Azbest szkolenie okresowe pracowników narażonych na jego działanie. Praktyczne szkolenia BHP Azbest szkolenie okresowe pracowników 1

Transkrypt

1 Azbest szkolenie okresowe pracowników narażonych na jego działanie Azbest szkolenie okresowe pracowników 1

2 Uczestnicy szkolenia Szkolenie to jest przeznaczone dla: pracowników, którzy w związku z wykonywanymi pracami są lub mogą być narażeni na działanie pyłu azbestu; osób będących pracodawcami; osób kierujących pracownikami, w szczególności: kierowników, mistrzów, brygadzistów. Ze szkolenia okresowego może być zwolniona osoba, która: przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego, odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy. Azbest szkolenie okresowe pracowników 2

3 Organizacja szkolenia Szkolenia okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, którzy w związku z wykonywanymi pracami są narażeni na działanie pyłu azbestu, ma na celu aktualizację oraz uzupełnianie wiedzy i umiejętności, w szczególności z zakresu: przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z wykonywaną pracą, zagrożeń związanych z wykonywaną pracą oraz metod ochrony przed tymi zagrożeniami, postępowania w razie wypadku i w sytuacjach zagrożeń. Pierwsze szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinno być przeprowadzone w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy ( 15 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego). Azbest szkolenie okresowe pracowników 3

4 Właściwości azbestu Azbest jest substancją, która posiada unikalne właściwości chemiczne i fizyczne: odporny na działanie wysokich temperatur, dźwiękochłonny, wytrzymały na rozciąganie, elastyczny. Niektóre odmiany azbestu są odporne na działanie kwasów, alkaliów i wody morskiej. Azbest szkolenie okresowe pracowników 4

5 Podział wyrobów zawierających azbest W zależności od zawartości azbestu, stosowanego spoiwa oraz gęstości objętościowej, wyroby zawierające azbest podzielono na dwie klasy: (tzw. wyroby azbestowe miękkie) charakteryzują się dużym procentowym udziałem azbestu, łatwo ulegają uszkodzeniom, powodując duże emisje pyłu azbestu, (tzw. wyroby azbestowe twarde) charakteryzują się dużym stopniem zwięzłości, dużym udziałem spoiwa (najczęściej cement) i niską procentową zawartością azbestu. Azbest szkolenie okresowe pracowników 5

6 Zastosowanie azbestu w gospodarce Wyroby azbestowe wykorzystywane były powszechnie w kilku dziedzinach gospodarki, m.in.: budownictwo (podwyższona odporność ogniowa), energetyka (uszczelnienia urządzeń poddanych wysokiej temperaturze), transport (termoizolacja i izolacja elektrycznych urządzeń grzewczych). Powszechnie stosowano azbest także w kolejnictwie, przemyśle lotniczym i stoczniowym. Azbest szkolenie okresowe pracowników 6

7 Prawa i obowiązki pracowników Pracownik ma prawo: oddalić się z miejsca zagrożenia zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zaistniałego zagrożenia, powstrzymać się od wykonywania pracy po uprzednim zawiadomieniu przełożonego w sytuacji gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. Azbest szkolenie okresowe pracowników 7

8 Prawa i obowiązki pracowników cd. Pracownik ma obowiązek przede wszystkim przestrzegać przepisów i zasad bhp, w szczególności powinien: znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych, dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek w miejscu pracy, współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp, stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem, poddawać się badaniom lekarskim, a także stosować się do wskazań lekarskich. Azbest szkolenie okresowe pracowników 8

9 Obowiązki osób kierujących pracownikami Obowiązki, jakie spoczywają na osobach kierujących pracownikami, to m.in.: organizowanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp, dbanie o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz o ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem, egzekwowanie przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zapewnienie wykonania zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami. Azbest szkolenie okresowe pracowników 9

10 Obowiązki pracodawców Pracodawca jest odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy (art kp). Do jego obowiązków należy także: Zapewnianie pomieszczeń pracy odpowiednich do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników (art kp). Utrzymywanie obiektów budowlanych i znajdujących się w nich pomieszczeń pracy, a także terenów i urządzeń z nimi związanych w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy (art kp). Ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą oraz stosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko (art. 226 pkt 1 kp). Azbest szkolenie okresowe pracowników 10

11 Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych Najwyższe dopuszczalne stężenie dla pyłów zawierających azbest (jeden lub więcej rodzajów azbestu), takich jak: aktynolit [ ], antofilit [ ], chryzotyl [ ], grueneryt (amozyt) [ ], krokidolit [ ], tremolit [ ], pył całkowity określany jako zbiór wszystkich cząsteczek otoczonych powietrzem w określonej objętości powietrza, wynosi 0,5 mg/m 3, zaś w przypadku włókien respirabilnych wynosi 0,1 włókien w cm 3. Azbest szkolenie okresowe pracowników 11

12 Czynniki rakotwórcze w środowisku pracy Azbest zaliczany jest do substancji rakotwórczych przez rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz ze zm.). Zaliczenie substancji do kategorii 1 rakotwórczości oznacza, że jest to substancja o udowodnionym działaniu rakotwórczym na człowieka, dla której istnieją wystarczające dowody wskazujące na związek przyczynowy między narażeniem człowieka na nią a powstaniem raka. Azbest szkolenie okresowe pracowników 12

13 Badania i pomiary czynników szkodliwych Pracodawca, który zatrudnia pracowników w warunkach narażenia na działanie włókien azbestu i pyłów zawierających azbest, ma obowiązek dokonywania ich pomiarów ( 3 rozporządzenia o substancjach rakotwórczych). Wykonawca robót, polegających na usuwaniu azbestu, wyrobów zawierających azbest o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m 3 lub zawierających krokydolit, powinien prowadzić stały nadzór techniczny prawidłowości wykonywania prac oraz zachować określone w planie prac warunki ochrony pracowników i środowiska. Azbest szkolenie okresowe pracowników 13

14 Wytwarzanie odpadów zawierających azbest Wytwarzający odpady zawierające azbest (w tym prowadzący prace przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest) musi: uzyskać decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie, przedłożyć informacje o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie, uzyskać pozwolenie na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeżeli wytwarza powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie (art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach; Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251 ze zm.). Azbest szkolenie okresowe pracowników 14

15 Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi Do wniosku o wydanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi powinien być dołączony program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, a w nim powinny znaleźć się: wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych przewidzianych do wytwarzania, określenie ilości odpadów zawierających azbest, przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku, informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów niebezpiecznych (art. 20 ust. 1 ustawy o odpadach). Azbest szkolenie okresowe pracowników 15

16 Identyfikacja wyrobów zawierających azbest Płyty azbestowo-cementowe (eternit) materiał zwięzły i spoisty, widoczne są fragmenty włókien, grubość od 4 do 8 mm. Sznury materiał łatwo rozwłókniający się, różnej grubości. Tektura azbestowa ma grubość od 0,8 do 30 mm, bardzo łatwo ulega rozkruszeniu w palcach z jednoczesnym odspojeniem wiązek azbestu o długości kilku mm i grubości od 0,1 do 0,5 mm. Płyty ognioochronne (sokalit) spoiwo cementowe, daje się rozspoić lub złamać w palcach; ma strukturę porowatą. Płyty ognioochronne (pyra) spoiwo wapienno-cementowe, o grubości 2 cm. Uszczelki azbestowo-kauczukowe (klinkieryty) wyroby półelastyczne z wyraźnymi wytrąceniami materiału włóknistego, szare lub różowe, grubość od 3 do 5 mm. Płaszcz cementowo-azbestowy niższa sztywność i spoistość niż azbesto- -cement fabryczny, brak widocznych włókien azbestu. Płaszcz gipsowo-azbestowy masa łatwo kruszy się w palcach. Azbest szkolenie okresowe pracowników 16

17 Badanie identyfikacyjne Przed przystąpieniem do prac remontowych, renowacji lub demontażu, o ile nie ma pewności, czy w budynku nie został zastosowany azbest, należy przeprowadzić badania identyfikacyjne wyrobu. W celu oznaczania zawartości pyłu całkowitego lub pyłu respirabilnego zawieszonego w powietrzu pomieszczeń pracy stosowane są metody wagowe (grawimetryczne), natomiast do oznaczania zawartości włókien respirabilnych są wykorzystywane metody liczbowe. Azbest szkolenie okresowe pracowników 17

18 Pobieranie próbek Próbki powietrza powinny być pobierane: w strefie oddychania, indywidualnie u każdego pracownika, przez cały okres jego przebywania na stanowisku pracy lub przez okres co najmniej 75% czasu trwania zmiany roboczej. Najlepsze możliwości w tym zakresie stwarza dozymetria indywidualna. Pobieranie próbek tą metodą wymaga stosowania odpowiedniego sprzętu: próbników z indywidualnymi pompkami bateryjnymi (tzw. dozymetrów aktywnych) lub dozymetrów pasywnych (nieposiadających pompek). Azbest szkolenie okresowe pracowników 18

19 Oznaczanie pyłu całkowitego i respirabilnego Oznaczanie pyłu całkowitego i respirabilnego odbywa się metodą filtracyjno-wagową. Najmniejsza ilość pyłu całkowitego, jaką można oznaczyć w warunkach pobierania próbek, wynosi 0,5 mg w 1m 3 powietrza. Najmniejsza ilość pyłu respirabilnego, jaką można oznaczyć w warunkach pobierania próbek, wynosi 0,3 mg w 1m 3 powietrza. Azbest szkolenie okresowe pracowników 19

20 Usuwanie wyrobów zawierających azbest Bezpiecznie użytkowane mogą być wyroby nieuszkodzone i nie ma potrzeby ich usuwania. Wyrobami tymi przede wszystkim będą wyroby azbestowo-cementowe. O uszkodzeniu wyrobu, poza widocznymi rysami, ubytkami (uszkodzona powierzchnia, spękania, uszkodzona struktura wewnętrzna), świadczyć może pył zbierający się na podłożu pod wyrobami dotyczy to zwłaszcza wyrobów miękkich. Wyroby uszkodzone powinny być usunięte, wymienione na bezazbestowe, a pomieszczenie oczyszczone z pyłów azbestu. Azbest szkolenie okresowe pracowników 20

21 Naprawa wyrobów zawierających azbest W przypadkach gdy wyroby zawierające azbest znajdują się w budynku, nie muszą automatycznie stanowić zagrożenia dla jego mieszkańców, zatem nie zawsze muszą być bezwzględnie usuwane z obiektu lub naprawiane. Ogólną zasadą, która obowiązuje przy podejmowaniu prac z udziałem wyrobów zawierających azbest, jest odpowiednia kolejność działań, zarówno inwestorów, jak i wykonawców: Wykonanie w obiekcie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest. Dokonanie oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów. Azbest szkolenie okresowe pracowników 21

22 Zabezpieczenie wyrobów zawierających azbest h = 40% H 1 H auwaga! h = 60% H 2 ZAWIERA AZBEST! Wdychanie pyłu azbestu stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia! Postępuj zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy Rys. Oznakowania wyrobów, odpadów i opakowań zawierających azbest lub wyrobów zawierających azbest, a także miejsc ich występowania. Azbest szkolenie okresowe pracowników 22

23 Zabezpieczenie wyrobów zawierających azbest cd. Wyroby nieuszkodzone, takie jak elewacje czy pokrycia dachowe, w celu dalszej bezpiecznej eksploatacji należy zabezpieczyć tzw. środkami wgłębnie penetrującymi (wzmacniającymi wyrób) o dobrej przyczepności do podłoża. W celu zapewnienia bezpieczeństwa wyroby azbestowo-cementowe powinny być eksploatowane zgodnie: ze swoim przeznaczeniem, z zaleceniami dotyczącymi użytkowania wyrobów azbestowych, z opisem technicznym, z gwarancją, jeżeli taką posiadają. Azbest szkolenie okresowe pracowników 23

24 Eliminacja zagrożeń Wśród sposobów eliminacji zagrożeń, przewidzianych dla budynków z wyrobami azbestowymi, wyróżnić możemy następujące główne kierunki działań: Całkowite usunięcie wyrobów. Jest to radykalne rozwiązanie problemu, wymaga specjalistycznych narzędzi, stwarza nowe problemy, jak np. wytworzenie niebezpiecznych odpadów. Powoduje okresowo wzrost pyłów azbestu w otoczeniu, których minimalizacja wymaga zaangażowania kosztownej techniki. Usunięcie wyrobów wymaga zastąpienia ich innymi wyrobami bezazbestowymi. Pomalowanie, czyli impregnowanie wyrobów z azbestem. Pomalowanie wyrobów zmniejsza liczbę punktów w ocenie. Impregnacja wyrobów dotyczyć może wyłącznie wyrobów we względnie dobrej kondycji technicznej. Azbest szkolenie okresowe pracowników 24