BIOMASA LEŚNA JAKO ŹRÓDŁO BIOENERGII I ISTOTNY SKŁADNIK EKOSYSTEMU LEŚNEGO

Transkrypt

1 Instytut Badawczy Leśnictwa czerwca 2015 BIOMASA LEŚNA JAKO ŹRÓDŁO BIOENERGII I ISTOTNY SKŁADNIK EKOSYSTEMU LEŚNEGO ROMAN GORNOWICZ STANISŁAW GAŁĄZKA ROBERT KUŹMIŃSKI HANNA KWAŚNA ANDRZEJ ŁABĘDZKI PIOTR ŁAKOMY, ZENON PILAREK KRZYSZTOF POLOWY WYDZIAŁ LEŚNY UNIWERSYTET PPRZYRODNICZY W POZNANIU

2 ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII W nich największą część stanowią biopaliwa stałe (około 80%) W biopaliwach stałych ponad 80% stanowi biomasa leśna

3 BIOMASA LEŚNA Drewno opałowe i pozostałości organiczne nie objęte pozyskiwaniem drewna w cięciach przedrębnych i przede wszystkim rębnych, a także odpady z przemysłu drzewnego Potencjalna ilość pozostałości zrębowych w Polsce możliwa do pozyskania to około 2 mln m 3

4 POZOSTAŁOŚCI ZRĘBOWE na powierzchni 1 ha zawierają następujące ilości pierwiastków: N 125 kg P 19 kg K 45 kg Ca 75 kg Mg 9 kg

5 CZY AKTUALNY POZIOM POZYSKIWANIA POZOSTAŁOŚCI ZRĘBOWYCH MOŻNA UZNAĆ ZA BEZPIECZNY DLA ŚRODOWISKA LEŚNEGO? W tym celu przeprowadzono badania nad pozyskiwaniem świeżych i przeschniętych pozostałości zrębowych w trzech wariantach technologicznych

6 ZRĘBKOWANIE PRZY DRODZE WYWOZOWEJ

7 BALOTOWANIE POZOSTAŁOŚCI NA ZRĘBIE

8 ZRĘBKOWANIE POZOSTAŁOŚCI NA ZRĘBIE

9 INTENSYWNOŚĆ POZYSKIWANIA POZOSTAŁOŚCI ZRĘBOWYCH [%] Pozyskiwanie świeżych pozostałości zrębowych Pozyskiwanie przeschniętych pozostałości zrębowych Zrębkowanie przy drodze Balotowanie Zrębkowanie na zrębie

10 INTENSYWNOŚĆ WYCOFYWANIA SKŁADNIKÓW MINERALNYCH ZE ŚRODOWISKA LEŚNEGO (N, P, K, Ca, Mg) [%] Zrębkowanie przy drodze Balotowanie Zrębkowanie na zrębie 10 0 Pozyskiwanie świeżych pozostałości zrębowych Pozyskiwanie przeschniętych pozostałości zrębowych

11 46% 30% 24% pniaki gałęzie pniaki i gałęzie Procentowy udział gatunków grzybów zasiedlających poszczególne kategorie drewna

12 % pniaki gałęzie pniaki i gałęzie Procentowy udział gatunków grzybów zasiedlających pozostałości zrębowe, występujących wyłącznie w drewnie świeżym

13 BADANIA ENTOMOLOGICZNE Pozyskanie i wywiezienie resztek pozrębowych na cele energetyczne nie oddziałowuje na entomofaunę foliofagiczną rozwijającą się na odnowionych powierzchniach pozrębowych

14 BADANIA ENTOMOLOGICZNE

15 BADANIA GLEBOWE K 2 O [mg/100 g gleby] 15,5 15, , , ,5 4,00 3,50 3,00 13, Poziom organiczny O 3,58 1. Gałęzie uprzątnięto 2. Gałęzie pozostawiono 2,50 2,00 1,50 2,00 1,00 0,50 0, Głębokość 0-20 cm

16 BADANIA GLEBOWE P 2 O 5 [mg/100 g gleby] ,47 11,49 1. Gałęzie uprzątnięto Poziom organiczny O 2. Gałęzie pozostawiono 3,8 3,78 3,78 3,76 3,74 3,72 3,7 3,69 3,68 3,66 3, Głębokość 0-20 cm

17 WNIOSKI 1. Pozyskiwanie resztek pozrębowych na cele energetyczne na siedlisku boru suchego i boru świeżego zdegradowanego powinno być całkowicie wstrzymane ze względu na drastyczne zubożanie ekosystemów leśnych.

18 WNIOSKI 1. Pozyskiwanie resztek pozrębowych na cele energetyczne na siedlisku boru suchego i boru świeżego zdegradowanego powinno być całkowicie wstrzymane ze względu na drastyczne zubożanie ekosystemów leśnych. 2. W przypadku borów świeżych i mieszanych świeżych możliwe jest pozyskiwanie resztek pozrębowych na cele energetyczne pod określonymi warunkami. Tymi warunkami są przede wszystkim niepozyskiwanie świeżej biomasy i przestrzeganie odpowiednich pod względem fitosanitarnym terminów wywozu biomasy.

19 WNIOSKI 3. Pozyskiwanie przeschniętych pozostałości zrębowych pozwala zmniejszyć wycofywanie składników mineralnych ze środowiska leśnego o około 60% w porównaniu do pozyskiwania biomasy w stanie świeżym.

20 WNIOSKI 4. Pozyskiwanie części biomasy pozostałej po zrębie nie spowoduje zubożenia mycobioty drewna.

21 WNIOSKI 4. Pozyskiwanie części biomasy pozostałej po zrębie nie spowoduje zubożenia mycobioty drewna. 5. Pniaki i ich korzenie pozostające na zrębie stanowią wystarczający rezerwuar dla grzybów warunkujący ich bioróżnorodność w drzewostanach.

22 WNIOSKI 6. Z aktualnie stosowanych w Polsce maszynowych technologii pozyskiwania pozostałości zrębowych najmniej inwazyjną w środowisko pod względem poboru pierwiastków jest pozyskiwanie pozostałości poprzez zwiezienie ich forwarderem z powierzchni zrębu do drogi wywozowej, a następnie ich zrębkowanie i wywóz. W tej technologii przy pozyskiwaniu przeschniętych pozostałości w ilości 50%, zostaje wycofanych tylko około 16% składników mineralnych.

23 WNIOSKI 7. Najdogodniejsze ze względów fitosanitarnych jest prowadzenie zrębów w okresie późnoletnim, jesiennym i zimowym. W przypadku zrębów wiosennych i wczesnoletnich resztki pozrębowe powinny być wywiezione wyjątkowo zaraz po pozyskaniu grubizny lub późną jesienią, a najlepiej dopiero wiosną następnego roku.

24 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

25 PROF. DR HAB. ROMAN GORNOWICZ KATEDRA TECHNIKI LEŚNEJ UL. WOJSKA POLSKIEGO 71 C, POZNAŃ