i dekompozycja materii organicznej na zrębach z różnym sposobem przygotowania gleby*
|
|
- Wiktor Sobczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 sylwan 153 (12): , 2009 Dyfuzja glebowego CO 2 i dekompozycja materii organicznej na zrębach z różnym sposobem przygotowania gleby* Diffusion of soil CO 2 and decomposition of organic matter on felled areas using different soil preparation methods ABSTRACT Skłodowski J Dyfuzja glebowego CO 2 i dekompozycja materii organicznej na zrębach z różnym sposobem przygotowania gleby. Sylwan 153 (12): Soil respiration and organic matter decomposition in the soil prepared by four different methods was investigated. Soil was prepared with the cutter, active plough, deep furrowing (strips) plough and manual disk ploughing on areas felled in summer or winter, with and without retained branch piles, as well as in the clumps of old growth and young growth stands. The soil respiration rate increased following stand removal, while it was reduced after soil preparation process. The highest CO 2 respiration and organic matter decomposition were noted in the variants with the soil cutter or manual disk plough, while the lowest in the variant with deep furrowing (strips) plough. KEY WORDS soil respiration, organic matter decomposition, soil preparation, forest cutter, active plough, deep furrowing plough, manual ploughing Addresses e mail: skłodowski@wl.sggw.pl Katedra Ochrony Lasu i Ekologii; SGGW; ul. Nowoursynowska 159; Warszawa Wstęp Wielu badaczy podkreśla, że jednym z następstw wycięcia drzewostanu jest wzrost oddychania gleby. Laporte i in. [2003] dokonując przeglądu literatury na temat konsekwencji wycięcia zrębów wskazali 7 prac donoszących o wzroście tempa oddychania gleby, 2 prace donoszące o jego re dukcji i 5 prac, w których autorzy nie stwierdzili zmian w tempie respiracji glebowej. Według Lando i in. [1999] przyczyną wzrostu tempa respiracji gleby jest rozwój korzeni regenerujących oraz wzrost aktywności mikroorganizmów. Laporte i in. [2003] łączą redukcję emisji glebowego CO 2 nie tylko z faktem usunięcia drzew, ale głównie ze zmianami fizycznymi i chemicznymi w glebie (np. przesuszeniu gleby). Howard i Howard [1993] podkreślają, że wzrost wilgotności gleby pociąga za sobą wzrost jej respiracji. Respiracja korzeni oraz rozkład martwych korzeni może być źródłem nawet 65 80% całkowitego glebowego CO 2, natomiast reszta pochodzi z dekom pozycji materii organicznej [Edwards, Harris 1977; Bowden i in. 1993]. Wiseman i Seler [2004] podkreślają, że głównymi czynnikami wpływającymi na wielkość emisji glebowego CO 2 jest temperatura i wilgotność gleby. Oba czynniki pozostają w interakcjach z produktywnością ekosys temów lądowych oraz tempem dekompozycji materii organicznej. Wpływają też na sezonowe * Badania finansowane przez Generalną Dyrekcję Lasów Państwowych
2 806 zmiany emisji CO 2 zimą respiracja gleby jest wolniejsza, a latem szybsza. Wydaje się, że w wielu przypadkach zmiany respiracji gleby podążają za zmianami tempa dekompozycji glebowej materii organicznej. Tempo dekompozycji materii organicznej może po wycięciu drzew zwięk szyć się. Kim [2000] zauważył największe tempo dekompozycji próbek celulozy w warunkach całkowitego usunięcia drzewostanu, zaś coraz mniejsze przy częściowej jego wycince i pozosta wieniu 25%, 75% i 100% drzew. Tempo respiracji gleby oraz dekompozycji materii organicznej są dobrymi wskaźnikami procesów zachodzących w glebie. Dlatego wydaje się, że oba wskaźniki można wykorzystać między innymi w ocenie zasadności stosowania różnych sposobów przygotowania gleby na zrę bie. W lasach gospodarczych przygotowanie gleby można wykonać wieloma sposobami, np. orką w pasy pługiem LPZ, pługiem aktywnym (tzw. słoneczko ), ręcznym przygotowaniem gleby w talerze oraz, od niedawna, tzw. frezem glebowym. Powstaje pytanie o to, który z tych spo sobów najlepiej przygotowuje glebę przed posadzeniem uprawy. Można też zapytać czy zręby należy ciąć tylko zimą, czy też można wycinać również latem? Jednak niezależnie od pory cięcia zrębu powstaje problem gałęzi odpadków zrębowych. Gałęzie można zrębkować i po zostawiać rozrzucone na zrębie lub też wywozić. Można je również bez zrębkowania ułożyć w podłużnych stosach na zrębach i pozostawić do ich całkowitej dekompozycji. Który z tych sposobów zapewnia najlepsze przygotowanie gleby do posadzenia uprawy? Celem pracy jest próba odpowiedzenie na te pytania na podstawie oceny tempa respiracji gleby i dekompozycji materiału. Miejsce badań Badania przeprowadzono w Leśnym Kompleksie Promocyjnym Lasy Mazurskie, na terenie nadleśnictwa Spychowo. Do badań wybrano po 3 zręby zimowe i letnie oraz 3 zręby, na których stosowano 4 rodzaje przygotowania gleby w wariancie ze zrębkami oraz bez zrębków. Zręby założone były na siedliskach Bśw i BMśw. Zręby zimowe umiejscowione były w oddziałach 95, 117 i 150, zaś letnie 130, 134 i 256. Na zrębach tych dodatkowo ułożono stosy gałęzi. Wszystkie sposoby przygotowania gleby badano w wariantach ze zrębkami i bez zrębków. Ręczne przygo towanie gleby w talerze (T) wykonano w oddziałach: 111, 111a i 185. Przygotowanie gleby fre zem leśnym (F) miało miejsce w oddziałach: 111, 111a i 185, pługiem aktywnym (S) w od działach: 111 i 111a, 188, natomiast pługiem LPZ (orka w pasy (L)) w oddziałach: 111, 111a i 188. Metodyka badań Tempo respiracji gleby mierzono w terenie przy użyciu miernika AirTech P 2500 Gazex. Zasadą pracy tego urządzenia jest porównanie absorbcji światła podczerwonego w znanej zawartości CO 2 w próbce kontrolnej powietrza z próbką powietrza pobieraną bezpośrednio z badanej gleby. Dokładność metody oceniana jest bardzo wysoko, rzędu promili ppm dwutlenku węgla. Pomiarów dokonywano bezpośrednio na zrębach w sierpniu 2007 i 2008 roku. Do badania dekompozycji zastosowano próbki drewna o wymiarach cm, które wycięto z tego samego bielastego kawałka sosny. Próbki suszono przez 3 dni w temperaturze 80 C, a następnie ważono z dokładnością 0,0001 g. Każdą próbkę zaopatrzono w metryczkę wyciętą ze stosowanej w kwiaciarstwie folii aluminiowej, na której pisząc długopisem trwale wygnieciono ciężar początkowy próbki. W dniu 5 maja 2007 roku w badanych wariantach zakopano po 15 próbek drewna. Następnie w trzech terminach (listopad 2007, maj i listopad 2008 roku) z każdego stanowiska wykopano po 5 próbek drewna, które ponownie suszono i ważono. Dekompozycję określono jako różnicę wagi.
3 Dyfuzja glebowego CO 2 i dekompozycja materii organicznej 807 Dodatkowo na powierzchni każdego zrębu pobierano próbki gleby z głębokości 10 cm, które posłużyły do analizy ph, ciężaru właściwego gleby oraz zawartości węgla, azotu, wapnia, potasu, magnezu i sodu. Kwasowość gleby mierzono w roztworze wodnym i w roztworze KCl stacjonarnym ph metrem Orion 555a firmy Thermo. Oznaczenie węgla wykonano metodą Turina, azotu metodą Kjeldahla, zaś pozostałe pierwiastki metodą emisyjnej spektrometrii ato mowej z plazmą związaną indukcyjnie ICP AES. Obliczenia statystyczne wykonano po uprzednim sprawdzeniu zgodności danych z rozkła dem normalnym za pomocą testu Shapiro Wilka. Dane odbiegające od rozkładu normalnego porównano testem U Manna Whitney a, zaś zgodne z rozkładem normalnym za pomocą analizy wariancji. Obliczenia przeprowadzono w pakiecie Statistica. Wyniki STOSY GAŁĘZI NA ZRĘBACH. W 2007 roku tempo respiracji gleby nieznacznie było wyższe na środ ku zrębów niż w glebie pod stosami gałęzi: 613,7 ±909,7 ppm CO 2 vs. 602,8 ±1004,2 ppm CO 2 (różnica nieistotna). W 2008 roku oddychanie gleby na zrębie było niższe niż pod stosem gałęzi: 909,7 ±268,2 ppm CO 2 vs. 1004,2 ±320,7 ppm CO 2 (różnica nieistotna). Pomiędzy 2007 a 2008 rokiem zanotowano wzrost oddychania gleby z 631,1 ±160,8 ppm CO 2 do 965,4 ±313,4 ppm CO 2 (Z=3,3487; p<0,001). Tempo dekompozycji materii organicznej w dwóch pierwszych terminach obserwacji wyższe było w glebie przykrytej stosami gałęzi niż na terenie zrębu (ryc. 1 dwa lata badań: 8,2 ±8,0 vs. 7,8 ±2,8; 14,6 ±20,7 vs. 10,1 ±3,3; różnice nieistotne). Natomiast w trzecim ter minie zbioru tempo dekompozycji materii organicznej wyższe było na terenie zrębu (21,7 ±7,1 vs. 17,1 ±3,7; różnica nieistotna). Potwierdzono różnice statystyczne pomiędzy tempem dekompo zycji obliczonych dla obu lat w terminie pierwszym i w trzecim: 7,66 ±4,13% vs. 20,17 ±5,49% (Z=3,553; p<0,001) oraz w drugim i w trzecim: 11,94 ±9,68% vs. 20,17 ±5,49% (Z=3,0237; p=0,002). Ryc. 1. Dekompozycja materii organicznej [%] w glebie na środku zrębów i pod stosami gałęzi w trzech kolejnych terminach obserwacji Organic matter decomposition [%] in soil in the central part of the cutting area and under branch piles at three successive observation dates
4 808 ZRĘBY LETNIE I ZIMOWE. Respiracja gleby zrębów letnich niższa była niż zimowych zarówno w pierwszym roku: 507,3 ±53,2 vs. 720 ±264,1 ppm CO 2, jak i w drugim: 735 ±112,3 vs ±275,1 ppm CO 2 (różnice nieistotne). Zauważono wzrost respiracji między pierwszym a drugim rokiem z 613,7 ±206,4 do 909,7 ±268,2 ppm CO 2 (F=6,5371; p=0,034; NIR; p=0,034). W obu la tach respiracja gleby wyższa była na zrębach zimowych w porównaniu do zrębów letnich 902,2 ±313,0 vs. 621,2 ±147,5 ppm CO 2 (F=5,8913; p=0,041; NIR; p=0,041). Dekompozycja materii organicznej osiągała większą wartość na zrębach letnich niż zimowych 8,4 ±7,7 vs. 6,6 ±2,6% (I termin różnica nieistotna), 22,5 ±28,7 vs. 8,8 ±2,2% (II termin różnica nieistotna) oraz 21,4 ±6,8 vs.16,0 ±2,7% (III termin Z=1,9743; p=0,0484) (ryc. 2). Jednocześnie stwierdzono istot ność różnic między wielkością dekompozycji ocenianą we wszystkich terminach pobierania próbek (7,5 15,6 18,7; Z=3,0296 do 4,8179; p=0,002 do <0,001). WYSPY STARODRZEWU I OTACZAJĄCE JE MŁODNIKI. Respiracja gleby w pierwszym roku badań nieznacznie wyższa była w młodniku niż w kępie starodrzewu 608,7 ±64,0 vs. 591 ±94,2 ppm CO 2 (różnica nieistotna). Natomiast w drugim roku obserwacji była nieznacznie niższa 755 ±93,7 vs. 768 ±41,5 ppm CO 2 (różnica nieistotna). Istotna okazała się różnica pomiędzy średnią respiracją gleby w 2007 i w 2008 roku 600 ±72,7 vs. 761,5 ±65,2 ppm CO 2 (F=13,3330; p=0,006; NIR=0,006). Dekompozycja materii organicznej w dwóch pierwszych terminach przebiegała szybciej na terenie kęp starodrzewu niż na terenie otaczających je młodników: 15,2 ±17,4 vs. 5,2 ±2,4% (I rok) i 10,1 ±9,7 vs. 6,8 ±3,0% (II rok). Sytuacja ta zmieniła się przy trzecim terminie, w którym dekompozycja na terenie wysp okazała się wolniejsza niż na terenie młodnika 9,6 ±22,6 vs. 22,2 ±17,2%. Generalnie średnie tempo dekompozycji (liczone na I przegląd) na tere nie wysp wynosiło 11,5 ±10,7%, zaś na terenie młodnika 11,6 ±8,7% (różnica nieistotna). Średnie tempo dekompozycji różniło się pomiędzy trzema kolejnymi przeglądami: 10,2 ±9,0 vs. 8,5 ±7,4 vs. 16,1 ±11,5% (Z=1,9630; p=0,049). Ryc. 2. Dekompozycja materii organicznej [%] w glebie zrębów letnich i zimowych w trzech kolejnych terminach obserwacji Organic matter decomposition [%] in soil on the summer and winter cutting areas in three successive observation dates
5 Dyfuzja glebowego CO 2 i dekompozycja materii organicznej 809 RÓżNE SPOSOBY PRZYGOTOWYWANIA GLEBY. W ciągu dwóch lat badań zanotowano wzrost śred niej respiracji glebowej z 454,5 ±34,9 do 755 ±128,8 ppm CO 2 (Z=5,8793; p<0,001). Dane szczegółowe przedstawia rycina 3, z której można odczytać następujący, malejący w 2007 roku porządek średniej wartości respiracji gleby: talerze (463,3 ±25,4), frez (443,7 ±8,1), pług aktywny (439 ±17,1) i pług LPZ (421 ±19,3). Pomiędzy wariantem przygotowania gleby pługiem LPZ a frezem glebowym stwierdzono różnicę bliską poziomu istotności (Z=1,7712; p=0,076). Respiracja gleby przygotowanej frezem oraz w talerze porównywana w wariancie z dodanymi zrębkami różniła się istotnie 456,0 ±13,2 vs. 511,7 ±54,1 ppm CO 2 (Z=1,9640; p=0,049). W prawie wszystkich rozpatrywanych wariantach przygotowania gleby, dodanie do niej zrębków powodowało wzrost oddychania, przy czym statystycznie udowodniono to tylko w przypadku wariantu z pługiem LPZ: 421 ±19,3 vs. 469 ±24,3 ppm CO 2 (Z=1,9640; p=0,049). W drugim roku obserwacji, porządek malejący tempa respiracji gleby, ułożył warianty według kolejności: frez glebowy (797 ±55,6), pług LPZ (785,7 ±30,9), talerze (760 ±152,7) i pług aktywny (702,7 ±216,0). Dodanie zrębków mogło wpłynąć na respirację gleby, bowiem w wariantach: frezu i talerzy zanotowano zwiększenie oddychania (różnica nieistotna statystycznie), zaś w warian tach: pługa LPZ i pługa aktywnego zmniejszenie emisji glebowego CO 2 (różnica nieistotna statystycznie). Średnia wielkość dekompozycji pomiędzy trzema przeglądami wzrastała: 5,9 ±2,5 (I prze gląd), 10,2 ±4,7 (II przegląd) i 17,5 ±12,0% (III przegląd). Różnice okazały się istotne między I a II przeglądem (Z=5,1443; p<0,001), I a III przeglądem (Z=6,8084; p<0,001) oraz pomiędzy II a III przeglądem (Z=3,4739; p< 0,001). W pierwszym terminie zbioru próbek drewna, największym tempem dekompozycji cechowały się warianty: pługa aktywnego i frezu gle bowego: 7,2 ±10,1 i 6,6 ±1,7, zaś najmniejszym tempem wariant pługa LPZ 3,7 ±0,1% (Z=1,9926; p=0,046). W wariantach mechanicznego przygotowania gleby dodanie zrębków Ryc. 3. Respiracja glebowa [ppm] w wariantach przygotowania gleby ze zrębkami i bez zrębków Soil respiration [ppm] value in four variants of soil preparation with and without chips T ręcznie w talerze; F frezem glebowym; S pługiem aktywnym słoneczko ; L w pasy pługiem LPZ; z wariant ze zrębkami T manual with disks; F soil cutter; S active plough; L deep furrowing (strips) ploughing; z indicates the variant with chips
6 810 mogło spowodować zmniejszenie tempa dekompozycji, natomiast przy przygotowaniu gleby ręcznie w talerze zwiększenie. Zmiany te nie były jednak istotne statystycznie. W drugim ter minie zbioru próbek, największą wartością dekompozycji charakteryzował się wariant frezu (11,9 ±13,2%), natomiast w pozostałych wariantach wielkość dekompozycji wahała się na pozio mie 8,1 9,1 (różnice nieistotne). Warianty z dodanymi zrębkami w przypadku frezu i pługa opisywała mniejsza dekompozycja niż warianty bez zrębków. Natomiast wariant pługa aktyw nego i ręcznego przygotowania gleby, po dodaniu zrębków, cechowała większa dekompozycja. W wariancie pługa aktywnego stwierdzono istotność różnic pomiędzy dekompozycją w glebie bez oraz z dodanymi zrębkami 8,2 ±3,0 vs. 14,8 ±6,9% (Z=1,9640; p=0,049). W trzecim termi nie uzyskano stosunkowo duże różnice pomiędzy wariantami przygotowania gleby. Tempo de kompozycji wynosiło poszczególnych wariantach: 26,4 ±20,1 (talerze), 20,0 ±11,5 (pług aktywny), 12,6 ±3,4 (frez) i 9,2 ±1,3 (pług LPZ). Istotność różnic potwierdzono jednie pomiędzy talerzami a pługiem (Z=1,9640; p=0,049). Porównanie wariantów, w których zrębki stosowano bądź nie, przyniosło powtórzenie po raz trzeci trendu zmian zaledwie w dwóch wariantach. W przypadku pługa LPZ było to zmniejszenie, zaś w przypadku talerzy zwiększenie wielkości dekompozycji. Średnia wielkość dekompozycji obliczona ze wszystkich terminów przedstawia się w malejącej kolejności w następujący sposób: talerze (13,8 ±13,5), pług aktywny (12,4 ±8,9), frez (10,4 ±6,3) i pług LPZ (7,4 ±2,8). Próba korelacji tempa respiracji gleby i tempa dekompozycji materii organicznej z poszcze gólnymi parametrami siedliska (ph, ciężar objętościowy gleby oraz zawartoścć węgla lub azotu) przyniosła umiarkowany efekt. Generalnie na zrębach tempo dekompozycji materii organicznej korelowało z ph gleby oznaczonym w KCl na granicy istotności statystycznej (r= 0,30; p=0,059). Ponadto tempo respiracji w I roku korelowało z ph gleby (r= 0,47; p=0,002), z ciężarem obję tościowym (r= 0,41; p=0,008) oraz zawartością węgla i azotu w glebie (odpowiednio r=0,36; p=0,023 oraz r=0,33; p=0,039). Na zrębach bez stosów oraz z wyłożonymi stosami gałęzi respi racja gleby pod stosem silnie korelowała z ph w KCl (r= 0,64; p=0,044), a jeszcze silniej korelowała respiracja gleby z ph poza stosami gałęzi (r= 0,90; p=0,038). Dyskusja W ciągu 2 lat badań prowadzonych na zrębach przygotowanych różnymi sposobami, zrębach letnich i zimowych oraz na zrębach z pozostawionymi stosami gałęzi, zanotowano istotny wzrost tempa respiracji gleby oraz dekompozycji materii organicznej. Natomiast średnie wartości tempa respiracji i dekompozycji materii organicznej na terenie wysp starodrzewu i otaczających je młodników zmieniły się w niewielkim zakresie, zaś uzyskane różnice okazały się nieistotne statystycznie. Można przypuszczać, że zmiany z roku na rok respiracji gleby czy dekompozycji materii organicznej w młodnikach i wyspach starodrzewów zachodzą wolniej niż na terenie zrębu. Przypuszczalnie powodem tego jest ocienienie gleby stworzone przez korony drzew. Natomiast wycięcie drzewostanu i uprawa gleby zmieniają fizyko chemiczne warunki respiracji i dekom pozycji materii organicznej. W prezentowanych badaniach tempo respiracji gleby po wycięciu drzewostanu (758,8 ppm CO 2 ), ale jeszcze przed zaoraniem powstałego zrębu, było wyższe niż w młodnikach i wyspach starodrzewu (680,7 ppm CO 2 ). Natomiast przygotowanie gleby na zrę bach mogło zredukować tempo respiracji do 605,2 ppm CO 2, czyli do wartości mniejszej niż notowanej w starodrzewach i młodnikach. Wiseman i Seler [2004] powiązali szybsze, w porów naniu z niewyciętym drzewostanem, tempo respiracji gleby i dekompozycji materii organicznej na zaoranym zrębie z procesami regeneracji środowiska glebowego oraz ze wzrostem masy drob
7 Dyfuzja glebowego CO 2 i dekompozycja materii organicznej 811 nych korzeni. Zmiany tempa oddychania korzeni i mikroorganizmów oraz dekompozycji materii organicznej generowane wycięciem zrębu trwają nawet wiele lat [Mattson, Smith 1993]. W lite raturze istnieje więcej przykładów badań świadczących o wzroście tempa oddychania gleby po wycięciu drzewostanu niż o jego spadku [Laporte i in. 2003]. Striegi i Wickland [1998] zau ważają jednak, że wycięcie drzewostanu sosnowego (P. banksiana) pociąga za sobą redukcję dyfuzji CO 2. Według Laporte i in. [2003] redukcja tempa respiracji gleby na zrębie może być powodowana przesuszeniem gleby zrębu zupełnego. Na przykład połamanie drzew przez hura gan spowolniło w 3 kolejnych latach tempo dyfuzji glebowego CO 2 i tempo dekompozycji, co powiązano z silnym przesuszeniem ściółki [Skłodowski 2007]. Wiesman i Seler [2004] twier dzą, że 40% rejestrowanych przypadków redukcji respiracji gleby można wytłumaczyć zamiera niem korzeni i redukcją aktywności mikrobiologicznej. Według Londo i in. [1999] wycinka lasu prowadzi do wzrostu oddychania gleby, co może być spowodowane wzrostem aktywności mikrobiologicznej, zamieraniem korzeni, a jednocze śnie rozwojem roślinności zielnej na zrębie. Wiesman i Seler [2004] sugerują istotne oddzia ływanie temperatury i wilgotności gleby na dyfuzję CO 2. Natomiast Tarabuła [1999], badająca respirację na ugorach, w młodnikach i starodrzewach, uznała wilgotność gleby i jej porowatość za czynniki najbardziej wpływające na tempo respiracji. Natomiast temperatura odgrywała znacznie mniejszą rolę. Również Mallik i Hu [1997] wskazują nikły wpływ temperatury na tempo respiracji gleby. Dlatego wydaje się, że temperatura wywierała niewielki wpływ na tempo respiracji gleby, zwłaszcza, że większość analizowanych powierzchni położonych była na otwar tych powierzchniach zrębów. Ponieważ w dwóch kolejnych latach zanotowano wzrost oddycha nia gleby na zrębach, można założyć, że warianty lepiej przygotowujące glebę pod odnowienie drzewostanu, powinny cechować się wyższym tempem oddychania gleby oraz dekompozycji materii organicznej. Analizowane różne sposoby przygotowania gleby obejmowały zdarcie i odwrócenie całego pasa gleby lub tylko jego spulchnienie, dlatego należy spodziewać się różnic pomiędzy tempem oddychania gleby w poszczególnych wariantach. Mallik i Hu [1997], badając respirację gleby i dekompozycję materii organicznej w różnych wariantach przygotowania gleby, uszeregowali badane warianty w malejący gradient tempa respiracji w następujący sposób: gleba zaorana do głębokości 20 cm, zrąb niezaorany, niewycięty drzewostan i zrąb z usuniętą wierzchnią warstwą gleby. W pierwszym roku prezentowanych badań tempo respiracji gleby ułożono (w porządku malejącym): ręczne przygotowanie w talerze, frez, pług aktywny oraz pług LPZ. W drugim roku kolejność była następująca: frez, pług LPZ, talerze i pług aktywny. Choć nie stwierdzono istot ności różnic wyników, wydaje się, że spulchnienie gleby sprzyja większej respiracji gleby, nato miast zdarcie wierzchniego pasa pługiem LPZ mniejszemu tempu oddychania. Według Mallik i Hu [1997] wymieszanie gleby może usprawnić obieg materii przez wzrost dekompozycji będą cej wynikiem polepszenia warunków wilgotnościowych i tlenowych gleby. W 4 testowanych sposobach przygotowania gleby tempo dekompozycji materii organicznej wzrastało sukcesywnie w trzech kolejnych przeglądach. W pierwszym terminie spulchnienie gleby frezem lub odsłonię cie jej pługiem aktywnym przyśpieszyło istotnie tempo dekompozycji materii organicznej do 6,6 i 7,2% w porównaniu do 3,7% przy zdarciu całego pasa gleby. Najwyższe tempo dekompozycji materii organicznej na koniec doświadczenia zanotowano w glebie przygotowywanej ręcznie w talerze (26,4%), natomiast najmniejsze w wariancie zdarcia pasa gleby pługiem LPZ (9,2%). Okazuje się, że spulchnianie gleby może zwiększać respirację glebową oraz tempo dekom pozycji materii organicznej. Na pierwszy plan wysuwa się wariant ręcznego przygotowania gleby w talerze. Ponieważ talerze mają niewielkie wymiary, gleba spulchniona bezpośrednio styka się
8 812 z niespulchnioną, z której do talerzy przechodzą mikroorganizmy oraz wrastają korzenie roślin zielnych. Lytle i Cronan [1998] przypisują wzrost respiracji gleby zrębu nie tylko zwiększonej dekompozycji materii organicznej, ale również obecności cienkich korzeni regenerującej się roślinności. Również Wiesman i Seler [2004] zauważają duży wpływ na dyfuzję CO 2 korzeni, których masa wraz z wiekiem uprawy wzrasta. Natomiast porównanie tempa respiracji gleby zrębów wyciętych latem i zimą potwierdziło istotną przewagę tempa oddychania zrębów zimowych. Jednak wyższe tempo oddychania gleby zrębów zimowych ujemnie korelowało z tempem dekompozycji materii organicznej, które wyższe było w glebie zrębów ciętych latem. W tym przypadku różnica nie była istotna statysty cznie. Również tempo dyfuzji CO 2 oraz dekompozycji materii organicznej w glebach zrębów bez stosów oraz z ułożonymi stosami gałęzi w 2 kolejnych latach badań okazało się odmienne, co rzutowało na brak istotności różnic pomiędzy wynikami. W tym przypadku wydaje się, że stosy gałęzi ułożone na zrębie, zwiększając wilgotność gleby, powinny przyczyniać się do zwiększenia tempa respiracji, natomiast ocieniając glebę i tym samym ograniczając jej tempe raturę oddzaiaływują również przeciwnie. Tym samym nie powinno się zanotować większych różnic pomiędzy oddziaływaniem stosów gałęzi na zrąb, co też zaobserwowano Wnioski i Wycięcie drzewostanu zwiększa tempo respiracji gleby i dekompozycji materii organicznej na zrębie. i Tempo respiracji gleby i dekompozycji materii organicznej pod zostawionymi stosami gałęzi na zrębie jest podobne do analogicznych parametrów rejestrowanych na terenie zrębu otwartego. i Po wycięciu zrębów i przygotowaniu gleby różnymi sposobami zarówno tempo respiracji gle bowej, jak i dekompozycji materii organicznej wzrastało. i Mierzone w młodnikach i wyspach starodrzewu tempo respiracji glebowej nie zmieniało się w ciągu 2 lat obserwacji, natomiast wielkość dekompozycji materii organicznej wzrastała. i Przygotowanie gleby czterema badanymi sposobami przyczyniło się do obniżenia tempa res piracji glebowej, aczkolwiek obserwacje nie były w pełni jednorodne. i Największe tempo respiracji glebowej uzyskano w wariantach spulchniania gleby frezem lub ręcznie w talerze. i Największe tempo dekompozycja materii organicznej uzyskała w wariantach spulchnianych w talerze, najmniejsze w wariancie orki w pasy. i Sugerowany sposób przygotowywania gleby na siedliskach borowych to spulchnianie gleby frezem lub przygotowanie gleby w talerze. Literatura Bowden R. D., Nadelhoffer K. J., Boone R. D., Melillo J. M., Garrison J. B Contribution of aboveground litter, belowground litter and root respiration to total soil respiration in a temperate hardwood forest. Can. J. For. Res. 23: Edwards N. T., Harris W. F Carbon cycling in a mixed deciduous forest floor. Ecology 58: Howard D. M., Howard P. J. A Relationship between CO 2 evolution, moisture content and temperature for a range of soil types. Soil. Biol. Biochem. 25: Kim C Canopy cover effects on cellulose decomposition In oak and pine stands. J. For. Res. 5: Laporte M. F., Duchense L. C., Morrison I. K Efect of clearcutting, selection cutting, shelterwood cutting and microsites on soil surface CO 2 efflux in a tolerant hardwood ecosystem of northern Ontario. Forest Ecology and Management 174: Londo A. J., Messyna M. G., Schoenholtz S. H Forest harvesting effects on soil temperature, moisture and respiration In a bottomland hardwood forest. Soil Sci. Soc. Am. J. 63:
9 Dyfuzja glebowego CO 2 i dekompozycja materii organicznej 813 Lytle D. E., Cronan Ch. S Comperative soil CO 2 evolution. Litter decay, and root dynamice In clearcut and uncat spruce fir forest. Forest Ecology and Management 103: Mallik A. U., Hu D Soil respiration following site preparation treatments in boreal mixedwood forest. Forest Ecology and Management 97: Mattson K. G., Smith H. C Detrital organic matter and soil CO 2 efflux in forests regenerating from cutting in West Virginia. Soil Biol. Biochem 25: Skłodowski J Dyskusja. W: Skłodowski J. [red.]. Monitoring zooindykacyjny pohuraganowych zniszczeń ekosystemów leśnych Puszczy Piskiej Warsaw Agricultural University Press. Striegi R. G., Wickland K. P Effects of clear cut harvest on soil respiration in a jack pine lichen woodland. Can. J. For. Res. 28 (4): Tarabuła T Zmiany tempa respiracji gleby na ugorach i w drzewostanach sosnowych na gruntach porolnych i leśnych. W: Mazur S., Tracz H. [red.]. Zmiany w strukturze i różnorodności fauny borów sosnowych świeżych na terenie Puszczy Człuchowskiej w ciągu 20 ostatnich lat Fundacja Rozwój SGGW. Wiseman P. E., Seler J. R Soil CO 2 efflux across four age classes plantation loblolly pine [Pinus taeda L.] on the Virginia Piedmont. Forest Ecology and Management 192: summary Diffusion of soil CO 2 and decomposition of organic matter on felled areas using different soil preparation methods The studies covered cutting areas in the third or fourth year after felling. The felled areas were located in the coniferous forest habitat with Scots pine as the dominant species. Soil respiration and organic matter decomposition in the soil prepared with four different methods was investigated. Preparation methods included forest soil cutter, active plough with sod cutter, deep furrowing (strips) ploughing and manual disk ploughing on areas felled in summer or winter, with retained branch piles, as well as in the clumps of old growth and young growth stands. An additional element of the research was the adding of chips in four different soil preparation variants. While the soil respiration rate increased following stand removal, it was reduced after soil preparation. In the young growth stand and in the isolated clumps of the old growth stands it was unchangeable during the two years of research, however, it increased on the cutting areas. The highest CO 2 diffusion and organic matter decomposition rates were observed in the variants with a soil cutter (F) or manual soil preparation in disks (T), the lowest in the variant with strips ploughing (L Fig.3). Addition of chips gave no effect. Either branch piling on the cutting area did not significantly affect soil respiration and organic matter decomposition rate in comparison with the cutting areas with any branch piles (Fig. 1). The areas felled in winter featured lower respiration rate than those felled in summer and was reverse to the decomposition rate.
Wpływ przygotowania gleby na wzrost sosny zwyczajnej w pierwszych latach uprawy
sylwan nr 8: 3 8, 2007 Wpływ przygotowania gleby na wzrost sosny zwyczajnej w pierwszych latach uprawy The effect of different methods of soil preparation on the growth of Scots pine during first years
Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego
Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Dr inż. Janusz Turbiak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Słowa kluczowe: biomasa części nadziemnej, przygotowanie gleby, pozostałości zrębowe
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 13(4) 2014, 5-14 WPŁYW METOD PRZYGOTOWANIA GLEBY ORAZ SPOSOBÓW UTYLIZACJI POZOSTAŁOŚCI ZRĘBOWYCH NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI BIOMASY FRAKCJI
" WPŁYW ZRÓśNICOWANEJ UPRAWY PRZEDZIMOWEJ POD BURAKI CUKROWE NA RESPIRACJĘ GLEBY "
" WPŁYW ZRÓśNICOWANEJ UPRAWY PRZEDZIMOWEJ POD BURAKI CUKROWE NA RESPIRACJĘ GLEBY " Mgr inŝ. Tymoteusz Bolewski Dr hab. inŝ. Zygmunt Miatkowski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek
SKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Pomiar wilgotności : Biomasa, pelety i zrębki drewniane. Potrzeba pomiaru w czasie rzeczywistym.
Pomiar wilgotności : Biomasa, pelety i zrębki drewniane. Potrzeba pomiaru w czasie rzeczywistym. Proces produkcji peletu odbywa się poprzez wtłaczanie suchych trocin, zrębków drzewnych pod dużym ciśnieniem
Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 22 września 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz. 8151 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 22 września 2017 r. zmieniające zarządzenie
Jakub Jakubowski, Roman Gornowicz, Dariusz Jendernal
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 13(1) 2014, 5-13 INFLUENCE OF CUTTING RESIDUES MANAGEMENT METHOD AND SOIL CULTIVATION METHOD ON THE SURVIVAL RATE OF 3-YEAR-OLD SCOTS PINE (PINUS
PORÓWNANIE WRASTANIA KORZENI SADZONEK SOSNY ZWYCZAJNEJ I DĘBU BEZSZYPUŁKOWEGO W KASETACH STYROPIANOWYCH
1 1,2 1 Jakub Ptak, Wojciech Wesoły, Maria Hauke-Kowalska 1) Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Hodowli Lasu 2) Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi PORÓWNANIE WRASTANIA KORZENI SADZONEK
CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 15 22 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
WPŁYW GŁĘBOKOŚCI SPULCHNIANIA GLEBY NA ZAPOTRZEBOWANIE MOCY DO NAPĘDU ŁOPATY MECHANICZNEJ GRAMEGNA
Inżynieria Rolnicza 1(99)/28 WPŁYW GŁĘBOKOŚCI SPULCHNIANIA GLEBY NA ZAPOTRZEBOWANIE MOCY DO NAPĘDU ŁOPATY MECHANICZNEJ GRAMEGNA Jacek Brzózko, Przemysław Murawski Katedra Maszyn Rolniczych i Leśnych, Szkoła
Katedra Łowiectwa i Ochrony Lasu, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
LOGO Wpływ podszytu bukowego (Fagus sylvatica L.) na chemizm opadu podkoronowego w monokulturach sosnowych (Pinus sylvestris L.) na gruntach porolnych w Nadleśnictwie Tuczno Influence of beach undergrowth
BIOMASA LEŚNA JAKO ŹRÓDŁO BIOENERGII I ISTOTNY SKŁADNIK EKOSYSTEMU LEŚNEGO
Instytut Badawczy Leśnictwa 17-18 czerwca 2015 BIOMASA LEŚNA JAKO ŹRÓDŁO BIOENERGII I ISTOTNY SKŁADNIK EKOSYSTEMU LEŚNEGO ROMAN GORNOWICZ STANISŁAW GAŁĄZKA ROBERT KUŹMIŃSKI HANNA KWAŚNA ANDRZEJ ŁABĘDZKI
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
Ekologia martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski 1/32 Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii Duvigneaud i Denayer-De Smet, 1970
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (t/ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
Ekologia martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski www.eko.uj.edu.pl/laskowski 1/34 Rozmieszczenie materii organicznej (t/ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii 121 160
BŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 BŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE Zbigniew Zdrojewski, Stanisław Peroń, Mariusz Surma Instytut Inżynierii Rolniczej,
Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków
Testy nieparametryczne
Testy nieparametryczne Testy nieparametryczne możemy stosować, gdy nie są spełnione założenia wymagane dla testów parametrycznych. Stosujemy je również, gdy dane można uporządkować według określonych kryteriów
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski 1 Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii Duvigneaud i Denayer-De Smet, 1970 2 Rozmieszczenie
Wybrane aspekty badania długoterminowych cykli zmian zapasu wody glebowej w drzewostanach jednowiekowych oraz interpretacji ich wyników
Prof. dr hab. inż. Józef Suliński, dr inż. Rafał Starzak Zakład Inżynierii Leśnej, Instytut Ochrony Ekosystemów Leśnych, Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Wybrane aspekty
2. Wyposażenie bazy sprzętu przeciwpożarowego stanowi w szczególności:
Dziennik Ustaw Nr 73-3950- Poz. 824 10. 1. Zabezpieczeniu przeciwpożarowemu lasów służą pasy przeciwpożarowe w lasach położonych przy obiektach mogących stanowić zagrożenie pożarowe lasu. 2. Wyróżnia się
ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO
Inżynieria Rolnicza 5(13)/211 ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO Marian Szarycz, Krzysztof Lech, Klaudiusz Jałoszyński Instytut Inżynierii Rolniczej,
Ekologia. Biogeochemia: martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja
Ekologia Biogeochemia: martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/38 Rozmieszczenie materii organicznej (t/ha) w ekosystemie las liściasty
Wprowadzenie do analizy korelacji i regresji
Statystyka dla jakości produktów i usług Six sigma i inne strategie Wprowadzenie do analizy korelacji i regresji StatSoft Polska Wybrane zagadnienia analizy korelacji Przy analizie zjawisk i procesów stanowiących
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania
Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
THE INFLUENCE OF CUTTING RESIDUES MANAGEMENT AND SOIL PREPARATION METHODS ON HEIGHT OF 3-YEAR-OLD SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS L.
ACTA SCIENTIARUM POLONORUM Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 12(4) 2013, 33-41 THE INFLUENCE OF CUTTING RESIDUES MANAGEMENT AND SOIL PREPARATION METHODS ON HEIGHT OF 3-YEAR-OLD SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS
Środowiskowe skutki uprawy żyta po wierzbie
Środowiskowe skutki uprawy żyta po wierzbie Robert Borek, Antoni Faber - Paostwowy Instytut Badawczy Co oznacza zrównoważona produkcja biomasy? Dyrektywa w s. Odnawialnych Źródeł Energii 2009/28/EC : -
Oznaczanie polaryzacji w produktach cukrowniczych metodą w bliskiej podczerwieni (NIR)
Oznaczanie polaryzacji w produktach cukrowniczych metodą w bliskiej podczerwieni (NIR) 1 Dr inż. Krystyna Lisik Mgr inż. Paulina Bąk WSTĘP 1. Polarymetryczne oznaczanie sacharozy 2. Klasyczne odczynniki
Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany
Raport z badań dotyczący
Raport z badań dotyczący testów palności drewna sosnowego zabezpieczonego preparatem DELTA Hydrolasur 5.10. Zleceniodawca: CHEMAR S.C. J. Heliński i Spółka Brużyczka Mała 49 95-070 Aleksandrów Łódzki Zlecenie
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Zbigniew Borowski Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Jan Błaszczyk Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wstęp Wysokie zagęszczenia kopytnych mają
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Prawdopodobieństwo i rozkład normalny cd.
# # Prawdopodobieństwo i rozkład normalny cd. Michał Daszykowski, Ivana Stanimirova Instytut Chemii Uniwersytet Śląski w Katowicach Ul. Szkolna 9 40-006 Katowice E-mail: www: mdaszyk@us.edu.pl istanimi@us.edu.pl
Analiza i monitoring środowiska
Analiza i monitoring środowiska CHC 017003L (opracował W. Zierkiewicz) Ćwiczenie 1: Analiza statystyczna wyników pomiarów. 1. WSTĘP Otrzymany w wyniku przeprowadzonej analizy ilościowej wynik pomiaru zawartości
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY
RYNEK WYBRANYCH NARZĘDZI I MASZYN ROLNICZYCH DO PRODUKCJI ROŚLINNEJ W POLSCE W LATACH
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 1/2009 Czesław Waszkiewicz Katedra Maszyn Rolniczych i Leśnych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie RYNEK WYBRANYCH NARZĘDZI I MASZYN ROLNICZYCH DO PRODUKCJI
Nawożenie potasem. Mgr inż. Piotr Ledochowski KSC S.A. Dr hab. Mirosław Nowakowski IHAR PIB O/Bydgoszcz. Toruń, r.
Nawożenie potasem Mgr inż. Piotr Ledochowski KSC S.A. Dr hab. Mirosław Nowakowski IHAR PIB O/Bydgoszcz Toruń, 25-26.06.2015 r. Rola potasu Reguluje gospodarką wodną roślin i zwiększa tolerancję na suszę
KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH
KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH ELŻBIETA JOLANTA BIELIŃSKA ZAKŁAD BIOLOGII GLEBY INSTYTUT
PLONOWANIE DZIEWIĘCIU ODMIAN MARCHWI PRZEZNACZONYCH DLA PRZETWÓRSTWA, UPRAWIANYCH W REJONIE WARMII. Wstęp. Materiał i metody
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) JOANNA MAJKOWSKA-GADOMSKA 1, BRYGIDA WIERZBICKA 1, MACIEJ NOWAK 2 PLONOWANIE DZIEWIĘCIU ODMIAN MARCHWI PRZEZNACZONYCH DLA PRZETWÓRSTWA, UPRAWIANYCH
Obieg materii w skali zlewni rzecznej
OBIEG MATERII W ZLEWNI RZECZNEJ UJĘCIE BILANSOWE Zestawienie wartości depozycji atmosferycznej, traktowanej jako wejście do systemu zlewni oraz ładunku odprowadzanego poprzez odpływ korytowy pozwala wyróżnić
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???
STUDIUM DAWKOWANIA SYSTEMU PROROAD NA PODSTAWIE OSTRÓDA
STUDIUM DAWKOWANIA SYSTEMU PROROAD NA PODSTAWIE OSTRÓDA STUDIUM DAWKOWANIA SYSTEMU PROROAD NA PODSTAWIE OSTRÓDA...1 Wprowadzenie... Wstępne badanie próbek... Metodologia stosowana w badaniu...4 Studium
Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski
Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski Problem badawczy i przykłady oddziaływań gospodarki leśnej na ptaki Grzegorz Neubauer,
Szkice rozwiązań z R:
Szkice rozwiązań z R: Zadanie 1. Założono doświadczenie farmakologiczne. Obserwowano przyrost wagi ciała (przyrost [gram]) przy zadanych dawkach trzech preparatów (dawka.a, dawka.b, dawka.c). Obiektami
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz
Lasy i gospodarka leśna w Polsce w świetle raportu Stan lasów Europy 2011 wskaźniki ilościowe
Kierunki rozwoju polskich lasów w kontekście rozwoju lasów europejskich, Warszawa, 22 listopada 2012 r. Lasy i gospodarka leśna w Polsce w świetle raportu Stan lasów Europy 2011 wskaźniki ilościowe Marek
Zamiana punktowych danych wilgotności objętościowej gleby na rozkłady powierzchniowe
Ewa Borecka-Stefańska, Amadeusz Walczak, Anna Daniel, Małgorzata Dawid, Grzegorz Janik Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska Centrum Kształcenia na Odległość Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych
3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach 1995-2005 3.1. Opis danych statystycznych Badanie zmian w potencjale opieki zdrowotnej można przeprowadzić w oparciu o dane dotyczące
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LVII SECTIO E 2002 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin, Akademia Rolnicza w Lublinie, ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin 1, Poland 2 Instytut
Streszczenie. Słowa kluczowe: towary paczkowane, statystyczna analiza procesu SPC
Waldemar Samociuk Katedra Podstaw Techniki Akademia Rolnicza w Lublinie MONITOROWANIE PROCESU WAśENIA ZA POMOCĄ KART KONTROLNYCH Streszczenie Przedstawiono przykład analizy procesu pakowania. Ocenę procesu
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI Deta Łuczycka, Leszek Romański Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy
Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej. Patrycja Świeczkowska Michał Woźny
Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej Patrycja Świeczkowska Michał Woźny 0.0.0 pomiar nastroju Przeprowadzone badania miały na celu ustalenie, w jaki sposób rozmówcy dopasowują się do siebie nawzajem.
FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz
Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej
Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY NORMĄ WYSIEWU NASION A PLONEM ZIELA KARCZOCHA (CYNARA SCOLYMUS L.) * Wstęp. Materiał i metody
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (27) ANDRZEJ SAŁATA, HALINA BUCZKOWSKA ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY NORMĄ WYSIEWU NASION A PLONEM ZIELA KARCZOCHA (CYNARA SCOLYMUS L.) * Z Katedry Warzywnictwa i Roślin
Kondycja ekonomiczna drzewnych spółek giełdowych na tle innych branż
Annals of Warsaw Agricultural University SGGW Forestry and Wood Technology No 56, 25: Kondycja ekonomiczna drzewnych spółek giełdowych na tle innych branż SEBASTIAN SZYMAŃSKI Abstract: Kondycja ekonomiczna
CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW EUROPEJSKICH W LATACH
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), 117 122 Bogusław GOŁĘBIOWSKI, Agata WÓJCIK CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity. OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu)
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 14 w Opolu. Edukacyjna Wartość Dodana
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 14 w Opolu Edukacyjna Wartość Dodana rok szkolny 2014/2015 Edukacyjna Wartość Dodana (EWD) jest miarą efektywności nauczania dla szkoły i uczniów, którzy do danej placówki
Twórcza szkoła dla twórczego ucznia Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
SCENARIUSZ LEKCJI PRZEDMIOT: BIOLOGIA TEMAT: Struktura ekosystemu i jego funkcjonowanie AUTOR SCENARIUSZA: mgr Agnieszka Kowalik OPRACOWANIE ELEKTRONICZNO GRAFICZNE : mgr Beata Rusin TEMAT LEKCJI Struktura
WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE TRZYLETNIEJ WIERZBY ENERGETYCZNEJ
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE TRZYLETNIEJ WIERZBY ENERGETYCZNEJ Dariusz Baran Katedra Techniki Rolno-Spożywczej, Akademia Rolnicza w Krakowie Dariusz Kwaśniewski Katedra Inżynierii
PDF created with FinePrint pdffactory Pro trial version http://www.fineprint.com
Analiza korelacji i regresji KORELACJA zależność liniowa Obserwujemy parę cech ilościowych (X,Y). Doświadczenie jest tak pomyślane, aby obserwowane pary cech X i Y (tzn i ta para x i i y i dla różnych
sylwan nr 9: 3 15, 2006
sylwan nr 9: 3 15, 2006 Jerzy Szwagrzyk, Waldemar Sulowski, Tomasz Skrzydłowski Structure of a natural stand of a Carpathian beech forest in the Tatra mountains compared with natural beech stands from
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Wprowadzenie do statystyki dla. chemików testowanie hipotez
chemików testowanie hipotez Michał Daszykowski, Ivana Stanimirova Instytut Chemii Uniwersytet Śląski w Katowicach Ul. Szkolna 9 40-006 Katowice E-mail: www: mdaszyk@us.edu.pl istanimi@us.edu.pl http://www.sites.google.com/site/chemomlab/
Metody poprawy jakości nasion buraka cukrowego
Metody poprawy jakości nasion buraka cukrowego Podlaski Sławomir Jubileusz 90-lecia urodzin Prof. dr hab. B. Geja i 90-lecia powstania Katedry Fizjologii Roślin Budowa handlowego nasienia buraka cukrowego
STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 6
STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 6 Metody sprawdzania założeń w analizie wariancji: -Sprawdzanie równości (jednorodności) wariancji testy: - Cochrana - Hartleya - Bartletta -Sprawdzanie zgodności
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
IDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW
IDENTYFIKACJA OBSZARÓW O NISKIEJ ZDROWOTNOSCI DRZEWOSTANÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW MONITORINGU LASÓW Z LAT 2000-2014 Paweł Lech Jadwiga Małachowska Robert Hildebrand Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut
PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH
Inżynieria Rolnicza 5(13)/28 PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH Franciszek Molendowski Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie. W
WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM
WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM Paweł Rutkowski, Marcin Gorzelańczyk Abstrakt W pracy przedstawiono wyniki obserwacji zmian poziomu wód gruntowych, prowadzonych
OPRACOWANIE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
www.wroclaw.pl OPRACOWANIE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ ( badania październik 2016 maj 2017 ) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik Wrocław 2017 Spis treści
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ
INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek
FORECASTING THE DISTRIBUTION OF AMOUNT OF UNEMPLOYED BY THE REGIONS
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 007, Oeconomica 54 (47), 73 80 Mateusz GOC PROGNOZOWANIE ROZKŁADÓW LICZBY BEZROBOTNYCH WEDŁUG MIAST I POWIATÓW FORECASTING THE DISTRIBUTION
Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów. Sękocin Stary,
Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów Sękocin Stary, 15.02.2016 2 Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Środkowopomorskie Województwo
Korelacja oznacza współwystępowanie, nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego
Korelacja oznacza współwystępowanie, nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego Współczynnik korelacji opisuje siłę i kierunek związku. Jest miarą symetryczną. Im wyższa korelacja tym lepiej potrafimy
Key words: belowground biomass, soil preparation, cutting residues management
ACTA SCIENTIARUM POLONORUM Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 12(4) 2013, 23-31 THE INFLUENCE OF SOIL PREPARATION METHODS AND CUTTING RESIDUES MANAGEMENT ON BELOWGROUND BIOMASS OF 3-YEAR-OLD SCOTS PINE
STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 4
STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 4 Inne układy doświadczalne 1) Układ losowanych bloków Stosujemy, gdy podejrzewamy, że może występować systematyczna zmienność między powtórzeniami np. - zmienność
NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK 1 (145) 2008 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (145) 2008 Zbigniew Owczarek* NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH
Monitorowanie zagrożenia pożarowego lasów w Polsce
Monitorowanie zagrożenia pożarowego lasów w Polsce Monitoring of forest fires in Poland Dr Ryszard Szczygieł, Assoc. Prof. Dr Józef Piwnicki, Eng. MSc Mirosław Kwiatkowski, Eng. INSTYTUT BADAWCZY LEŚNICTWA
Wyniki pomiarów jakości powietrza prowadzonych metodą pasywną w Kolonowskiem w 2014 roku
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU Wyniki pomiarów jakości powietrza prowadzonych metodą pasywną w Kolonowskiem w 2014 roku Opole, luty 2015 r. 1. Podstawy formalne Niniejsze opracowanie
Nawożenie borówka amerykańska
Nawożenie borówka amerykańska Borówka amerykańska Jeśli borykasz się z problemem nawożenia borówki jak i jagody kamczackiej napisz do nas. Przygotujemy odpowiednie zalecenia nawozowe na dowolny okres roku
ZMIENNOŚĆ EKSTREMALNEJ TEMPERATURY POWIETRZA W REJONIE BYDGOSZCZY W LATACH
Acta Agrophysica, 7, 9(), 51-57 ZMIENNOŚĆ EKSTREMALNEJ TEMPERATURY POWIETRZA W REJONIE BYDGOSZCZY W LATACH 1971-5 Jacek śarski, Stanisław Dudek, Renata Kuśmierek Katedra Melioracji i Agrometeorologii,
STUDIUM DAWKOWANIA SYSTEMU PROROAD NA PODSTAWIE WARCINO
STUDIUM DAWKOWANIA SYSTEMU PROROAD NA PODSTAWIE WARCINO STUDIUM DAWKOWANIA SYSTEMU PROROAD NA PODSTAWIE WARCINO...1 Wprowadzenie...3 Wstępne badanie próbek...3 Metodologia stosowana w badaniu...4 Studium
ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO
Inżynieria Rolnicza 1(119)/2010 ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO Krzysztof Kapela Katedra Ogólnej Uprawy Roli, Roślin i Inżynierii
Wprowadzenie. Małgorzata KLENIEWSKA. nawet już przy stosunkowo niewielkim stężeniu tego gazu w powietrzu atmosferycznym.
Małgorzata KLENIEWSKA Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Zakład Meteorologii i Klimatologii Department of Hydraulic Engineering and Environmental Restoration WAU Division of Meteorology
Allocation of elements in former farmland afforestation with birch of varying age
Allocation of elements in former farmland afforestation with birch of varying age Gawęda Tomasz 1, Małek Stanisław 2 Michał Zasada 3 1 Nadleśnictwo Bielsko, RDLP Katowice 2 Department of Forest Ecology,
Analiza środowiskowa, żywności i leków CHC l
Analiza środowiskowa, żywności i leków CHC 0307 l Ćwiczenie : Analiza próbek pochodzenia roślinnego - metale; analiza statystyczna Dobra Praktyka Laboratoryjna w analizie śladowej Oznaczanie całkowitych
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND