Narzędzia regulacji. Regulacje reformy New Deal

Transkrypt

1 Narzędzia regulacji Regulacje reformy New Deal New Deal - Nowy Ład to program reform ekonomicznospołecznych wprowadzonych w USA przez prezydenta Roosevelta w latach Celem tych reform było przeciwdziałanie skutkom Wielkiego Kryzysu, który pozostawił miliony Amerykanów bez pracy, w nędzy, a gospodarkę w stanie chaosu. Zwolennicy programu uwaŝali, Ŝe zapaść spowodowana została "wewnętrzną" niestabilnością kapitalistycznego rynku oraz Ŝe interwencja rządowa jest konieczna do ustabilizowania i usprawnienia ekonomii. 2

2 Regulacje New Deal Jednym z waŝnych elementów New Deal był wprowadzony w Ŝycie w roku 1935 Social Security Act. Wprowadzane reformy polegały na: prowadzeniu aktywnej polityki pienięŝnej (poszerzenie kompetencji Systemu Rezerwy Federalnej), kontrolowaniu przez państwo wielkich spółek, rozwoju inwestycji państwowych, organizowaniu robót publicznych, reformie rolnictwa, wprowadzaniu róŝnych form pomocy bezrobotnym. 3 Regulacje New Deal 4

3 Regulacje New Deal Obszar reform Polityka pienięŝna Akt prawny Emergency Bill Banking Act Zakres interwencji państwa Rząd mógł w bankach o zasięgu ponadstanowym ustanawiać prowizorycznych administratorów. Podział banków na inwestycyjne i handlowe. Uprzywilejowana pozycja banków naleŝących do federalnego systemu rezerw (Federal Reserve System - FRS). Rząd mógł zakupywać akcje uprzywilejowane banków. Rząd moŝe zakładać instytucje udzielające kredytu przedsiębiorstwom Kontrola giełdy przez państwo (powołanie Securities and Exchange Commission SEC): - konieczność uzyskania akceptacji przez SEC w celu wyemitowania papierów wartościowych, - wprowadzenie nadzoru nad transakcjami giełdowymi. Deprecjacja dolara w celu pobudzenia eksportu. 5 Regulacje New Deal Obszar reform Polityka rolna Akt prawny Agricultural Adjustement Act Zakres interwencji państwa 1. Powołanie komisji do spraw rolnictwa (Agricultural Adjustement Administration - AAA) 2. Likwidacja nadprodukcji rolnej (głównie pszenicy, kukurydzy, bawełny, tytoniu, pogłowia nierogacizny) - w tym celu wypłacano odszkodowania farmerom. 3. Interwencyjny skup nadwyŝek rolnych 4. Utworzenie specjalnych banków upowaŝnionych do emisji obligacji, które słuŝyły do wykupu wierzytelności hipotecznych z rąk prywatnych. Zawieszono spłatę długów farmerów na okres 5 lat. ObniŜono oprocentowanie poŝyczek zaciągniętych przez nich. Rolnicy zawierali kontrakty z AAA, następnie otrzymywali odszkodowanie wyrównujące róŝnicę między ceną rynkową a ceną z lat Pieniądze pochodziły z nałoŝonego podatku na przemysł rolno-spoŝywczy. Ostatecznie cięŝar podatku ponosili konsumenci. Wprowadzono zwyczaj wyznaczania farmerom kontyngentów produkcji, które państwo zobowiązywało się zakupić po cenach sztywnych, płacąc zresztą premię w razie niewykorzystanego limitu. Zakupione artykuły kierowano na rynek bądź magazynowano, niszcząc w razie potrzeby część zapasów. Na ponadkontyngentowe nadwyŝki 6 produkcji nakładano podatki, sięgające niekiedy 50% ceny rynkowej

4 Regulacje New Deal Obszar reform polityka przemysłowa Akt prawny National Industrial Recovery Act - NIRA Zakres interwencji państwa 1. Powołanie komisji do spraw przemysłu (National Recovery Administration -NRA), która opracowała kodeks pracy. 2. Ustanowienie federalnego systemu zasiłków dla osób starszych. 3. Ustanowienie federalno-stanowego systemu pomocy dla bezrobotnych. 4. Uchwalenie Prawa Wagnera na mocy którego robotnicy mogli zawiązywać związki zawodowe ( rok) 7 Regulacje New Deal Obszar reform Przemysł kolejowy Akt prawny Ustawa o handlu międzystanowym (Interstate Commerce Act) Ustawa o transporcie (Transportation Act 1920) Zakres interwencji państwa 1.Regulacja polityki cenowej (dozwolone subsydiowanie krzyŝowe), tj. przewozy długodystansowe subsydiowały krótkookresowe. 2.Kontrola wejścia i wyjścia - zgoda agencji regulacyjnej (Komisji do spraw handlu między stanami (Interstate Commerce Commission ICC)) 8

5 Regulacje New Deal Obszar reform Towarowe przewozy samochodowe Akt prawny Ustawa o przewozach samochodowych (Motor Carrier Act 1935) Ustawa samochodowa (Reed- Bulwinkle Act 1948) Zakres interwencji państwa 1. Kontrola minimalnych cen usług przewozowych. 2. Kontrola wejścia. 3. Zwolnienie transportu drogowego od kontroli antymonopolowej 9 Regulacje New Deal Obszar reform Linie lotnicze Roboty publiczne Akt prawny Ustawa o lotnictwie cywilnym (Civil Aeronautics Act 1938) 1.Ustalanie cen minimalnych 2. Kontrola wejścia Zakres interwencji państwa 1. Powołanie Administracji robót publicznych (Public Work Administration - PWA w listopadzie 1933 roku), która otrzymywała pieniądze na podjęcie prac i udzielanie kredytu na ten cel miastom oraz instytucjom publicznym. 2. Prowadzone były następujące roboty publiczne: zalesianie, budowa dróg, lotnisk, tanich osiedli mieszkaniowych, szkół, szpitali, terenów sportowych, wznoszenie wałów przeciwpowodziowych, regulacja rzek, spiętrzanie wód, budowa elektrowni. 10

6 Regulacje New Deal Zwolennicy: New Deal było właściwym podejściem, lecz zapaść była tak głęboka, Ŝe nawet interwencja na wielką skalę nie mogła przezwycięŝyć szkód spowodowanych niestabilnością rynku. 11 Regulacje New Deal Przeciwnicy: Zapaść została zarówno spowodowana, jak i pogłębiona przez interwencję rządową. Główny argument krytyków polityki New Deal to olbrzymi wzrost kosztów prowadzenia przedsiębiorstw. W związku z tym inwestowanie w produkcję oraz zatrudnianie nowych pracowników było znacznie utrudnione. Polityka Nowego Ładu sprawiła, iŝ naturalne przywrócenie gospodarki do stanu sprzed Wielkiego Kryzysu trwało znacznie dłuŝej. 12

7 Regulacje Narzędzia regulacji ekonomicznych: kontrola (regulacja) cen - sektory gospodarki, w których firmy działają w warunkach zbliŝonych do monopolu kontrola ilości ustalanie limitów produkcyjnych kontrola wejścia kontrola liczby firm poprzez koncesje i zezwolenia kontrola jakości - np. emisja, poziom usług, bezpieczeństwo 13 Regulacje cen Główny celem regulacji cenowej jest ochrona konsumentów przed monopolistycznymi praktykami producentów lub dostawców. Najprostszą formą regulacji cenowej jest stosowanie systemu tworzenia cen zwanego koszty plus. Instytucja regulująca ustanawia cenę, tak aby pokryć koszty produkcji, a w celu stworzenia bodźców dla producenta do odnawiania aktywów produkcyjnych do wysokości kosztów dodaje kwotę równa stopie zwrotu od kapitału. Ta formuła jest zwana regulacją stopy zwrotu. 14

8 Regulacje cen Regulacja stopy zwrotu ma wady: 1. regulowana firma nie ma silnych bodźców, aby funkcjonować efektywnie, gdyŝ wie, Ŝe pokryje wzrost swoich kosztów dzięki automatycznemu wzrostowi cen. 2. zjawisko to jest zwane efektem Avercha-Johnsona, ten typ regulacji tworzy bodźce do nadmiernego inwestowania w środki trwałe. Producent otrzymuje tym większą premię cenową im więcej zainwestuje w kapitał trwały. 15 Regulacje cen Słabe bodźce do poprawy efektywności spowodowały, Ŝe w połowie lat 80. wprowadzono system regulowania cen polegający na zezwoleniu na wzrost cen o wskaźnik wzrostu cen w roku poprzedzającym pomniejszony o stały wskaźnik zakładanej poprawy efektywności (tzw. pułap cenowy). Jest to system zmian cen o zmianę wskaźnika cen detalicznych (RPI retail price index) minus czynnik X. Jeśli w roku t-1 wskaźnik cen detalicznych wzrósł o 6%, a instytucja regulująca zakłada wzrost produktywności sektora o 2%, to regulowana firma moŝe podnieść ceny o 4%. System ten tworzy silne bodźce dla firm do wzrostu efektywności gospodarowania. 16

9 Regulacje cen Jeśli w roku t-1 inflacja wynosiła 2,5%, a instytucja regulująca zakłada wzrost produktywności przedsiębiorstwa o 7,5%, to regulowana firma wytwarzające trzy usługi ma osiągnąć pułap cenowy równy -5%. Regulowana firma przedkłada urzędowi regulacyjnemu zmianę cen usługi 1 o -2%, usługi 2 o -10%, a usługi 3 o -2%, to propozycje te mieszczą się w zadanym limicie, jeśli średnia, waŝona udziałem danej usługi w przychodach firmy, zmian cen mieści się w tym limicie. 17 Regulacje cen Problemy: urząd regulacji określa oczekiwany wzrost produktywności i pośrednio bierze od uwagę oczekiwaną rentowność danej firmy, jak długi jest okres obowiązywania przyjętego pułapu cenowego oraz czy urząd regulacji dokona korekty przyjętego wcześniej wskaźnika. Bodźce płynące z regulacji w systemie pułapu cenowego zaleŝą od trafności i stabilności parametrów oczekiwanych zmian w produktywności. 18

10 Regulacje ilości Niekiedy razem z kontrolą cen urząd ustanawia kontrolę ilości wytwarzanego dobra. Np. limity nakładane na firmy naftowe w Texasie i Oklahomie w latach Odmianą kontroli ilości jest wymóg, aby przedsiębiorstwo w pełni zaspokoiło popyt na dane dobro przy regulowanej cenie. Takie wymogi były stawiane producentom energii elektrycznej i dostawcom usług telekomunikacyjnych. Zasada powszechności dostępu do dobra lub usługi. 19 Regulacje wejścia-wyjścia Zasadnicze znaczenie dla regulacji ma kontrola wejściawyjścia, czyli liczby firm funkcjonujących na danym rynku przez udzielanie koncesji/zezwoleń na prowadzenie działalności. Ta regulacja dotyczy zarówno rozpoczęcia działalności jak i jej zakończenia (zgoda na rezygnację z działalności). W pewnych sytuacjach urzędowi regulacji zaleŝy na utrzymaniu podaŝy dóbr i usług na runkach, których obsługa byłaby nieopłacalna w warunkach konkurencji doskonałej. Przykład franczyzy. 20

11 Regulacje - franczyza Istota franczyzy polega na przyznaniu wyłącznego prawa do prowadzenia pewnego typu działalności, przy spełnieniu warunków postawionych przez franczyzodawcę. Celem franczyzodawcy (urząd regulacyjny) jest dostarczenie obywatelom dóbr i usług, które byłyby wytworzone w sposób efektywny i sprzedawane po cenie, która kształtowałaby się na konkurencyjnym rynku. Franczyzodawca ustala ile udzieli franczyz i na jakich warunkach, aby zrealizować ustalone cele. 21 Regulacje - franczyza Zalety franczyzy: mniejsza restrykcyjność niŝ w przypadku nakaz i kontrola franczyzodawca działa w sposób bardziej elastyczny, w procesie przyznawania franczyzy moŝna wykorzystać mechanizm konkurencji o rynek, firmy ubiegają się o otrzymanie franczyzy, franczyzodawca ma pełną informację o producentach danego dobra i kosztach produkcji, franczyza umoŝliwia swobodę działania franczyzobiorcom w zarządzaniu przedsiębiorstwem, franczyzodawca ma skuteczną sankcję za niespełnienie warunków franczyzy, np. zerwanie umowy. 22

12 Regulacje Problem ustalania cen przez naturalny monopol czy to jest rzeczywiście naturalny monopol? liniowe ceny dwuczęściowe ceny propozycja Loeba-Magata ceny wg Ramseya przedsiębiorstwa publiczne 23 Regulacje Naturalny monopol ma addytywną funkcję kosztów 24

13 Regulacje liniowe ceny P=AC lub P=MC? P=MC moŝe być efektywna ale jak policzyć straty? JeŜeli mamy firmę prywatną jak regulator ma poznać koszty? Porpozycja Loeba-Magata moŝe zachęcić firmy prywatne do zmiany P=MC jeŝeli cała nadwyŝka konsumenta zostanie przekazana do tej firmy. To rozwiązuje problem informacji ale pogarsza problem strat. 25 Regulacje Ceny dwuczęściowe: stała opłata plus opłata za jednostkę. Opłata za jednostkę powinna być równa kosztom marginalnym. Problem stałej opłaty moŝe zniechęcić niektóre osoby do świadczenia danej usługi. Rozwiązanie zmienia stałą opłatę tak, aby subsydiować jednych uŝytkowników kosztem drugich. Ceny wg Ramseya minimalizują nieodwracalne straty spowodowane rosnącymi cenami tak, aby pokryć koszty monopolistów, wytwarzających wiele produktów. Ma to miejsce kiedy (P-MC)/P = α/elastyczność cenową popytu, gdzie α=stała wartość. 26

14 Regulacje Zadania własności publicznej osiągnięcie ponownie rozdzielonych celów zapewnienie odpowiedniego poziomu inwestycji zapobieganie monopolizacji ułatwianie koordynacji zapewnienie bezpieczeństwa i pewności dostaw redukcja kosztów finansowych (np. koszty regulacji) umoŝliwienie ekonomicznej stabilizacji 27 Analiza przypadku W latach Alcoa miała całkowity monopol na wytwarzanie aluminium w USA. Posiadała 90% udziałów w rynku. Swoją pozycję uzyskała dzięki: budowaniu zdolności produkcyjnych wyprzedzając aktualna wielkość popytu, utrzymaniu niskich cen dla zapobieŝenia potencjalnej konkurencji, zainicjowała nowe zastosowanie aluminium. W 1945 sąd uznał, Ŝe Alcoa naruszyła ustawę Shermana. 28

15 Analiza przypadku Firma AT&T budowała swoją pozycję od 1876 r. dzięki wynalezieniu telefonu (A. Bell). Firma w 95% pokrywała zapotrzebowanie na połączenia długodystansowe oraz w 85% połączenia na liniach lokalnych, ponadto była monopolistą w sprzedaŝy urządzeń telefonicznych. W 1974 Departament Sprawiedliwości oskarŝył AT&T, Ŝe: uniemoŝliwia konkurencyjnym firmom obsługującym połączenia międzymiastowe przyłączenie do central lokalnych, utrudnia innym producentom urządzeń sprzedaŝ wyposaŝenia telekomunikacyjnego abonentom, wykorzystywanie pozycji monopolistycznej na obszarze lokalnych połączeń telefonicznych do jego rozszerzenia na rynku połączeń zamiejscowych. 29 Analiza przypadku W obawie przed przegranym postępowaniem firma wyszła naprzeciw oczekiwaniom rządu i podjęła decyzje o podziale przedsiębiorstwa. W 1984 odłączono lokalne przedsiębiorstwa i utworzono z nich 7 holdingów regionalnych. Firma AT&T zachowała część badawczą oraz produkcyjną. Wielkość aktywów firmy zmniejszyła się o 80%. 30

16 Analiza przypadku W 1969 r oskarŝono IBM o zamiar monopolizacji i zmonopolizowanie rynku komputerów cyfrowych ogólnego zastosowania. W 1967 firma posiadła 76% udziału w rynku. Prowadziła działania uniemoŝliwiające konkurencję poprzez: ustalanie cen w sposób wiązany, ceny tak niskie by zniechęcić do wejścia na rynek, wprowadzenie nowych produktów w celu obniŝenia atrakcyjności wyrobów innych przedsiębiorstw. W 1982 rząd wycofał sprawę na skutek działań administracji Reagana, polityka antytrustową kierował W. Baxter. 31 Analiza przypadku Linie lotnicze w latach stworzono Cywilna Radę Lotnictwa, która zapobiegała konkurencji, wprowadziła wysokie taryfy. Od roku 1977 nastąpił wzrost konkurencji poprzez elastyczny dostęp do rynku i elastyczne zasady ustalania taryf. W 1978 uchwalono przepisy zezwalające na swobodę wejścia i wyjścia na wszystkich trasach powietrznych. Skutki: obniŝenie taryf ceny w 1984 spadły o 30%, wzrost wykorzystania samolotów, wzrost liczby przewoźników w 1984 wzrosła z 36 do 120, liczba pasaŝerów wzrosła o 50%. 32

17 Analiza przypadku W 1989 r. bankructwo wielu linii lotniczych, przetrwało tylko 27 linii, 12 kontrolowało 97% rynku, wzrosły ceny, tworzono bariery wejścia dla nowych przewoźników. Przewoźnicy wprowadzili innowacje: rezygnacja z liniowego systemu połączeń, wprowadzono tzw. gwiaździsty system w miastach o największym potencjale ruchu, rozwój komputerowych systemów rezerwacji o ogromnych moŝliwościach informacyjno-operacyjnych, wprowadzenie programów przeznaczonych dla często podróŝujących. American Airlines, United Airlines, Delta Airlines kontrolowało 60% rynku w USA. 33 Analiza przypadku W 1991 nastąpił spadek cen i wzrost liczby przewozów (500 mln pasaŝerów). Przed deregulacją 50% podróŝnych kupowało bilety pełnopłatne. W połowie lat 90. takie bilety kupowało 8% podróŝnych. Wartość cen biletów zniŝkowych w stosunku do cen biletów normalnych została obniŝona średnio o 60%. 34

18 Analiza przypadku 35 Analiza przypadku 36