1. Prawo autorskie. a. 1. Cele lekcji. b. 2. Metoda i forma pracy. c. 3. Środki dydaktyczne. d. 4. Przebieg lekcji. i.

Transkrypt

1 1. Prawo autorskie Uczeń: Uczeń: a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości zna ogólny zarys prawa autorskiego, wie co to jest utwór chroniony prawem autorskim, wie w jaki sposób chronione jest oprogramowanie komputerowe, zna rodzaje licencji oprogramowana komputerowego, zna sankcje jakie grożą za złamanie prawa autorskiego wie co to jest hacking, sabotaż komputerowy, włamania do systemów. ii. b) Umiejętności potrafi krótko scharakteryzować zarys prawa autorskiego, podaje przykłady utworów chronionych prawem autorskim, umie opisać w jaki sposób może być chronione prawne oprogramowanie komputerowe, potrafi omówić rodzaje licencji oprogramowania komputerowego, umie wyszukać legalne oprogramowanie w Internecie. b. 2. Metoda i forma pracy Burza mózgów, dyskusja, ćwiczenie, praca grupowa. Komputer Internet c. 3. Środki dydaktyczne Przeglądarka internetowa Karta pracy d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Przed zajęciami nauczyciel wycina kartki z zadaniami zawartymi w Karcie Pracy (załącznik 1) oraz przygotowuje dodatkowe materiały (załącznik 2).

2 ii. b) Faza realizacyjna 1. Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w kilkuosobowe grupy i rozdaje Karty Pracy (załącznik 1) oraz dodatkowe materiały (załącznik 2). 2. Nauczyciel krótko omawia jak powstają utwory muzyczne, gry i programy komputerowe oraz inne rzeczy chronione prawem autorskim. 3. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z materiałami dodatkowymi (załącznik 2). Określa uczniom czas (około 10 minut) na zapoznanie się z tekstem i udzielenie odpowiedzi. 4. Po upływie określonego czasu prosi uczniów o udzielenie odpowiedzi na zadane w otrzymanych materiałach pytania. Wypisuje na tablicy podawane przez uczniów przykłady. 5. Następnie nauczyciel wraz z uczniami wspólnie określają co to jest prawo autorskie, a następnie porównują swoją tezę z definicją prawa autorskiego. 6. Po omówieniu definicji prawa autorskiego nauczyciel podaje przykłady utworów chronionych prawem autorskim. Wymienia również kilka przykładów nie będących pod ochroną prawa autorskiego, a mogących być legalnie wykorzystywanych przez każdego użytkownika komputera. 7. Nauczyciel omawia sposoby ochrony prawem autorskim programów komputerowych. 8. Następnie przedstawia możliwe licencje oprogramowania, krótko je charakteryzując. 9. Po przedstawieniu typów licencji komputerowych nauczyciel prosi uczniów o zrealizowanie zadań zawartych w Karcie Pracy (załącznik 1). 10. Po wykonaniu zadań uczniowie przedstawiają wyniki swojej pracy. 11. Nauczyciel przedstawia inne formy naruszenia praw autorskich, takie jak: włamania komputerowe, hacking, sabotaż komputerowy. Krótko je opisuje. 12. Następnie pyta się uczniów, dlaczego, ich zdaniem, wymienione przez niego przykłady są naruszeniem praw autorskich. 13. Na zakończenie zajęć nauczyciel zwraca się do uczniów z pytaniem: Z kto z was ma legalne oprogramowanie?. Prosi uczniów o odpowiedzenie sobie samym na zadane pytanie i refleksję w domu. iii. c) Faza podsumowująca 1. Uczniowie potrafią określić jakie dzieła, pliki, programy komputerowe są elementami chronionymi prawem autorskim. 2. Uczniowie znają różne typy licencji oprogramowania komputerowego. 3. Uczniowie wiedzą gdzie można zdobyć legalne oprogramowanie oraz znają darmowe odpowiedniki komercyjnych programów. 4. Uczniowie wiedzą jakie konsekwencje grożą za posiadanie nielegalnego oprogramowania i pirackiej muzyki. 5. Uczniowie poznają inne rodzaje naruszenia praw autorskich uświadamiając sobie jednocześnie o zagrożeniach płynących z Internetu. 6. Uwagi dla nauczyciela:

3 Bardzo ważne jest aby podczas dyskusji uczniowie zdobyli wiedzę na temat oprogramowania typu freeware. Równie ważnym elementem zajęć jest uświadomienie uczniów, że wcale nie trzeba korzystać z pirackiego oprogramowania, a wiele programów, odpowiedników komercyjnego oprogramowania, jest przyjaznych i bardzo łatwych w obsłudze. Należy uświadomić uczniowi, że za korzystanie z pirackiego oprogramowania grożą bardzo duże konsekwencje karne. Można podać przykład porównanie piractwo = kradzież. e. 5. Bibliografia 1. Koba G., Technologia informacyjna, Migra, Wrocław Waglowski P., Prawo w sieci. Zarys regulacji Internetu, Helion, Gliwice Definicje prawa autorskiego: załącznik 1. f. 6. Załączniki i. a) Karta pracy ucznia Znacie już rodzaje licencji oprogramowania komputerowego. Korzystając z Internetu wyszukajcie strony internetowe, z których można pobrać legalne oprogramowanie. Wymieńcie je poniżej. Wyszukaliście już strony internetowe umożliwiające pobranie oprogramowania. Znacie również na pewno popularne komercyjne oprogramowanie. Poszukajcie w Internecie ich darmowych odpowiedników. Ich nazwy w formacie nazwa programu komercyjnego / nazwa darmowego odpowiednika tego programu wypiszcie poniżej. Zastanówcie się, a następnie wyszukajcie w Internecie jakie grożą sankcje za naruszenie praw autorskich. Wypiszcie je poniżej.

4 załącznik 2. Zapoznajcie się z poniższym tekstem opisującym prawo autorskie: Prawo autorskie regulowane jest głównie ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Na mocy tej ustawy prawnie chronione są interesy autorów wszelkich utworów (m.in. plastycznych, muzycznych, architektonicznych, itp.). Prawa autorskie można podzielić na prawa osobiste oraz prawa majątkowe. Zarówno autorskie prawa osobiste, jak i autorskie prawa majątkowe, podlegają ochronie, a za ich naruszenie grozi nie tylko odpowiedzialność odszkodowawcza lecz w wielu przypadkach również odpowiedzialność karna. Każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakikolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia jest utworem i podlega prawom autorskim. Zgodnie z podaną definicją utworami są między innymi: obrazy, plakaty, książki, przewodniki, programy komputerowe, rysunki, modele i projekty, plany oraz audycje radiowe. Przepisy ustawy przewidują natomiast, że utworami nie są: * akty normatywne lub ich projekty (ustawy, rozporządzenie, umowy międzynarodowe, orzeczenia sądu, decyzje administracyjne itp.); * urzędowe dokumenty (pouczenia, wzory pism, formularze, zaświadczenia, itp.); * proste informacje prasowe (notowania giełdowe i walutowe, programy teatralne, kinowe, komunikaty, prognozy pogody); chodzi tu o wszelkie proste informacje pozbawione komentarza, czy też oceny. Ponieważ nie są one utworami to nie korzystają z ochrony przewidzianej dla utworów na podstawie przepisów prawa autorskiego. Opracowanie cudzego utworu, w szczególności jego przetłumaczenie, adaptacja, przeróbka jest odrębnym przedmiotem prawa autorskiego (utworem) w stosunku do utworu pierwotnego (tłumaczonego, przerabianego, adaptowanego). Oznacza to, że odrębne prawa autorskie przysługują twórcy utworu pierwotnego, a odrębne osobie, która go opracowała (na przykład jego tłumaczowi w odniesieniu do tłumaczenia utworu). Jednakże prawo do korzystania i rozporządzania opracowaniem (tłumaczeniem, itp.) zależy od zgody twórcy utworu pierwotnego. Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem. Zasadniczą trudność w stosowaniu tego przepisu może stanowić rozgraniczenie pomiędzy opracowaniem cudzego utworu, a stworzeniem własnego dzieła w wyniku inspiracji cudzym utworem. Podsumowanie: Rzeczy, dzieła, które nie są utworami nie mogą być przedmiotem praw autorskich i nie podlegają ochronie. Opracowania cudzych utworów są odrębnymi utworami, ale dysponować można nimi w sposób ograniczony (prawa zależne). Dzieła inspirowane cudzą twórczością są odrębnymi utworami od utworu pierwotnego. Źródło: Po przeczytaniu tekstu wymieńcie w grupie uwagi na temat: - co jest utworem chronionym prawem autorskim, a co może nim nie być? - co to są prawa zależne? Podaj przykłady

5 - jak można podzielić prawo autorskie? Napiszcie poniżej swoje przemyślenia i odpowiedzi. ii. b) Notatki dla nauczyciela Definicja prawa autorskiego: Autorskie prawa majątkowe pojęcie z zakresu prawa autorskiego. Oznacza zespół uprawnień jakie przysługują twórcy utworu przy czym nacisk kładzie się tu na kwestię ekonomiczną tych uprawnień. W prawie polskim pojęcie autorskich praw majątkowych reguluje art. 17 (i dalsze) "Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych" (Dz. U r. Nr 80 poz. 904). Stanowi on, że: twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Najistotniejszą częścią autorskich praw majątkowych jest tzw. prawo do rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji. Pojęcie to wyjaśnia art.50 "Ustawy o prawie autorskim...". Są to więc następujące pola eksploatacji: w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż wcześniej omówione - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym. Źródło: Prawo autorskie - często w Polsce terminem tym określa się zarówno ogół praw przysługujących autorowi dzieła, jak i szczególną ich część - przepisy upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści. (...) Czas trwania autorskich praw majątkowych trwają w zasadzie przez cały czas życia twórcy i 70 lat po jego śmierci, jeżeli twórca nie jest znany - 70 lat od daty pierwszego rozpowszechnienia utworu. Jeżeli z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe przysługują innej osobie niż twórca: 70 lat liczy się od daty rozpowszechnienia utworu, gdy utwór nie został rozpowszechniony - 70 lat od daty ustalenia utworu;

6 50 lat w odniesieniu do nadań programów RTV (licząc od roku pierwszego nadania); 50 lat w odniesieniu do sporządzania i korzystania fonogramów i wideogramów (licząc od roku sporządzenia) Przedmiot prawa autorskiego Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe), plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemysłowego, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, muzyczne i słowno-muzyczne, sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, audiowizualne (w tym wizualne i audialne). Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Nie korzystają z ochrony prawem autorskim idee i pomysły, chyba że są wyrażone oryginalną formą, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, akty normatywne lub ich urzędowe projekty, opublikowane opisy patentowe lub ochronne, proste informacje prasowe, pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe, znane powszechnie od dawna formy plastyczne, przestrzenne lub muzyczne, elementy utworów pozbawione charakteru twórczego, np.: typowe tabele, rysunki, zestawienia pozbawione oryginalnej koncepcji np. alfabetyczne. utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku, utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji, znaki firmowe użyte w celach informacyjnych.

7 Źródło: 45 minut brak g. 7. Czas trwania lekcji h. 8. Uwagi do scenariusza