ROLAND BERGER STRATEGY CONSULTANTS. Zielony wzrost, zielony zysk Jak zielona rewolucja stymuluje gospodarkę

Transkrypt

1

2 ROLAND BERGER STRATEGY CONSULTANTS Zielony wzrost, zielony zysk Jak zielona rewolucja stymuluje gospodarkę Warszawa 2014

3 Tytuł oryginału Green Growth, Green Profit How Green Transformation Boosts Business Tłumaczenie Antonina Kozłowska ATOMINIUM, Biuro Tłumaczeń Specjalistycznych Redakcja, korekta i skład Studio Mediana Projekt graficzny okładki Studio Kozak Zdjęcie wykorzystane na okładce istockphoto.com/brux Roland Berger Strategy Consultants GmbH First published in English by Palgrave Macmillan, a division of Macmillan Publishers Limited under the title Green Growth, Green Profit by Roland Berger Strategy Consultants GmbH. This edition has been translated and published under licence from Palgrave Macmillan. The author has asserted his right to be identified as the author of this Work. Copyright for the Polish edition by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2011 Copyright for the Polish edition by Wolters Kluwer SA, 2014 All rights reserved. Wydanie II ISBN Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel , fax ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 Spis treści Wstęp... 9 Wprowadzenie CZĘŚĆ I ŚWIAT WYBIERA EKOLOGIĘ Geneza zielonej rewolucji ekonomicznej i spodziewane korzyści Torsten Henzelmann, Stefan Schaible, Matthias Stoever, Heinz Meditz 2. Era pojazdów elektrycznych Jörg Stäglich, Jens Lorkowski, Christian Thewißen 3. Szybki rozwój energetyki odnawialnej Manfred Hader, Guido Hertel, Markus Körfer-Schün, Josef Stoppacher 4. Wpływ ekologicznych cykli życia produktów na wartość marki Axel Schmidt, Thomas Kwasniok, Thorsten Timm 5. Niedoceniani bohaterowie: usługi ekologiczne Torsten Henzelmann, Simon Grünewald

5 6 Spis treści CZĘŚĆ II SPOJRZENIE REGIONALNE Niemcy lider ekologii Torsten Henzelmann, Matthias Stoever 7. Francja na krętej ścieżce Stéphane Albernhe, Eric Confais, Denis Depoux, Emmanuelle Bernardin 8. Półwysep Iberyjski giganty i wiatraki Ricardo Wehrhahn, João Saint-Aubyn, Javier Casas 9. Europa Środkowa i Wschodnia region olbrzymich możliwości Rupert Petry, Alexander Kainer 10. Stany Zjednoczone szansa na ponowne zdefiniowanie swoich wartości Jürgen Reers, Antonio Benecchi, Sebastian Koper 11. Brazylia światowy lider energii odnawialnej Thomas Kunze, Torben Schulz 12. Chiny ekologia na niewyobrażalną skalę Charles-Edouard Bouée, Watson Liu, Alex Xu 13. Japonia pionier próbujący wytyczać światowe standardy Charles-Edouard Bouée, Takashi Hirai, Tsukasa Sato 14. Indie jedyną drogą jest zielona rewolucja? Ralf Kalmbach 15. Region MENA wzorcowy model zrównoważonego życia Gert Philipp CZĘŚĆ III PRZEKSZTAŁCANIE POSTAWY EKOLOGICZNEJ W ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Zielone finansowanie i nowe zielone złoto Torsten Henzelmann, Philipp Hoff

6 Spis treści Innowacje w badaniach i rozwoju opracowywanie rozwiązań systemowych Torsten Henzelmann, Simon Grünenwald 18. Kwalifikacje inwestowanie w edukację Torsten Henzelmann, Alexandra Hofinger Perspektywy Noty o autorach Bibliografia Spis ilustracji, ramek i tabel Indeks

7

8 Wstęp W ciągu ostatniej dekady inwestycje w biznes przyjazny środowisku rosły w błyskawicznym tempie. Od energetyki, przez budownictwo, po motoryzację ekologia stała się jednym z głównych kierunków innowacji. Dzisiaj zielony biznes w krajach rozwiniętych jest dużą, dynamicznie rozwijającą się branżą o ogromnym potencjale innowacji i dalszego wzrostu. Największe gospodarki świata i czołowe koncerny walczą o udziały w rynku i przyszłą pozycję liderów. Książka Zielony wzrost, zielony zysk w sposób kompleksowy opisuje główne nurty ekonomiczne i technologiczne w najważniejszych branżach oraz rynkach. Ukazuje wielkość i dynamikę tej stosunkowo nowej dziedziny gospodarki. Zebrany w książce materiał badawczy pozwala również na zrozumienie skali zaangażowania regulacyjnego, ale też finansowego największych gospodarek świata. Wielkość nakładów oraz finansowe systemy wspierania rozwoju są nadal głównym czynnikiem wzrostu. Rozwój ekologicznego biznesu przynosi korzyści zarówno nowym, innowacyjnym przedsiębiorstwom, jak i dużym, globalnym firmom, dla których innowacje ekologiczne są czynnikiem stymulującym popyt na produkty przyjaznej środowisku generacji. W Polsce ekobiznes rozwija się najszybciej w branżach, w których inwestycje są wynikiem regulacji, czy też istnieją mechanizmy gwarantujące zwrot lub częściowe finansowanie inwestycji. Wśród najszybciej rozwijających się obszarów gospodarki ekologicznej należy wymienić energetykę odnawialną w szczególności wiatrową i opartą na biomasie oraz budownictwo. Innymi obszarami wzrostu są biopaliwa, które przyciągnęły uwagę rolników, czy też budowa nowoczesnych oczyszczalni ścieków. W ciągu ostatnich pięciu lat rozwija się w Polsce energetyka wiatrowa, co jest wynikiem z jednej strony regulacji zobowiązujących dużych graczy do sprzedawania określonej ilości energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych,

9 10 Wstęp a z drugiej stymulującego systemu zielonych certyfikatów. W rezultacie moc zainstalowana farm wiatrowych wzrosła z 288 MW w 2007 r. do 1351 MW na koniec marca 2011 r. Do 2015 r. łączna moc może wzrosnąć do 5 GW według prognoz Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator. Wraz z szybko rosnącym segmentem rynku powstają firmy obsługujące tę branżę, począwszy od deweloperów farm, jak EPA Wind lub Polish Energy Partners, poprzez specjalistyczne firmy zajmujące się pomiarem siły wiatru, aż do przedsiębiorstw związanych z produkcją instalacji wiatrowych, takich jak GSG Towers, spółka należąca do Stoczni Gdańskiej, budująca wieże pod turbiny wiatrowe. Główne podzespoły są dostarczane przez światowych liderów, natomiast lokalne firmy koncentrują się na usługach i dostarczaniu elementów budowlanych. W budownictwie można zauważyć dwie główne tendencje: inwestowania w termomodernizację budynków oraz wzrost zainteresowania instalowaniem paneli słonecznych do podgrzewania wody. Głównym czynnikiem zachęcającym inwestorów do dociepleń jest system dopłat oraz kredytowania remontów i inwestycji, głównie za pośrednictwem Banku Ochrony Środowiska oraz Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Podobnie system dopłat jest najistotniejszym czynnikiem powodującym wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych, w przypadku których sześć banków oferuje preferencyjne kredyty z dopłatą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W branży motoryzacyjnej firma Solaris Bus & Coach od 2006 r. produkuje autobusy z napędem hybrydowym. Pojazdy te z powodzeniem wykorzystuje się już w Niemczech, Francji, Szwajcarii i Polsce. Jednocześnie Solaris rozwija swój produkt, na przykład wprowadzając zaawansowany silnik hybrydowy firmy Vossloh Kiepe. Poza dopłatami bezpośrednimi i systemem kredytowania firmy planujące rozwój produktów wspierających gospodarkę przyjazną dla środowiska mogą liczyć na wsparcie Ministerstwa Środowiska w postaci Akceleratora Zielonych Technologii GreenEvo. Platforma ta zapewnia pomoc w pozyskaniu finansowania, ustaleniu ochrony własności intelektualnej i promocji produktów na rynkach zagranicznych. Firmy, które skorzystały z tej formy wsparcia, to na przykład producenci paneli słonecznych Watt oraz Sunex, producent ekologicznych lamp ulicznych Lediko czy producenci zaawansowanych oczyszczalni ścieków Biogradex i CTE Carbotech Engineering. W GreenEvo uczestniczy obecnie niecałe 100 firm, ale należy oczekiwać dalszego wzrostu zainteresowania tym programem.

10 Wstęp 11 Oddając w ręce czytelników książkę Zielony wzrost, zielony zysk, mamy nadzieję, że dostarczy ona inspiracji do nowych pomysłów menedżerom i przedsiębiorcom, jak wykorzystać szybko rosnącą branżę ekologiczną do rozwoju firmy. Może być ona jednocześnie wskazówką, jak kształtować skuteczne i efektywne otoczenie prawne oraz mechanizmy wspierania nowych, zielonych technologii, które pozwolą polskim przedsiębiorstwom konkurować w europejskiej i światowej gospodarce. Krzysztof Badowski Partner Zarządzający Maciej Korzeniowski Partner

11

12 Wprowadzenie Świat wybiera kolor zielony. Ekologia to coś więcej niż tylko jeden z trendów w biznesie, więcej niż nośne hasło stosowane przez przedsiębiorstwa do sprzedaży starych produktów w nowym opakowaniu. Żyjemy w czasach rewolucji, być może równie potężnej, jak rewolucja przemysłowa, która zmieniła wszystkie aspekty życia jej współczesnych. Tym razem jednak zmiana nie przynosi dymiących kominów, lecz elektrownie wiatrowe, samochody elektryczne, energooszczędne urządzenia i systemy recyklingu surowców wtórnych. Gospodarka przeżywa gwałtowne zmiany. Znakiem rozpoznawczym tej rewolucji jest czysta energia, choć nie jest ona jedynym wyznacznikiem zmian. Zasięg ekologicznej transformacji sięga daleko poza redukcję emisji dwutlenku węgla (CO 2 ) i ofensywę energetyki odnawialnej. Rządy i przedsiębiorstwa na całym globie dokładają starań na nienotowaną dotychczas skalę, by uczynić wszystkie aspekty życia, od domów i firm po samochody i procesy produkcyjne, bardziej oszczędnymi i zmniejszyć marnotrawstwo. Zmiany te, wraz z wynalazkami technicznymi, jakie pojawiają się w ich trakcie, wywierają głęboki wpływ na nasze życie, na interakcje pomiędzy przedsiębiorstwami a rządem oraz na sposób, w jaki firmy tworzą sojusze, by wspólnie sprostać największym światowym wyzwaniom i wprowadzać innowacje przynoszące czyste dochody. Firmy, które zmieniają łańcuchy dostaw na bardziej ekologiczne i optymalizują swe działania pod kątem zrównoważonego rozwoju, korzystnie oddziałują na środowisko. Poprawiają również swoje wyniki finansowe dzięki redukcji kosztów i ilości wytwarzanych odpadów oraz wzmacniają pozycję wśród konkurencji, wprowadzając na rynek oryginalne produkty. Już teraz, choć znajdujemy się dopiero na początku tej drogi, jesteśmy świadkami zmian w projektowaniu produktów, procesów i całych systemów przyczyniających się do poprawy oddziaływania na środowisko.

13 14 Wprowadzenie Podobnie jak poprzednie zmiany, zielona rewolucja zmiecie z rynku te firmy, a nawet całe gałęzie przemysłu, które przeoczą jej oznaki albo je zignorują. Te z nich, którym nie uda się zaoferować nowatorskich produktów i usług, stracą cenne możliwości dalszego rozwoju i narażą na niebezpieczeństwo całość swoich działań. Obecna rewolucja nie musi wpływać negatywnie na konkurencyjność przedsiębiorstw. Mogą one wykorzystać ją jako trampolinę, z której wybiją się do pierwszej ligi, o ile będą aktywnie uczestniczyć w przekształcaniu branży i ustalaniu nowych reguł gry. Opracowywanie ulepszonych, przyjaznych dla środowiska technologii i praktyk przy jednoczesnym utrzymaniu konkurencyjności pod względem technicznym i handlowym może być pierwszym krokiem na drodze do trwałego dobrobytu. Praca Zielony wzrost, zielony zysk jest zbiorem esejów, próbą zebrania w całość głębokiej wiedzy i obszernych doświadczeń praktycznych specjalistów z Roland Berger Strategy Consultants. Jest to firma doradztwa strategicznego, która w maksymalnym stopniu poznała wszystkie aspekty branży technologii ekologicznych. W książce omówiono kluczowe trendy stymulujące rewolucyjną transformację świata biznesu, analizując sposoby, w jakie wzrost liczby ludności, zmiany demograficzne, klimatyczne i urbanizacja wpływają na przyspieszenie tych zmian. Praca jest przeglądem modeli działalności gospodarczej w najważniejszych segmentach oraz regionach, a ponadto objaśnia, jak będą się one rozwijać w ciągu najbliższej dekady. Zielona technologia jako gałąź gospodarki ma już obecnie wielomiliardową wartość i olbrzymi potencjał rozwojowy. Według autorów obroty w tym sektorze powinny do końca 2010 r. sięgnąć 1,6 bln euro i utrzymać średnią roczną stopę wzrostu na poziomie około 6,5% do roku Technologie ekologiczne to dominujący przemysł XXI wieku. Zdaniem autorów światowa ekologiczna transformacja może stanowić impuls dla przedsiębiorstw. Powstaje światowa sieć specjalistów w dziedzinie zrównoważonego rozwoju, działających w różnorodnych branżach. Od wielu lat specjaliści ci pomagają setkom firm, organizacji i rządów w opracowywaniu strategii i najlepszych praktyk, które pozwolą im zdobyć przewagę konkurencyjną i korzystniej oddziaływać na środowisko. W tej książce specjaliści z dziedziny zielonych technologii przedstawiają wiedzę zdobytą podczas pracy nad projektami w tym innowacyjnym sektorze. Prezentują sukcesy i zwracają uwagę na technologie, które warto uważnie obserwować, lecz podkreślają także potencjalne pułapki i ostrzegają przed zagrożeniami. W publikacji zawarto obiektywną ocenę regionów wiodących pod względem

14 Wprowadzenie 15 ekologicznym oraz opis prawdopodobnych dróg ich rozwoju w nadchodzących latach. Te pionierskie spostrzeżenia mogą pomóc zarówno menedżerom firm, jak i przywódcom politycznym w rozpoznaniu stojących przed nimi wyzwań i w opracowaniu strategii postępowania w tych krytycznych momentach. Część I zawiera przegląd dominujących tendencji i głównych czynników stymulujących ekologiczną transformację oraz wskazuje kierunki ich dalszego rozwoju. Świat przestawia się na transport elektryczny, aby ograniczyć emisję gazów cieplarnianych. Samochody z napędem elektrycznym szybko zmieniły się z ekscentrycznej nowinki w jedną z odpowiedzi na problem niedoboru paliw kopalnych, lecz ich sukces zależy od szybkości rozwoju technologii produkcji akumulatorów. Nowe sojusze pomiędzy uczestnikami rynku diametralnie zmienią nasz przyszły sposób myślenia na temat transportu i dostaw energii. Firmy zaangażowane w ten proces będą musiały zdecydować, jaką wybrać pozycję na rynku. Jednocześnie alternatywne źródła energii zdobywają niespotykaną do tej pory akceptację. Rządy na całym świecie wytyczają dla sektora energetyki odnawialnej ambitne cele, korzystne dla firm produkujących energię wiatrową, słoneczną, wodną i biopaliwa. Przedsiębiorstwa opracowują nowatorskie rozwiązania w dziedzinie wytwarzania energii i dostarczania jej klientom za pomocą inteligentnych sieci. Problemy techniczne rozwiązuje się szybciej, niż się spodziewano, w miarę jak poszczególne państwa likwidują wszelkie bariery, aby móc zrealizować ambitne założenia w zakresie energetyki odnawialnej. Firmy także przyspieszają tempo innowacyjności w całym łańcuchu wartości, tworząc równowagę ekologiczną w cyklach życia produktów i procesach. W sektorze usług również otwierają się nowe możliwości. Dostawcy usług doradzają właścicielom domów, jak optymalizować zużycie energii, opracowują najlepsze strategie finansowania dla producentów modułów słonecznych, a nawet obsługują i utrzymują farmy wiatrowe. Biznes jest bez wątpienia motorem rozwoju i tworzenia miejsc pracy, jednak bez pomocy nie rozwiąże światowych problemów. Do uporania się z tym gigantycznym zadaniem potrzeba rządowej polityki wsparcia na poziomie krajowym i globalnym. Rządy mogą przyspieszyć ekologiczne przekształcenia na świecie poprzez wspomaganie przedsiębiorstw za pomocą zachęt i preferencyjnych warunków. Mogą nagradzać firmy, które obecnie inwestują w koncepcje i technologie prowadzące do powstania innowacyjnych produktów i usług, ponieważ będą one tworzyć miejsca pracy i zupełnie nowe gałęzie przemysłu. Sektor publiczny potrzebuje jednak pomocy przy określeniu i podjęciu konkretnych działań w związku ze skończoną i malejącą ilością surowców kopalnych.

15 16 Wprowadzenie Część II zawiera omówienie sposobów adaptacji poszczególnych państw i regionów do nowego otoczenia gospodarczego. Niektóre z nich poczyniły już znaczne postępy, inne muszą nadrobić liczne zaległości. Wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej (UE) przyjęły ambitne cele w zakresie energii odnawialnej. Inne państwa dążą do tego, by uwolnić się od hamującego rozwój uzależnienia od ropy naftowej, co traktują jak kwestię bezpieczeństwa narodowego, więc gorliwie badają możliwości wykorzystania energii odnawialnej. Kraje pionierskie sprzedają opracowane przez siebie technologie i specjalistyczną wiedzę techniczną państwom mniej zaawansowanym. Powstawanie nowych dziedzin gospodarki powoduje pojawianie się nowych graczy. Już teraz firmy walczą o miejsce na wielu obiecujących rynkach, próbując zapewnić sobie przewagę na starcie, co pozwoli im zebrać obfity plon, gdy raczkujące dziś wynalazki zyskają sobie akceptację na rynku masowym. Niemcy cieszą się prawdopodobnie najlepszymi warunkami ze wszystkich krajów uprzemysłowionych, pozwalającymi im czerpać wiele korzyści ze światowej ekologicznej transformacji. Siłą Francji są tamtejsze firmy zajmujące się gospodarką wodną i ściekową oraz wiedza specjalistyczna w zakresie energooszczędności. Rządy państw Półwyspu Iberyjskiego stoją na rozdrożu: próbując znaleźć właściwą równowagę pomiędzy wparciem dla energii odnawialnej a kosztami, napotykają na silny sprzeciw opinii publicznej. Inne kraje powinny wyciągać wnioski z kłopotliwej sytuacji Hiszpanii i Portugalii. Europa Środkowo-Wschodnia jest dla firm ekologicznych źródłem mnóstwa nowych możliwości do działania, oferując świetlaną przyszłość zwłaszcza firmom zachodnioeuropejskim. Rewolucja ekotechnologiczna w Stanach Zjednoczonych może stać się dla tego kraju szansą na ponowne zdefiniowanie wartości, jakimi dysponują. Z kolei Brazylia, mimo że źródła odnawialne mają tam znaczny udział w całkowitej produkcji energii, musi dopiero zdobyć pozycję światowego lidera w dziedzinie technologii. Jeśli Chiny dotrzymają zobowiązania do poprawy oddziaływania na środowisko, najprawdopodobniej w najbliższym dziesięcioleciu zmieni to diametralnie cały sektor technologii ekologicznych. Japonia musi zaś podjąć agresywne działania, by zachować swą pozycję globalnego lidera w dziedzinie energooszczędności. Przekształcenie gospodarki indyjskiej z wykorzystaniem zielonych technologii może okazać się dla tego kraju największą szansą ekonomiczną w dziejach. Region Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (Middle East and North Africa, MENA) należy uważnie obserwować, gdyż pojawią się tam godne uwagi rozwiązania na wielką skalę.

16 Wprowadzenie 17 Część III zawiera analizę takich czynników wejściowych, jak finansowanie, badania i rozwój oraz innowacyjność, a ponadto edukacja i kwalifikacje. Technologie ekologiczne wymagają inwestycji na bezprecedensową skalę, zaskakuje więc fakt, że niewiele uwagi poświęca się metodom finansowania tej nowo powstałej gałęzi przemysłu. Zielony biznes jest jednak podmiotem wszelkiego typu systemów finansowania, z których wiele jest już znanych, lecz niektóre są wyjątkowe. Mechanizmy Czystego Rozwoju (Clean Development Mechanisms, CDM) gwarantują finansowanie projektów redukcji emisji gazów cieplarnianych, w szczególności w takich państwach, jak Indie lub Chiny. W zamian za finansowanie takich projektów firmy otrzymują dodatkowe prawa do emisji gazów cieplarnianych. Wynalazki są fundamentem, na którym opiera się sukces przedsiębiorstw. Wiele z nich wkracza śmiało na nowe terytoria w nadziei na wynalezienie nowych technologii, które uczynią świat bardziej ekologicznym. Nie można sobie wyobrazić zielonego biznesu bez badań i rozwoju. Zdaniem autorów odejdzie się od badań skoncentrowanych na rozwijaniu i ulepszaniu poszczególnych produktów, a zastąpi je opracowywanie rozwiązań systemowych, koncentrujących się wokół potencjału, jaki kryje w sobie inteligentne łączenie pojedynczych produktów i usług ekologicznych. Państwa, które dążą do tego, by stać się ośrodkami rozwoju ekotechnologii, inwestują w edukację i szkolenia. Rozumieją bowiem, że nowe, przełomowe odkrycia są niezbędnym warunkiem przyszłego dobrobytu. Wszystkie kraje świata kładą duży nacisk na nauki ścisłe i przyrodnicze, stanowiące fundament rozwoju świata opartego na ekotechnologiach. Niestety nie tworzy się standardów, które określałyby odpowiedni poziom wykształcenia wymagany do pracy w przemyśle ekologicznym. Może to okazać się przeszkodą, gdy sektor ten osiągnie dojrzałość. Przekształcanie wizji w rzeczywistość Rozwój zielonych technologii opiera się na zastępowaniu istniejących technologii nowymi, zwiększaniu wydajności oraz recyklingu. Pozwoli to firmom osiągać zyski z niezbędnych, ekologicznych rozwiązań. Publikacja Zielony wzrost, zielony zysk wskazuje, jak najlepiej wykorzystać możliwości pojawiające się w wyniku zielonej rewolucji. Nadszedł czas na działanie.

17

18 Część I Świat wybiera ekologię

19

20 1 Geneza zielonej rewolucji ekonomicznej i spodziewane korzyści Torsten Henzelmann, Stefan Schaible, Matthias Stoever, Heinz Meditz Ekologiczne firmy będą w nadchodzących dziesięcioleciach kształtować rozwój świata. Zielona gospodarka to pewien rodzaj rewolucji, ponieważ jej wpływ sięga daleko poza sferę ekonomiczną. Rządy, przedsiębiorstwa i społeczeństwa ramię w ramię zajmują się gigantycznymi problemami, w obliczu których stoi cały świat, tworząc nowe strategie zwalczania destrukcyjnych praktyk. Przedsiębiorstwa dostarczają innowacyjnych rozwiązań i odkryć, dzięki którym można zaprzestać niszczenia naszej planety i poprawić warunki życia milionom ludzi. Przekształcenia w dziedzinie biznesu zmieniają sposób życia, pracy i nawiązywania interakcji z otaczającym światem. Zielony biznes nie ogranicza się tylko do zwiększenia udziału energii odnawialnej w całkowitej produkcji. Mimo że jest to działanie istotne dla rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, to nie jedyne, gdyż ekologiczna gospodarka kształtuje całe otoczenie gospodarcze i wpływa na modele prowadzenia działalności przez wszystkie firmy, we wszystkich zakątkach świata. Uczestniczą w niej wszystkie branże gospodarki, od przemysłu motoryzacyjnego, poprzez chemiczny, po sektor usługowy. Ekologia w biznesie nie ogranicza się ani do poszczególnych produktów i technologii, ani do określonych sektorów. Zważywszy na globalny zasięg tej tendencji, można zauważyć, że w ekologiczną gospodarkę angażują się zarówno rynki rozwinięte, jak i te rozwijające się przy czym dla wszystkich jest ona korzystna. Przedsiębiorstwa przyjazne środowisku przynoszą zyski. Szacuje się, że wartość globalnego rynku w tym segmencie przekroczy 1,6 bln euro do końca 2010 r., zaś do 2020 r. może sięgnąć nawet powyżej 3,2 bln euro 1. Firmy stoją 1 Szacunkowe dane Roland Berger, na podstawie danych z 2009 r.

21 22 1. Geneza zielonej rewolucji ekonomicznej i spodziewane korzyści przed ogromnymi możliwościami wchodzenia na nowe rynki, zdobywania udziału w rynkach i tworzenia dodatkowych strumieni dochodów. Ekologiczna gospodarka dostarcza również państwom wielu szans na częściowe przekształcenie krajobrazu przemysłowego oraz czerpanie z nadchodzącej rewolucji korzyści w postaci zdrowszych miast, czystszej wody i lepszej gospodarki odpadami. W pierwszej części tego rozdziału przyjrzymy się bliżej czterem kluczowym trendom, które wspólnie doprowadziły do nadejścia zielonej rewolucji w gospodarce. Nie sposób wyobrazić sobie, jak świat uporałby się z wyzwaniami, jakie niosą z sobą te tendencje, bez ekologicznych przedsiębiorstw. W drugiej części przeanalizowano trzy dziedziny biznesu, które kryją w sobie największy potencjał: wymianę istniejących technologii, zwiększanie wydajności oraz recykling. W części końcowej przedstawiono wyzwania związane z publicznym zarządzaniem zielonymi przedsiębiorstwami i zwrócono uwagę na instrumenty, jakimi dysponują rządy. Koniunkcja kluczowych trendów Fundamentalne, trwałe zmiany w sposobie rywalizacji przedsiębiorstw wynikają z czterech kluczowych trendów: zmian demograficznych, klimatycznych, urbanizacji i globalizacji. Wzrost liczby ludności i urbanizacja sprawiły, że konieczne jest opracowywanie zrównoważonych produktów i technologii, zwłaszcza w dziedzinie gospodarowania wodą i odpadami, lecz także w zakresie produktów energooszczędnych. Aby zagwarantować akceptowalny standard życia i generować dobrobyt w świecie znajdującym się pod wpływem zmian klimatycznych, firmy muszą dokonywać stopniowych zmian w istniejących produktach i technologiach, a zarazem rozwijać niekonwencjonalne pomysły w nadziei na dokonanie kolejnych przełomowych wynalazków. Globalizacja stworzyła firmom z sektora technologii ekologicznych najważniejsze obszary walki o pozycję przyszłych liderów na rynkach krajowych i międzynarodowych. Kluczowy trend nr 1 zmiany demograficzne Światowa eksplozja demograficzna trwa od początku ubiegłego wieku. Przy rocznym przyroście na poziomie sięgającym w niektórych regionach 2% szacuje się, że w 2010 r. liczba ludności świata będzie wynosiła niemal 7 mld. Do wzro-

22 Koniunkcja kluczowych trendów 23 Ilustracja 1.1. Rzeczywisty wzrost liczby ludności w latach oraz prognoza na lata w obszarach rozwiniętych i rozwijających się Źródło: Wydział ds. Ludności Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych Sekretariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych. stu przyczyniły się takie czynniki, jak znaczna poprawa wydajności produkcji żywności, zwłaszcza w krajach rozwijających się na terenie Azji i Afryki, oraz lepsza dostępność usług medycznych. Na ilustracji 1.1 przedstawiono przyrost liczby ludności w ostatnich sześciu dekadach oraz przewidywane zaludnienie świata w roku 2050, kiedy to Ziemię może zamieszkiwać nawet ponad 9 mld ludzi. Pokazano również różnice tempa przyrostu pomiędzy obszarami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Tak dramatyczny przyrost liczby ludności znacząco wpłynie na przyszły rozwój świata, niesie ze sobą również przerażające wyzwania. Gwałtowny wzrost populacji w połączeniu z błyskawicznym rozwojem miast stanowi olbrzymie obciążenie dla publicznych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Coraz więcej ludzi będzie konsumować zmniejszające się zasoby wody, co nie wróży nic dobrego. Niektóre państwa w ostatnich dziesięcioleciach zużyły już niemal całkowicie dostępne zasoby wody gruntowej. Niepokojące jest, że dotyczy to także Indii, jednego z państw o największym zaludnieniu. Inne regiony, jak na przykład państwa Półwyspu Arabskiego, wyczerpują swoje niemal nieistniejące zasoby wód gruntowych, przyciągając tysiące wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych pracowników z innych części świata. Wraz

23