WSTĘPNA OCENA POTENCJAŁU MONITORINGU ŚRODOWISKA W ZAKRESIE TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH

Transkrypt

1 Faza inwentaryzacji projektu GEF w Polsce MATERIAŁY ROBOCZE DO SPORZĄDZENIA PROFILU TZO W POLSCE (do ograniczonego korzystania) GF/POL/INV/R.19 WSTĘPNA OCENA POTENCJAŁU MONITORINGU ŚRODOWISKA W ZAKRESIE TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH Bogusław DĘBSKI, Krzysztof OLENDRZYŃSKI Niniejszy raport nie był redagowany. Został odtworzony w takiej postaci, w jakiej został przekazany do Instytutu Ochrony Środowiska przez Autora (Autorów)

2 Wstępna ocena potencjału monitoringu środowiska w zakresie TZO Dla zidentyfikowania potencjału monitorowania dotyczącego trwałych związków organicznych zwrócono się do szeregu laboratoriów - głównie w WSSE, WIOŚ-ach i wyższych uczelniach; tabela 1.) - z pytaniem, czy dane laboratorium wykonuje analizy substancji objętych postanowieniami Konwencji Sztokholmskiej (aldryna, chlordan, dieldryna, endryna, heptachlor, heksachlorobenzen, mireks, toksafen, polichlorowane bifenyle, DDT, polichlorowane dibenzo-p-dioksyny i dibenzofurany) oraz czy byłoby gotowe poddać się badaniom międzylaboratoryjnym wskazanych przez siebie substancji w wybranych komponentach środowiska (powietrze, woda, odpady, żywność itp.) Wzór wysłanej ankiety przedstawiono w tabeli 2. W odpowiedzi otrzymano 40 ankiet, na podstawie których można sformułować następującą wstępną charakterystykę potencjału monitorowania emisji i stężeń w/w trwałych związków organicznych: a. pięć laboratoriów (WIOŚ Lublin, Politechnika Krakowska, IMGW Gdańsk, Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska w Warszawie) wykonują pomiary w najszerszym zakresie, w tym w obrębie wszystkich mediów dla trzech głównych grup substancji (PCB, HCB, dioksyny i furany) oraz gotowe są poddać się badaniom międzylaboratoryjnym. Tylko te laboratoria wykonują pomiary dioksyn i furanów. b. większość laboratoriów WIOŚ (12 z 17) wykonuje pomiary jedynie dla wody i to w ograniczonym zakresie głównie PCB i DDT. W tej grupie najszerszy zakres pomiarów oferują WIOŚ Olsztyn wraz z delegaturą w Elblągu, WIOŚ Poznań oraz WIOŚ Szczecin. c. siedem laboratoriów Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych wykonuje pomiary prawie wyłącznie dla wody i produktów żywnościowych, przede wszystkim dla aldryny, HCB i DDT. Najszerszy zakres pomiarów oferują WSSE Warszawa i WSSE Poznań. d. z trzech laboratoriów Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, dwa ( IMGW Wrocław i IMGW Warszawa) wykonują jedynie pomiary PCB i DDT. Trzecie

3 laboratorium, IMGW Gdańsk, oferuje pełny zakres pomiarów i zostało uwzględnione w punkcie a. e. pozostała grupa to 10 laboratoriów instytutów badawczych i wyższych uczelni nie uwzględnionych powyżej. Trzy laboratoria (Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Instytut Ochrony Środowiska i Morski Instytut Rybacki Gdynia) wykonują bardzo ograniczony zakres pomiarów. Pozostałe placówki wykonują pomiary w różnych mediach dla większości omawianych substancji, zazwyczaj zależnie od specjalizacji branżowej. Informacje o potencjale wykonywania oznaczeń TZO uzyskane z ankiety zestawiono w tabeli 1. W kolumnach dla PCB, HCB oraz dioksyn i furanów podano media w jakich oznaczane są trwałe zanieczyszczenia organiczne. Tekst w nawiasach oznacza brak gotowości ze strony laboratorium poddania się badaniom międzylaboratoryjnym. W kolumnie Pozostałe osiem TZO podano informację, dla jakich pozostałych zanieczyszczeń wykonywane są pomiary. Należy wziąć pod uwagę, że dla tych zanieczyszczeń media mogą być inne niż dla PCB i HCB. Biorąc pod uwagę znaczny potencjał pięciu wyżej wymienionych laboratoriów (WIOŚ Lublin, Politechnika Krakowska, IMGW Gdańsk, Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska w Warszawie) zwrócono się do nich o podanie dodatkowych informacji w następującym zakresie: 1. Informacje o wykonanych badaniach (zrealizowane prace, projekty, publikacje) 2. Stosowane metody pomiarowe 3. Wykorzystywany sprzęt pomiarowy 4. Posiadane akredytacje 5. Przeprowadzone porównania międzylaboratoryjne 6. Odbyte szkolenia i doświadczenie zawodowe personelu. Obecnie oczekujemy na odpowiedzi na powyższe dodatkowe pytania. Uzyskane odpowiedzi wykorzystane będą do rozwinięcia treści tego punktu

4 Tabela 1. Lista laboratoriów wykonujących pomiary w TZO

5 Tabela 2. Wzór ankiet przesłanej do laboratoriów Jednostka wypełniając a ankietę (i adres) Ankieta na temat możliwości wykonania oznaczeń 12 trwałych zanieczyszczeń organicznych w podanych mediach w oraz gotowości uczestniczenia w badaniach międzylaboratoryjnych analizowanych próbek Osoba kontaktowa tel/fax/ ) Trwałe zanieczyszczenia organiczne Media powietrze woda Odpady, w tym osady ściekowe i popioły Osady denne Organizmy żywe Rośliny Produkty żywnościowe Organizm ludzki (mleko matki, krew itd.) do picia powierzchnio wa, podziemna, morska aldryna chlordan dieldryna endryna heptachlor heksachloroben zen mireks

6 toksafen polichlorowane bifenyle (PCB) DDT PCDD/ PCDF Przykład wypełnienia tabeli A; M A A; M A - - A; M A A Prosimy o wstawienie następujących symboli w komórkach powyższej tabeli w przypadku: A możliwości oznaczania przez Państwa laboratorium wskazanych substancji w danych mediach; M gotowości poddania się badaniom międzylaboratoryjnym w następujących mediach: powietrze, woda, odpady (osady).