Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Biologii i Ochrony Środowiska

Transkrypt

1 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, poziom pierwszy Sylabus modułu: Fizyka (1BT_04) 1. Informacje ogólne koordynator prof. dr hab. Bogusław Fugiel modułu/wariantu rok akademicki 2014/2015 semestr zimowy forma studiów stacjonarne sposób ustalania oceny Ocena końcowa modułu jest średnią arytmetyczną z oceny z laboratorium oraz końcowej modułu oceny z zaliczenia wykładu pod warunkiem, że obie te oceny są pozytywne. Gdy warunek ten nie jest spełniony student uzyskuje ocenę niedostateczną (2.0) z modułu. Oceny średnie oblicza się z dokładnością do dwóch miejsc dziesiętnych, przy czym określenia słowne lub cyfrowe oceny uwarunkowane są odpowiednio następującymi nierównościami: informacje dodatkowe niedostateczny lub 2.0 < dostateczny lub 3.0 < plus dostateczny lub 3.5 < dobry lub 4.0 < plus dobry lub 4.5 < bardzo dobry lub 5.0 W przypadku, gdy w opisie modułu przyznane są punkty ECTS oddzielnie za wykład i za laboratorium, przy obliczaniu oceny z modułu średnią arytmetyczną zastępuje się średnią arytmetyczną ważoną, gdzie wspomniane punkty ECTS stanowią wagi. 2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta nazwa Wykład prowadzący grupa(-y) treści zajęć kod 1BT_04_fs_1 prof. dr hab. Bogusław Fugiel wszystkie Każdy wykład trwa dwie godziny lekcyjne. W semestrze letnim przewidzianych jest siedem lub osiem takich wykładów, w zależności od rozkładu czasowego zajęć w poszczególnych tygodniach. W przypadku ośmiu wykładów, przedstawiony poniżej podział dzieli się na osiem zajęć w ten sposób, że wprowadza się wykład 5a, w którym rozszerza się i pogłębia wiadomości dotyczące elektryczności i magnetyzmu. Przedstawiony poniżej podział na wykłady zawiera jedynie najważniejsze ich elementy tematyczne. Szczegółowy zakres materiału znajduje się w opisie modułu. 1. Wykład pierwszy poprzedzony jest krótkim, prowadzonym przez koordynatora modułu, zebraniem organizacyjnym, na którym podane są studentom informacje dotyczące sposobu zaliczenia modułu oraz wykaz literatury. Przewidziane są także odpowiedzi koordynatora na pytania studentów. Pierwszy wykład poświęcony jest przedstawieniu metod oceny niepewności pomiarowych w praktyce laboratoryjnej. Wprowadzane jest pojęcie pochodnej cząstkowej i różniczki funkcji wielu zmiennych. Jako przykłady, analizowane są szczegółowo niektóre praktyczne sposoby obliczeń niepewności (błędów) pomiarowych na bazie ćwiczeń w laboratorium. 2. Wykład drugi obejmuje informacje o wektorach w fizyce, działaniach na

2 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 2 metody prowadzenia zajęć liczba godzin dydaktycznych (kontaktowych) liczba godzin pracy własnej studenta opis pracy własnej studenta organizacja zajęć wektorach, a przede wszystkim zawiera opis ruchu jednostajnego i jednostajnie zmiennego w dwóch wymiarach, a także ruchu po okręgu. Podkreślone jest znaczenie nieliniowych relacji w fizyce. 3. Wykład trzeci poświęcony jest zasadom dynamiki Newtona. Na początku wprowadza się pojęcie siły, a wykład po przedstawieniu trzech zasad dynamiki - kończy dyskusja i demonstracje poświęcone siłom bezwładności. 4. Wykład czwarty dotyczy między innymi zasad zachowania energii mechanicznej i pędu. Przedstawione są także elementy ruchu obrotowego bryły sztywnej oraz zasady dynamiki, a także zasady zachowania energii i momentu pędu dla ruchu obrotowego bryły sztywnej. 5. Wykład piąty poświęcony jest elektryczności i magnetyzmowi. W szczególności przedstawia się pojęcie natężenia pola elektrostatycznego i pojęcie potencjału elektrycznego. Wprowadza się pojęcie natężenia prądu elektrycznego oraz przedstawia się prawa rządzące przepływem prądu elektrycznego w różnych materiałach. Wprowadza się pojęcie pola magnetycznego, przedstawia jego pochodzenie i analizuje jego wpływ na poruszające się ładunki elektryczne. Opisuje się pojęcie indukcji elektromagnetycznej i pojęcie zmiennego prądu elektrycznego. 6. Wykład szósty poświęcony jest drganiom harmonicznym i ruchowi falowemu. Przedstawia się fale elektromagnetyczne, równania Maxwella, a także podstawowe zjawiska w optyce. Nawiązuje się do pojęcia fali biegnącej i stojącej na strunie w mechanice i akustyce, co jest punktem wyjścia do wprowadzenia elementów fizyki współczesnej: pojęcia fal de Broglie a, dualizmu korpuskularno-falowego, zasady nieoznaczoności, równania Schrödingera. 7. Wykład siódmy obejmuje wiadomości z termodynamiki. Szczegółowo analizowane są pojęcia energii wewnętrznej i innych potencjałów termodynamicznych oraz entropii, ciepła i temperatury. Omówione i zilustrowane przykładami doświadczalnymi są zasady termodynamiki. Przedstawiona jest zasada bilansu cieplnego. Omówiona jest zasada zachowania energii. Przedstawione są przemiany w gazie doskonałym. Podane są także niezbędne informacje dotyczące gazów rzeczywistych. Omówione są najbardziej znane przemiany fazowe. Systematyczne przedstawienie wszystkich zagadnień ze szczególnym naciskiem na zrozumienie najważniejszych idei i pojęć fizycznych przydatnych w biologii i biotechnologii, a także na prezentację przykładów oraz szczegółową analizę najtrudniejszych elementów wykładu. Wykład ilustrowany jest licznymi doświadczeniami i pokazami z fizyki, także z udziałem studentów-ochotników oraz różnymi audiowizualnymi prezentacjami multimedialnymi Praca z notatkami z wykładu, z podręcznikiem (literatura obowiązkowa oraz uzupełniająca) w celu uzupełnienia wiedzy przekazanej przez prowadzącego na wykładach. Realizacja zaleceń prowadzącego wykład w celu nadrobienia ewentualnych zaległości z matematyki. Wykłady trwające dwie godziny lekcyjne, zgodnie z planem zajęć.

3 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 3 literatura obowiązkowa literatura uzupełniająca adres strony www zajęć informacje dodatkowe nazwa Laboratorium prowadzący grupa(-y) treści zajęć Wybrane fragmenty pięciotomowego kursu fizyki Uniwersytetu w Berkeley: I. C.Kittel, W.D.Knight, M.A.Ruderman, Mechanika; II. E.M.Purcell, Elektryczność i magnetyzm; III. F.S.Crawford, Jr, Fale; IV. E.H.Wichmann, Fizyka kwantowa; V. F.Reif, Fizyka statystyczna, PWN Warszawa 1973, R.P.Feynmann, R. B.Leighton, M. Sands, Feynmanna wykłady z fizyki, tom I, II, III, PWN Warszawa 1972, 1974; D.Halliday, R.Resnick, Fizyka, tom 1 i 2, PWN Warszawa 1972,1973; R. Eisberg, R. Resnick, Fizyka kwantowa atomów, cząsteczek, ciał stałych, jąder i cząstek elementarnych,pwn Warszawa 1983; A.H. Piekara, Mechanika, PWN Warszawa 1973; D.Elwell, A.J.Pointon, Termodynamika klasyczna, Wydawnictwa Naukowo- Techniczne Warszawa 1976; J.Kociński, Wstęp do fizyki współczesnej, tom 1: Podstawy teoretyczne, PWN Warszawa 1977; M.Jeżewski, Fizyka, PWN Warszawa 1970; Sz. Szczeniowski, Fizyka doświadczalna, cz. I-VI, PWN Warszawa koordynatora modułu: boguslaw.fugiel@us.edu.pl kod 1BT_04_fs_2 dr Mariola Kądziołka-Gaweł, dr Dariusz Kajewski, dr Jacek Czakański, mgr Bożena Boroń, mgr Lech Kalinowski, mgr Adrian Niewiadomski wszystkie Zajęcia w laboratorium są tak zorganizowane, aby studenci w sposób wszechstronny, szczególnie praktyczny pogłębili wiadomości wskazane w opisie modułu i prezentowane na wykładzie. Studenci zobowiązani są do przestrzegania regulaminu pracowni fizycznej oraz przepisów BHP. Tematyka zajęć w laboratorium jest związana z tematyką wykładu i obejmuje: TEMAT K: KINEMATYKA wektory, ruch jednostajny i jednostajnie zmienny, ruch po okręgu; cel: zrozumienie i zdobycie umiejętności postrzegania nieliniowych relacji w fizyce; tematyka kolokwium: pojęcie wektora w fizyce, wielkości skalarne i wektorowe, dodawanie i odejmowanie wektorów, iloczyn skalarny i iloczyn wektorowy, twierdzenie sinusów i twierdzenie kosinusów, wykres zależności przemieszczenia i prędkości od czasu w ruchu jednostajnym i jednostajnie zmiennym, pojęcie przyspieszenia, rzut pionowy, rzut ukośny, ruch po okręgu, wpływ oporów na ruch. TEMAT ZD: ZASADY DYNAMIKI zasady dynamiki Newtona; cele: zrozumienie zasad dynamiki i zdobycie umiejętności postrzegania ich funkcjonowania w przyrodzie, zdobycie umiejętności obserwacji zjawisk z różnych układów odniesienia, zrozumienie pojęcia siły bezwładności; tematyka kolokwium: pojęcie siły, trzy zasady dynamiki Newtona, przykłady ich funkcjonowania w przyrodzie, prawo Archimedesa, siły sprężystości, siły grawitacji, siły reakcji, równanie ruchu (II zasada dynamiki), bezwładność a siły bezwładności w ruchu postępowym i w ruchu po okręgu. TEMAT BS: DYNAMIKA BRYŁY SZTYWNEJ ruch obrotowy bryły sztywnej; cele: poznanie analogii pomiędzy ruchem postępowym i obrotowym, zrozumienie pojęcia momentu siły, momentu pędu i momentu bezwładności; tematyka

4 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 4 kolokwium: prędkość kątowa a prędkość liniowa, pęd a moment pędu punktu materialnego, pojęcie bryły sztywnej, masa a moment bezwładności, sposoby obliczania momentu bezwładności, twierdzenie Steinera, siła a moment siły, moment pędu bryły sztywnej. TEMAT ZZ: ZASADY ZACHOWANIA W MECHANICE zasada zachowania energii mechanicznej, pędu i momentu pędu; cel: zrozumienie znaczenia tych zasad w przyrodzie; tematyka kolokwium: energia kinetyczna, energia potencjalna, prędkość kątowa a prędkość liniowa, moment pędu punktu materialnego, energia kinetyczna bryły sztywnej, moment bezwładności, moment siły, moment pędu bryły sztywnej, zasada zachowania energii mechanicznej, zasada zachowania pędu, zderzenia sprężyste i niesprężyste, zasada zachowania momentu pędu, analogie pomiędzy ruchem postępowym i obrotowym. TEMAT E: ELEKTROSTATYKA pojęcie pola elektrostatycznego i potencjału elektrycznego; cel: zrozumienie pojęcia potencjału elektrycznego; tematyka kolokwium: prawo Coulomba, natężenie pola elektrostatycznego, praca w polu elektrostatycznym, energia potencjalna, potencjał elektryczny, napięcie elektryczne, pojemność elektryczna, kondensator. TEMAT P: PRĄD ELEKTRYCZNY ogniwo, opór wewnętrzny, prawo Ohma; cele: zrozumienie prawa Ohma, zdobycie umiejętności posługiwania się woltomierzem i amperomierzem oraz innymi przyrządami; tematyka kolokwium: natężenie prądu elektrycznego, opór wewnętrzny ogniwa, prawo Ohma, prawa Kirchhoffa, prąd elektryczny w ciałach stałych, cieczach i gazach, prawa Faradaya, budowa i działanie amperomierza i woltomierza. TEMAT EM: ELEKTOMAGNETYZM - podstawowe prawa elektromagnetyzmu; cele: zrozumienie istoty oddziaływania magnetycznego i pojęcia pola elektromagnetycznego; tematyka kolokwium: zmienny prąd elektryczny i jego parametry, natężenie i napięcie skuteczne, moc prądu elektrycznego, układ RC, prawo Ampera, pole magnetyczne, indukcja magnetyczna, strumień magnetyczny, siła Lorentza, poruszający się ładunek elektryczny w polu magnetycznym, silniki elektryczne TEMAT F: DRGANIA I FALE wahadła, drgania elektromagnetyczne, fale stojące i biegnące; cele: zrozumienie znaczenia ruchu drgającego i falowego w przyrodzie, umiejętność posługiwania się oscyloskopem; tematyka kolokwium: częstość drgań, okres drgań, wahadło matematyczne i fizyczne, oscylator prosty, tłumiony i wymuszony, rezonans mechaniczny, układy drgające LC i LCR, rezonans elektryczny, fale stojące i biegnące, równania Maxwella, równanie falowe, prędkość fali, długość fali, budowa i działanie oscyloskopu. TEMAT O: OPTYKA pryzmat, soczewki, zwierciadła, układy optyczne, wady soczewek, wady wzroku, siatka dyfrakcyjna; cele: zrozumienie podstawowych praw optyki, zdobycie umiejętności posługiwania się przyrządami optycznymi; tematyka kolokwium: prawo odbicia, prawo załamania, zwierciadło

5 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 5 płaskie, wklęsłe i wypukłe, równanie zwierciadła, pryzmat, rozszczepienie światła, soczewki, równanie soczewki, układy soczewek, ogniskowa, zdolność zbierająca, krótkowzroczność, dalekowzroczność, układy optyczne, lupa, mikroskop, lunety, zjawisko dyfrakcji i interferencji oraz polaryzacji światła, strumień świetlny, światłość, natężenie oświetlenia. TEMAT T: TERMODYNAMIKA zasady termodynamiki, bilans cieplny; cele: zdobycie umiejętności budowania i rozwiązywania równań bilansu cieplnego, zrozumienie pojęcia adiabatyczności, zrozumienie pojęcia energii wewnętrznej, ciepła i temperatury oraz ciepła właściwego i ciepła przemiany, zasada zachowania energii; tematyka kolokwium: pojęcie ciśnienia, temperatury, energii wewnętrznej, ciepła, pracy ( w tym pracy objętościowej), entropii, równanie stanu gazu doskonałego i rzeczywistego, termometr gazowy, zasady termodynamiki (0-III), równanie bilansu cieplnego, potencjały termodynamiczne. Zajęcia w laboratorium odbywają się według następującego podziału: 1. Zajęcia pierwsze - zapoznanie się z regulaminem obowiązującym w laboratorium fizycznym, przepisami BHP oraz sposobem prowadzenia zajęć i warunkami zaliczenia laboratorium; podpisanie przez studentów oświadczeń o zapoznaniu się z regulaminem pracowni fizycznej i przeszkoleniu z przepisów BHP obowiązujących w tej pracowni; ustalenie podziału na grupy studenckie; przedstawienie harmonogramu zajęć oraz przydzielenie grupom tematów do realizacji w ciągu semestru; przydzielenie ćwiczeń do realizacji w grupach w ramach pierwszego przydzielonego tematu. 2. Zajęcia drugie, trzecie i czwarte realizacja pierwszego przydzielonego danej grupie tematu; przydzielenie ćwiczeń do realizacji w grupach w ramach następnego tematu. 3. Zajęcia piąte, szóste i siódme - zebranie przez pracowników dydaktycznych sprawozdań z ćwiczeń realizowanych w ramach poprzedniego tematu, realizacja drugiego przydzielonego danej grupie tematu; przydzielenie ćwiczeń do realizacji w grupach w ramach następnego przydzielonego tematu. 4. Zajęcia ósme, dziewiąte i dziesiąte - zebranie przez pracowników dydaktycznych sprawozdań z ćwiczeń realizowanych w ramach poprzedniego tematu, realizacja trzeciego przydzielonego danej grupie tematu; przydzielenie ćwiczeń do realizacji w grupach w ramach następnego przydzielonego tematu. 5. Zajęcia jedenaste, dwunaste i trzynaste - zebranie przez pracowników dydaktycznych sprawozdań z ćwiczeń realizowanych w ramach poprzedniego tematu, realizacja czwartego przydzielonego danej grupie tematu 6. Zajęcia czternaste i piętnaste zebranie przez pracowników dydaktycznych sprawozdań z ćwiczeń realizowanych w ramach poprzedniego tematu, odrabianie zaległych ćwiczeń, podsumowanie zajęć. Przedstawienie i uzasadnienie ocen. Realizacja przydzielonego danej grupie tematu odbywa się według następującego schematu: kolokwium wstępne; wstępne omówienie przebiegu przydzielonego przez pracownika dydaktycznego-opiekuna grupy ćwiczenia z zestawu ćwiczeń pracowni fizycznej dokonane przy stanowisku pomiarowym z wykorzystaniem instrukcji do ćwiczenia;

6 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 6 metody prowadzenia zajęć identyfikacja i omówienie praw i zasad fizyki istotnych dla przebiegu ćwiczenia; zapoznanie się z dostępnymi przyrządami pomiarowymi, schematami i układami pomiarowymi; przeprowadzenie ewentualnej modyfikacji ćwiczenia w celu pełniejszej realizacji tematu; przeprowadzenie wstępnych obliczeń, szacunków i rysunków; wykonanie ćwiczenia; wykonanie ewentualnych ćwiczeń dodatkowych lub demonstracji; omówienie metod analizy niepewności pomiarowych; podpisanie otrzymanych danych doświadczalnych przez pracownika dydaktycznego - opiekuna grupy. Studenci realizują dany temat (np. K, ZD, BS, ZZ, E, P, EM, F, O lub T) w grupach czteroosobowych, a jeżeli taki podział jest niemożliwy, w czteroosobowych i pięcioosobowych. Liczbę grup pięcioosobowych należy jednak ograniczyć do minimum. Podział na grupy ustalany jest przy współudziale studentów i pracowników dydaktycznych. Jeden pracownik dydaktyczny sprawuje opiekę nad kilkoma grupami. Każda grupa realizuje w semestrze cztery tematy przydzielone im przez grono pracowników dydaktycznych. Zaleca się możliwie maksymalne zróżnicowanie tematyki dla każdej z grup. Realizacja tematu (K, ZD, BS, ZZ, E, P, EM, F, O lub T) koncentruje się wokół wybranego przez pracownika dydaktycznego ćwiczenia z listy ćwiczeń dostępnych na pracowni. Można wykorzystać także inne dodatkowe ćwiczenia z tej listy, a także posłużyć się jako przykładami nowoczesnymi urządzeniami funkcjonującymi w otoczeniu. Realizacja jednego tematu trwa sześć godzin lekcyjnych i ma na celu zrozumienie i pogłębienie właściwych temu tematowi wiadomości wskazanych w opisie modułu, a także nabycie umiejętności samodzielnego eksperymentowania. Zalecane są wszelkie modyfikacje (w tym zarówno rozszerzenia jak i ograniczenia zakresu) ćwiczeń na pracowni tak, aby studenci w sposób wszechstronny, zwłaszcza praktyczny poznali tematykę zawartą w opisie modułu i prezentowaną na wykładzie. W wyjątkowych przypadkach koordynator modułu może wyrazić zgodę na skrócenie czasu realizacji tematu lub tematów. Na początku zajęć objętych danym tematem studenci zobowiązani są zaliczyć kolokwium wstępne, do którego zagadnienia podane są na liście tematów (K, ZD, BS, ZZ, E, P, EM, F, O lub T). Pierwsze zajęcia z danego tematu mogą być także poświęcone przygotowaniu się do wykonania ćwiczenia, w tym na dokładne zapoznanie się z przyrządami, z elementami teorii, metodami oceny niepewności pomiarowych i wykonanie odpowiednich obliczeń wstępnych. Pozostałe cztery godziny lekcyjne to czas na wykonanie zaproponowanego ćwiczenia i ewentualnie ćwiczeń lub doświadczeń dodatkowych, a także na inne czynności opisane powyżej w rubryce treści zajęć. W przypadku nieobecności niektórych członków grupy na zajęciach obecni (obecny) studenci (student) realizują (realizuje) zaplanowany temat. Obowiązkiem każdej grupy jest zredagowanie sprawozdania z wykonanego ćwiczenia. Sprawozdanie powinno składać się z czterech części: a) wstęp teoretyczny wraz z opisem doświadczenia (WOD); b) przedstawienie obliczeń i wyników (POW); c) ocenę niepewności pomiarowych (ONP); d) dyskusję wyników i spis literatury (DWL). Nazwy poszczególnych części sprawozdania mogą być każdorazowo ustalane przez pracownika dydaktycznego - opiekuna danej grupy. W załączniku do niniejszego sylabusa znajduje się jednak propozycja formy sprawozdania. W sprawozdaniu, które traktowane jest jako praca zbiorowa, powinno być zaznaczone, którzy ze studentów, członków grupy, są autorami poszczególnych części: WOD, POW, ONP, DW. Każdą część sprawozdania przygotowuje tylko jeden student. W

7 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 7 liczba godzin dydaktycznych (kontaktowych) liczba godzin pracy własnej studenta opis pracy własnej studenta organizacja zajęć literatura obowiązkowa literatura uzupełniająca adres strony www zajęć informacje dodatkowe grupie pięcioosobowej część ONP rozdziela się na ONP1 i ONP2 do opracowania indywidualnego przez dwóch studentów. Studenci grupy sami ustalają, kto przygotowuje w ramach grupy poszczególne części sprawozdania. Ostateczna wersja sprawozdania powinna być przygotowana drukiem lub jednolitym pismem odręcznym. Kartki powinny być spięte, a strony ponumerowane. W przypadku redagowania sprawozdania przez mniej niż cztery osoby, każdy student powinien jednoznacznie wskazać tylko jedną część, którą przedstawia do oceny własnej pracy Przygotowanie tematyki kolokwium. Przygotowanie do ćwiczeń na podstawie instrukcji do ćwiczeń, wykładu oraz zalecanej literatury obowiązkowej i uzupełniającej. Wykonanie sprawozdania. Realizacja zaleceń pracownika dydaktycznego w celu nadrobienia ewentualnych zaległości z matematyki. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu, trwają dwie godziny lekcyjne, prowadzone są w Pierwszej Pracowni Fizycznej Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego przy ulicy Bankowej 14 w Katowicach, zgodnie z planem zajęć. T.Dryński, Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, PWN Warszawa 1970 J.R.Taylor, Wstęp do analizy błędu pomiarowego, PWN Warszawa 1995 H. Szydłowski, Pracownia fizyczna, PWN Warszawa 1980; Praca zbiorowa pod redakcją H. Szydłowskiego, Teoria pomiarów, PWN Warszawa 1978; Siegmund Brandt, Metody statystyczne i obliczeniowe analizy danych, PWN Warszawa 1976; R.Leitner, Zarys matematyki wyższej, część I, Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 1970; S.Kartasiński, M.Okułowicz, Analiza matematyczna, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1970; W.Krysicki, L.Włodarski, Analiza matematyczna w zadaniach, cześć I, PWN Warszawa 1974 adres strony internetowej I Pracowni Fizycznej i II Pracowni Fizycznej Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego przy ulicy Bankowej 14 w Katowicach: koordynatora modułu: boguslaw.fugiel@us.edu.pl 3. Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu nazwa Zaliczenie wykładu kod(-y) zajęć osoba(-y) przeprowadzająca(- e) weryfikację grupa(-y) wymagania merytoryczne kryteria oceny 1BT_04_fs_1 prof. dr hab. Bogusław Fugiel kod 1BT_04_w_1 Wszystkie. Znajomość i zrozumienie tematyki ujętej w opisie modułu. Znajomość i umiejętność opisu doświadczeń fizycznych ilustrujących prawa i zasady fizyki. Umiejętność samodzielnego dalszego studiowania fizyki i dziedzin pokrewnych, umiejętność korzystania z literatury poświęconej naukom fizycznym. Zaliczenie wykładu odbywa się w wyniku indywidualnej rozmowy ze studentem po zakończeniu cyklu wykładów. Rozmowa ta ma przede wszystkim na celu sprawdzenie, czy student zrozumiał przekazane treści oraz nabył umiejętności wykorzystania ich w dalszym samodzielnym studiowaniu fizyki i dziedzin

8 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 8 przebieg procesu weryfikacji informacje dodatkowe pokrewnych. Dla oceny z zaliczenia z wykładu ma także znaczenie aktywność studenta na wykładzie. Skala ocen wyrażonych słownie lub cyfrowo jest następująca: niedostateczny lub 2.0, dostateczny lub 3.0, plus dostateczny lub 3.5, dobry lub 4.0, plus dobry lub 4.5, bardzo dobry lub 5.0. Indywidualna rozmowa ze studentem, bez ograniczenia czasowego. nazwa Zaliczenie laboratorium fizycznego kod(-y) zajęć 1BT_04_fs_2 osoba(-y) przeprowadzająca(- e) weryfikację grupa(-y) wymagania merytoryczne kryteria oceny kod 1BT_04_w_2 dr Mariola Kądziołka-Gaweł, dr Dariusz Kajewski, dr Jacek Czakański, mgr Bożena Boroń, mgr Lech Kalinowski, mgr Adrian Niewiadomski wszystkie Znajomość tematyki kolokwium. Znajomość instrukcji do bieżącego ćwiczenia, umiejętność posługiwania się przyrządami pomiarowymi, umiejętność samodzielnego planowania i wykonywania zadań oraz pracy w zespole, umiejętność analizy wyników i oceny niepewności pomiarowych, umiejętność przygotowanie pisemnego sprawozdania. Warunkami koniecznymi zaliczenia laboratorium fizycznego są: a) obecność studenta na zajęciach obejmujących więcej niż 60 % czasu trwania wszystkich zajęć dla studentów biotechnologii w pracowni fizycznej w ciągu semestru; b) uzyskanie przez studenta co najmniej jednego punktu za sprawozdanie z ćwiczenia w ramach każdego z czterech realizowanych tematów; c) uzyskanie przez studenta łącznie co najmniej 13 punktów za realizacje czterech tematów. Ocenę końcową z laboratorium wystawia się na podstawie cząstkowych ocen punktowych, które student otrzymuje w trakcie realizacji każdego tematu. Ocenie punktowej podlega każdy student indywidualnie na podstawie: jego udziału w przygotowaniu sprawozdań z ćwiczeń (maksymalnie 12 punktów), jego odpowiedzi w trakcie kolokwiów wstępnych (maksymalnie 12 punktów) oraz jego aktywności na zajęciach (maksymalnie 8 punktów). Sprawozdanie. Sprawozdanie z ćwiczenia wykonanego w ramach danego tematu, zawierającego wszystkie części (ONP lub ONP1 i ONP2 oraz WOD, POW, DWL), studenci zobowiązani są oddać pracownikowi dydaktycznemu sprawującemu opiekę nad daną grupą przed rozpoczęciem realizacji następnego tematu, a w przypadku sprawozdania z czwartego tematu na początku zajęć przeznaczonych na odrabianie zaległości, w szczególności przed ewentualnym odrabianiem zaległego ćwiczenia. Konsekwencją niespełnienia tego obowiązku jest nieprzydzielenie żadnemu ze studentów grupy jakichkolwiek punktów za sprawozdanie z tego ćwiczenia. W uzasadnionych w ocenie pracownika dydaktycznego-opiekuna grupy przypadkach może on wydłużyć termin oddania sprawozdania. Takie wydłużenie terminu oddania sprawozdania jest ponadto możliwe, gdy nie spełnia ono kryteriów wcześniej narzuconych przez pracownika dydaktycznego. Pracownik sprawujący opiekę nad daną grupą dokonuje oceny każdego sprawozdania tej grupy, a także służy pomocą przy poprawie nieprawidłowo zredagowanych części sprawozdania. Pracę przy redakcji sprawozdania ocenia się w sposób następujący. Za opracowanie każdej z części (WOD, ONP, ONP1, ONP2, POW, DWL) sprawozdania z danego

9 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 9 tematu przysługuje studentowi 0-3 punktów. Zero-punktowa ocena przydzielona za opracowanie jakiejkolwiek części dyskwalifikuje całe sprawozdanie i odbiera wszystkim członkom grupy możliwość uzyskania jakichkolwiek punktów za sprawozdanie z ćwiczenia objętego danym tematem, chyba że pracownik dydaktyczny wyznaczy spośród członków grupy osobę (osoby) do prawidłowego wykonania niezaliczonej (niezaliczonych) części sprawozdania, a ona (one) wywiąże (wywiążą) się z tego zadania. Osoba taka (osoby takie) nie może (nie mogą) jednak uzyskać przy tym żadnych dodatkowych punktów za sprawozdanie. Otrzymanie jednego lub więcej punktów za przygotowanie danej części sprawozdania (ONP lub ONP1 lub ONP2 oraz WOD, POW i DWL) wyklucza możliwość uzyskania jakiegokolwiek punktu za tę sama część w ramach innego, później realizowanego tematu. Dotyczy to także sprawozdań z ćwiczeń odrabianych przy końcu semestru na specjalnych zajęciach, kiedy to student może redagować jednocześnie więcej niż jedną część sprawozdania (patrz niżej). Nieobecność na dwóch zajęciach w trakcie realizacji tego samego tematu pozbawia studenta możliwości przygotowania jakiejkolwiek części zbiorowego sprawozdania wieńczącego realizację tego tematu. Obowiązki w tym zakresie przejmuje inny członek grupy wyznaczony przez pracownika dydaktycznego. Ta dodatkowa funkcja nie umożliwia jednak zdobycia żadnych punktów za sprawozdanie tak wyznaczonemu zastępcy. W przypadku zdarzeń losowych powodujących dłuższą niż dwutygodniową nieobecność studenta na zajęciach w laboratorium koordynator modułu może wyznaczyć takiemu studentowi indywidualny tryb realizacji tematu. Decyzję taką powinien jednak koordynator modułu podjąć przed rozpoczęciem zajęć przeznaczonych na odrabianie zaległych ćwiczeń. Kolokwium. Ponadto ocenie podlega kolokwium wstępne w skali punktowej 0-3 punktów dla każdego studenta w ramach danego tematu. Uzyskanie przez któregokolwiek z członków grupy studenckiej zero-punktowej oceny z kolokwium pozbawia go prawa dalszego uczestnictwa w realizacji danego tematu w grupie. Obowiązki przy redakcji odpowiedniej części sprawozdania z ćwiczenia przejmuje inny członek grupy wyznaczony przez pracownika dydaktycznego. Ta dodatkowa funkcja nie umożliwia jednak zdobycia żadnych dodatkowych punktów za sprawozdanie przez tak wyznaczonego zastępcę. Student, który nie zaliczył kolokwium wstępnego przyswaja odpowiednią wiedzę dotycząca tego kolokwium w trakcie dalszych zajęć z tematu, którego to kolokwium dotyczy. Korzysta przy tym z pomocy pracownika dydaktycznego. Zdawanie kolokwium poprawkowego możliwe jest najwcześniej na trzecich zajęciach z tego tematu. W przypadku zaliczenia kolokwium poprawkowego student odrabia zaległe ćwiczenie na zajęciach do tego wyznaczonych. Liczba punktów, które może student otrzymać za w ten sposób zrealizowany temat jest taka sama jak w zwykłym trybie (maksimum 8 punktów). W przypadku usprawiedliwienia nieobecności na kolokwium student może je zaliczyć w późniejszym terminie, nie później jednak niż na drugich zajęciach realizacji tematu, którego to kolokwium dotyczy. Przy braku zaliczenia w tym trybie prawa i obowiązki studenta, a także reszty grupy są takie jak w przypadku otrzymania przez studenta zero-punktowej oceny z kolokwium wstępnego z danego tematu (patrz wyżej). Aktywność. Pracownik dydaktyczny może dodatkowo przyznać każdemu studentowi 1 lub 2 punkty za realizację danego tematu doceniając jego ponadprzeciętną aktywność na zajęciach. Punktacja a ocena końcowa. Po zrealizowaniu czterech tematów student może uzyskać maksymalnie 32 punkty.

10 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 10 przebieg procesu weryfikacji informacje dodatkowe W zależności od liczby uzyskanych punktów otrzymuje następujące słowne lub cyfrowe oceny końcowe z laboratorium: 25 punktów bardzo dobrą lub 5.0; 22 plus dobrą lub 4.5 < 25; 19 dobrą lub 4.0 < 22; 16 plus dostateczną lub 3.5 < 19; 13 dostateczną lub 3.0 <16; niedostateczną lub 2.0 < 13. Zaległości. Zaległości wynikające z usprawiedliwionych nieobecności można nadrobić na zajęciach do tego celu przeznaczonych przy końcu semestru. Zakres czynności, które student ma wówczas wykonać, w tym sposób zaliczenia kolokwium, ustala pracownik dydaktyczny - opiekun grupy. Przy odrabianiu zaległości można odstąpić od podziału na grupy studenckie. Sprawozdanie z ćwiczenia może być wówczas pracą zbiorową mniej niż czterech współautorów, w szczególności pracą indywidualną. W przypadku, gdy nie jest możliwe odrobienie wszystkich zaległości na zajęciach do tego wyznaczonych, koordynator modułu może w porozumieniu z kierownikiem pracowni i pracownikami dydaktycznymi prowadzącymi zajęcia w pracowni wyznaczyć w tym celu inny termin, uzyskawszy uprzednio zgodę pracownika dydaktycznego (pracowników dydaktycznych) na podjęcie się wymaganej opieki nad pracami studenta (studentów). Decyzje taką koordynator podejmuje jednak tylko w wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy pełna realizacja tematów w trakcie semestru nie była możliwa ze względów niezależnych od studentów. Ocena odpowiedzi studenta w trakcie kolokwium wstępnego, ocena aktywności studenta na zajęciach, ocena opracowanej przez studenta części sprawozdania z realizacji tematu. Wszelkie nieprzewidziane i nieopisane powyżej sporne kwestie dotyczące sposobu prowadzenia zajęć w pracowni fizycznej lub oceny studentów rozstrzyga koordynator modułu informując o tym kierownika pracowni lub pracowników dydaktycznych prowadzących zajęcia w laboratorium. W szczególności koordynator dba o to, aby na ocenę przyznaną studentowi, członkowi grupy, nie miały wpływu żadne przesłanki kojarzone z pojęciem tzw. odpowiedzialności zbiorowej. W tym przypadku może on zmienić kryteria oceny studentów.

11 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 11 załącznik: proponowana forma sprawozdania I PRACOWNIA FIZYCZNA kierunek: biotechnologia Symbol tematu: F Daty i miejsce zajęć: ; Instytut Fizyki Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bankowa 14 Temat: DRGANIA I FALE Autorzy części sprawozdania: 1. Wstęp teoretyczny wraz z opisem doświadczenia Paulina Pracowita 2. Przedstawienie obliczeń i wyników Filip Fizyczny 3. Ocena niepewności pomiarowych Barbara Biologiczna 4. Dyskusja wyników Ferdynand Biotechnologiczny Liczba przyznanych punktów (wypełnia pracownik dydaktyczny): Imię i nazwisko Paulina Pracowita Filip Fizyczny Barbara Biologiczna Ferdynand Biotechnologiczny Punkty Kolokwium Dodatkowe Sprawozdanie Razem Podpis pracownika dydaktycznego

12 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 12 DANE DOŚWIADCZALNE: tu należy wpisać wszystkie dane doświadczalne uzyskane w ramach danego tematu podpis pracownika dydaktycznego opiekuna grupy

13 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 13 Wstęp teoretyczny i opis doświadczenia Paulina Pracowita..W tej części powinien być zamieszczony wstęp teoretyczny dotyczący realizowanego tematu, w szczególności może to być rozwinięcie tematyki kolokwium wstępnego. Należy także wyjaśnić, jakie prawa fizyczne, zasady i inne zagadnienia teoretyczne danego tematu wykorzystuje się w zadaniu doświadczalnym. Część ta zawierać powinna także szczegółowy opis czynności wykonywanych podczas realizacji zadania doświadczalnego.. 1. Przedstawienie obliczeń i wyników Filip Fizyczny W części tej powinny być przedstawione obliczenia prowadzone w trakcie wykonywanego zadania doświadczalnego, a także obliczenia w celu uzyskaniu końcowych wyników, wykonane po zakończeniu pomiarów. Przedstawione powinny być także wyniki końcowe w postaci tabel lub wykresów lub danych liczbowych, przy czym szczególną uwagę należy zwrócić na prawidłowy zapis jednostek. Odręczne wykresy należy wykonać na papierze milimetrowym. Można także posłużyć się programem komputerowym i drukarką. 2. Ocena niepewności pomiarowych Barbara Biologiczna Ocenę niepewności pomiarowych należy przeprowadzić zgodnie z zaleceniem pracownika dydaktycznego - opiekuna grupy. Otrzymane wartości wykorzystać do prawidłowego zapisu wyników w poprzedniej części sprawozdania, w oparciu o reguły zapisu wyniku doświadczalnego sformułowane w literaturze obowiązkowej. 3. Dyskusja wyników i spis literatury Ferdynand Biotechnologiczny W części tej należy ustosunkować się do wartości uzyskanych wyników doświadczalnych, porównać je z danymi literaturowymi i zinterpretować ewentualne odstępstwa od powszechnie znanych danych doświadczalnych. Ważne jest, aby napisać jak wykonane ćwiczenie doświadczalne pomogło zrozumieć zagadnienia dotyczące realizowanego tematu oraz w jakim stopniu zrealizowane zostały cele ujęte w części Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta. Należy także podać zestaw wykorzystanej literatury, przy czym dobrze byłoby w całym sprawozdaniu zamieścić odnośniki do poszczególnych pozycji literaturowych...