2. Prawne aspekty korzystania z różnych źródeł informacji

Transkrypt

1 1. Uczeń: Uczeń: 2. Prawne aspekty korzystania z różnych źródeł informacji a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości wie co to jest prawo autorskie, wie jakie elementy własności intelektualnej i twórczości artystycznej podlegają ochronie przez prawo autorskie, zna podstawowe typy licencji oprogramowania komputerowego, zna konsekwencje korzystania z nielegalnego oprogramowania zna definicję prawa przedruku i prawa cytatu wie jakie są zasady korzystania z Internetu bez naruszania cudzych praw i własności intelektualnej. ii. b) Umiejętności potrafi wymienić jakie elementy własności intelektualnej i twórczości artystycznej podlegają prawu autorskiemu, umie wymienić podstawowe typy licencji komputerowych, potrafi podać przykłady darmowego oprogramowania będącego odpowiednikiem komercyjnych programów, umie rozpoznać pirackie oprogramowanie, potrafi wykorzystać informacje umieszczone na stronach www bez naruszenia praw autorskich twórców strony, umie korzystać z tradycyjnych źródeł informacji stosując zasadę prawa przedruku i prawa cytatu, stosuje zasady netykiety sieciowej podczas korzystania z Internetu. b. 2. Metoda i forma pracy Burza mózgów, dyskusja, ćwiczenie, praca indywidualna. Komputer Sieć Internet c. 3. Środki dydaktyczne

2 Przeglądarka internetowa Karta pracy d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Prosi o włącznie komputerów. Przed zajęciami nauczyciel wycina kartki z zadaniami zawartymi w karcie pracy (załącznik 1). ii. b) Faza realizacyjna 1. Nauczyciel rozdaje uczniom Karty Pracy (załącznik 1). Prosi uczniów o włączenie komputerów i uruchomienie edytora tekstu Microsoft Word. 2. Następnie wyjaśnia uczniom co to jest prawo autorskie. 3. Uczniowie wspólnie z nauczycielem określają jakie utwory, programy i dzieła mogą podlegać prawu autorskiemu. 4. Kolejnym krokiem jest omówienie przez nauczyciela rodzajów licencji programów komputerowych. Podczas ich omawiania nauczyciel podaje przykłady programów wykorzystujących opisywane licencje. 5. Nauczyciel omawia piractwo komputerowe. Podaje przykłady pirackiego oprogramowania jak również jego pochodne (cracking). 6. Następnie nauczyciel opisuje negatywne aspekty włamywania się do systemów komputerowych. Podaje również jakie konsekwencje grożą za takie przestępstwo. 7. Po omówieniu zagadnienia związanego z piractwem komputerowym nauczyciel wyjaśnia zasady korzystania z zasobów www opisując w jaki sposób można z nich korzystać. 8. Następnie nauczyciel wyjaśnia zasadę wykorzystania plików graficznych skopiowanych z Internetu. Wraz z uczniami opisują szczegółowe zasady wykorzystania z tego rodzaju plików. 9. Kolejnym krokiem jest wspólna dyskusja nad materiałami tradycyjnymi i ich ochroną przez prawo autorskie. Nauczyciel omawia również definicje prawa przedruku i prawa cytatu. 10. Następnie nauczyciel wraz z uczniami omawia podstawowe zasady netykiety internetowej. 11. Gdy nauczyciel omówi sposoby korzystania z różnych źródeł informacji prosi uczniów o wykonanie zadań z Karty Pracy ucznia (załącznik 1). 12. Po zakończonej pracy uczniowie prezentują nauczycielowi wykonane zadania. 13. Na zakończenie lekcji nauczyciel podsumowuje tematykę związaną z korzystania z różnych źródeł informacji. Prosi uczniów o zastanowienie się nad tą tematyką oraz próbę korzystania z darmowego oprogramowania. iii. c) Faza podsumowująca 1. Uczniowie zdobywają wiedzę na temat korzystania z różnych źródeł informacji nie łamiąc przy tym prawa autorskiego. 2. Uczniowie poprawnie wymieniają wersje licencji oprogramowania komputerowego.

3 3. Uczniowie potrafią wymienić darmowe odpowiedniki komercyjnych programów komputerowych. 4. Uczniowie potrafią wykorzystać materiały umieszczone na stronach internetowych oraz pliki graficzne wyszukane w Internecie bez łamania prawa autorskiego. 5. Uczniowie wiedzą co to jest prawo przedruku i prawo cytatu. 6. Uwagi dla nauczyciela: Należy uświadomić uczniom, że istnieją darmowe odpowiedniki komercyjnych programów co pozwala na legalne korzystanie z oprogramowania komputerowego bez łamania prawa. Podczas zajęć można zadać uczniom pytanie o to, który z nich korzysta z legalnego oprogramowania. Cały czas należy odnosić się do zainstalowanego na prywatnych komputerach uczniów oprogramowania celem porównania wykorzystywanego przez nich oprogramowania z legalnymi programami dostępnymi w Internecie. Podczas realizowania Zadania 4 z Karty Pracy (załącznik 1) można uczniów poprosić o ustosunkowanie się do sieci typu p2p oraz ich opinię o tego rodzaju sieciach. e. 5. Bibliografia 1. Koba G., Technologia informacyjna, Migra, Wrocław Waglowski P., Prawo w sieci. Zarys regulacji Internetu, Helion, Gliwice Zasoby Wolnej Encyklopedii Wikipedia : f. 6. Załączniki i. a) Karta pracy ucznia załącznik Wymień podstawowe typy licencji, które poznałeś / poznałaś na lekcji. Czym się one między sobą różnią? Opisz różnice poniżej. 2. Wyszukaj w Internecie konsekwencji jakie grożą za korzystanie z nielegalnego oprogramowania. Wymień je.

4 3. Czy korzystanie z sieci p2p jest nielegalne? Czy może jedynie udostępnianie plików jest przestępstwem a ściąganie już nie? Opisz poniżej swoje stanowisko. 4. Opisz poniżej w jaki sposób zwróciłbyś się do twórcy witryny internetowej lub zdjęcia umieszczonego w sieci z prośbą o wykorzystanie jego materiałów? 5. Kiedy można skorzystać z prawa przedruku lub prawa cytatu? Podaj różne przypadki. ii. b) Notatki dla nauczyciela Definicje do wykorzystania na lekcji. Prawo autorskie zajmuje się ochroną twórczych produktów naszego intelektu, takich jak utwory muzyczne, programy komputerowe, utwory literackie, plastyczne i inne. Licencja umowa, w której autor utworu lub ktoś, kto ma do niego prawa autorskie określa warunki, na jakich pozwala odbiorcy utworu z niego korzystać. Licencja na oprogramowanie - umowa na korzystanie z utworu jakim jest aplikacja komputerowa, zawierana pomiędzy podmiotem, któremu przysługują majątkowe prawa autorskie do utworu, a osobą, która zamierza z danej aplikacji korzystać. Umowa taka powinna określać przede wszystkim pola eksploatacji (formy wykorzystania utworu), czyli warunki na jakich licencjobiorca jest uprawniony do korzystania z programu. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych jako podstawowe elementy określające pola eksploatacji wskazuje zakres, miejsce i czas korzystania z utworu, przy czym jest to wyliczenie przykładowe i strony umowy mogą dowolnie kształtować charakter licencji Ważniejsze rodzaje licencji: - public domain

5 - shareware - trialware - demo - adware - postcardware - GNU - Freeware Netykieta (ang. netiquette) to zbiór zasad przyzwoitego zachowania w Internecie, swoista etykieta obowiązująca w sieci (ang. net). Netykieta, podobnie jak zwykłe zasady przyzwoitego zachowania, nie jest dokładnie skodyfikowana, nikt też nie zajmuje się systematycznym karaniem osób łamiących te zasady, jednak uparte łamanie zasad netykiety może się wiązać z różnymi przykrymi konsekwencjami, jak np.: zgłoszenie nadużycia do działu abuse i odcięcie "niegrzecznego" osobnika od określonej usługi internetowej przez administratora tej usługi. Zasady netykiety wynikają wprost z ogólnych zasad przyzwoitości lub są odzwierciedleniem niemożliwych do ujęcia w standardy ograniczeń technicznych wynikających z natury danej usługi Internetu. Zalecenia netykiety Dla grup i list dyskusyjnych są to: zakaz spamowania zakaz wysyłania tzw. "łańcuszków szczęścia" nakaz zapoznania się z wykazem FAQ przed zadaniem pytania stosowanie się do reguł pisania obowiązujących w danej grupie (sposób kodowania polskich liter, zasad cytowania, możliwości wysyłania (lub nie) wiadomości formatowanych w HTML-u, możliwości dołączania (lub nie) plików binarnych), co zwykle jest szczegółowo opisane w FAQ danej grupy zakaz nadmiernego cross-postowania czyli wysyłania maili/postów do kilku grup na raz zakaz pisania nie na temat Dla usług interaktywnych (IRC, komunikatory, czaty, fora dyskusyjne na stronach WWW): zakaz floodowania nakaz zapoznania się z FAQ danego kanału/forum/czatu i przestrzeganie zawartych tam zasad szczegółowych zakaz nagabywania (upartego łączenia się z) osób które sobie tego nie życzą zasady dotyczące znaków diakrytycznych (użytkownicy wielu kanałów nie życzą sobie używania polskich liter, irc.pl podaje "Polskie litery koduj w ISO lub ich nie używaj") zasady korzystania z różnych języków na kanałach wielonarodowościowych

6 Ograniczenia prawne Szczególnie nie należy publikować w Internecie niezgodnych z prawem treści, które: promują alkohol (art. 2 (1) Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.); promują środki odurzające, narkotyki (art.1 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997r.); zawierają słowa powszechnie uznane za niecenzuralne (art. 3 Ustawy o języku polskim z dnia 7 października 1999r.); przyczyniają się do (piractwa) - łamania praw autorskich (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994r.). lżą osoby publiczne (art. 23 Kodeksu cywilnego); obrażają inne narodowości, rasy ludzkie, religie (art. 23 Kodeksu cywilnego oraz art i art. 257 Kodeksu karnego); zawierają pomówienia - informacje obarczające niepotwierdzonymi zarzutami inne osoby (art. 23 Kodeksu cywilnego); propagują treści faszystowskie (art. 256 Kodeksu karnego) nawołują do popełnienia przestępstwa (Art. 255 Kodeksu karnego) namawiają do popełnienia lub doradzają w popełnieniu samobójstwa lub samookaleczenia (art. 151 Kodeksu karnego) grożą innym osobom popełnieniem przestępstwa na jego szkodę lub szkodę osoby jego najbliższej (art. 190 Kodeksu karnego) ujawniają bez czyjejś wyraźnej zgody dane osobowe, identyfikator GG czy innych komunikatorów, fotografie, adres , miejsce zamieszkania, pracy, przebywania, numery telefonów, tablic rejestracyjnych i inne poufne dane (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych) Prawo przedruku jest to zezwolenie na publikowanie materiałów, które w swojej licencji zawierają wyraźny zapis, iż zezwala się na ich dalsze publikowanie. Ich cechą charakterystyczną jest podawanie informacji, które nie odnoszą się do niczyich poglądów. Są to np. prognoza pogody, fotografie reporterskie itp. Prawo cytatu określa, iż możemy wykorzystać fragment jakiegoś dokumentu, opracowania, ale jedynie w uzasadnionych przypadkach, np. podczas nauczania lub analizą krytyczną. Dodatkowo należy umieścić w dokumencie dokładne informacje na temat cytowanego fragmentu (autora, tytuł opracowania, wydawnictwo, rok i miejsce wydania). 45 minut brak g. 7. Czas trwania lekcji h. 8. Uwagi do scenariusza