PRZEPISY PRAWNE ODNOSZĄCE SIĘ DO TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH W POWIETRZU

Transkrypt

1 Faza inwentaryzacji projektu GEF w Polsce MATERIAŁY ROBOCZE DO SPORZĄDZENIA PROFILU TZO W POLSCE (do ograniczonego korzystania) GF/POL/INV/R.20 PRZEPISY PRAWNE ODNOSZĄCE SIĘ DO TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH W POWIETRZU Bogusław DĘBSKI Niniejszy raport nie był redagowany. Został odtworzony w takiej postaci, w jakiej został przekazany do Instytutu Ochrony Środowiska przez Autora (Autorów)

2 Przepisy prawne odnoszące się do trwałych zanieczyszczeń organicznych w powietrzu Do trwałych zanieczyszczeń organicznych ma zastosowanie wiele przepisów prawnych znajdujących się dokumentach różnego poziomu: w uchwałach Sejmu, ustawach i wynikających z nich rozporządzeniach, polityce ekologicznej państwa, strategiach krajowych i branżowych. Poniżej przedstawiono szereg takich aktów prawnych wraz z ich krótkim omówieniem, natomiast szczegółowe przepisy prawne odnoszące się do trwałych zanieczyszczeń organicznych zamieszczono w załącznikach. Uchwały Sejmu Polityka Ekologiczna Państwa Projekt Programu Wykonawczego do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata (stan na ) W załączeniu przedstawiono wybrane działania, które dotyczą lub mogą dotyczyć trwałych zanieczyszczeń organicznych: Tabela 16. Przedsięwzięcia w zakresie tworzenia prawa ochrony środowiska Tabela 19. Przedsięwzięcia w zakresie zarządzania, monitoringu i kontroli Tabela 22. Przedsięwzięcia ukierunkowane na aktywizację współpracy międzynarodowej Tabela 23. Działania ukierunkowane na sporządzanie programów wykonawczych i aktualizację polityki ekologicznej państwa III Polityka Ekologiczna Państwa na lata Projekt; stan na lipiec 2002 W załączeniu wybrane zapisy obrazujące zamierzenia państwa w stosunku do trwałych zanieczyszczeń organicznych w horyzoncie do 2010 r., wynikające w głównej mierze z implementacji uregulowań międzynarodowych w tym zakresie.

3 Ustawy USTAWA Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Dz. U. Nr 62, poz. 627 z dnia 20 czerwca 2001 r. Do trwałych zanieczyszczeń organicznych odnosić się mogą wszystkie sformułowania Ustawy dotyczące emisji do powietrza. Istotne zapisy zawierają artykuły 147 do 149. Zobowiązują one prowadzących instalacje oraz użytkowników urządzeń do wykonywania okresowych pomiarów emisji substancji, ewidencjonowania wyników pomiarów oraz do przekazywania ich organom ochrony środowiska. Zapis o ewidencjonowaniu i przekazywaniu informacji został w art. 162 uwypuklony dla substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska. Do takich substancji zostało zaliczone PCB (art. 160). W załączeniu przedstawiono treść w/w artykułów. Ustawa Prawo ochrony środowiska zawiera też wiele delegacji dla wydania rozporządzeń omówionych poniżej. USTAWA o zmianie ustawy o ochronie roślin uprawnych z dnia 16 lutego 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 248) OBWIESZCZENIE MINISTRA ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie roślin uprawnych. (Dz. U. Nr 66, poz. 751) W ustawie w art. 38 zawarta jest delegacja: 1. Minister właściwy do spraw rolnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia oraz ministrem właściwym do spraw środowiska, określi, w drodze rozporządzenia: 1) szczegółowe zasady wydawania zezwoleń na dopuszczenie środków ochrony roślin do obrotu i stosowania, 2) substancje biologicznie czynne, wchodzące w skład środków ochrony roślin: a) których stosowanie jest zabronione, b) mogące mieć szkodliwy wpływ w określonych sytuacjach na zdrowie ludzi, zwierząt oraz środowisko oraz zakres ograniczenia stosowania środków ochrony roślin zawierających te substancje. 2. Wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw rolnictwa powinien brać pod uwagę bezpieczeństwo zdrowia ludzi i zwierząt oraz ewentualny niekorzystny wpływ środka ochrony roślin na środowisko, a także potrzebę uzyskiwania

4 wiarygodnych wyników badań, mając na względzie spełnienie wymagań określonych w międzynarodowych standardach z zakresu ochrony roślin.". W ustawie nie wymienia się bezpośrednio trwałych zanieczyszczeń organicznych USTAWA o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 5 lipca 2002 (Dz. U. Nr 142, poz. 1187) W ustawie dokonuje się nowelizacji ustawy o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 w zakresie odnoszącym się do listy substancji chemicznych występujących w produkcji lub w obrocie. W załączeniu fragment ilustrujący tę nowelizację. Krajowe strategie i plany implementacyjne Krajowa Strategia ograniczania emisji trwałych zanieczyszczeń organicznych, 2002 W załączeniu przedstawiono wybrane fragmenty z rozdziału 3 Strategii..., omawiające sytuację prawną dotyczącą trwałych zanieczyszczeń organicznych. Rozporządzenia Rady Ministrów ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 9 października 2001 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska. (Dz.U ) Rozporządzenie określa między innymi jednostkowe stawki opłat za gazy lub pyły wprowadzane do powierza. Z trwałych zanieczyszczeń organicznych rozporządzenie wymienia stawki dla PCB oraz dioksyn i furanów.

5 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 5 sierpnia 1998 r. w sprawie ewidencji i rejestru wykazów zanieczyszczeń wprowadzonych do powietrza. (Dz.U z dnia 7 sierpnia 1998r.) Rozporządzenie określa szczegółowe zasady prowadzenia przez jednostkę organizacyjną obowiązaną do uiszczania opłat za wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza, ewidencji zawierającej wykaz rodzajów i ilości zanieczyszczeń wprowadzonych do powietrza oraz dane na podstawie których określono te ilości. Ponieważ ewidencje obejmują substancje za emisję których uiszcza się opłaty, z trwałych zanieczyszczeń organicznych rozporządzenie dotyczy jedynie dioksyn i PCB. Rozporządzenia poszczególnych Ministrów ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie wprowadzania do powietrza substancji zanieczyszczających z procesów technologicznych i operacji technicznych. (Dz. U. Nr 87, poz. 957 z dnia 24 sierpnia 2001) W załączeniu przedstawiono wybrane fragmenty rozporządzenia odnoszące się do spalania odpadów komunalnych i spalania odpadów niebezpiecznych. Załączono zamieszczone w tabelach dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości dioksyn i furanów ze spalania odpadów komunalnych, odpadów niebezpiecznych oraz olejów odpadowych. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 4 października 2001 r. w sprawie nadania statutu Biuru do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych. Dz. U. Nr 121, poz z dnia r. W rozporządzeniu określono szczegółowe zadania i uprawnienia Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych.

6 ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych Dz.U. Nr 140, poz. 1172, z dnia 3 września 2002 W załączniku do rozporządzenia przedstawiono kryteria i sposób klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych ze względu na: właściwości fizykochemiczne, toksyczność, negatywny wpływ na zdrowie człowieka i na środowisko oraz zawartość niebezpiecznych składników. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych. Dz. U. Nr 140, poz. 1173, z dnia 3 września 2002 r. Rozporządzenie reguluje sposób oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych. Z trwałych zanieczyszczeń organicznych w treści rozporządzenia wymienione są jedynie wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. ROZPORZĄDZENIE Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. Dz. U. Nr 129, poz z dnia 14 sierpnia 2002 r. W rozporządzeniu ustala się wykaz substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem, stanowiący załącznik do rozporządzenia. Wykaz ten stanowi oddzielny załącznik do Dziennika Ustaw Nr 129. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. (Dz. U. Nr 58, poz. 535 z dnia 17 maja 2002 r.) Na podstawie załącznika do w/w rozporządzenia w załączeniu przedstawiono tablicę zawierającą ilości trwałych zanieczyszczeń organicznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym albo o dużym ryzyku.

7 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska. Dz. U. Nr 96, poz. 860 z dnia 1 lipca 2002 r. Rozporządzenie określa między innymi: o wymagania w zakresie wykorzystywania i przemieszczania PCB, o wymagania w zakresie wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane PCB, o wymagania techniczne, jakie należy spełnić przy wykorzystywaniu i oczyszczaniu urządzeń lub instalacji w których były lub są wykorzystywane PCB, o sposób inwentaryzowania urządzeń lub instalacji, w których były lub są wykorzystywane PCB, zakres, terminy i formę raportów przedkładanych odpowiednio wojewodzie, wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. W rozporządzeniu podano, że wykorzystywanie PCB dopuszcza się w użytkowanych urządzeniach lub instalacjach nie dłużej niż do dnia 30 czerwca 2010 r. Urządzenia lub instalacje, w których były lub są wykorzystywane PCB, należy zinwentaryzować poprzez sporządzenie odpowiedniej dokumentacji w terminie do dnia 31 grudnia 2002 r. W załączeniu przedstawiono treść artykułów, dotyczących w/w zagadnień. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z 15 kwietnia 1997 zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych pozostałości w środkach spożywczych środków chemicznych stosowanych przy uprawie, ochronie, przechowywaniu i transporcie roślin. (Dz. U. Nr 43 z 1997r., poz. 273) Na podstawie załącznika do w/w rozporządzenia w załączeniu przedstawiono tablicę zawierającą najwyższe dopuszczalne pozostałości trwałych zanieczyszczeń organicznych w środkach spożywczych lub na ich powierzchni.

8 Odniesienie do zagadnień międzynarodowych PRZEGLĄD REALIZACJI PRZEZ POLSKĘ KONWENCJI MIĘDZYNARODOWYCH ORAZ UMÓW I POROZUMIEŃ WIELOSTRONNYCH I DWUSTRONNYCH W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA ( Środowiska ) W załączeniu przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące: o Konwencji w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Konwencja Sztokholmska) o Protokołu w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Podpisanego w 1998 r. w Aarhus) KONWENCJA o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, sporządzona w Helsinkach dnia 9 kwietnia 1992 r. Ze względu na to, że źródłem zanieczyszczenia wód Bałtyku jest również transport atmosferyczny należy w tej analizie uwzględnić emisję zanieczyszczeń do powietrza. W Załączniku I wymieniono wśród substancji zakazanych trwałe zanieczyszczenia organiczne.

9 Załączniki

10 Projekt Programu Wykonawczego do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata Tabela 16. Przedsięwzięcia w zakresie tworzenia prawa ochrony środowiska (wybrane) Zadania Resort / organ odpowiedzialny i jednostki współpracujące Termin realizacji Szacunkowe nakłady w latach (mln PLN) Przedsięwzięcia dotyczące wydania aktów wykonawczych do już uchwalonych ustaw transponujących prawo wspólnotowe w obszarze "środowisko" 5. Wydanie brakujących aktów wykonawczych do ustawy z dnia 11 Zdrowia stycznia 2001 r. o substancjach i ,85 preparatach chemicznych Gospodarki 2003 Finansów 7. Wydanie brakujących aktów wykonawczych do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach Środowiska Gospodarki Infrastruktury Zdrowia Spraw Wewnętrznych i Administracji ,65

11 Projekt Programu Wykonawczego do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata Tabela 19. Przedsięwzięcia w zakresie zarządzania, monitoringu i kontroli (wybrane) Zadania Przedsięwzięcia pozainwestycyjne 1. Wdrożenie nowych struktur organizacyjnych i systemów obiegu informacji w dziedzinie środowiska, niezbędnych do spełnienia przez Polskę warunków uczestnictwa w Unii Europejskiej i realizacji innych zobowiązań międzynarodowych, w tym: - wdrożenie systemu rejestracji substancji niebezpiecznych spełniającego wszystkie wymagania ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz ustawy o ochronie roślin uprawnych; - wdrożenie systemu informatycznego PRTR (uwalnianie i transfer zanieczyszczeń) - wdrożenie systemu informatycznego SPIRS (rejestracja obiektów niebezpiecznych zgodnie z wymaganiami dyrektywy Seveso II) Resort / organ odpowiedzialny i jednostki współpracujące Zdrowia Rolnictwa i Rozwoju Wsi Środowiska, Termin realizacji Środowiska GIOŚ WIOŚ Środowiska Spraw Wewnętrznych i Admin. GIOŚ, WIOŚ, PIP Szacunkow e nakłady w latach (mln PLN) 4,0 2,5 1,0

12 Projekt Programu Wykonawczego do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata Tabela 22. Przedsięwzięcia ukierunkowane na aktywizację współpracy międzynarodowej (wybrane) Zadania Przedsięwzięcia pozainwestycyjne 10. Ratyfikowanie 2 konwencji i 7 protokołów podpisanych w latach i realizacja wynikających z nich zobowiązań: - Konwencja Awaryjna (1992); - Konwencja Sztokholmska (2001); - Protokół z Aarhus (1998) w sprawie metali ciężkich; Protokół z Aarhus (1998) w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych; - Protokół z Göteborga (1999); Resort / organ odpowiedzialny i jednostki współpracujące Środowiska Gospodarki Zdrowia Rolnictwa i Rozwoju Wsi Termin realizacji (ratyfika cja) (realizacj a) Szacunkowe nakłady w latach (mln PLN) 6,4

13 Projekt Programu Wykonawczego do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata Tabela 23. Działania ukierunkowane na sporządzanie programów wykonawczych i aktualizację polityki ekologicznej państwa (wybrane) Zadania Przedsięwzięcia pozainwestycyjne 1. Sporządzenie krajowych strategii/programów w wyspecjalizowanych, wąskich zagadnieniach ochrony środowiska: - gospodarowanie odpadami; - gospodarka wodna; - ochrona wód podziemnych; - poprawa jakości powietrza; - pakiet planów implementacyjnych do dyrektyw Unii Europejskiej; - ograniczenie emisji metali ciężkich i trwałych zanieczyszczeń organicznych; - edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa 2. Opracowanie i przyjęcie znowelizowanej polityki ekologicznej na lata (z perspektywą do 2010), zgodnej z wymaganiami wprowadzonymi ustawą Prawo ochrony środowiska 3. Opracowanie i przyjęcie znowelizowanej polityki ekologicznej na lata (z perspektywą do 2014) Resort / organ odpowiedzialny i jednostki współpracujące Środowiska Gospodarki Infrastruktury Rolnictwa i Rozwoju Wsi Edukacji Termin realizacji Szacunkow e nakłady w latach (mln PLN) 1,5 Środowiska Instytut Ochrony Środowiska ,15 Środowiska jednostki badawczorozwojowe ,2 Powrót

14 III Polityka Ekologiczna Państwa na lata (wybrane fragmenty) strona 37 Zgodnie z zasadami przyjętymi w Unii Europejskiej w zakresie prawa dotyczącego chemikaliów, polityka ekologiczna wytycza dwa zasadnicze kierunki działań jedne w odniesieniu do substancji chemicznych już produkowanych i stosowanych, drugie w stosunku do nowych substancji i preparatów, które wytwarzanie i wprowadzenie na rynek jest przewidywane. W pierwszym przypadku działania w perspektywie najbliższych czterech lat winny się skupiać na identyfikacji potencjalnych zagrożeń zdrowia i ustaleniu niezbędnych środków prewencji ryzyka zdrowotnego i kontroli narażenia. Szczególnie należy doprowadzić do pełnej realizacji postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Konwencja Sztokholmska). W odniesieniu do nowych substancji i preparatów chemicznych należy w pełni egzekwować ustalenia zawarte w ustawie z 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, w szczególności realizację w pełnym zakresie programu notyfikacji nowych substancji i preparatów chemicznych z zapewnieniem możliwości pozyskania informacji niezbędnej dla ustalenia warunków wytwarzania i stosowania substancji bez stwarzania zagrożeń dla zdrowia i środowiska. strona 41 W przypadku źródeł przemysłowych głównym zadaniem w ochronie wód powierzchniowych jest eliminacja lub ograniczenie zrzutów substancji niebezpiecznych do środowiska wodnego, co powinno być osiągnięte, zgodnie ze zobowiązaniami przyjętymi w stosunku do Unii Europejskiej, do 2006 r. Dotyczy to przede wszystkim: heksachlorocykloheksanu (HCH) i heksachlorobenzenu (HCB). strona 44 B. Cele średniookresowe do r. W perspektywie 2010 roku priorytetowymi działaniami (celami) koniecznymi do zainicjowania lub przyspieszenia ich realizacji, a następnie konsekwentnego wdrażania, w zakresie poprawy jakości powietrza i ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, są następujące działania, ukierunkowane na realizację głównego celu, jakim jest poprawa stanu zanieczyszczenia powietrza oraz uzyskanie norm emisyjnych, wymaganych przez przepisy Unii Europejskiej: o ratyfikacja podpisanych przez Polskę protokołów do konwencji międzynarodowych, w tym w szczególności Protokołów dotyczących metali ciężkich i trwałych zanieczyszczeń organicznych, podpisanych w Aarhus w 1998 r.,

15 strona 50 C. Zadania na lata Jedno z najpilniejszych zadań o charakterze priorytetowym, które w ramach realizacji wyżej wymienionych celów należy wykonać w latach to opracowanie i rozpoczęcie realizacji programów unieszkodliwienia odpadów szczególnie niebezpiecznych, objętych przepisami Konwencji Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (2004r.); strona 51 Aktualnie prowadzona działalność związana jest głównie z efektywnym wdrożeniem Ustawy o substancjach i preparatach chemicznych, uwzględniającej prawo wspólnotowe w tym zakresie, uchwalonej 1 stycznia 2001 oraz ratyfikowaniem i wdrożeniem konwencji ONZ w tym konwencji dotyczącej trwałych zanieczyszczeń organicznych. Ma to zapewnić pełną harmonizację z obowiązującymi we Wspólnocie regulacjami prawnymi w zakresie bezpiecznego gospodarowania chemikaliami. strona 53 W zakresie dioksyn, furanów i polichlorowanych bifenyli Komisja w 2001r. Zaproponowała dwuczęściową strategię ukierunkowaną z jednej strony na redukcję obecności dioksyn i PCB w środowisku oraz z drugiej strony w produktach żywnościowych i w paszy. W zakresie środowiska strategia proponuje krótkoterminowa akcję (5 lat) obejmującą identyfikację źródeł zagrożeń oceny ryzyka, zarządzania ryzykiem, informowania społeczeństwa, współpracę z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi oraz dodatkowo długoterminowe działania w zakresie zbierania danych i monitoringu. B. Cele średniookresowe do 2010r. Do 2010r. w zakresie bezpieczeństwa chemicznego będą realizowane następujące cele: o wprowadzenie zasad dobrej praktyki laboratoryjnej (GLP) we wszystkich laboratoriach uczestniczących w systemie państwowej kontroli produkcji i użytkowania niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych, a także zorganizowanie laboratoriów referencyjnych; o zorganizowanie rejestru substancji chemicznych wytwarzanych w Polsce i importowanych do Polski spójnego z nowym systemem Wspólnoty REACH; o wdrożenie Konwencji Sztokholmskiej ONZ w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych;

16 strona 54 C. Zadania na lata Dla osiągnięcia powyższych celów konieczne jest zrealizowanie poniższych priorytetowych zadań. Działania: o przyjęcie rozporządzeń wykonawczych do ustawy o substancjach i preparatach chemicznych i wdrożenie systemu ich rejestrowania i kontroli (2003r.); o pełna harmonizacja polskich przepisów z obowiązującymi dyrektywami Unii Europejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa chemicznego (2003r.); o opracowanie planu wdrożenia Konwencji Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (2004r.); o ratyfikacja Konwencji Sztokholmskiej w sprawie zanieczyszczeń organicznych oraz przygotowanie instrumentów jej realizacji (2003r.); Powrót

17 USTAWA Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Art Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia, z zastrzeżeniem ust. 2, są obowiązani do okresowych pomiarów wielkości emisji. 2. Prowadzący instalację jest obowiązany do ciągłych pomiarów wielkości emisji w razie wprowadzania do środowiska znacznych ilości substancji lub energii. 3. Zakres obowiązku prowadzenia pomiarów, o których mowa w ust. 1 i 2, może być związany z parametrami charakteryzującymi wydajność lub moc instalacji albo urządzenia. 4. Prowadzący instalację nowo zbudowaną lub zmienioną w istotny sposób, z której emisja wymaga pozwolenia, jest obowiązany do przeprowadzenia wstępnych pomiarów wielkości emisji z tej instalacji. 5. Obowiązek, o którym mowa w ust. 4, należy zrealizować najpóźniej w ciągu 14 dni od zakończenia rozruchu instalacji lub uruchomienia urządzenia, chyba że organ właściwy do wydania pozwolenia określił w pozwoleniu inny termin. 6. Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są obowiązani do ewidencjonowania wyników przeprowadzonych pomiarów oraz ich przechowywania przez 5 lat od zakończenia roku kalendarzowego, którego dotyczą. Art Minister właściwy do spraw środowiska określi, z zastrzeżeniem ust. 5, w drodze rozporządzenia, wymagania w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji, o których mowa w art. 147 ust W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, zostaną ustalone: 1) przypadki, w których wymagany jest ciągły pomiar emisji z instalacji, 2) przypadki, w których wymagane są okresowe pomiary emisji z instalacji albo urządzenia, oraz częstotliwości prowadzenia tych pomiarów, 3) referencyjne metodyki wykonywania pomiarów, 4) sposób ewidencjonowania przeprowadzonych pomiarów. 3. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, zostanie zawarte wymaganie prowadzenia pomiarów w zależności odpowiednio od: 1) rodzaju instalacji albo urządzenia, 2) nominalnej wielkości emisji z instalacji albo urządzenia, 3) parametrów charakteryzujących wydajność lub moc instalacji albo urządzenia. 4. Jeżeli obowiązek prowadzenia pomiarów nie wynika z nominalnej wielkości emisji, rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określa substancje albo energie, których pomiar jest obowiązkowy. 5. Wymagań dotyczących okresowych pomiarów emisji nie ustanawia się, gdy są one określone w przepisach odrębnych. Art Wyniki pomiarów, o których mowa w art. 147 ust. 1-4, prowadzący instalację przedkłada organowi ochrony środowiska, o ile pomiary te mają szczególne znaczenie ze względu na potrzebę zapewnienia systematycznej kontroli wielkości emisji. 2. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia, które ze względu na szczególne znaczenie dla zapewnienia systematycznej kontroli wielkości emisji powinny być przekazywane właściwym organom ochrony środowiska, oraz terminy i sposób ich prezentacji. 3. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 2, zostaną ustalone: 1) przypadki, w których wymagane jest przedkładanie wyników pomiarów z uwagi na: a) rodzaj instalacji lub urządzenia, b) nominalną wielkość emisji,

18 c) parametry charakteryzujące wydajność lub moc instalacji lub urządzenia, 2) formy przedkładanych wyników pomiarów, 3) układy przekazywanych wyników pomiarów, 4) wymagane techniki przedkładania wyników pomiarów, 5) terminy przedkładania wyników pomiarów w zależności od ich rodzajów. Art Zabronione jest, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie i przepisach odrębnych, wprowadzanie do obrotu lub ponowne wykorzystanie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska. 2. Substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska są w szczególności: 1) azbest, 2) PCB. 3. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, inne - poza azbestem i PCB - substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska, kierując się koniecznością ograniczania ryzyka wystąpienia szkód w środowisku. 4. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 3, zostaną ustalone: 1) oznaczenie numeryczne substancji, pozwalające na jednoznaczną jej identyfikację, 2) nazwa substancji. Art Wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska podlegają sukcesywnej eliminacji. 2. Wykorzystujący substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska jest obowiązany do dokumentowania rodzaju, ilości i miejsc ich występowania oraz sposobu ich eliminowania. 3. Wykorzystujący substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska powinien okresowo przedkładać wojewodzie informacje o rodzaju, ilości i miejscach ich występowania, z zastrzeżeniem ust Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami przedkładają informacje o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska w formie uproszczonej; w tym przypadku przepisów ust. 2 nie stosuje się. 5. Informacje w formie uproszczonej przedkłada się wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. 6. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta okresowo przedkłada wojewodzie informacje o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska. 7. Wojewoda prowadzi rejestr rodzaju, ilości oraz miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska. 8. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do instalacji i urządzeń, w których substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska są lub były wykorzystywane. 9. Sposób postępowania z eliminowanymi substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska, a także instalacjami i urządzeniami, w których są lub były one wykorzystywane, określają przepisy ustawy o odpadach. Powrót

19 USTAWA o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 5 lipca 2002 (wybrane fragmenty) Art. 1. W ustawie z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, Nr 100, poz. 1085, Nr 123, poz i Nr 125, poz oraz z 2002 r. Nr 135, poz. 1145) wprowadza się następujące zmiany: po rozdziale 3 dodaje się rozdział 3a w brzmieniu: "Rozdział 3a Substancje istniejące Art. 22b. Listę substancji chemicznych występujących w produkcji lub w obrocie ogłasza minister właściwy do spraw zdrowia, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym wydawanym przez tego ministra. Lista ta powinna obejmować Europejski Wykaz Istniejących Substancji o Znaczeniu Komercyjnym (EINECS)."; w art. 31: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: "1. Minister właściwy do spraw gospodarki, na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia lub ministra właściwego do spraw środowiska, w razie stwierdzenia, że produkcja, obrót lub stosowanie substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego stwarzają nieuzasadnione ryzyko dla zdrowia człowieka lub środowiska, bądź gdy wynika to z porozumień międzynarodowych, określi, w drodze rozporządzenia, ograniczenia, zakazy lub warunki: 1) produkcji, obrotu lub stosowania takiej substancji lub preparatu, 2) wprowadzania do obrotu lub stosowania produktów zawierających takie substancje lub preparaty, uwzględniając w szczególności zastosowania takiej substancji lub preparatu, stosowanie w stężeniu lub proporcjach przewyższających określony poziom, występowanie w określonych stężeniach lub ilościach w określonych produktach.", USTAWA o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r.. (Dz. U. Nr 11, poz. 84) Ustawa określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko.

20 Krajowa strategia ograniczania emisji TZO Rozdział. 3. STRATEGICZNE KIERUNKI DZIAŁANIA I MECHANIZMY 3.2. Zmiany, jakie nastąpiły w latach W latach poza rozwojem wiedzy na temat emisji PCDD/PCDF, PCB, HCB oraz w mniejszym stopniu WWA w Polsce i na arenie międzynarodowej miały miejsce, głębokie zmiany prawa i polityki działań związanych z ochroną środowiska. Należy tu wymienić: Kompleksową nowelizację prawa wprowadzającą między innymi ustawy obejmujące; prawo ochrony środowiska, odpady, ochronę roślin oraz substancje i preparaty chemiczne. Zmiany te mają wpływ na cały kompleks problemów objętych protokółem z Aarhus w zakresie TZO i metali ciężkich. Jak powiedziano wyżej zakazy stosowania niektórych substancji toksycznych (pestycydów) i ograniczenia stosowania PCB zostały w Polsce wprowadzone w systemie prawnym obowiązującym do 1999 roku. Nowy system prawa jest kontynuacją i uściśleniem systemu dotychczasowego, z uwzględnieniem harmonizacji z dyrektywami Unii Europejskiej. Jednym z głównych celów zmian jest ubieganie się o członkostwo Polski w UE i przejęcie w związku z tym dorobku prawnego Unii. Przyjęcie Konwencji Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO). Obejmuje ona problemy wycofania z produkcji i stosowania oraz ograniczenia stosowania szeregu związków toksycznych (zakres analogiczny, poza HCH, jak Protokółu z Aarhus). Obejmuje ona również problemy emisji i źródeł emisji PCDD/PCDF, PCB i HCB. Nie obejmuje natomiast w odróżnieniu od zakresu Protokółu z Aarhus, problematyki wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Podporządkowanie działań, również w zakresie ochrony środowiska, przyszłemu członkostwu w Unii Europejskiej. W znowelizowanym lub uchwalonym na nowo prawie, całe rozdziały zostały poświęcone substancjom toksycznym i postępowaniu z nimi. Dotyczy to np. ustaw: prawo ochrony środowiska, o ochronie roślin uprawnych, o odpadach, o substancjach i preparatach chemicznych, o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. W trakcie uchwalania tych ustaw brano pod uwagę konieczność zastosowania w Polsce prawa unijnego. Wprowadzają one również obowiązek okresowego opracowywania i nowelizowania polityki ekologicznej państwa. Aktualna wersja tej polityki zakłada pełne wdrożenie wymagań protokółu i Konwencji. Mając na względzie przejęcie prawa Unii Europejskiej opracowano szereg planów implementacyjnych dyrektyw Unii Europejskiej. Zakresu regulacji protokółu i Konwencji dotyczą np. następujące plany implementacyjne: dyrektywy 75/439/EWG w sprawie olejów przepracowanych (obejmuje zagadnienia PCB), dyrektywy 75/442/EWG w sprawie odpadów, dyrektywy 88/609/EWG w sprawie dużych obiektów energetycznego spalania paliw, dyrektywy 91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych, dyrektywy 94/67/WE w sprawie termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, dyrektywy 96/59/WE w sprawie usuwania PCB i PCT, dyrektywy 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (wprowadza ona techniki BAT i określa listę grup obiektów przemysłowych, które powinny stosować techniki BAT, dyrektywy 98/70/WE w sprawie jakości benzyn i olejów napędowych oraz dyrektywy 99/31/WE w sprawie składowisk odpadów.

21 Regulacje prawne (dyrektywy Unii Europejskiej) we wszystkich prawie przypadkach obejmują obszary substancji szersze niż konwencje międzynarodowe i protokóły do nich. Podobnie ma się rzecz z terminami zastosowania różnych rozwiązań jak np. najlepszych dostępnych technik (BAT). Terminy wprowadzenia BAT do praktyki przemysłowej i gospodarczej są znacznie mniej restrykcyjne niż terminy określone w dyrektywach Unii. Podobnym przykładem są terminy usunięcia pozostałości polichlorowanych bifenyli (PCB). Ponadto Unia Europejska reglamentuje PCT (polichlorowane trifenyle) i szereg innych substancji niebezpiecznych. Wynika to oczywiście z wyższych możliwości finansowych i technicznych Unii w stosunku do części krajów objętych protokółem i Konwencją a nie będących członkami Unii. Powyższe należy uwzględniać w realizacji strategii dotyczącej realizacji postanowień Protokółu z Aarhus Mechanizmy prawne Nie są aktualnie potrzebne zmiany w przepisach prawnych związanych z realizacją protokółu dotyczącego TZO. Wprowadzenie w życie protokółu będzie natomiast wymagało opracowania szeregu rozporządzeń do obowiązujących obecnie ustaw. Konieczne jest wprowadzenie przez Ministra Gospodarki zakazu stosowania zawierającego nadmierne ilości WWA karbolu i kreozotu oraz zawierającego chlor pentachlorfenolu do konserwacji drewna, poprzez znowelizowanie rozporządzenia do ustawy Prawo ochrony środowiska (obowiązującego dotychczas do ustawy o ochroni i kształtowaniu środowiska). W końcowej fazie przygotowania znajduje się obejmująca 60 substancji (pestycydów) lista zakazu produkcji i stosowania w rolnictwie tych związków (jest to nowelizacja dokumentu wydanego na mocy regulacji prawnych sprzed nowelizacji Ustawy o ochronie roślin).

22 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie wprowadzania do powietrza substancji zanieczyszczających z procesów technologicznych i operacji technicznych. (Dz. U. Nr 87, poz. 957 z dnia 24 sierpnia 2001) wybrane fragmenty Rozdział 3 Spalanie odpadów komunalnych Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do spalarni odpadów komunalnych, przez które rozumie się urządzenia techniczne używane do spalania odpadów komunalnych, odpadów podobnych do komunalnych innych niż niebezpieczne lub gazowych produktów pirolizy tych odpadów, z zastrzeżeniem ust Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do spalarni odpadów komunalnych, dla których decyzje o pozwoleniu na budowę wydano po dniu 31 grudnia 2001 r., a od dnia 1 stycznia 2003 r. do wszystkich spalarni odpadów komunalnych, bez względu na datę wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. 23. Dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości pyłu, metali ciężkich, chlorowodoru, fluorowodoru, dwutlenku siarki, tlenku węgla, związków organicznych w przeliczeniu na węgiel, dioksyn i furanów, zwane dalej w niniejszym rozdziale "dopuszczalnymi ilościami substancji zanieczyszczających", ze spalania odpadów komunalnych, określa załącznik nr 4 do rozporządzenia W spalarniach odpadów komunalnych o nominalnej zdolności przerobowej nie mniejszej niż 1 Mg/h prowadzi się pomiary stężeń w gazach odlotowych następujących substancji zanieczyszczających: 1) pyłu, tlenku węgla i chlorowodoru - w sposób ciągły, 2) metali ciężkich, fluorowodoru, dwutlenku siarki, związków organicznych, dioksyn i furanów - okresowo, co najmniej raz na sześć miesięcy. 2. W spalarniach odpadów komunalnych o nominalnej zdolności przerobowej mniejszej niż 1 Mg/h prowadzi się okresowe pomiary stężeń pyłu, tlenku węgla, chlorowodoru i związków organicznych w gazach odlotowych co najmniej raz na sześć miesięcy. 3. Jeżeli ze spalania odpadów komunalnych wprowadzane są do powietrza dioksyny i furany w ilościach nieprzekraczających 10% dopuszczalnych ilości, o których mowa w 23, wykonywanie pomiarów stężeń tych substancji zanieczyszczających w gazach odlotowych nie jest wymagane. Rozdział 4 Spalanie odpadów niebezpiecznych Dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości pyłu, metali ciężkich, chlorowodoru, fluorowodoru, dwutlenku siarki, tlenku węgla, związków organicznych w przeliczeniu na węgiel, dioksyn i furanów, zwane dalej w niniejszym rozdziale "dopuszczalnymi ilościami substancji zanieczyszczających", ze spalania odpadów niebezpiecznych, z zastrzeżeniem ust. 2 i 31 ust. 1, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia. 2. Dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości substancji zanieczyszczających ze spalania olejów odpadowych o wartości opałowej nie mniejszej niż 30 MJ/kg oraz zawierających mniej niż 50 ppm (0,05 ) polichlorowanych węglowodorów aromatycznych i mniej niż 0,3% siarki określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

23 W spalarniach odpadów niebezpiecznych prowadzi się, z zastrzeżeniem ust. 2-4, pomiary stężeń w gazach odlotowych następujących substancji zanieczyszczających: 1) tlenku węgla, pyłu, chlorowodoru, fluorowodoru, dwutlenku siarki i związków organicznych - w sposób ciągły, 2) metali ciężkich, dioksyn i furanów - okresowo, co najmniej raz na sześć miesięcy, a przez pierwszy rok eksploatacji spalarni - co dwa miesiące. 2. Jeżeli w wyniku neutralizacji chlorowodoru zapewnione jest dotrzymywanie dopuszczalnej ilości tej substancji, o której mowa w 30 i 31, to pomiary fluorowodoru mogą być prowadzone okresowo, co najmniej raz na sześć miesięcy. 3. Jeżeli ze spalania odpadów niebezpiecznych wprowadzane są do powietrza substancje zanieczyszczające w ilościach nieprzekraczających 10% dopuszczalnych ilości, o których mowa w 30 i 31, wykonywanie pomiarów stężeń substancji zanieczyszczających w gazach odlotowych nie jest wymagane, z wyjątkiem ciągłego pomiaru tlenku węgla. 4. W przypadku spalania gazów pirolitycznych, o których mowa w 34 ust. 5, prowadzi się, z zastrzeżeniem ust. 3, pomiary stężeń w gazach odlotowych następujących substancji zanieczyszczających: 1) tlenku węgla, pyłu, chlorowodoru, fluorowodoru, metali ciężkich, dwutlenku siarki i związków organicznych - okresowo, co najmniej raz na 12 miesięcy, 2) dioksyn i furanów - okresowo, co najmniej raz na 24 miesiące. 5. Pomiary, o których mowa w ust. 4, wykonuje się po raz pierwszy w terminie 30 dni od dnia uruchomienia instalacji. Załącznik nr 4 DOPUSZCZALNE DO WPROWADZANIA DO POWIETRZA ILOŚCI SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH ZE SPALANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH L p. Nazwa substancji Dopuszczalna ilość substancji zanieczyszczających w ng/m 3 suchych gazów odlotowych w warunkach normalnych, przy zawartości 11% tlenu w gazach odlotowych Q 1) <1 1 Q 1) <3 Q 1) dioksyny i 0,1 3) 0,1 3) 0,1 3) furany 1) Łączna nominalna zdolność przerobowa spalarni wyrażona w Mg odpadów spalanych w ciągu godziny. 2) Średnia jednogodzinna. 3) Suma iloczynów stężeń niżej wymienionych dioksyn i furanów w gazach odlotowych oraz ich współczynników równoważności toksycznej.

24 Załącznik nr 5 DOPUSZCZALNE DO WPROWADZANIA DO POWIETRZA ILOŚCI SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH ZE SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH L p Nazwa substancji. Dopuszczalna ilość substancji zanieczyszczających w ng/m 3 suchych gazów odlotowych w warunkach normalnych, przy zawartości 11% tlenu w gazach odlotowych 1) dioksyny i furany 0,1 2) 1) Wartości podane w lp. 1-6 oznaczają średnie odniesione do 30 minut, w lp. 7 - średnie odniesione do czasu między 30 minut a 8 godzin, w lp. 8 - średnie odniesione do czasu między 6 a 8 godzin. 2) Suma iloczynów stężeń dioksyn i furanów w gazach odlotowych oraz ich współczynników równoważności toksycznej, wymienionych w załączniku nr 3 do rozporządzenia. Załącznik nr 6 DOPUSZCZALNE DO WPROWADZANIA DO POWIETRZA ILOŚCI SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH ZE SPALANIA OLEJÓW ODPADOWYCH O WARTOŚCI OPAŁOWEJ NIE MNIEJSZEJ NIŻ 30 MJ/kg, ZAWIERAJĄCYCH MNIEJ NIŻ 50 ppm POLICHLOROWANYCH WĘGLOWODORÓW AROMATYCZNYCH I MNIEJ NIŻ 0,3% SIARKI Lp. Nazwa substancj i Dopuszczalna ilość substancji zanieczyszczających w mg/m 3 (dla dioksyn i furanów w ng/m 3 ) suchych gazów odlotowych w warunkach normalnych, przy zawartości 3% tlenu w gazach odlotowych dioksyny 8 0,1 3) i furany 1) Nieorganiczne związki gazowe chloru w przeliczeniu na chlorowodór. 2) Nieorganiczne związki gazowe fluoru w przeliczeniu na fluorowodór. 3) Suma iloczynów stężeń dioksyn i furanów w gazach odlotowych oraz ich współczynników równoważności toksycznej, wymienionych w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

25 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. NAZWY, OZNACZENIA NUMERYCZNE, KRYTERIA KWALIFIKOWANIA, KATEGORIE I ILOŚCI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNYCH, KTÓRYCH ZNAJDOWANIE SIĘ W ZAKŁADZIE DECYDUJE O ZALICZENIU GO DO ZAKŁADU O ZWIĘKSZONYM RYZYKU ALBO ZAKŁADU O DUŻYM RYZYKU Tabela 1. Określone substancje niebezpieczne (wybrane - trwałe zanieczyszczenia organiczne) Lp. Substancje lub grupy substancji Numer CAS (Chemical Abstract Service) Ilość substancji niebezpiecznej decydująca o zaliczeniu do zakładu o: zwiększonym ryzyku [Mg] Polichlorowane dibenzofurany i polichlorowane dibenzodioksyny (z włączeniem TCDD - 2,3,7,8-tetrachlorodibenzoparadioksyny), z uwzględnieniem współczynnika równoważności F Następujące rakotwórcze w stężeniach powyżej 5%: 4-aminobifenyl i/lub jego sole, trichlorobenzen, benzydyna i/lub jej sole, eter bis(chlorometylowy), eter chlorometylometylowy, 1,2-dibromoetan, siarczan dietylu, siarczan dimetylu, chlorek dimetylokarbamylowy, 1,2-dibromo-3- chloropropan, 1,2-dime-tylohydrazyna, dimetylonitrozamina, heksametylofosforotriamid, hydrazyna, 2-naftyloamina i/lub jej sole, 1,3- propanosulton, 4- nitrobifenyl 0,5 2 dużym ryzyku [Mg] 0,001

26 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska. (wybrane fragmenty) 1. Rozporządzenie określa: 1) wymagania w zakresie wykorzystywania i przemieszczania PCB, o których mowa w art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, 2) wymagania w zakresie wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane PCB, 3) wymagania techniczne, jakie należy spełnić przy wykorzystywaniu i oczyszczaniu urządzeń lub instalacji, w których były lub są wykorzystywane PCB, 4) sposób inwentaryzowania urządzeń lub instalacji, w których były lub są wykorzystywane PCB, 5) terminy przedkładania odpowiednio wojewodzie albo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o: a) rodzaju, ilości i miejscach występowania wykorzystywanych PCB, b) instalacjach i urządzeniach, w których PCB były lub są wykorzystywane, c) czasie i sposobie usuwania PCB oraz instalacji i urządzeń, w których PCB były lub są wykorzystywane, d) czasie i sposobie zastąpienia PCB substancjami innymi, mniej szkodliwymi dla środowiska, 6) formę i układ przedkładanych informacji, o których mowa w pkt 5, 7) terminy, w których powinny być oczyszczone lub wyeliminowane instalacje lub urządzenia, w których były lub są wykorzystywane PCB Wykorzystywanie PCB dopuszcza się w użytkowanych urządzeniach lub instalacjach, nie dłużej niż do dnia 30 czerwca 2010 r. 2. Do czasu, o którym mowa w ust. 1, powinno następować sukcesywne oczyszczanie lub eliminowanie instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane PCB Oznakowaniu, o którym mowa w 3 ust. 1 pkt 3, podlegają: 1) urządzenia i instalacje zawierające PCB w ilości większej niż 5 dm 3, 2) zbiorniki, w których znajdują się usunięte ciecze zawierające PCB, 3) zbiorniki, w których znajdują się elementy urządzeń i instalacji zanieczyszczone PCB, 4) obszary magazynowania urządzeń i zbiorników, o których mowa w pkt Ilość, o której mowa w ust. 1 pkt 1, w odniesieniu do kondensatorów mocy oznacza objętość płynu zawartego w kondensatorze wraz z zanurzonymi w nim elementami. 3. Oznakowanie polega na umieszczeniu w sposób trwały na urządzeniu lub instalacji nieścieralnego napisu "zawiera PCB", z zastrzeżeniem ust Urządzenia lub instalacje, w których znajduje się ciecz zawierająca PCB o stężeniu do 0,05% w przeliczeniu na PCB, mogą być oznakowane jako "zawiera PCB < 0,05%". 5. Oznakowania, o których mowa w ust. 1, dokonuje się do dnia 31 grudnia 2002 r. 7.

27 1. Urządzenia lub instalacje, w których były lub są wykorzystywane PCB, należy inwentaryzować poprzez sporządzenie dokumentacji zawierającej: 1) nazwę i adres użytkownika urządzenia lub instalacji, 2) lokalizację i rodzaj urządzenia lub instalacji, 3) ilość PCB znajdującego się w urządzeniu lub instalacji, 4) daty i opis operacji przeprowadzonych lub planowanych do przeprowadzenia w odniesieniu do urządzenia lub instalacji, 5) datę sporządzenia dokumentu i podpis sporządzającego. 2. Inwentaryzację, o której mowa w ust. 1, przeprowadza się do dnia 31 grudnia 2002 r. 3. Dokumentacja, o której mowa w ust. 1, podlega na bieżąco aktualizacji Wykorzystujący PCB w terminie miesiąca po przeprowadzonej inwentaryzacji przedkładają, z zastrzeżeniem ust. 3, wojewodzie informacje o: 1) ilości i miejscach występowania wykorzystywanych PCB, 2) instalacjach i urządzeniach, w których PCB były lub są wykorzystywane, 3) czasie i sposobie usuwania PCB oraz instalacji i urządzeń, w których PCB były lub są wykorzystywane, 4) czasie i sposobie zastąpienia PCB innymi substancjami mniej szkodliwymi dla środowiska. 2. Informacje, o których mowa w ust. 1, przekazuje się w formie pisemnej, według wzoru zawartego w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

28 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 15 kwietnia 1997 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych pozostałości w środkach spożywczych środków chemicznych stosowanych przy uprawie, ochronie, przechowywaniu i transporcie roślin. (Dz. U. Nr 43, poz. 273) Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15 kwietnia 1997 r. NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW CHEMICZNYCH STOSOWANYCH PRZY OCHRONIE, PRZECHOWYWANIU I TRANSPORCIE ROŚLIN, KTÓRE MOGĄ ZNAJDOWAĆ SIĘ W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH LUB NA ICH POWIERZCHNI (wybrane - trwałe zanieczyszczenia organiczne) Nazwa środka ochrony roślin Najwyższe dopuszczalne pozostałości środka ochrony roślin (mg/kg) Nazwa środka spożywczego (f) ALDRYNA 0,2 (T) mięso i przetwory (łącznie z dieldryną w przeliczeniu na dieldrynę) 0,006 mleko i przetwory do 4% tłuszczu CHLORDAN 0,05 (T) mięso i przetwory DIELDRYNA 0,2 (T) mięso i przetwory (łącznie z aldryną w przeliczeniu na dieldrynę) 0,006 mleko i przetwory do 4% tłuszczu ENDRYNA 0,01 owoce, warzywa a-hch 0,02* ziarno zbóż g-hch (patrz lindan) HEKSACHLOROBENZEN (HCB) 0,01 ziarno zbóż 0,2 (T) mięso i przetwory 0,01 mleko i przetwory do 4% tłuszczu Heksachlorobenzen 0,25 (T) mleko i przetwory powyżej 4% tłuszczu 0,02 jaja bez skorup 0,01 herbata HEPTACHLOR 0,01 owoce, warzywa (suma heptachloru i epoksydu heptachloru wyrażona jako heptachlor) 0,01 ziarno zbóż

29 NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE POZOSTAŁOŚCI CHEMICZNYCH ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH DLA NIEMOWLĄT (DO 12 MIESIĄCA ŻYCIA WŁĄCZNIE) I MAŁYCH DZIECI (DO 36 MIESIĄCA ŻYCIA) Nazwa środka ochrony roślin Najwyższe dopuszczalne pozostałości środka ochrony roślin w produktach zawierających do 10% tłuszczu (mg/kg produktu) ALDRYNA + DIELDRYNA 0,002 0,02 (t) DDT (suma izomerów i 0,01 0,1 (T) metabolitów) ENDRYNA 0,001 0,01 (T) HEKSACHLOROB ENZEN (HCB) 0,004 0,04 (T) HEKSACHLOROC YKLOHEKSAN (HCH) 0,005 0,05 (T) (suma izomerów) HEPTACHLOR (suma heptachloru i epoksydu heptachloru) 0,002 0,02 (T) * - dotyczy sumy izomerów α i β-hch Najwyższe dopuszczalne pozostałości środka ochrony roślin w produktach zawierających więcej niż 10% tłuszczu (mg/kg tłuszczu)

30 MINISTERSTWO ŚRODOWISKA PRZEGLĄD REALIZACJI PRZEZ POLSKĘ KONWENCJI MIĘDZYNARODOWYCH ORAZ UMÓW I POROZUMIEŃ WIELOSTRONNYCH I DWUSTRONNYCH W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA (stan na 2 lipca 2002) (wybrane zagadnienia) 1. Protokół do konwencji z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczący trwałych zanieczyszczeń organicznych z 1998 r. Podpisany Ratyfikacja planowana w 2002r. 2. Konwencja w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Konwencja Sztokholmska) Podpisana Planowana ratyfikacja 3. Protokół w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Podpisany podczas Czwartej Konferencji Ministerialnej Środowisko dla Europy w czerwcu 1998 r. w Aarhus). Do chwili obecnej Polska nie ratyfikowała Protokołu. Ad. 2 Konwencja została wynegocjowana z inicjatywy i pod auspicjami UNEP. Konwencja reguluje zagadnienia związane z produkcją i użytkowaniem niektórych substancji chemicznych (trwałych zanieczyszczeń organicznych). Wprowadza ograniczenia w produkcji, użytkowaniu, eksporcie i imporcie oraz wprowadzaniu do środowiska grupy substancji niebezpiecznych - bardzo toksycznych, zagrażających życiu i zdrowiu ludzkiemu. Konwencja zawiera następujące podstawowe zobowiązania dla państw-stron: 1. Wprowadzenie zakazu produkcji i użytkowania następujących substancji: aldryna, chlordan, dieldryna, endryna, heptachlor, heksachlorobenzen, mireks, toksafen i polichlorowane bifenyle (PCB); 2. Ograniczenie produkcji i użytkowania DDT ; 3. Ograniczenie importu wyżej wymienionych wyłącznie do przypadków mających na celu ich bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie; 4. Ograniczenie eksportu wy ej wymienionych substancji wyłącznie do przypadków mających na celu ich bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie; 5. Wprowadzenie przepisów ograniczających produkcję i użytkowanie pestycydów mających charakter trwałych zanieczyszczeń organicznych; 6. Zobowiązanie do ciągłej minimalizacji lub ostatecznego wyeliminowania uwolnień do środowiska: dioksyn i furanów, heksachlorobenzenu i polichlorowanych bifenyli. Ten wymóg dotyczy m.in. stosowania tzw. najlepszych dostępnych technik (best available technology - BAT) w następujących dziedzinach: spalarnie odpadów, papiernie stosujące chlor do wybielania,

31 huty żelaza i stali oraz huty miedzi, aluminium i cynku, rafinerie przetwarzające oleje odpadowe, krematoria, elektrownie, elektrociepłownie i paleniska domowe, oraz niektóre inne rodzaje działalności; 7. Zagospodarowanie pozostałości i odpadów zawierających substancje kontrolowane przez konwencję w sposób bezpieczny, skuteczny i przyjazny dla środowiska; 8. W konwencji przewidziano także szereg wyłączeń z obligatoryjnych zobowiązań, ujętych w art. D, które dotyczą 9 substancji kontrolowanych. Możliwość ubiegania się o wyłączenia przewidują niektóre zapisy art. D, zakres merytoryczny możliwych wyłączeń zawarty jest w zał. A i B. 9. Podjęcie następujących działań : - sporządzenia planu implementacyjnego; - wymiany informacji i utworzenia krajowego punktu kontaktowego; - informowania społeczeństwa o sprawach związanych z realizacją konwencji; - prowadzenia prac badawczych i monitoringu; - składania okresowych raportów Konferencji Stron. Działania na rzecz realizacji postanowień Konwencji w Polsce Polska nie produkuje żadnej z wymienionych substancji (pkt. 1 zobowiązań ), wobec czego wprowadzenie zakazu produkcji nie nakłada na Polskę obciążających zobowiązań. Aldryna, chlordan, dieldryna, endryna, heksachlorobenzen i mireks nie są poza tym użytkowane w gospodarce, istnieje zakaz ich stosowania w rolnictwie i leśnictwie, i z tego tytułu nie są dopuszczane do obrotu. Polichlorowane bifenyle nie są także produkowane w Polsce i nie są użytkowane w procesach produkcyjnych. Są natomiast użytkowane w eksploatowanych w gospodarce, dawniej wyprodukowanych transformatorach i kondensatorach, których termin zużycia upływa najpóźniej w 2001 r. Polska równie nie produkuje DDT (wprowadziła zakaz użytkowania tej substancji w rolnictwie i leśnictwie), realizacja tego zobowiązania nastąpi automatycznie po wejściu w życie Konwencji, bez żadnych nakładów. Polska wprowadziła zakaz importu niebezpiecznych odpadów (a do tej kategorii należy zaliczy substancje niebezpieczne przeznaczane do unieszkodliwiania), wobec czego wymóg ten jest spełniony automatycznie, w stopniu nawet bardziej restrykcyjnym niż tego wymaga konwencja. Polska posiada na składowiskach odpadów produkowane i/lub użytkowane wcześniej w gospodarce DDT (jedną spośród 9 substancji kontrolowanych) oraz nadal użytkuje kolejną spośród tych substancji (PCB), która stanowi odpad potencjalny (znajduje się ona w użytkowanych obecnie transformatorach i kondensatorach). Odpady te będą musiały być unieszkodliwione, a więc powyższe zobowiązanie jest korzystne dla Polski, gdyż dopuszcza eksport odpadów DDT i PCB do państw posiadających niezbędne do bezpiecznego unieszkodliwiania instalacje. Odnośnie wprowadzenia przepisów ograniczających produkcję i użytkowanie pestycydów mających charakter trwałych zanieczyszczeń organicznych, wymóg ten będzie możliwy do spełnienia w Polsce poprzez rozszerzenie przepisów dotyczących pestycydów (zgodnie z ustaw o ochronie roślin). Przepisy wykonawcze do tej ustawy zobowiązują obecnie do sporządzania opinii o oddziaływaniu na środowisko środków ochrony roślin wprowadzanych do obrotu. Konieczna więc będzie jedynie nowelizacja tych przepisów poprzez wprowadzenie kryterium trwałości, zgodnego z zał. D do konwencji. W Polsce emisja do środowiska heksachlorobenzenu nie jest monitorowana, zaś emisja dioksyn i furanów oraz PCB systematycznie się zmniejsza (odpowiednio o 60% i o 11 % w okresie od 1988 do 2000 r.) Oznacza to, że wymóg ciągłej minimalizacji jest spełniany, zaś wymóg stosowania BAT jest zawarty w ustawie Prawo Ochrony Środowiska, wprowadzającej procedurę pozwoleń zintegrowanych, wynikających z dyrektywy IPPC. Niemniej jednak konieczne jest podjęcie szeregu działań prawnych i organizacyjnych w sferze gospodarowania odpadami,