdzono zaniżony odczyn ph Na zarządcę wodociągu nałożono obowiązek doprowadzenia jakości wody w zakresie odczynu ph do obowiązujących norm sanitarnych w wodzie pochodzącej z ujęcia Kamienna Wieża decyzja administracyjna z terminem wykonania do 31.12.2020 r. W zakresie składu mikrobiologicznego wszystkie przebadane próbki były prawidłowe. W powiecie jeleniogórskim znajduje się 21 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Na terenie powiatu jeleniogórskiego zbadano ogółem 647 próbek wody w ramach kontroli wewnętrznej przedsiębiorstw wodociągowych i badań monitoringowych Powiatowej Stacji w Jeleniej Górze. W zakresie składu mikrobiologicznego wody zbadano 320 próbek i stwierdzono niezgodności w 5 próbkach wody pochodzącej z wodociągów: Szklarska Poręba, Kowary oraz Sosnówka. W związku z tym do wiadomości publicznej, na stronie internetowej PSSE Jeleniej Góry, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jeleniej Górze podał komunikaty dotyczące pogorszenia jakości wody. Zarządca (Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji) niezwłocznie podejmował działania naprawcze i następne badania wykazały prawidłową jakość wody. Pod względem fizykochemicznym zbadano 327 próbek wody z czego 56 odbiegało od norm sanitarnych głównie w zakresie zaniżonego ph (38 próbek), pojedyncze próby w zakresie mętności, chloroformu i THM a 9 próbek dotyczyło zawyżonej zawartości glinu w wodociągu Piechowice (5 próbek) i wodociągu Szklarska Poręba (4 próbki). Zaniżony odczyn ph stwierdzono w następujących wodociągach: Szklarska Poręba, Stara Kamienica-Kromnów, Kopaniec, Sosnówka, Przesieka, Piechowice-Michałowice. Wobec zarządców wodociągów prowadzone są postępowania dotyczące doprowadzenia jakości wody do obowiązujących norm sanitarnych. W wodociągu w Janowicach Wielkich w 8 próbkach wystąpiły niezgodności z normami sanitarnymi w zakresie zawartości arsenu. W związku z tym w 2014 r. na wniosek Gminy Janowice Wielkie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, przyznał zgodę na odstępstwo od wymagań określonych w załączniku nr 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.) 21/47

w zakresie zawartości parametru arsenu w wodzie przeznaczonej do spożycia wodociągu publicznego w Janowicach Wielkich do dnia 31 grudnia 2017 r. Rozpatrywanie interwencji mieszkańców W roku 2015 do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jeleniej Górze wpłynęło 77 interwencji od mieszkańców, dotyczących stanu sanitarno-porządkowego w miastach oraz 13 interwencji dotyczących terenów wiejskich. Zgłaszane interwencje dotyczyły podobnie jak w latach ubiegłych m.in: złego stanu sanitarnego obiektów użyteczności publicznej, złej jakości wody, wycieków nieczystości, zawilgocenia i zagrzybienia pomieszczeń mieszkalnych, złego stanu sanitarnego śmietników. Z tego 43 interwencje dotyczyły miasta Jeleniej Góry. Zgłaszane interwencje miały zasięg lokalny i nie stwarzały większego zagrożenia epidemiologicznego. W porównaniu z rokiem 2014 wzrosła liczba zgłoszonych interwencji dotyczących terenów miejskich, ilość wniosków dotycząca terenów wiejskich kształtuje się na takim samym poziomie. Nadzór nad ekshumacjami i przewozem zwłok i szczątków z zagranicy. W roku 2015 wydano 28 postanowień na przywóz zwłok i szczątków ludzi z zagranicy 16 na teren miasta Jeleniej Góry i 12 na teren powiatu jeleniogórskiego. Ponadto wydano 2 decyzje zezwalające na wywóz prochów za granicę oraz 122 decyzje zezwalające na przeprowadzenie ekshumacji. Przeprowadzono 20 kontroli związanych z ekshumacjami. Organizacja imprez masowych W celu zapewnienia prawidłowego stanu sanitarnego podczas organizowanych imprez masowych organizatorzy zwracali się przed ich organizacją o zaopiniowanie w zakresie przygotowania sanitarnego tych imprez. W roku 2015 zaopiniowano pozytywnie 20 wniosków dotyczących imprez masowych, z czego podobnie jak w latach ubiegłych większość dotyczyła imprez masowych organizowanych na terenie miasta Jeleniej Góry (14 imprez). Interwencji dotyczących złego stanu sanitarnego podczas imprez masowych nie zanotowano. 22/47

Opiniowanie regulaminów o utrzymaniu czystości i porządków w miastach i gminach W roku 2015 wydał 6 postanowień opiniujących regulaminy o utrzymaniu czystości i porządku, z czego 1 postanowienie dotyczyło miasta Jeleniej Góry, a 5 miast i gmin powiatu jeleniogórskiego. 23/47

IV. HIGIENA ZAKŁADÓW PRODUKCJI, OBROTU ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA Jednym z głównych zadań Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego jest kontrola warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego, a także warunków produkcji i obrotu przedmiotami użytku tj. kosmetykami, chemią gospodarczą, artykułami mającymi kontakt z żywnością. W 2015 roku nadzorowano ogółem 1894 zakładów produkujących lub wprowadzających żywność do obrotu, w tym w Jeleniej Górze 968 zakładów, w powiecie 926 zakładów. W największych grupach obiektów ilość zakładów przedstawia się następująco: Grupa Ilość zakładów na ternie Ilość zakładów na terenie Lp. obiektów statystycznie miasta Jeleniej Góry powiatu jeleniogórskiego 1. Przetwórstwo 38 64 2. Obrót żywnością 385 496 3. Zakłady żywienia zbiorowego otwartego 4. Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego 346 242 187 119 Nadzór prowadzony jest w oparciu o następujące przepisy prawne: - Ustawę z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity Dz. U. z 2015r. poz. 594); - Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. U. UE L 139 z dnia 30 kwietnia 2004 r. str. 1); - Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzonych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE L 191 z 30.04.2004r. str. 1 z późniejszymi zmianami; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 200); - Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Przepisy prawne wytyczają kierunki nadzoru nad bezpieczeństwem żywności poprzez: nadzorowanie warunków sanitarno-technicznych w zakładach obrotu i produkcji żywności; 24/47

nadzorowanie nad wprowadzaniem do obrotu bezpiecznej żywności, poprzez prawidłowe warunki przechowywania oraz badania laboratoryjne; sprawdzanie higieny personelu zatrudnionego przy produkcji i obrocie żywnością; sprawdzanie stanu sanitarno-higienicznego sprzętu i wyposażenia w zakładach; nadzorowanie warunków związanych z identyfikowalnością żywności na etapie dostaw oraz dystrybucji żywności w zakładach; nadzorowanie nad prawidłowym znakowaniem żywności oraz wykonywaniem badań właścicielskich w zakładach produkujących żywność; nadzorowanie nad opracowywaniem jadłospisów w stołówkach szkolnych, w żłobkach i przedszkolach; nadzorowanie środków transportu służących do przewozu żywności. W myśl art. 61-62 Ustawy przeprowadza się kontrole zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność oraz rejestruje się i wystawia decyzje zatwierdzające zakład z dokładnym określeniem rodzaju działalności prowadzonej przez zakład. Wystawiono 220 nowych decyzji zatwierdzających, głównie w grupie obiektów żywienia otwartego w dwóch nowo powstałych galeriach w Jeleniej Górze. Nadzorowane zakłady w powiecie jeleniogórskim oraz na terenie miasta Jelenia Góra zapewniają wprowadzanie i produkowanie bezpiecznej żywności poprzez wdrożenie systemu kontroli wewnętrznej (systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli - HACCP). Na 1617 nadzorowanych zakładów, w których obowiązują zasady systemu HACCP w roku 2015 wdrożono HACCP w 97% zakładów. Stopień wdrożenia systemu HACCP w największym stopniu dotyczy przetwórstwa spożywczego, gdzie stanowił 94% zakładów. W zakładach obrotu żywnością sytuacja związana z wdrażaniem systemu HACCP utrzymuje się na poziomie 70% zakładów. Liczba likwidowanych zakładów i nowopowstających ulega ciągłym zmianom, ponadto w grupie innych obiektów obrotu (w tym kioski, stragany) oraz obiektów ruchomych i tymczasowych wymagane są uproszczone zasady systemu HACCP w formie Dobrej Praktyki Higienicznej. 25/47

W grupie zakładów żywienia zbiorowego otwartego 98% zakładów wdrożyło HACCP, w tym w małej gastronomii 90%. Częste zmiany właścicieli zakładów w tej grupie obiektów powoduje, że stosunek ilości zakładów posiadających już dokumentację, do zakładów rozpoczynających wdrażanie ulega ciągłym zmianom. W grupie żywienia zbiorowego typu zamkniętego 92% zakłady wdrożyły zasady systemu HACCP. Są to zwłaszcza zakłady podlegające służbie zdrowia, ale również spora grupa stołówek szkolnych, przedszkoli, stołówek sanatoryjnych. Największe wahania w ilości opracowanej i wdrożonej dokumentacji zasad systemu HACCP odnotowuje się w grupie stołówek w domach wczasowych i pensjonatach dlatego, że duża część tych zakładów zmienia właścicieli lub powstają nowe zakłady. W roku 2015 w obiektach żywnościowo-żywieniowych przeprowadzono 1359 kontroli. W wyniku kontroli urzędowych za stwierdzone nieprawidłowości w zakładach nałożono mandaty karne w ilości 52 sztuki na kwotę 13 050 zł. ( w mieście Jelenia Góra 23 sztuki na kwotę 5450 zł.) Wydano 655 decyzji nakazujących wykonanie zaleceń związanych z poprawieniem stanu technicznego zakładów żywnościowo-żywieniowych. Skierowano 4 wnioski do Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu o ukaranie za prowadzenie działalności bez złożenia wniosku do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jeleniej Górze o zatwierdzenie i o wpis do rejestru zakładów. W 2015 roku w ramach systemu RASFF (systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach i środkach żywienia zwierząt) otrzymano 19 powiadomień alarmowych oraz 6 powiadomień informacyjnych, w związku z czym podejmowano czynności kontrolne i wyjaśniające dotyczące występowania w obrocie zakwestionowanych partii produktów, zgodnie z otrzymywanymi listami dystrybucyjnymi. Przeprowadzono łącznie 104 kontrole. Skontrolowano 78 obiektów: 52 sklepy spożywcze 77 kontroli, (w tym:13 super, hipermarkety 38 kontroli), 7 hurtowni spożywczych 8 kontroli, 1 kiosk 1 kontrola, 5 zakładów żywienia zbiorowego otwartego - 5 kontroli, 26/47

9 innych obiektów obrotu żywnością 9 kontroli, 4 miejsca obrotu wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością 4 kontrole. Powiadomienia dotyczyły następujących produktów spożywczych: pasty tahini i wafli w czekoladzie zanieczyszczonych mikrobiologicznie, mrożonego steku z rekina, w którym stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu rtęci, suplementów diety, konfitury z borówek, mixu przypraw paprykowych, zawierających w swoim składzie niezdeklarowane lub nieuprawnione zastosowanie składników, ryżu, w którym stwierdzono substancję alergenną: gluten, napoju alkoholowego stwierdzono arsen w substancji dodatkowej do żywności: cytrynianie trisodowym, rodzynek sułtańskich stwierdzono przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu ochratoksyny A, makaronów 2 i 4-jajecznych, do produkcji których użyto jaj w proszku, w których stwierdzono niezadeklarowany składnik alergenny: mleko, piwa które producent wycofywał z obrotu ze względu na ryzyko rozbicia butelki w momencie jej otwierania, kaszy gryczanej, w której stwierdzono przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu Q Zearalenonu i ochratoksyny A, musli owsianego z owocami stwierdzono fragmenty metalu w daktylach, których użyto do produkcji musli, panierki kukurydzianej stwierdzono przekroczenie maksymalnego dopuszczalnego poziomu zearalenonu i deoksyniwalenalu, śliwek suszonych przekroczenie limitu kwasu sorbowego, koktajlu o smaku porzeczki przekroczony poziom barwnika E 124 tj. czerwieni koszenilowej, kaszy z ziarna sorgo wykryto alkaloidy tropanowe; soli morskiej jodowanej o podwyższonym poziomie jodku potasu; 27/47

oraz wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w których stwierdzono migrację metali ciężkich ołowiu i kadmu, przekroczenie dopuszczalnego limitu migracji formaldehydu, lub migrację pierwszorzędowych amin aromatycznych. W ramach systemu RASFF wszystkie kontrole i czynności wyjaśniające podejmowano zgodnie z otrzymywanymi listami dystrybucji. W 2015 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wszczął 2 procedury zgłoszenia w systemie RASFF i skierował powiadomienie alarmowe 2 produktów zdyskwalifikowanych: oliwa z wytłoków z oliwek zakwestionowana ze względu na przekroczoną wartość WWA; brzoskwinie połówki w lekkim syropie ze względu na przekroczoną zawartość ołowiu. W 2015 roku przeprowadzono analizę oznakowania 35 suplementów diety, 30 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Oceniane produkty pochodziły z obrotu, w tym z poboru próbek i od przedsiębiorców z terenu będącego pod nadzorem PSSE w Jeleniej Górze oraz oferowane były przez Internet. Producenci nadal dostosowują oznakowanie środków spożywczych do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. W ramach prowadzonych postępowań administracyjnych oceniono również 6 projektów oznakowania suplementów diety. W sumie zakwestionowano 23 suplementy diety, w tym 8 oferowanych przez Internet. W związku z powyższym, zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego prowadzono postępowanie administracyjne lub powiadamiano Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych zgodnie z kompetencjami terytorialnymi. Najczęściej dyskwalifikowano suplementy diety ze względu na nieprawidłowe oznakowanie opakowań jednostkowych, tj: nie stosowanie się do zasad dotyczących znakowania w zakresie obecności składników i ich funkcji technologicznych lub ostrzeżeń; 28/47

braku oznaczenia składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji w sposób odróżniających je od reszty składników np. za pomocą czcionki, stylu; sugerowania właściwości leczenia i zapobiegania różnym chorobom, w tym również w reklamie internetowej, braku stwierdzenia wskazującego na znaczenie zrównoważonego sposobu żywienia i zdrowego trybu życia, obowiązkowego w przypadku zastosowania oświadczeń zdrowotnych; Skierowano 1 wniosek o ukaranie, za nie przestrzeganie wymagań w zakresie znakowania, prezentacji i reklamy internetowej suplementu diety produkcji rosyjskiej pn.,,witamina P Bajkalska" oraz wprowadzanie do obrotu przedmiotowego produktu przez Internet bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów podlegających kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W 2015 roku zbadano ogółem 257 próbek, w tym 183 próbki w kierunku znakowania. Zdyskwalifikowano 2 próbki żywności ze względu na zanieczyszczenia chemiczne przekroczoną zawartość WWA i ołowiu, w tym przypadku podjęto działania w ramach systemu RASFF. Zdyskwalifikowano 3 próbki w zakresie nieprawidłowego znakowania. Skierowano informację pisemną do powiatowych inspektorów sanitarnych ze względu na siedzibę producenta zdyskwalifikowanych produktów o podjęcie działań zgodnie z kompetencjami terytorialnymi. Pracownicy Sekcji Higieny Żywności Żywienia i Przedmiotów Użytku w 2015 roku rozpatrywali 50 spraw interwencyjnych zgłoszonych przez mieszkańców Jeleniej Góry w następujących zakładach: - zakłady żywienia zbiorowego otwartego 14, - mała gastronomia 4, - sklepy 15, w tym hipermarkety 3, - domy wczasowe, pensjonaty 10, - piekarnie 1, - szkoły 1, - stołówki zakładowe 1, - inne obiekty obrotu 2, 29/47

- pozostałe zakłady żywienia zamkniętego 2. Najczęściej zgłaszano uwagi w zakresie: - nieprawidłowej jakości żywności 19, - złego stanu sanitarnego zakładu 14, - nieskutecznej wentylacji 2, - przeterminowanej żywności 3, - nieprawidłowych warunków sprzedaży mleka na targowisku 1, - nieprawidłowych warunków podawania posiłków 4, - braku WC w kawiarni 1, - nieprawidłowego postępowania z odpadami 3, - obecności gryzoni w sklepie 2, - braku wody w toalecie 1. Przeprowadzano kontrole sanitarne w celu oceny zgłoszonych nieprawidłowości. W 16 przypadkach zostało wszczęte postępowanie administracyjne. 30/47

V. ZAGROŻENIE ŚRODOWISKA PRACY MIASTA I POWIATU JELENIOGÓRSKIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM CHORÓB ZAWODOWYCH Ocena środowiska pracy Do zadań Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jeleniej Górze należy nadzór nad warunkami higieny środowiska pracy w zakładach pracy. W roku 2015 w ewidencji Sekcji Higieny Pracy znajdowało się 488 zakładów wymagających nadzoru nad warunkami pracy (360 obiektów będących pod wyłącznym nadzorem Sekcji i 128 obiektów innych komórek). W mieście Jeleniej Górze - 298 zakładów, w powiecie jeleniogórskim 190. W zakładach tych było zatrudnionych 17463 osoby, z czego w mieście - 11778 osób, w powiecie - 5685 osób. Przeważającą część 415 zakładów pracy (85,04 % nadzorowanych obiektów) stanowiły zakłady zatrudniające do 50 pracowników. Najwięcej pracowników 1965 osoby, podobnie jak w latach ubiegłych, zatrudnionych było w służbie zdrowia, w mieście 1095 osób, w powiecie 870 osób oraz w działalności produkcyjnej produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 1892 osoby, w mieście 637 osób, w powiecie 1255 osób. Największym zakładem w mieście i powiecie jest DWS Draexlmaier zatrudniający około 1612 osób. W roku 2015 Sekcja Higieny Pracy skontrolowała 139 zakładów pracy, co stanowiło 28,48% zakładów będących w ewidencji oraz przeprowadziła 196 kontroli sanitarnych dotyczących nadzoru nad warunkami pracy. Kontrole te obejmowały następujące zagadnienia: określenie występujących na stanowiskach pracy czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia, ocenę realizacji przez pracodawców obowiązku wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, sprawdzenie prowadzenia przez pracodawców obowiązujących rejestrów czynników szkodliwych i czynników rakotwórczych, ocenę aktualności badań lekarskich pracowników, sprawdzenie realizacji wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu i stosowania w działalności zawodowej substancji chemicznych i ich mieszanin, w tym prekursorów narkotyków grupy II i produktów biobójczych, 31/47

sprawdzenie dokonania przez pracodawców oceny i udokumentowania ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach. W 83 zakładach pracy wydano 104 decyzje nakazujące likwidację stwierdzonych uchybień sanitarno higienicznych, ponadto wydano 14 decyzji dotyczących chorób zawodowych. W roku 2015 w wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono następujące uchybienia: stwierdzenie pomiarami stężeń i natężeń czynników szkodliwych przekraczających normatywy higieniczne na stanowiskach pracy przekroczenia stwierdzono w 6 zakładach pracy (w mieście Jeleniej Górze 2, w powiecie 4), co stanowi 4,32% zakładów skontrolowanych, brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy stwierdzono w 46 zakładach pracy (w mieście Jeleniej Górze 24, w powiecie 22), co stanowi 33,09% skontrolowanych w roku 2015 zakładów pracy, brak rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia stwierdzono w 21 zakładach pracy (w mieście Jeleniej Górze 10, w powiecie 11) 15,11 % zakładów skontrolowanych, brak aktualnych badań lekarskich stwierdzono w 2 zakładach pracy (w mieście Jeleniej Góry 1, w powiecie 1), co stanowi 1,44% zakładów skontrolowanych, uchybienia w zakresie stosowania i obrotu chemikaliami, stwierdzono w 13 zakładach pracy (w mieście Jeleniej Górze 10, w powiecie 3), co stanowi 9,35% skontrolowanych w roku 2015 zakładów pracy, zły stan sanitarno techniczny pomieszczeń stwierdzono w 14 zakładach (w mieście Jeleniej Góry 9, w powiecie 5), co stanowi 10,07% skontrolowanych w roku 2015 zakładów pracy, brak lub nieprawidłową ocenę ryzyka zawodowego stwierdzono w 26 zakładach pracy (w mieście Jeleniej Górze 10, w powiecie 16), co stanowi 18,70% skontrolowanych w roku 2015 zakładów pracy, 32/47

Chemikalia Przeprowadzono 87 kontroli, z czego 65 dotyczyło dalszych użytkowników stosujących, 5 dalszych użytkowników formulatorów, 17 kontroli dystrybutorów (z czego akcyjne produkty biobójcze 12). W trakcie kontroli nie stwierdzono wprowadzania do obrotu produktów biobójczych zawierających substancje czynne będące przedmiotem decyzji dotyczących niewłączania niektórych substancji do załącznika I, IA, lub IB dyrektywy 98//8/WE. Na terenie powiatu brak jest podmiotów odpowiedzialnych. Przeprowadzono 1 kontrole w 1 podmiocie wprowadzającym do obrotu podchloryn sodu. Skontrolowano 1 produkt biobójczy. Uchybień nie stwierdzono. Dodatkowo przeprowadzono 12 kontroli w sklepach detalicznych w związku z decyzjami o wycofaniu produktu biobójczego wydanych przez innych Inspektorów Sanitarnych. Nie stwierdzono występowania zakwestionowanych produktów. W roku 2015 skontrolowano 1 podmiot wprowadzający do obrotu prekursory kategorii 2 i 3 wykonano 1 kontrolę. Uchybień nie stwierdzono. Wydano 16 decyzji, w których było 26 nakazów dotyczących uchybień związanych ze stosowaniem i wprowadzaniem substancji i mieszanin chemicznych: sporządzić spis stosowanych substancji i mieszanin 7 nakazów, nie zapoznano pracowników z kartami 3 nakazy, brak kart charakterystyk 7 nakazów, oznakować właściwie miejsca składowania, przechowywania 2 nakazy, zapewnić pracownikom instrukcje określające sposób składowania, pakowania 2 nakazy, oznakować prawidłowo substancje chemiczne 2 nakazy, zapewnić pomieszczenia odpowiednie do właściwości stosowanych substancji i mieszanin niebezpiecznych 1 nakaz, zapewnić zgodny z zasadami zawartymi w karcie sposób przechowywania 1 nakaz, powiadomić Inspektora do spraw Substancji Chemicznych o wytwarzanej mieszaninie niebezpiecznej 1 nakaz, 33/47