SPIS TREŚCI... 7 1. Technologia oczyszczalni... 8 1.1. Opis technologiczny oczyszczalni.... 8 1.2. Skrócony opis procesu technologicznego... 9 1.3. Charakterystyczne wielkości oczyszczalni... 10 1.4. Szczegółowy opis ciągu technologicznego gospodarka ściekowa... 13 1.4.1. Komora centralna i kanał dopływowy... 13 1.3.2. Komora krat... 13 1.3.3. Przepompownia ścieków surowych... 15 1.4.4. Rurociąg tłoczny ścieków surowych... 16 1.4.5. Komora rozdzielcza... 16 1.4.6. Piaskowniki pionowe... 17 1.4.7. Osadniki Imhoffa... 18 1.4.8. Złoża biologiczne zraszane... 19 1.4.9. Osadnik radialny wtórny... 20 1.4.10. Kanał odpływowy... 21 1.4.11. Przepompownia recyrkulatu... 21 1.4.12. Komora rozdzielcza K-1... 21 1.4.13. Przepompownia filtrów... 22 1.4.14. Filtry DynaSand Oxy... 22 1.4.15. Stacja dozowania koagulantu... 23 1.4.16. Stacja sprężarek... 24 1.4.17. Pozostałe urządzenia i instalacje... 24 1.5. Szczegółowy opis ciągu technologicznego - gospodarka osadami.... 25 1.5.1. Komora krat... 25 1.5.2. Komora ścieków surowych... 25 1.5.3. Piaskowniki... 26 1.5.4. Osadniki Imhoffa... 26 1.5.5. Poletka osadowe... 27 1.5.6. Przepompownia odcieku... 27 1.5.7. Stacja filtrów... 27 2. Kontrola pracy oczyszczalni... 28 3. Podstawowe czynności eksploatacyjne - tok postępowania... 29 3.1. Spust piasku... 29 3.2. Spust osadników Imhoffa... 29 2
3.3. Czyszczenie zraszaczy... 30 3.4. Obsługa codzienna krat i przepompowni ścieków surowych.... 30 3.5 Obsługa filtrów DynaSand-Oxy... 31 3.6. Obsługa sprężarek... 31 3.7. Obsługa instalacji sprężonego powietrza... 32 3.8 Pompy dozujące, instalacja dozowania koagulantu... 32 3.9 Pompy zatapialne... 33 3.10. Instalacja c.o., kanalizacja, kanalizacja deszczowa, instalacja wodociągowa... 33 4. Remonty... 33... 34 Procedura postępowania w przypadku awarii oraz skażenia.... 35 Ogólna instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy w oczyszczalni ścieków... 37 Wykaz stanowisk pracy zagrożonych... 44 Wykaz rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby... 44 Instrukcja bhp obsługi krat mechanicznych... 46 Instrukcja bhp przy remontach kraty... 47 Instrukcja bhp w czasie pracy w komorze czerpalnej ścieków... 49 Instrukcja bhp w czasie pracy w komorze zasuw... 51 Instrukcja bhp obsługi zgarniacza osadu... 52 Instrukcja bhp przy wymianie kół osadnika radialnego... 54 Instrukcja bhp przy pracy i remontach na zraszaczach... 55 Instrukcja bhp obsługi wciągnika elektrycznego... 57 Dokumentacja i przepisy... 58... 59 Krata mechaniczna płaska typu KMP - 6OO... 60 1. Przeznaczenie krat... 60 2. Budowa kraty... 60 2.1. Rama kraty... 60 2.2. Rama napędu kraty... 60 2.3. Grabie... 61 2.4. Zrzutnik skratek... 61 2.5. Koło łańcuchowe dolne... 61 2.6. Ruszt kraty... 61 2.7. Lej zsypowy... 61 2.8. Mostek wyłącznika krańcowego... 62 2.9. Konstrukcja wsporcza i barierki... 62 3. Opis działania krat mechanicznych ze sterowaniem automatycznym.... 62 3
4. Instrukcja rozruchu krat mechanicznych... 63 5. Instrukcja obsługi krat mechanicznych,... 64 5.1. Konserwacja i smarowanie... 64 5.2. Regulacja mechanizmów.... 65 5.2.1. Regulacja napięcia łańcucha napędowego.... 65 5.2.2. Regulacja grabi.... 65 5.2.3. Regulacja zrzutnika skratek.... 66 6. Przeglądy i remonty.... 67 6.1. Przeglądy techniczne.... 67 6.2. Remonty... 69 6.2.1. Remont bieżący.... 69 6.2.2. Remont średni.... 69 6.2.3. Remont kapitalny.... 70 Zraszacze obrotowe typ ZORO 200/12... 71 1. Przeznaczenie zraszaczy... 71 2. Budowa zraszacza... 71 2.1. Kolumna zraszacza... 71 2.2. Rury rozdzielcze z układem cięgnowym... 72 2.3. Konstrukcja podporowa... 72 3. Zasada działania zraszacza obrotowego... 72 4. Instrukcja rozruchu zraszacza obrotowego... 73 5. Obsługa bieżąca zraszacza... 74 Zgarniacz ZURc 21 a... 76 1. Przeznaczenie zgarniacza... 76 2. Budowa zgarniacza... 76 2.1. Pomost... 76 2.2. Łożysko centralne... 76 2.3. Wózek napędzany... 77 2.4. Wózek nienapędzany... 77 2.5. Barierki pomostu i drabinka... 77 2.6. Zgrzebło ciągłe... 77 2.7. Wysięgnik... 78 2.8. Zgrzebło wspomagające... 78 3. Zasada działania zgarniacza... 78 4. Instrukcja rozruchu zgarniacza... 78 5. Instrukcja obsługi zgarniacza... 80 5.1. Zakres prac przy obsłudze zgarniacza... 80 4
5.2. Konserwacja i smarowanie... 80 5.3. Przeglądy techniczne... 80 6. Instrukcja remontów... 81 6.1. Remonty bieżące... 82 6.2. Remonty średnie... 82 6.3. Remonty kapitalne... 83 7. Części zapasowe i wymienne... 84 Wciągniki elektryczne typ 11T 0923 i ŻSW-500... 85 1. Przeznaczenie wciągników.... 85 2. Budowa wciągników... 85 3. Instrukcja uruchomienia wciągników elektrycznych... 86 4. Eksploatacja wciągników elektrycznych... 87 5. Konserwacja i smarowanie... 90 5.1. Konserwacja silnika elektrycznego... 90 5.2. Regulacje hamulca... 90 5.3. Konserwacja instalacji elektrycznej... 91 5.4. Konserwacja łańcucha i haka.... 91 5.5. Konserwacja wózka... 91 5.6. Konserwacja szyny jezdnej... 92 5.7. Smarowanie... 92 Stacja filtrów DynaSand OXY... 94 1. Przeznaczenie.... 94 2. Budowa filtra.... 94 3. Opis elementów filtra... 95 3.1. Korpus... 95 3.2. Płuczka piasku... 95 3.3. Podnośnik powietrzny.... 95 3.4. Dystrybutory i instalacje doprowadzające ścieki i powietrze.... 95 3.5. Przelewy.... 96 3.6. Złoże bazaltowe.... 96 4. Eksploatacja filtra.... 96 5. Remonty... 97 Stacja zlewcza FEKO... 98 1. Przeznaczenie... 98 2. Eksploatacja.... 98 Uruchamianie stacji przez przewoźnika.... 98 Wymiana papieru, odczyt danych ze stacji.... 98 5
Serwis stacji.... 99... 100 6
7
1. Technologia oczyszczalni 1.1. Opis technologiczny oczyszczalni. Oczyszczalnia ścieków jest trzystopniową oczyszczalnią mechaniczno - biologiczną przystosowaną do oczyszczania ścieków bytowo - gospodarczych o typowym składzie oraz ścieków z szamb. W procesie technologicznym przewidziano następującą obróbkę ścieków i osadów: usuwanie skratek na kracie usuwanie zawiesin mineralnych w piaskownikach wytrącanie zawiesiny w osadnikach Imhoffa i fermentacja osadu biologiczne oczyszczanie ścieków na złożu zraszanym usuwanie zawiesiny w osadniku wtórnym radialnym defosfatyzacja i denitryfikacja na filtrach DynaSand-Oxy odwadnianie osadu (osad odwadniany jest mechanicznie i sezonowany na poletkach osadowych). Oczyszczalnia składa się z następujących obiektów: komory centralnej komory krat mechanicznych przepompowni ścieków surowych komory rozdzielczej piaskowników pionowych - 2 szt. osadników Imhoffa - 2 szt. złóż biologicznych zraszanych - 2 szt. osadników wtórnych - 2 szt. poletek osadowych - 9 szt. filtrów DynaSand-Oxy 2 szt. przepompowni technologicznych (osadu, filtrów, odcieku i recyrkulatu) sieci technologicznych i międzyobiektowych budynków laboratorium, kotłowni i filtrów 8
1.2. Skrócony opis procesu technologicznego Ścieki z terenu miasta spływają siecią kanalizacji sanitarnej do komory centralnej, skąd kanałem dopływowym są kierowane do komory krat. Wozy asenizacyjne wprowadzają ścieki do kanalizacji poprzez stację zlewczą. W komorze krat następuje oczyszczenie ścieków z grubych zawiesin i zanieczyszczeń (skratek) na kratach mechanicznych. Potem ścieki płyną do przepompowni ścieków surowych, a stamtąd są pompowane rurociągiem tłocznym do komory rozdzielczej. Po przejściu przez piaskowniki, gdzie są oczyszczane z zawiesin mineralnych, wpływają do osadnika Imhoffa. Z osadnika, ścieki poprzez zraszacz obrotowy są równomiernie rozprowadzane po powierzchni złoża biologicznego. Po biologicznym oczyszczeniu ścieki wpływają do osadnika wtórnego, gdzie następuje proces klarowania. Z osadnika radialnego oczyszczone ścieki płyną kolektorem do komory rozdzielczej K-1. Przed komorą K-1 część ścieków przez przepompownię recyrkulacyjną jest zawracana na złoża zraszane celem zmniejszenia obciążenia złoża. Następnie ścieki wpływają do przepompowni stacji filtrów. Z przepompowni ścieki są przetłaczane na filtry, gdzie następuje końcowe oczyszczenie ścieków. Oczyszczone ścieki wpływają do komory K-1, z której kolektorem odprowadzane są do rzeki. Wytrącony osad w osadniku radialnym zasysany jest pompami osadu i tłoczony do komory rozdzielczej, skąd przez piaskownik wpływa do osadnika Imhoffa. Tutaj podlega procesowi fermentacji beztlenowej i okresowo jest spuszczany i odwadniany za pomocą prasy. Po odwodnieniu osad jest sezonowany na poletkach przez okres 1,5 do 2 miesięcy. Wody powstałe w wyniku odwodnienia osadu (odciek) kierowane są do przepompowni odcieku i stąd ponownie wracają do procesu oczyszczania poprzez komorę rozdzielczą. Piasek wytrącony w piaskownikach jest okresowo spuszczany na dwa wydzielone poletka osadowe. Do przepompowni odcieku poza odciekiem z poletek wprowadzane są jeszcze popłuczyny z filtrów DynaSand-Oxy oraz ścieki z lokalnej sieci kanalizacyjnej. 9
1.3. Charakterystyczne wielkości oczyszczalni Nominalna przepustowość oczyszczalni Qn = 3000 m 3 /d Dopuszczalna dobowa przepustowość oczyszczalni Qdop = 2500 m 3 /d Maksymalne obciążenie dobowe Qmaxd = 3750 m 3 /d Maksymalna przepustowość godzinowa Qmaxh = 320 m 3 /h Maksymalna ilość dowożonych szamb 20% przepływu godzinowego Minimalna wydajność zraszacza Qmin = 67 m 3 /h Maksymalna wydajność zraszacza Qmax = 168 m 3 /h Minimalne obciążenie hydrauliczne złoża Qhmin = 0,5 m 3 /m 2 /h 10
Maksymalne obciążenie hydrauliczne złoża Qhmax = 1,5 m3/m2/h Wydajność przepompowni ścieków surowych jedna pompa - 250 m 3 /h dwie pompy - 400 m 3 /h Wydajność przepompowni osadu jedna pompa - 135 m 3 /h dwie pompy - 230 m 3 /h Wydajność przepompowni odcieku jedna pompa - 62 m 3 /h Wydajność przepompowni recyrkulatu jedna pompa - 96 m 3 /h dwie pompy - 160 m 3 /h Wydajność filtrów DynaSand-Oxy dwa filtry równolegle - 100 m 3 /h 11
Wydajność przepompowni filtrów dwie pompy - 100 m 3 /h Orientacyjne czasy zatrzymania ścieków przy dopuszczalnym obciążeniu dobowym rurociąg tłoczny 3 3,5 h piaskowniki - 3 min osadnik Imhoffa - 2,5 h Osadnik radialny - 6,5 h filtr DynaSand-Oxy - 30 min Kubatury zbiorników piaskownik pionowy - 7,8 m 3 osadnik Imhoffa - 1000 m 3 złoże zraszane - 424 m 3 osadnik wtórny - 678 m 3 poletka osadowe 9 szt. - 1460 m 3 filtr DynaSand-Oxy - 42 m 3 12
1.4. Szczegółowy opis ciągu technologicznego gospodarka ściekowa 1.4.1. Komora centralna i kanał dopływowy Ścieki z terenu miasta są odprowadzane kanalizacją do studni nazywaną komorą centralną. Przed komorą centralną znajduje się stacja zlewcza, której zadaniem jest odbieranie i mierzenie ilości ścieków dostarczanych wozami asenizacyjnymi. Oczyszczalnia jest przystosowana do przyjmowania zagniłych ścieków, jednak w ograniczonej ilości. Biorąc pod uwagę aktualny, średni przepływ godzinowy oczyszczalni 100 m 3 /h i średni ładunek BZT 5-200 mgo 2 /dm 3, ilość ścieków z szamb dostarczanych nie powinna przekraczać 20 m 3 /h. Z uwagi na to ograniczenie stacja ma założoną blokadę czasową (przekaźnik czasowy blokujący stację), której zadziałanie jest sygnalizowane napisem Awaria dopływu. Kanał dopływowy odprowadza ścieki z komory centralnej do komory krat. Eksploatacja kanału jest taka sama jak sieci kanalizacji sanitarnej. 1.3.2. Komora krat Komora krat jest żelbetową komorą otwartą, w której zamontowano dwie kraty mechaniczne płaskie KMP-600 w układzie równoległym. Kraty pracują jako niezależne ciągi technologiczne. W trakcie normalnej eksploatacji wystarcza praca jednej kraty, druga stanowi rezerwę. Kraty włączane są w cykl pracy przemiennie. Uruchomienie krat jest sterowane poziomem ścieków w kanale. Przeglądy codzienne i remonty wykonuje się zgodnie z DTR krat. Kraty usuwają zanieczyszczenia o średnicy większej niż 20 mm. Zanieczyszczenia (skratki) ładowane są do worków i wywożone na oczyszczalnię. Leżakują na wydzielonym poletku osadowym do czasu utylizacji. Załadunek skratek odbywa się za pomocą żurawika ŻSW-500. Eksploatacja żurawia jest prowadzona zgodnie z DTR. 13
Komora krat ze względu na warunki atmosferyczne została obudowana konstrukcja lekka z ociepleniem. Budynek posiada wentylację grawitacyjna i mechaniczną zapewniającą odpowiednią ilość wymian powietrza w ciągu godziny. Prace wewnątrz budynku należy prowadzić zgodnie z wytycznymi zawartymi w instrukcji BHP. W okresie zimowym należy szczególnie dbać o czystość krat ze względu na zablokowanie mechanizmów kraty zamarzniętymi skratkami. Temperatura w pomieszczeniu nie powinna spadać poniżej + 5 O C. Zamarzająca woda ze skratek i wilgoć osadzająca się na kratach w temperaturze poniżej 0 O C powoduje zamarzanie mechanizmów kraty, co może w konsekwencji powodować ich awarię. Sygnalizacja pracy krat jest przekazywana do sterowni na oczyszczalni na schemat synoptyczny. Oznaczenia świateł: zielone - praca, czerwone - postój. Ścieki płyną kanałem pod kratami do przepompowni ścieków surowych. Uwaga: W sterowni oczyszczalni znajduje się awaryjny wyłącznik krat. Po awaryjnym wyłączeniu nie jest możliwe nawet ręczne uruchomienie krat na Mostowej. Należy przedtem odblokować wyłącznik. Uwaga: Krata włącza się automatycznie. Podczas obsługi codziennej należy wyłączyć kratę. 14
1.3.3. Przepompownia ścieków surowych Przepompownia ścieków surowych jest konstrukcją żelbetową podziemna składającą się z dwóch komór połączonych w dolnej części kanałem. W osobnej, oddzielonej części znajduje się komora zasuw. W prawej części przepompowni są zamontowane trzy pompy zatapialne EMU FA-10.94-318, w lewej aktualnie jedna pompa tego typu. Przygotowane są stanowiska na jeszcze dwie pompy. Pompy załączane są automatycznie za pomocą czujników poziomu. W normalnych warunkach pracuje jedna pompa, druga pompa włącza się w przypadku dużego naporu ścieków. Ze względu na gromadzący się piasek z nieszczelnej sieci kanalizacyjnej, pompy należy przełączać raz w tygodniu. Zapobiega to zamuleniu pompy. Niedopuszczalna jest praca pomp poniżej poziomu suchobiegu. W sterowni oczyszczalni znajduje się wyłącznik umożliwiający awaryjne wyłączenie pomp. Praca przepompowni jest powiązana z pracą przepompowni osadu i recyrkulatu. Po wyłączeniu się przepompowni ścieków surowych włącza się przepompownia osadu, a po około 5 minutach przepompownia recyrkulatu. W przypadku nadmiernego napływu ścieków grożącego przelaniem się osadników Imhoffa wyłączane są wszystkie trzy przepompownie. Ich uruchomienie jest wznawiane automatycznie po obniżeniu poziomu lustra ścieków w imhoffach. Komora ssawna przepompowni ścieków posiada wentylację mechaniczną, natomiast komora zasuw - grawitacyjną. W komorze zasuw znajduje się kratka odwadniająca z zaworem. Poziom wylotu odwodnienia jest powyżej poziomu minimalnego ścieków w przepompowni. W warunkach normalnej eksploatacji zawór powinien być zamknięty. Wszelkie prace w komorach można wykonywać tylko na pisemne polecenie. Należy zwracać uwagę na czystość sond sterujących, poziom osadów w komorze ssawnej i ilość tłuszczu osadzającą się na ścianach. Nadmiar tłuszczu powoduje zakłócenia w pracy pomp, 15
natomiast nadmierna ilość osadu może zablokować pompy. Dlatego należy co najmniej raz w roku wyczyścić komorę z piasku i tłuszczu. Do podnoszenia pomp, oraz usuwania piasku służy suwnica zamontowana nad przepompownią. Należy eksploatować ją zgodnie z DTR. Uwaga: W sterowni oczyszczalni znajduje się awaryjny wyłącznik przepompowni ścieków surowych. Wyłączenie awaryjne pomp jest sygnalizowane czerwonym sygnałem na Mostowej. W przeciwieństwie do krat, awaryjny wyłącznik przepompowni można odblokować na Mostowej (działa jak wyłącznik schodowy). 1.4.4. Rurociąg tłoczny ścieków surowych Rurociągiem tłocznym 400 ścieki są przetłaczana z przepompowni ścieków surowych do komory rozdzielczej na oczyszczalni. Rurociąg jest wykonany z ciśnieniowych rur żeliwnych łączonych na kielichy. Na rurociągu znajdują się odwodnienia i rewizje. Pierwsza rewizja jest pod mostem na ul. Kluczborskiej, druga - 50 m od ul. Stobrówki w kierunku rzeki. Odwodnienie znajduje się na łące przy rzece Stobrawie. 1.4.5. Komora rozdzielcza Jest konstrukcją stalową. Zadaniem jej jest równomierny rozdział ścieków na dwa ciągi technologiczne. Na wyjściu znajdują się dwie zasuwy kanałowe 300 umożliwiające odcięcie ciągów. Do komory rozdzielczej są doprowadzane ścieki surowe z miasta, osady z osadnika radialnego i ścieki z przepompowni odcieku. 16
1.4.6. Piaskowniki pionowe Zadaniem piaskowników jest oczyszczenie ścieków z zawiesin mineralnych łatwo opadających. Piaskownik to stalowy, walcowy zbiornik o stożkowo zakończonym dnie. Wewnątrz zbiornika znajduje się przegroda z bali drewnianych wymuszająca przepływ ścieków w kierunku dna piaskownika. W leju gromadzi się piasek który jest spuszczany co miesiąc kanałem grawitacyjnym na poletka osadowe. W dno piaskownika jest wprowadzona rura którą można wpompować ścieki z przepompowni recyrkulatu w przypadku zaczopowania się leja lub rurociągu spustowego piasku. Czas zatrzymania ścieków w piaskowniku wynosi 3 minuty. Ścieki wypływają z piaskownika przez pilasty przelew i wpływają do osadnika Imhoffa. Objętość piaskownika wynosi 7,8 m 3. Jest całkowicie ocieplony wełna mineralną. 17
1.4.7. Osadniki Imhoffa Osadnik Imhoffa jest konstrukcją żelbetową, ocieploną, częściowo zagłębioną. Objętość zbiornika wynosi 1000 m 3. W zbiorniku wytrącają się zawiesiny organiczne i mineralne ze ścieków w ilości 40-60% oraz redukcja BZT 5 w ilości 20-30% związana głównie z redukcją zawiesiny organicznej. Procesy w osadniku są procesami beztlenowymi z udziałem bakterii anaerobowych (beztlenowych). W wyniku fermentacji wydziela się metan oraz tworzy się kożuch flotacyjny, który należy usuwać, aby nie zakłócał pracy zbiornika. Kożuch blokuje odgazowanie komory fermentacyjnej (szczególnie zimą, gdy zamarznie), a w przypadku przedostania się na złoża zanieczyszcza złoże, zraszacze powodując duże zakłócenia procesu oczyszczania ścieków. Osadnik Imhoffa pracuje jako osadnik wstępny oraz jako komora fermentacyjna dla osadu surowego. Ścieki płyną przez część przepływową osadnika i wypływają przez przelew pilasty i rurociąg 300 na zraszacz złoża biologicznego. Wytrącona zawiesina ze ścieków zsuwa się po powierzchni leja komory fermentacyjnej i poprzez zamknięcie syfonowe wpada do niej. 18
Osadnik zatrzymuje zanieczyszczenia pływające, które przedostały się przez kratę mechaniczna, głównie produkty foliowe, gumowe i papierowe oraz grudki tłuszczu. Zanieczyszczenia usuwane są na bieżąco, gdyż przedostawanie się ich na zraszacz powoduje jego zatykanie. W osadniku znajduje się sonda, która sygnalizuje przekroczenie poziomu maksymalnego, oraz powoduje wyłączenie pomp ścieków surowych, recyrkulatu i osadu. Ponowne załączenie tych pomp następuje automatycznie po obniżeniu lustra ścieków w osadniku. 1.4.8. Złoża biologiczne zraszane Złoża biologiczne zraszane są podstawowym elementem procesu oczyszczania ścieków. Złoże biologiczne składa się z żelbetowego zbiornika. Na dnie jest ułożony betonowy ruszt na którym wspiera się wypełnienie pakietowe z tworzywa sztucznego. Wypełnienie jest podłożem dla rozwijającej się na nim mikroorganizmów. Objętość czynna złoża wynosi 424 m 3. Do równomiernego rozprowadzenia ścieków po złożu służy zraszacz obrotowy ZORO 200/12. Ścieki przepływają przez wypełnienie pakietowe i spływają do kanału zbiorczego wykonanego w dnie złoża. Tworzące błonę biologiczną bakterie aerobowe (tlenowe) usuwają zanieczyszczenia w ściekach. Należy dbać, szczególnie w okresie zimowym, aby temperatura w złożu nie spadła poniżej 8 O C, gdyż wówczas zahamowaniu ulegają procesu biologiczne. Dalszy spadek temperatury może spowodować obumarcie złoża. W celu kontrolowania temperatury do złoża są wprowadzone termometry, których odczyt jest w sterowni. W celu uniknięcia ochłodzenia złoża w wyniku wdmuchiwania przez wiatry zimnego powietrza, należy osłonić szczeliny wentylacyjne na okres zimowy. Należy również usuwać lód narastający na wewnętrznej ścianie zbiornika i w szczelinach wentylacyjnych. Lód przyrastający na wewnętrznej stronie zbiornika może zablokować zraszacz. Konsekwencją tego jest wychłodzenie i obumarcie 19
złoża. Lód w szczelinach wentylacyjnych blokuje ruch powietrza przez złoże, co również skutkuje zniszczeniem biologii. Eksploatacje zraszacza należy prowadzić zgodnie z DTR i instrukcją BHP. Niedopuszczalne jest wchodzenie na złoże podczas pracy zraszacza, jak również otwieranie w czasie pracy pokryw zraszacza nogą. Grozi to kalectwem lub śmiercią. Po wyczyszczeniu i przepłukaniu zraszaczy należy usunąć zanieczyszczenia stałe z powierzchni złoża. Ścieki oczyszczone na złożu biologicznym płyną kolektorem do wtórnego osadnika radialnego. Zabrania się wchodzenia na piaskowniki, osadniki Imhoffa oraz złoża w czasie burzy. Wszelkie prace wymagające pracy na zbiornikach (np. otwarcie pokryw na zraszaczach) należy zrobić przed burzą. 1.4.9. Osadnik radialny wtórny Osadnik jest zbiornikiem żelbetowym całkowicie zagłębionym. Zamontowany jest na nim zgarniacz osadu. Objętość czynna zbiornika wynosi 678 m 3. Zadaniem osadnika jest klarowanie ścieków z resztek zawiesin koloidalnych, obumarłej błony biologicznej. Zawiesina obada na dno tworząc osad, który jest zrzucany zgarniaczem osadu do studni ssawnej pomp osadu. Ścieki po klarowaniu odprowadzane są przez koryto przelewowe do kolektora odpływowego. Na powierzchni koryt rozwijają się glony, które należy okresowo usuwać. Na terenie oczyszczalni jest również drugi osadnik wtórny. Jest on identyczny i stanowi rezerwę na czas remontu. 20
1.4.10. Kanał odpływowy Wykonany jest z rur betonowych 800.Odprowadza ścieki z osadników wtórnych do komory rozdzielczej K-1. Na kanale znajduje się studnia, w której część ścieków kierowana jest do przepompowni recyrkulatu. 1.4.11. Przepompownia recyrkulatu Jest studnią z kręgów betonowych. Zamontowane są w niej dwie pompy zatapialne EMU FA-10-238. Jej zadaniem jest zawracanie bezpośrednio przed złoża biologiczne części ścieków oczyszczonych. Ma to na celu zmniejszenie obciążenia złoża biologicznego ładunkiem BZT 5. Praca przepompowni powiązana jest z pracą przepompowni ścieków surowych i osadu. Po napełnieniu przepompownia jest opróżniana automatycznie po około 5 minutach od ustania pracy pomp podających ścieki surowe. Pompy przepompowni pracują przemiennie w okresach miesięcznych. Stopień recyrkulacji ścieków reguluje się zastawkami w studni na kanale odpływowym. Przepompownia posiada wentylację mechaniczna. 1.4.12. Komora rozdzielcza K-1 Jest to zagłębiona studnia betonowa. Jej zadaniem jest skierowanie ścieków płynących kanałem odpływowym z osadników wtórnych do przepompowni filtrów. Do komory są również doprowadzane ścieki po oczyszczeniu na filtrach. W celu uniknięcia mieszania ścieków ze ściekami oczyszczonymi na filtrach, w poprzek komory jest zabudowany szandor z bali drewnianych. Ścieki oczyszczone na filtrach wpływające do komory są odprowadzane do rzeki Stobrawy kolektorem betonowym 800. W celu kontroli ilości odprowadzanych ścieków, na kolektorze odpływowym zabudowano koryto z urządzeniami pomiarowymi. 21
1.4.13. Przepompownia filtrów Ścieki z komory K-1 przepływają grawitacyjnie do przepompowni. Znajdują się w niej dwie pompy zatapialne. Stale pracuje jedna pompa, druga stanowi rezerwę. Przepompownia zasila ściekami stację filtrów. 1.4.14. Filtry DynaSand Oxy Filtry DynaSand-Oxy przeznaczone są do końcowego oczyszczenia ścieków z biogenów (związków azotu i fosforu). Filtr jest zbiornikiem ze stali nierdzewnej wypełnionym żwirem bazaltowym. Dzięki swej porowatości i dużej twardości bazalt zapewnia doskonałe warunki do rozwoju błony biologicznej. W przeciwieństwie do zwykłych filtrów piaskowych stosowanych na wodociągach, filtr DynaSand Oxy jest urządzeniem samoczyszczającym się. W tym celu wewnątrz znajduje się podnośnik powietrzny mamut, który transportuje brudny żwir z dna na szczyt filtra do głowicy płuczącej. Do dodatkowego natlenienia biologii (usuwania związków azotu) służą dystrybutory napowietrzające. Filtr zasilany jest sprężonym powietrzem wytwarzanym przez trzy sprężarki Boge SD 15. Stosowane są następujące ciśnienia powietrza 5 bar do podnośnika powietrznego oraz ok. 1,5 bara do napowietrzania ścieków. Ścieki z przepompowni filtrów są tłoczone przez kolektor rozdzielczy do dwóch połączonych równolegle filtrów o łącznej przepustowości 100 m 3 /h. Przed podaniem ścieków na filtry w mikserze statycznym dozowany jest koagulant. Ścieki po oczyszczeniu przez filtry grawitacyjnie są odprowadzane komorę K-1 i kolektor do rzeki Stobrawy. 22
Podczas pracy filtrów powstają popłuczyny z płukania złoża filtracyjnego w ilości 5-7 m 3 /h, które są odprowadzane do przepompowni odcieku, skąd wraz z odciekiem z poletek i lokalnymi ściekami bytowymi są tłoczone na komorę rozdzielczą. Na rurociągu popłuczyn znajdował się mikser statyczny, do którego tłoczono koagulant. Jednak ze względu na brak efektywności dozowania koagulantu w tym punkcie oraz zakłócenia pracy filtrów, mikser został zdemontowany, a dozowanie koagulantu wyłączone. 1.4.15. Stacja dozowania koagulantu Koagulant w postaci płynnej jest magazynowany w zbiorniku z tworzywa sztucznego, o poj. 8m 3 posadowionego w niecce betonowej zabezpieczającej przed rozlaniem się chemikaliów. Do podawania koagulantu służą cztery pompy dozujące. dwie z nich podają koagulant do miksera przed filtrami, a dwie do miksera popłuczyn. Pracuje zawsze jedna pompa z pary, druga stanowi rezerwę. Obecnie polielektrolit jest dozowany wyłącznie na filtry. Zaprzestano również podawania koagulantu do wód popłucznych, ponieważ nie stwierdzono istotnego wpływu na jakość ścieków. 23
Ręczne sterowanie ilością dozowanego koagulantu może powodować zwiększone zużycie polielektrolitu. 1.4.16. Stacja sprężarek W magazynie chemikaliów (stacji koagulantu) zamontowane zostały dwie sprężarki, trzecia sprężarka zamontowana jest w hali filtrów. W skład stacji wchodzi jeszcze zbiornik wyrównawczy i węzeł rozdzielczy. Powietrze jest pompowane do zbiornika wyrównawczego. Z niego przez węzeł rozdzielczy część powietrza jest kierowana do zasilania pompy podnoszenia piasku, reszta - do napowietrzenia ścieków oczyszczanych w filtrze. Sterowanie ilością powietrza odbywa się ręcznie. Na jednym z filtrów znajduje się sonda do pomiaru ilości tlenu. Na jej podstawie oraz w zależności od ilości fosforu i amoniaku steruje się stopniem napowietrzenia złoża. W zależności od wyglądu filtratu i stopnia zanieczyszczenia złoża steruje się ilością powietrza podawaną do pompy podnoszenia piasku. 1.4.17. Pozostałe urządzenia i instalacje W skład oczyszczalni wchodzą podziemne instalacje technologiczne tłoczne, kanalizacyjne, kanalizacja deszczowa, instalacja c.o., instalacja wodociągowa wraz z przyłączami i hydrantami, instalacje elektryczne, wewnętrzne instalacje wod.-kan., c.o., elektryczne i wentylacyjne. 24
1.5. Szczegółowy opis ciągu technologicznego - gospodarka osadami. W trakcie oczyszczania ścieków wytrącają się różnego rodzaju zawiesiny i zanieczyszczenia. Grube zanieczyszczenia (powyżej 20 mm) są usuwane na kratach mechanicznych, część piasku i znaczna część tłuszczu wytrąca się w komorze ścieków surowych. Reszta piasku wytrąca się w piaskownikach. Zawiesiny wolnoopadające, oraz osady z osadników radialnych gromadzone są w imhoffach i okresowo spuszczane na poletka osadowe. Po podsuszeniu na poletkach osad jest usuwany na składowisko komunalne. 1.5.1. Komora krat Grube zanieczyszczenia są usuwane przez kraty mechaniczne KMP-600 pracujące równolegle. Stale pracuje jedna krata, druga stanowi rezerwę. Zanieczyszczenia (skratki) ładowane są do worków i wywożone na oczyszczalnię. Leżakują na wydzielonym poletku osadowym do czasu utylizacji. W trakcie normalnej eksploatacji worki wymienia się raz na dobę. Należy dbać o czystość krat i zrzutnika skratek, ponieważ zablokowanie zrzutnika powoduje nieprawidłową pracę kraty. Natomiast zimą zgromadzone na kracie i zrzutniku skratek zanieczyszczenia mogą spowodować przymarznięcie zgarniacza do korpusu kraty i w efekcie uszkodzić kratę. Należy zimą usuwać oblodzenia z mechanizmów. Wszelkie prace związane z obsługą krat mogą być wykonywane przez minimum dwie osoby. Ponieważ krata pracuje automatycznie, wszelkie prace związane z oczyszczaniem i regulacją sond należy prowadzić przy wyłączonej kracie. Nie zastosowanie do tego zalecenia grozi kalectwem lub śmiercią. Do podnoszenia worków ze skratkami służy żurawik ŻSW-500. 1.5.2. Komora ścieków surowych Gromadzą się w niej zanieczyszczenia, które przeszły przez kraty, a nie zostały wyssane przez pompy. Jest to piach, tłuszcz, drobne ciała stałe. Gromadzący się tłuszcz osadza się na pompach i ścianach komory, natomiast na dnie gromadzi się piasek. Nadmierna ilość zanieczyszczeń w komorze powoduje zakłócenia pracy pomp ścieków surowych. Dlatego przynajmniej raz w roku należy czyścić komory. Usunięte zanieczyszczenia wywozi 25
się na wydzielone poletko, gdzie składowane są do czasu utylizacji. Prace w komorze mogą być wykonywane tylko na pisemne polecenie. 1.5.3. Piaskowniki Zawiesina mineralna jest wytrącana ze ścieków w piaskownikach. Gromadzący się piasek powinien być usuwany raz w miesiącu na specjalnie wydzielone poletka osadowe (na fotografii). W okresie zimowym można próbować zrzucić piasek w okresach odwilży. Piasek z poletek jest wywożony przez wyspecjalizowane firmy utylizacyjne. Należy spuszczać jednorazowo oba piaskowniki. Przed mrozami należy spuścić piaskowniki. Również konieczne jest odwodnienie rurociągu spustowego piasku i zostawić otwarte odwodnienie, co zapobiegnie zamarznięciu wody w rurach. Przed okresem zimowym sprawdzić stan ocieplenia zasuw spustowych. Nadmierne nagromadzenie piasku powoduje zacementowanie piaskownika uniemożliwiające jego prawidłową eksploatacje. 1.5.4. Osadniki Imhoffa W osadniku Imhoffa osad wpada do komory fermentacyjnej, gdzie podlega fermentacji beztlenowej. Czas fermentacji osadu w przeciętnych warunkach wynosi około 4 m-cy, w okresie zimowym wydłuża się. Fermentacja osadu jest widoczna w postaci wydzielającego się gazu (metanu). Oprócz tego na powierzchni tworzy się kożuch flotacyjny, który należy rozbijać w celu ułatwienia odgazowania komory fermentacyjnej. Jeżeli kożuch nie będzie rozbijany, to 26
może zostać przerzucony do części przepływowej zbiornika, powodując zablokowanie zraszacza. Osad z imhoffów jest obecnie odwadniany przy pomocy mobilnej prasy filtracyjnej. Po odwodnieniu osad leżakuje jeszcze około 1,5 miesiąca na poletku osadowym (na fotografii). Po tym okresie jest usuwany i utylizowany przez wyspecjalizowaną firmę. Dobrze przefermentowany osad ma konsystencję jednorodną, przypominającą ziemię, jest pozbawiony zapachu, dobrze się odwadnia. 1.5.5. Poletka osadowe Poletka osadowe to zdrenowane niecki wypełnione żwirem o dwóch granulacjach. Na powierzchni poletka znajdują się ażurowe płyty. Poletko zamykane jest z przodu dębowymi balami. Docelowo poletka służyły do odwadniania osadów po imhoffach oraz piaskownikach. Obecnie instalacja nie jest już wykorzystywana zgodnie z przeznaczeniem. Wykorzystuje się trzy poletka do zrzutu piasku a jedno na skratki. Pozostałe poletka są używane jako plac składowy do osadów po prasowaniu. Na poletkach jest ustawiana mobilna prasa do osadów. Za pomocą tej maszyny osady są odwadniane i higienizowane. Osad leżakuje na poletkach około 1,5 miesiąca. Po tym okresie osady są wywożone do dalszej przeróbki lub utylizacji. 1.5.6. Przepompownia odcieku Zadaniem przepompowni odcieku jest zbieranie odcieków z poletek, popłuczyn z filtrów i ścieków z lokalnej kanalizacji sanitarnej. Przepompownia jest betonową studnią w której zamontowana jest pompa zatapialna. Praca przepompowni jest zautomatyzowana. Co pół roku należy przeprowadzić czyszczenie dna przepompowni z nagromadzonych osadów. Wszelkie prace w przepompowni można prowadzić tylko na pisemne polecenie oraz przy wyłączonej stacji filtrów. Unieruchomienie przepompowni może spowodować wypływ ścieków i popłuczyn przez studzienki na placu. 1.5.7. Stacja filtrów Podczas eksploatacji filtrów DynaSand - Oxy wydzielają się osady w wyniku płukania złoża piaskowego. Są to martwe bakterie, zawiesina strącona koagulantem oraz 27
zmineralizowane związki biogenne. Osad jest odbierany przez płuczkę piasku i kierowany do przepompowni odcieku, skąd zawracany jest do obiegu. 2. Kontrola pracy oczyszczalni Do prowadzenia prawidłowego procesu oczyszczania ścieków konieczna jest kontrola procesu technologicznego. W 2010 roku zamknięte zostało laboratorium oczyszczalni. Od tego czasu badania są zlecane firmom zewnętrznym. Na ich podstawie optymalizuje się proces oczyszczania. Ścieki pobierane są w dwóch punktach: ścieki surowe - w komorze rozdzielczej ścieki oczyszczone - w komorze SK - 1 W każdym punkcie pomiarowym należy zbadać: zawiesinę ogólną BZT 5 CHZT metodą dwuchromianową zawartość związków azotu zawartość fosforu ogólnego Dodatkowo w ściekach oczyszczonych badane są: siarczany chlorki Oprócz tego należy odnotować temperaturę powietrza i przepływ godzinowy. Analizy należy wykonywać z częstotliwością nie mniejszą niż podana w operacie wodnoprawnym. Badania należy wykonywać zgodnie z obowiązującymi normami. W przypadku odstępstw od normy parametrów mierzonych należy niezwłocznie powiadomić obsługę w celu dokonania korekty procesu oczyszczania. Obsługa jest zobowiązana do dokonywania wpisu do zeszytu eksploatacji godzinowego przepływu ścieków, temperatury otoczenia i złóż biologicznych, odnotowywania zaistniałych awarii, przełączeń urządzeń, spustów zbiorników i innych uwag istotnych dla pracy oczyszczalni. 28
3. Podstawowe czynności eksploatacyjne - tok postępowania 3.1. Spust piasku sprawdzić czy jest zamknięta zasuwa odwadniająca rurociąg piasku zamknąć zasuwę na komorze rozdzielczej otworzyć zasuwę spustową piaskownika w celu ułatwienia zrzutu piasku należy dodawać nieco ścieków surowych do piaskownika lub do rurociągu piasku - w zależności od potrzeb. po spuszczeniu piasku należy zamknąć zasuwę spustową. napełnić piaskownik i przepłukać ściekami rurociąg piasku. na okres zimowy konieczne jest odwodnienie rurociągu spustowego. 3.2. Spust osadników Imhoffa sprawdzić, czy zamknięta jest zasuwa odwadniająca rurociąg osadu sprawdzić, czy zasuwy przy poletkach są zamknięte zamknąć zasuwę na komorze rozdzielczej wyłączyć przepompownię recyrkulatu odgazować otworzyć zasuwę na poletko i poczekać chwilę, by rurociąg osadu mógł się otworzyć spust osadu przy osadniku Imhoffa po zakończeniu spustu osadnika zamknąć zasuwę spustową otworzyć zasuwę na komorze rozdzielczej i napełnić zbiornik włączyć przepompownię recyrkulatu po napełnieniu osadnika wyczyścić zraszacze na złożach 29
na okres zimowy należy otworzyć zasuwy przy poletkach oraz otworzyć odwodnienie rurociągu osadu. 3.3. Czyszczenie zraszaczy Niedopuszczalne jest wchodzenie na złoża podczas pracy zraszacza oraz zbijanie pokryw na ramionach nogą lub ręką. wyłączyć pompy ścieków surowych wyłącznikiem awaryjnym w sterowni wyłączyć pompy recyrkulacyjne wyłącznikiem w sterowni poczekać, aż zraszacz się zatrzyma, jeżeli w skutek dużego naporu ścieków nie jest to możliwe, należy zbić pokrywy ramion drewnianym trzonkiem z zachowaniem wszelkich zasad ostrożności. W żadnym wypadku nogą lub ręką. wyczyścić otwory w ramionach zraszacza zamknąć pokrywy ramion włączyć pompy zachować szczególną ostrożność podczas wykonywania prac na złożu w okresie zimowym, gdyż ze względu na oblodzenie prawdopodobieństwo wypadku jest bardzo wysokie 3.4. Obsługa codzienna krat i przepompowni ścieków surowych. Przed wejściem do budynku krat należy uruchomić wentylację mechaniczną i zaczekać ok. 20 min. Jest to czas potrzebny do prawidłowego przewietrzenia komory krat. wyłączyć kratę na czas prac konserwacyjnych wyczyścić sondę kraty jeżeli kubeł lub worek ze skratkami jest pełny, należy odstawić go na bok i wymienić na pusty. Należy unikać składowania worków ze skratkami w niecce koło krat. W przypadku spiętrzenia wód, worek może zostać porwany do przepompowni. pełne pojemniki wyciąga się z komory przy pomocy zainstalowanego w tym celu żurawika i składuje obok wejścia. 30
w okresie zimowym należy oczyszczać kratę z lodu sondy sterujące pompami przepompowni ścieków surowych należy czyścić codziennie. Wszelkie nieczystości z sond należy usuwać do ustawionego w tym celu kubła po dokonaniu obsługi krat, należy je uruchomić ręcznie w celu sprawdzenia poprawności pracy mechanizmów kraty. Następnie, jeżeli nie stwierdzono awarii, należy przełączyć kraty w tryb automatyczny. po oczyszczeniu sond przepompowni ścieków surowych należy skontrolować pracę pomp w trybie ręcznym. Następnie pompy w odpowiednim trybie automatycznym. raz w tygodniu należy przełączyć kolejność pracy pomp. raz w miesiącu wskazane jest przełączenie SZR (bez obciążenia) w celu kontroli poprawności pracy rezerwowego zasilania. 3.5 Obsługa filtrów DynaSand-Oxy Codzienna obsługa filtra sprowadza się do wizualnej kontroli jakości ścieków, sprawdzenia pracy podnośnika piasku. Raz w tygodniu należy dokonać pomiaru prędkości opadania piasku i ilości odprowadzanych wód popłucznych. Wielkości te należy korygować zgodnie z instrukcją obsługi filtra. Tok postępowania w przypadku wadliwej pracy filtrów również jest zawarty w instrukcji filtrów. Podczas pracy i pomiarów na filtrze należy zwrócić uwagę, by żadne obce przedmioty nie wpadły do filtra. Jeżeli taka okoliczność miała miejsce należy natychmiast odciąć dopływ powietrza do podnośnika piasku, dopływ ścieków i dopływ powietrza do napowietrzania złoża. Następnie należy obniżyć lustro ścieków tak, aby możliwe było zejście na złoże. Następnie należy przeszukać złoże. 3.6. Obsługa sprężarek Do uruchomienia i pracy filtrów potrzebne jest sprężone powietrze. Dostarczają go zainstalowane sprężarki firmy BOGE. Obsługa sprężarek sprowadza się do oczyszczania filtrów wlotowych powietrza, oczyszczania chłodnicy powietrza i oleju, kontroli pracy osuszaczy, kontroli poziomu oleju w zbiorniku, sprawdzaniu zużycia pasków klinowych, przestrzegania terminów serwisowych. Szczegółowe postępowanie zawarte jest w instrukcji sprężarek. 31
3.7. Obsługa instalacji sprężonego powietrza Zbiornik sprężonego powietrza jest urządzeniem podlegającym kontroli Urzędu Dozoru Technicznego. Wszelkie prace konserwacyjne i remontowe należy wykonywać zgodnie z zaleceniami i wytycznymi UDT. Na rurociągu sprężonego powietrza są zainstalowane filtry olejowe z których należy co najmniej raz w tygodniu spuszczać olej, a raz na miesiąc czyścić. W szafie filtrów znajdują się rotametry, które w przypadku zaolejenia należy wyczyścić. W czasie demontażu rotametrów należy odciąć dopływ sprężonego powietrza oraz odciąć rotametry od strony płuczki piasku, gdyż może nastąpić zassanie ścieków z płuczki piasku. Wszelkie prace konserwacyjne podczas których jest otwierana instalacja muszą być wykonane po uprzednim obniżeniu ciśnienia w instalacji do ciśnienia atmosferycznego 3.8 Pompy dozujące, instalacja dozowania koagulantu Do dozowania koagulantu do instalacji służy stacja składająca się z pomp dozujących firmy Milton Roy, zbiornika chemikaliów firmy Metalchem Plasticon oraz armatury i rur firmy Nibco. Do zadań obsługi należy kontrolowanie ilości koagulantu w zbiorniku przy pomocy zainstalowanego w tym celu podciśnieniowego cieczowskazu, kontrola poprawnej pracy pomp. W trakcie pracy pomp może nastąpić zablokowanie zaworów zwrotnych w samych pompach jak i na instalacji. Należy wówczas rozebrać i oczyścić wszystkie zawory. Rozbiórkę instalacji należy przeprowadzić z najwyższą ostrożnością, ponieważ w instalacja jest pod ciśnieniem, a zawarty w niej koagulant jest silnie żrący. W celu rozebrania instalacji należy: wyłączyć pompy dozujące zamknąć zawory przy mikserach założyć węże do przepłukania instalacji. spuścić resztkę koagulantu do odcieku i przepłukać dokładnie rury wodą. ostrożnie rozebrać instalację. Uwaga w instalacji będą resztki koagulantu. wyczyścić zawory zwrotne w instalacji i na pompach. zmontować instalację z powrotem, sprawdzić stosując wodę czy pompy poprawnie tłoczą. włączyć podawanie koagulantu 32
Ponieważ koagulant jest substancją żrącą należy stosować odpowiednią odzież ochronną, rękawice gumowe, gogle ochronne. W przypadku oblania należy miejsce spłukać duża ilością wody, w przypadku zaprószenia oczu, przemyć dużą ilością wody i natychmiast udać się do lekarza. Zbiornik koagulantu jest urządzeniem podlegającym dozorowi UDT, dlatego przeglądy, konserwację i eksploatację należy prowadzić zgodnie z wytycznymi i zaleceniami UDT. 3.9 Pompy zatapialne Na oczyszczalni jest zainstalowanych kilka typów pomp zatapialnych różnych producentów. Konserwację i eksploatację pomp należy prowadzić według DTR poszczególnych pomp. Należy zwracać uwagę na poprawność pracy pomp, czyli hałaśliwą pracę, stuki, nadmierny pobór prądu, brak tłoczenia. W prostych przypadkach naprawę o ile to możliwe należy wykonać na miejscu, w pozostałych - w punktach serwisowych. 3.10. Instalacja c.o., kanalizacja, kanalizacja deszczowa, instalacja wodociągowa Eksploatację instalacji, armatury i urządzeń należy prowadzić zgodnie z odnośnymi przepisami, normami oraz instrukcjami DTR. 4. Remonty Dla zapewnienia prawidłowej pracy oczyszczalni należy przestrzegać zakresu i terminu remontu poszczególnych obiektów i urządzeń. Szczegółowe dane na temat zakresów remontów i ich częstotliwości są zawarte w dokumentacjach techniczno - ruchowych obiektów i urządzeń Awarie i remonty doraźne powinny być odnotowywane w dzienniku oczyszczalni. 33
34
Procedura postępowania w przypadku awarii oraz skażenia. 1. Powiadomić przełożonych o zaistniałej awarii. W przypadku nieobecności bezpośredniego przełożonego, powiadomić Kierownika ZWiK 2. W zależności od rodzaju awarii należy zaplanować odpowiednie postępowanie 3. Starać się zminimalizować dalsze skutki awarii np. wyłączyć uszkodzone uradzenie, wyłączyć uszkodzony ciąg technologiczny lub całą oczyszczalnię. 4. W przypadku awarii urządzenia, należy uruchomić urządzenie dublujące. Natomiast, gdy awarii uległ ciąg technologiczny, należy awaryjnie przełączyć oczyszczalnię na jeden ciąg. W przypadku poważniejszym należy wyłączyć oczyszczalnię. Starać się uchronić mikrobiologię przed zniszczeniem. 5. Jeżeli ścieki odprowadzane z oczyszczalni nie spełniają norm należy podjąć kroki w celu identyfikacji przyczyny zakłócenia procesu oczyszczania, a następnie usunąć ją. 6. W przypadku skażenia terenu ściekami bądź osadami, należy usunąć przyczynę skażenia (np. zlikwidować wyciek), usunąć skażenie, a następnie zdezynfekować teren. 7. W procesie oczyszczania ścieków stosowany jest koagulant PIX. Jest to roztwór siarczanu żelaza w wodzie. W roztworze jest również zawarta pewna ilość kwasu siarkowego, który utrzymuje odpowiednie ph. Z tego powodu PIX jest substancją żrącą. Przed przedostaniem się PIX-u do środowiska ze zbiornika, zabezpieczeniem jest niecka. W przypadku rozszczelnienia się instalacji dozującej należy zlikwidować wyciek. Ilość koagulantu znajdująca się w instalacji jest niewielka, więc wystarczy silne rozcieńczenie wodą podczas mycia. Do odpompowania koagulantu z niecki służy specjalna pompa i zbiornik o poj. ok. 1m3. 35
8. Wszelkie prace, w których pracownik jest narażony na kontakt ze ściekami lub osadami, należy stosować odzież ochronną i środki ochrony osobistej (rękawice gumowe, wodery, maski przeciwpyłowe, aparaty powietrzne). 9. Obowiązkiem zakładu jest zapewnienie pracownikom środków higienicznych w ilości wystarczającej do umycia się oraz dezynfekcji odzieży ochronnej. Pracownicy natomiast mają obowiązek korzystania z tego. Niedopuszczalne jest pranie brudnej odzieży w domu. 10. Posiłki należy spożywać w pomieszczeniu socjalnym. Należy również unikać wchodzenia w butach roboczych do tego pomieszczenia. 11. W przypadku skażenia skóry ściekami lub osadami, należy się niezwłocznie umyć, w przypadku rozcięcia skóry (zdezynfekować ranę), skażenia oczu lub połknięcia, należy udać się do lekarza. 12. Skórę skażoną koagulantem należy niezwłocznie zmyć dużą ilością wody. W przypadku zanieczyszczenia oczu, przepłukać natychmiast dużą ilością wody i natychmiast udać się do lekarza, podobnie w przypadku połknięcia koagulantu patrz instrukcja postępowania w przypadku kontaktu z kwasami. 13. Osoby z ranami nie mogą pracować ze ściekami i osadami. Niebezpieczeństwo infekcji. 36
Ogólna instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy w oczyszczalni ścieków Instrukcja określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy osób zatrudnionych w oczyszczalni ścieków. 1. Zakład pracy obowiązany jest sporządzić wykaz stanowisk pracy i określić dla nich warunki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wykaz stanowisk pracy wymagających dwuosobowej obsługi, szczególnie w porze nocnej. 2. Pracownicy oczyszczalni ścieków, stykający się bezpośrednio się ściekami, powinny korzystać z oddzielnych urządzeń higieniczno - sanitarnych, takich jak ustępy, natryski, umywalnie, szatnie przepustowe, 3. Poszczególne obiekty i urządzenia oczyszczalni ścieków powinny mieć ustalone nazwy, zgodnie z dokumentacją techniczną, uwidocznione na przymocowanych tablicach, oraz informacje o zagrożeniach. 4. Instalacje powinny być wyposażone w urządzenia kontrolno - pomiarowe umożliwiające łatwą ocenę prawidłowości pracy. 5. Wszystkie zasuwy i zawory powinny mieć oznaczone położenie, w którym otwierają lub zamykają przewód. Położenie tych zasuw i zaworów powinno odpowiadać schematom technologicznym, wywieszonym w pomieszczeniach stałej obsługi. 6. W poszczególnych obiektach oczyszczalni ścieków i w samodzielnych przepompowniach ścieków, w których są stałe stanowiska robocze, powinny znajdować się podręczne apteczki ze środkami do udzielania pierwszej pomocy, wraz z instrukcją ich stosowania 7. Pracownicy z uszkodzoną skórą rąk i innych nie osłoniętych części ciała nie powinni być dopuszczani do pracy, przy której istnieje możliwość bezpośredniego stykania się ze ściekami. 8. Wszystkie zauważone odstępstwa od normalnego toku pracy obiektu, urządzenia lub instalacji powinny być każdorazowo odnotowywane w raportach dziennych. 9. Teren oczyszczalni, przepompowni oraz zlewni ścieków powinien być ogrodzony i niedostępny dla osób postronnych oraz oświetlony. 37
10.W miarę potrzeby stanowiska pracy, w których mogą występować zagrożenia w postaci zatrucia, powinny mieć zapewnioną, wewnętrzną łączność telefoniczną lub bezprzewodową, 11.Wszystkie instalacje służące do zapobiegania lub usuwania awarii powinny być wyposażone w sygnalizację zdolną do przekazywania informacji na odległość. 12.Prace niebezpieczne powinny być wykonywane co najmniej przez 2 osoby. 13.Na całym terenie oczyszczalni ścieków i wokół samodzielnych przepompowni należy utrzymywać i pielęgnować zieleń. 14.Konserwacje bieżące i okresowe obiektów, urządzeń i instalacji powinny być przeprowadzone zgodnie z wytycznymi w instrukcjach eksploatacyjnych lub w dokumentacji techniczno ruchowej dostarczanej przez producentów tych urządzeń. 15.Przejęcie obiektu do eksploatacji po pracach remontowo - budowlanych może nastąpić po całkowitym ich zakończeniu i odebraniu przez komisję powołaną przez użytkownika. 16.Odbiór obiektu lub urządzenia powinien być poprzedzony rozruchem. 17.Prace konserwacyjno - remontowe i montażowe powinny być organizowane i prowadzone pod fachowym nadzorem oraz zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie. 18.Prace konserwacyjne i remontowe, prowadzone w miejscach, w których występują lub mogą wystąpić zagrożenia zatruciem, wybuchem lub pożarem, powinny być wykonywane na pisemne polecenie. 19.Polecenia, w których powinny być określone warunki wykonywania pracy i środki techniczno - organizacyjne, mogą wydawać kierownicy oczyszczalni ścieków lub osoby przez nich upoważnione. 20.Prace określone w p-kcie 19, prowadzone przez pracowników przedsiębiorstw obcych, powinny być wykonywane pod nadzorem osób wyznaczonych przez kierownika oczyszczalni lub przepompowni. 21.Wchodzenie do wszelkich pomieszczeń technologicznych zagłębionych powinno być poprzedzone badaniami czystości powietrza i zawartości tlenu. 38
22.Przed wejściem do pomieszczeń zagrożonych zatruciem lub wybuchem należy uruchomić awaryjną wentylację mechaniczną na okres co najmniej 15 minut. 23.Wszelkie prace wykonywane w kanałach zamkniętych należy prowadzić zgodnie z właściwymi przepisami. 24.Pomieszczenia technologiczne należy utrzymywać w czystości i w porządku. 25.Obiekty oczyszczalni ścieków powinny być wyposażone w sprzęt ratunkowy i gaśniczy, dostosowany do występującego zagrożenia pożarowego. 26.Sprzęt ratunkowy i gaśniczy powinien być utrzymywany w stanie zdatnym do użytku oraz kontrolowany raz w kwartale, jeśli instrukcja eksploatacji tego sprzętu nie stanowi inaczej. 27.Każda oczyszczalnia ścieków powinna być wyposażona w dostarczone przez użytkownika: a) instrukcję eksploatacji całej oczyszczalni wraz ze schematem technologicznym, b) instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy dla całej oczyszczalni ścieków, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc i obiektów najbardziej zagrożonych zatruciami, wybuchem lub utonięciem, c) instrukcje stanowiskowe obsługi maszyn, urządzeń i instalacji, zarówno technologiczne, jak i służące do zapobiegania lub usuwania skutków awarii oraz dotyczące sposobów i dróg ewakuacji załogi, d) zakładowy plan ratownictwa chemicznego, szczególnie w tych zakładach, które używają środków chemicznych, jak np. chloru, z wykazem telefonów pogotowia ratunkowego, chemicznego, straży pożarnej, policji, obrony terytorialnej itp., e) instrukcję przeciwpożarową, f) instrukcję stosowania, przechowywania i eksploatacji sprzętu ochrony dróg oddechowych, g) instrukcję udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku, h) tablice ostrzegające przed niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia, 39
i) sprzęt ratunkowy, jak koła ratunkowe z rzutką, linki asekuracyjne, bosaki, rozmieszczone na obrzeżach zbiornika otwartego, w odległościach nie większych niż 100 m, j) przyrządy kontrolno - pomiarowe i sygnalizacyjne, służące do ostrzegania przed substancjami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla życia i zdrowia. k) Dojścia do krat powinny zapewniać bezpieczne usuwanie skratek oraz przemieszczanie ich na miejsce czasowego składowania. 28.Pomieszczenia krat obudowanych powinny być wyposażone w wentylację grawitacyjną i mechaniczną, zapewniającą utrzymanie czystości powietrza poniżej granic najwyższych dopuszczalnych norm stężenia substancji szkodliwych dla zdrowia w czasie przebywania w nich ludzi, a) W budynku krat w chłodnej porze roku należy zapewnić temperaturę co najmniej +5OC. b) Kraty usytuowane w budynkach powinny być ogrodzone w sposób zabezpieczający pracowników przed wpadnięciem do zagłębień. c) Wejście do pomieszczeń lub zagłębień przy kratach powinno być poprzedzone zbadaniem czystości powietrza i zawartości tlenu. Badania należy dokonywać za pomocą przyrządów kontrolno pomiarowych służących do wykrywania gazów szkodliwych i niebezpiecznych. d) Pracownicy wchodzący do pomieszczenia zagłębionego przy kratach powinni być wyposażeni w urządzenia do wykrywania gazów niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia oraz posiadać szelki bezpieczeństwa z linką asekuracyjną o odpowiedniej długości. e) Pracownik schodzący do pomieszczeń lub zagłębień przy kratach powinien być asekurowany co najmniej przez dwie osoby. 29.Nad wejściem lub włazem do pomieszczenia lub zagłębienia powinno znajdować się urządzenie umożliwiające wydobycie pracownika w razie zasłabnięcia lub utraty przytomności. 30.Osoby asekurujące powinny być wyposażone co najmniej w dwa aparaty powietrzne, linki asekuracyjne oraz w przewoźne urządzenia do wydobywania poszkodowanego z miejsca zagrożonego, w pozycji głową do góry. 40