Wątpliwości regionów Wiele obaw dotyczących z funkcjonowania zmienionego systemu płatności dotacji unijnych mają Urzędy Marszałkowskie.

Transkrypt

1 Nowy system płatności dotacji unijnych Dużo pytań, mało odpowiedzi Od stycznia przyszłego roku beneficjenci, którzy korzystają z unijnych dotacji w regionach mogą mieć problemy z terminowym otrzymywaniem pieniędzy. Jak wynika z nowej ustawy o finansach publicznych, od 2010 roku z budżetu państwa zostanie wyodrębniony budżet środków unijnych i zmieniony będzie sposób dokonywania płatności. Obsługę bankową środków europejskich będzie prowadzić Bank Gospodarstwa Krajowego i to on będzie przekazywać środki unijne na rzecz beneficjentów. Niestety organizacja całego systemu jest w fazie początkowej, a czasu pozostało niewiele. Do tej pory nie weszły w życie rozporządzenia wykonawcze do ustawy, które wyznaczają organizacyjne, techniczne i prawne ramy funkcjonowania systemu. Redakcja skierowała do Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz Banku Gospodarstwa Krajowego pytania dotyczące zaawansowania prac związanych z wdrożeniem nowego systemu dokonywania płatności dotacji unijnych i ewentualnych zagrożeń dla beneficjentów. Jednak żaden ze wskazanych adresatów nie udzielił odpowiedzi. Nowy system jest wprowadzony w celu usprawnienia przepływu środków unijnych oraz dla przejrzystości finansów publicznych, które - jak wiadomo - nie są w najlepszym stanie. Problem stwarzać będą dwa źródła płatności. Ministerstwa Finansów będzie przekazywać na rachunek BGK środki z funduszy unijnych, które stanowią 85% dotacji. Natomiast wkład krajowy, który wynosi 15% dofinansowania projektów pochodzić będzie z dotacji celowej. A środki powinny przechodzić przez budżety samorządów wojewódzkich. Jednak po zmianach na konta samorządów i innych projektodawców, którzy korzystają ze środków unijnych, dotacje będą płynąć dwoma strumieniami, co skomplikuje rozliczenia i płatnikom, i unijnym beneficjentom. Jednak po zmianach Wątpliwości regionów Wiele obaw dotyczących z funkcjonowania zmienionego systemu płatności dotacji unijnych mają Urzędy Marszałkowskie. 1

2 Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego uważa, że najpoważniejszym negatywnym skutkiem zmiany w ustawie o finansach publicznych - zarówno dla instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie funduszy unijnych, jak i beneficjentów - jest dualizm środków wypłacanych na rzecz beneficjenta. Obawy Urzędu Marszałkowskiego związane są z terminowością dokonywania płatności na rzecz beneficjentów, jak również ze synchronizowaniem strumieni płatności przekazywanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego (środki unijne) oraz przez Bank Samorządu Województwa (wkład krajowy z budżetu państwa). Aby beneficjent w tym samym dniu otrzymał całą należną płatność musi być skorelowany termin przekazania środków przez Ministerstwo Finansów do dyspozycji BGK z terminem przekazania środków przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego do Banku Samorządu Województwa. Konieczność dostosowania zapisów dokumentów programowych do nowej ustawy o finansach publicznych, w tym zawarcie aneksów do istniejących już umów o dofinansowanie projektów stwarza realne zagrożenie pojawienia się na początku roku opóźnień w przekazywaniu dofinansowania beneficjentom, co z kolei może wpłynąć na utratę płynności finansowej projektodawców. Beneficjenci, którzy otrzymują dofinansowanie w formie zaliczki będą musieli ustalić jaka część pochodzi ze środków unijnych, a jaka z dotacji celowej, ponieważ dotacja celowa musi być rozliczona (ewentualnie zwrócona) do końca roku budżetowego. Rygorowi temu nie podlega część dofinansowania, która pochodzi ze środków unijnych. Ponadto w przypadku nie złożenia przez beneficjenta w terminie określonym w rozporządzeniu wniosku rozliczającego otrzymaną zaliczkę, naliczone będą odsetki jak za zaległości podatkowe (liczone od dnia przekazania środków do dnia złożenia wniosku o płatność). Zdaniem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego zmiana ustawy o finansach publicznych niesie za sobą konieczność aktualizacji wszystkich dokumentów programowych i wdrożeniowych, które dotyczą kwestii przepływów finansowych. Zmianie musi ulec program operacyjny, system realizacji wszystkie wytyczne, instrukcje wykonawcze do procesów IZ lub IP, umowy itp. Aby jednak dokonać stosowych zmian, niezbędne są akty wykonawcze do ustawy, których wciąż brak. Ministerstwo Finansów powinno do końca tego roku wydać ich około 100 aktów wykonawczych (w tym 8 dotyczących realizacji programów operacyjnych), aby w pełni wdrożyć ustawę. Samorządy nie otrzymały nawet ich projektów rozporządzeń. 2

3 Utrudnieniem będzie też sposób przekazywania środków na współfinansowanie krajowe, gdyż środki te będą pochodzić z dotacji celowej ujętej w budżecie samorządu, a więc będą przepływać z rachunku bankowego obsługującego Województwo Małopolskie. Beneficjent będzie otrzymywał dwa przelewy, z dwóch różnych banków. Trudność będzie polegała na zgraniu w czasie tych operacji. Ponadto, beneficjent, który dokonuje zwrotu np. niewykorzystanej zaliczki będzie musiał podzielić zwrot proporcjonalnie do źródeł finansowania i przekazać środki na dwa różne rachunki. Będzie też musiał bardzo precyzyjnie opisać przelewy, ponieważ BGK będzie prowadził jeden rachunek bankowy do obsługi wszystkich programów operacyjnych, na którym miesięcznie będą dokonywane tysiące operacji. Z związku z tym sądzimy, iż utrudniony będzie monitoring środków przekazanych beneficjentom. Do tej pory każde działanie np. PO KL miało swój odrębny rachunek bankowy, z którego beneficjent otrzymywał środki i na który, w razie konieczności, mógł dokonać zwrotu. Jeśli na ten rachunek wpływała jakaś kwota, a sam przelew nie był opisany, to mogliśmy natychmiast zidentyfikować beneficjenta, projekt którego dotyczył i określić, czy zwrot jest w odpowiedniej wysokości i czy został dokonany terminowo. Należy zwrócić uwagę, że nie tylko Ministerstwo Finansów musi do końca roku wydać około 100 aktów wykonawczych, ale zmienione muszą być też dziesiątki dokumentów na poziomie wszystkich instytucji zaangażowanych w realizację programów oraz tysiące umów o dofinansowanie (w formie aneksu do umowy). Ryzyko zapaści przy nowej formie płatności zwiększa brak systemu informatycznego do obsługi płatności w BGK. Testy, nadawanie stosownych uprawnień i szkolenia dla osób w poszczególnych instytucjach mogą zakończyć się długo po 1 stycznia 2010 r. Zatem istnieje realne zagrożenie, że na początku roku nie będzie możliwości przekazywania beneficjentom zaliczek i dokonywania przez nich zwrotów niewykorzystanych środków. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego uzyskał od BGK zapewnienie, że system dokonywania płatności będzie gotowy od 1 stycznia 2010 r. Jeżeli ponadto odpowiednie rozporządzenia wykonawcze wejdą w życie odpowiednio wcześnie (jak do tej pory jeszcze nie zostało opublikowane ani jedeno), to system może zadziałać. Z doświadczeń wynika jednak, że pewne zagrożenie dla terminowego wejścia w życie nowych rozwiązań istnieje, natomiast nie wyobrażamy sobie, żeby opóźnienia mogły trwać dłużej niż miesiąc. Niestety, obawiamy się również, że po przejęciu dokonywania płatności przez BGK wydłuży się czas wpływu środków na rachunek beneficjenta. Obecnie płatności są realizowane na bieżąco i wypłata nie przekracza jednego do trzech dni roboczych od pozytywnej weryfikacji wniosku o płatność, natomiast w przypadku nowego systemu BGK 3

4 będzie grupował zlecenia i dokonywał płatności w określonym dniu, np. zlecenia płatności przekazane do BGK od 1 do 7 stycznia, będą realizowane 8 stycznia. Współpraca urzędów z ministerstwami Urzędy Marszałkowskie przyznają, że są na bieżąco informowane o pracach nad systemem. Obecnie organizowane są specjalne spotkania i seminaria informacyjne. Prowadzone są także prace w grupach roboczych, w których samorządy mają swoich przedstawicieli, Te grupy mają na celu wypracowanie nowego systemu realizacji programów. Prace jednak idą powoli ze względu na brak stosownych rozporządzeń. Urzędy otrzymały też z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego prezentacje dotyczące nowego systemu płatności, projekt Rozporządzenia MRR w sprawie warunków i trybu udzielania i rozliczania zaliczek w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz zakresu i terminów składania wniosków o płatność oraz projekt Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie płatności w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz przekazywania informacji dotyczących tych płatności. Jednak większość dokumentów jest w trakcie opracowywania zarówno przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, jak i Ministerstwo Finansów i na dzień dzisiejszy wiele kwestii nie jest jeszcze ostatecznie rozstrzygniętych Ocena zmian Wprowadzenie nowej ustawy o finansach publicznych, która niesie za sobą fundamentalne zmiany w systemie przepływu środków przeznaczonych na finansowanie programów operacyjnych w trakcie okresu programowania nie jest najszczęśliwszym rozwiązaniem zarówno dla instytucji zaangażowanych w proces wdrażania programów operacyjnych, jak i beneficjentów. Z punktu widzenia wdrażania programów operacyjnych zdecydowanie lepsze byłoby wprowadzenie nowej ustawy o finansach publicznych w pierwszych latach okresu programowania, a nie w jego środkowej fazie. Ponadto, wprowadzony przez nowe regulacje ustawy o finansach publicznych podział dofinansowania wypłacanego na rzecz beneficjentów na płatności wypłacane z budżetu środków europejskich oraz na współfinansowanie krajowe płatne z budżetu państwa w formie dotacji celowej powoduje usztywnienie systemu finansowania programów. Aktualnie obowiązująca ustawa o finansach publicznych pozwala na przesuwanie w ramach dotacji rozwojowej środków pomiędzy wkładem UE, a współfinansowaniem z budżetu państwa, Zapewnia to dużą elastyczność i możliwość dostosowania wydatków do dynamiki realizacji 4

5 poszczególnych działań czy nawet projektów. Nowa ustawa uniemożliwia przesuwanie środków pomiędzy budżetem środków europejskich a częścią współfinansowaną z budżetu państwa. Zatem konieczny jest wyjątkowo precyzyjny podział wydatków planowanych przez Urząd Marszałkowski na część UE i część krajową. Oczywiście głównym celem ustawy jest ograniczenie deficytu budżetowego i z tego punktu widzenia spełnia swoją funkcję w 100%. Wojciech Wojnowski Wspólnym frontem Władysław Husejko, marszałek województwa zachodniopomorskiego 4 listopada br. w Brukseli odbyło się spotkanie marszałków województw, na którym przyjęliśmy wspólne stanowisko dotyczące wypłat dotacji. Naszym zdaniem środki z funduszy unijnych i z budżetu państwa, które są przeznaczone na dofinansowywanie projektów w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych powinny być przelewane z jednego źródła. Pozwoli to na uniknięcie komplikacji, które powstaną jeśli część środków przechodzi przez BGK, a druga przez budżet województw. Do uzgodnionej przez marszałków propozycji musza odnieść się jeszcze ministerstwa,. mam nadzieje że pozytywnie. Na spotkaniu zwrócono także uwagę, że jeżeli środki nie będą przechodzić przez budżet województwa, to mogą pojawić się trudności związane ze wskaźnikami zadłużenia województw. Województwo, które planowało inwestycje i zaciągnęło kredyty, odnosząc się do poziomu dochodów i wydatków z funduszy unijnych, może znaleźć się w trudnej sytuacji po wyłączeniu z jego budżetu środków unijnych. 5