GROMADZENIE I WYMIANA DANYCH ROZPOZNAWCZYCH W ASPEKCIE WYMAGAŃ NATO RECONNAISSANCE DATA ACQUISITION AND EXCHANGE IN TERMS OF NATO REQUIREMENTS

Transkrypt

1 GROMADZENIE I WYMIANA DANYCH ROZPOZNAWCZYCH W ASPEKCIE WYMAGAŃ NATO RECONNAISSANCE DATA ACQUISITION AND EXCHANGE IN TERMS OF NATO REQUIREMENTS Jarosław MILEWSKI, Paweł KANIEWSKI, Robert URBAN Wojskowy Instytut Łączności, Zakład Radiokomunikacji i Walki Elektronicznej, Zegrze, ul. Warszawska 22A e mail: {j.milewski, p.kaniewski, r.urban}@wil.waw.pl Streszczenie: Właściwe wykorzystanie danych rozpoznawczych warunkuje zdolność współdziałania i skuteczność prowadzonych operacji, szczególnie połączonych. W artykule zwrócono uwagę na możliwości wykorzystania obiektów i systemów rozpoznania do gromadzenia i wymiany pozyskiwanych danych. Współczesne systemy rozpoznania i walki elektronicznej dysponują olbrzymimi zdolnościami pozyskiwania danych z własnych sensorów, z czym wiąże się problem nadmiarowości gromadzonych informacji, ograniczone możliwości ich efektywnego przetworzenia oraz techniczne ograniczenia transmisji danych na duże odległości, przy wykorzystaniu wąskopasmowych środków radiowych. Rosną przez to wymagania w stosunku do systemu łączności, który powinien odpowiednie dane rozpoznawcze dostarczyć we właściwym czasie na wszystkie stanowiska/punkty dowodzenia/kierowania. W artykule omówiono znaczenie standardów NATO w procesie gromadzenia, przetwarzania i wymiany danych rozpoznawczych. Szczególną uwagę zwrócono na standard AIntP-3 (ang. NATO Military Intelligence Data Exchange Standard) wprowadzony do użycia jako STANAG Przyjęte w nim zalecenia określają zarówno sposób gromadzenia danych przez komórki rozpoznawcze wszystkich szczebli dowodzenia, jak i format ich wymiany. Nowo wprowadzane systemy powinny wykorzystywać uzgodnione standardy gromadzenia i wymiany danych. Ponieważ Siły Zbrojne RP nie używają standardu tego rodzaju, współpraca obiektów/systemów rozpoznania jest ograniczona, co utrudnia budowę systemu ISTAR. Od kilku lat prowadzone są dialogi techniczne i planowany jest skok technologiczny w zakresie systemów rozpoznania, zatem problem jest bardzo aktualny. Słowa kluczowe: rozpoznanie, AIntP-3, STANAG 2433, STANAG 4559, ISTAR. Abstract: The paper discusses the meaning of NATO standards in the process of acquisition and exchange of reconnaissance data. Particular attention is paid to the AIntP-3 (NATO Military Intelligence Data Exchange Standard) introduced for use in STANAG Its recommendations define both the way of data collecting and data exchange format. The proper use of reconnaissance data determines the ability to interoperate and efficiency of operations, especially combined. Contemporary reconnaissance and electronic warfare systems have to deal with huge amount of data acquired from its own sensors. There is too much information to efficiently process it and to ensure reliable transmission over long distances, typically with narrow-band radio. The main activity undertaken in this area should be implementation of agreed standards for collecting and exchanging data within and between all system objects. Keywords: reconnaissance, AIntP-3, STANAG 2433, STANAG 4559, ISTAR. 1

2 1.WSTĘP Gromadzenie danych rozpoznawczych z pola walki i ich udostępnianie wojskom własnym jest warunkiem koniecznym powodzenia misji. Właściwe wykorzystanie tego typu danych warunkuje skuteczność prowadzonych działań (szczególnie połączonych) oraz zdolność współdziałania w koalicji. Założenia te są zgodne z doktryną sojuszniczą dotyczącą działalności rozpoznawczej 1, zgodnie z którą zasady rozpoznania NATO obejmują m.in. dostępność pozyskanych informacji dla dedykowanych odbiorców, możliwość dystrybucji informacji przy zachowaniu odpowiednich zasad bezpieczeństwa oraz interoperacyjność. W aspekcie interoperacyjności bardzo ważnym elementem jest zapewnienie właściwej wymiany danych pomiędzy stanowiskami dowodzenia/kierowania wszystkich zaangażowanych szczebli dowodzenia. Z uwagi na szeroki zakres przetwarzanych informacji rozpoznawczych oraz ich ilość należy zwrócić uwagę na możliwości wykorzystania obiektów i systemów rozpoznania do kompleksowego gromadzenia i wymiany pozyskanych danych rozpoznawczych. Współczesne obiekty systemów rozpoznania dysponują olbrzymimi zdolnościami pozyskiwania danych z sensorów/urządzeń, w które są wyposażane. Skutkuje to pojawieniem się różnorodnych problemów związanych z: szybkim zapisem i przechowywaniem dużych zbiorów danych, fuzją danych w tym usunięciem informacji nadmiarowych, oceną poziomu wiarygodności i dokładności informacji pochodzących z różnych źródeł, ograniczonymi możliwościami ich efektywnego przetworzenia i analizy, technicznymi ograniczeniami niezawodnej transmisji danych na duże odległości, przy wykorzystaniu wąskopasmowych środków radiowych. Przynajmniej niektóre z powyższych trudności można ograniczyć poprzez właściwe zaprojektowanie i efektywne wykorzystywanie systemu łączności. 1 AJP-2, Allied Joint Intelligence, Counter-Intelligence and Security Doctrine, NATO Standarization Agency

3 Ponieważ NATO nie posiada autonomicznych sił oraz środków rozpoznania, w sytuacji prowadzenia operacji korzysta zarówno z wydzielonych, jak i narodowych zdolności rozpoznawczych. Z tego względu koalicyjny potencjał rozpoznawczy muszą tworzyć zintegrowane i kompatybilne ze sobą podsystemy narodowe państw członkowskich. Tego typu systemy nazwano skrótem ISTAR (ang. Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance) i założono, że będą posiadały zdolności do kompleksowej analizy danych rozpoznawczych. Aktualnie systemy tego typu korzystają z nowoczesnych technologii cyfrowych i informacyjnych oraz wymagają przesyłania coraz większych ilości danych. Zwiększa to wymagania w stosunku do systemu łączności, który powinien pozyskane dane rozpoznawcze dostarczyć na wszystkie stanowiska/punkty dowodzenia/kierowania w sposób skryty i w jak najkrótszym czasie, aby ograniczyć możliwość namiaru źródła transmisji. W związku z tym, w procesie projektowania systemów rozpoznania bardzo ważne jest zapewnienie takich mechanizmów gromadzenia, przetwarzania i archiwizowania danych, które będą uwzględniały ograniczenia wykorzystywanych systemów łączności. Idea funkcjonowania systemów ISTAR opiera się na możliwości pozyskiwania i udostępniania odpowiednich informacji z przyrządów, obiektów i systemów rozpoznania współpracujących ze sobą za pomocą dedykowanego systemu łączności. Podstawą w tym zakresie powinny być uzgodnione standardy gromadzenia i wymiany danych, które w postaci odpowiedniego oprogramowania powinny być implementowane we wszystkich obiektach systemu. Ponieważ w Siłach Zbrojnych RP nie ma aktualnie uzgodnionego standardu tego rodzaju, współpraca obiektów/systemów rozpoznania jest ograniczona, a budowa systemu ISTAR utrudniona. Potrzeby w tym zakresie są znane, dlatego od kilku lat prowadzone są dialogi techniczne i planowane są zasadnicze zmiany w organizacji działania i architekturze systemów rozpoznania. 2.WYMOGI STANDARYZACYJNE NATO Zapewnienie zdolności komunikowania się i wymiany danych pomiędzy obiektami i systemami rozpoznania to warunek konieczny uzyskania interoperacyjności i podstawa 3

4 do utworzenia systemu kompleksowej analizy danych rozpoznawczych. Interoperacyjność powinna zakładać współdziałanie na trzech poziomach: organizacyjnym obejmującym wszystkie elementy rozpoznania współtworzące infrastrukturę, a więc te komórki, które będą zainteresowane wymianą danych i korzystaniem z określonych usług lub ich świadczeniem, technicznym dotyczącym technologii i standardów informacyjnych oraz telekomunikacyjnych umożliwiających interoperacyjność, semantycznym prowadzącym do ujednolicenia terminów i pojęć stosowanych w zakresie gromadzenia i wymiany danych. Brak spójności i możliwości współdziałania na którymkolwiek z wymienionych poziomów skutkować będzie brakiem współpracy i wyłączeniem źródła danych rozpoznawczych z systemu. Zapewnienie interoperacyjności jest zatem kluczowym wymaganiem na system kompleksowej analizy danych rozpoznawczych, natomiast podstawowym sposobem pozwalającym spełnić to wymaganie powinno być stosowanie standaryzowanych rozwiązań. Proces standaryzacji umożliwia zdefiniowanie wspólnego języka, opisanie struktur i wartości gromadzonych danych oraz zasad ich wymiany. W efekcie tylko wówczas możliwa jest szybka i efektywna fuzja danych pozyskanych przez poszczególne elementy rozpoznawcze. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że implementacja przyjmowanych standardów jest warunkiem skutecznego działania i powodzenia misji, w czasie których współdziałają różne systemy. Znaczenie standaryzacji wydaje się więc oczywiste, mimo to twórcy nowych systemów starają się często wprowadzać i proponować własne rozwiązania, niechętnie korzystając ze standardów lub implementując je nie do końca zgodnie z ich zapisami. Dlatego też problemy zgodności implementacji ze standardami są częste. W celu weryfikacji poprawności opracowanych rozwiązań organizowane są okresowo warsztaty interoperacyjności (np. NATO CWIX), gdzie poszczególne firmy mogą zaprezentować swoje produkty, a strona wojskowa sprawdzić ich współpracę. Udział Polaków w misjach zagranicznych w Iraku i Afganistanie uwidocznił nowe potrzeby w dziedzinie rozpoznania [5]. Na współczesnym polu walki koniecznością staje się kompleksowe 4

5 wykorzystanie nowych źródeł danych rozpoznawczych, które w nomenklaturze NATO nazwano ISR (ang. Intelligence, Surveillance, Reconnaissance). Źródła te obejmują platformy i systemy rozpoznawcze mające zdolności operowania zarówno w środowisku lądowym jak i w powietrzu. W rozpoznaniu należy wyróżnić jego 5 głównych rodzajów: HUMINT rozpoznanie osobowe, OSINT rozpoznanie z dostępnych źródeł, IMINT rozpoznanie obrazowe, SIGINT rozpoznanie radioelektroniczne (w ramach którego wyróżnia się rozpoznanie radiowe COMINT i radiolokacyjne ELINT) oraz MASINT rozpoznanie pomiarowo-sygnaturowe. Od 2006r. funkcjonuje też pojęcie rozpoznania geoprzestrzennego GEOINT, które wykorzystywane jest przez wszystkie rodzaje sił zbrojnych i występuje na przecięciu wymienionych rodzajów rozpoznania (wykorzystuje dostępne techniki i metody rozpoznawcze, w tym głównie obrazowe, w celu przygotowania wielowarstwowej informacji geoprzestrzennej). Z uwagi na fakt funkcjonowania na współczesnym polu walki ogromnej liczby różnorodnych źródeł danych rozpoznawczych, pracujących przede wszystkim w ramach rozpoznania obrazowego i radioelektronicznego, w NATO sukcesywnie opracowywane są zalecenie standaryzacyjne umożliwiające zapewnienie interoperacyjności, bez względu na rodzaj i sposób pozyskiwania informacji. Najbardziej złożona sytuacja występuje w obszarze rozpoznania obrazowego, gdzie różnorodność środków dostarczających informacje wymusiła konieczność opracowywania szeregu standardów, wśród których warto wyróżnić: STANAG 7023 dotyczy formatu danych tzw. obrazów pierwotnych, STANAG 4545 dotyczy formatu danych tzw. obrazów wtórnych, STANAG 4607 dotyczy formatu danych GMTI (ang. Ground Moving Target Indicator), STANAG 4609 dotyczy formatu danych wideo pozyskiwanych z sensorów EO/IR (ang. Elektro-Optical/Infrared). Świadomość problemów w zapewnieniu interoperacyjności w rozpoznaniu obrazowym doprowadziła do opracowania standardu STANAG 4559 [4] (ang. NATO Standard ISR Library Interface NSIL), w ramach którego zdefiniowano interfejs umożliwiający dostęp w środowisku 5

6 koalicyjnym do wszystkich bibliotek danych rozpoznawczych ISR oraz narodowych baz danych, w których przechowywane są produkty będące wynikiem prowadzenia rozpoznania obrazowego. Od edycji 3 standardu rozszerzono interpretację zakresu wymienianych danych ISR, odchodząc od produktów pochodzących wyłącznie z rozpoznania obrazowego na rzecz szerszego spektrum danych rozpoznawczych. Zgodnie z zaleceniami architektura systemu zapewniającego dostęp do gromadzonych danych rozpoznawczych powinna przedstawiać się następująco (Rysunek 1). Łącza danych dla systemów obrazowania STANAG 7085 Sformatowane dane Rysunek 1 Architektura zapewnienia interoperacyjności w ramach rozpoznania ISR 6

7 Ideą wprowadzenia STANAG 4559 jest wspieranie interoperacyjności w zakresie wymiany danych ISR w ramach systemów NATO C4I. Ponieważ w praktyce bazy danych z produktami rozpoznania ISR (obrazy, tekst, grafiki, rozkazy, raporty) będą miały charakter rozproszony, niezbędne było opracowanie wspólnego interfejsu zapewniającego dostęp do zróżnicowanych danych rozpoznawczych dla uprawnionych użytkowników znajdujących się w różnych miejscach systemu teleinformatycznego. W standardzie zdefiniowano interfejs służący realizacji zapytań i uzyskiwaniu dostępu do heterogenicznych bibliotek gromadzących wyniki rozpoznania. Interfejs ten powinien być wykorzystywany przy implementacji narodowego oprogramowania służącego gromadzeniu i wymianie danych rozpoznawczych. Techniczną ciekawostką może być fakt, że aktualna wersja STANAG 4559 w obszarze modelu dostępu do metadanych zaleca wykorzystanie internetowych protokołów dostępu HTTP i HTTPS, zakazuje zaś stosowania akceptowanego wcześniej protokołu transferu plików FTP. Zalecenia STANAG 4559 nie należy jednak traktować jako antidotum na zapewnienie interoperacyjności w dziedzinie rozpoznania. Ponieważ rodzajów rozpoznania i związanych z nimi źródeł informacji (danych), może być wiele, problematyka współdziałania elementów rozpoznania jest cały czas aktualna. Warto zauważyć, że to na wspomnianym wcześniej systemie ISTAR ciąży zadanie integracji elementów rozpoznania w jeden spójny system. Świadomość przedstawionych problemów i potrzeb spowodowała, niezależnie od toczących się prac nad standardami dotyczącymi przetwarzania danych z rozpoznania obrazowego, konieczność opracowania standardu pozwalającego na współdziałanie dowolnych elementów rozpoznania w zakresie gromadzenia i wymiany danych. W tym celu w ramach agencji NATO NCIA (ang. NATO Communications and Information Agency) przy panelu odpowiedzialnym za integrację systemów łączności i informatyki utworzono grupę roboczą, której zadaniem było opracowanie standardu bazy danych rozpoznawczych. W wyniku prac tej grupy w roku 1996 opublikowano pierwszą wersję standardu AIntP-3 [2] (ang. Allied Intelligence Publication) definiującego zasady gromadzenia danych rozpoznawczych (ang. NATO Military Intelligence Data Exchange Standard). W dalszej kolejności NATO opublikowało dokument normalizacyjny 7

8 STANAG 2433 [3], który jest porozumieniem państw członkowskich w zakresie wprowadzenia do użytkowania standardu AIntP-3. W trakcie kolejnych lat w agencji NATO NCIA kontynuowano prace nad dostosowaniem standardu AIntP-3 do wymagań użytkowników. Ponieważ opracowanie wspólnych rozwiązań w zakresie gromadzenia i wymiany danych rozpoznawczych, akceptowalnych na szczeblu międzynarodowym, okazało się istotnym problemem, publikowane były kolejne wersje standardu. Ostatnia wersja opublikowana została w końcu 2013r. i poza samym standardem zawiera szereg zaleceń implementacyjnych powstałych na bazie doświadczeń państw członkowskich, które podjęły się wprowadzenia standardu do własnych sił zbrojnych. Realizując wymogi standaryzacyjne NATO, do Sił Zbrojnych RP powinien więc zostać wprowadzony system gromadzenia danych rozpoznawczych. Podstawę w tym zakresie stanowi ratyfikowany przez Polskę standard AIntP-3 wprowadzony do użycia jako STANAG Przyjęte w nim zalecenia określają zarówno sposób gromadzenia danych przez komórki rozpoznawcze wszystkich szczebli dowodzenia, jak i format ich wymiany. W odniesieniu do wymienionego wcześniej sposobu gromadzenia danych rozpoznawczych ISR zdefiniowanych w STANAG 4559, bazę danych AIntP-3 należy traktować jako encyklopedyczne źródło zawierające podstawowe informacje o wszystkich zebranych danych rozpoznawczych bez względu na rodzaj rozpoznania, z którego pozyskano te dane. 3.DZIAŁANIA PODEJMOWANE W SIŁACH ZBROJNYCH RP W SZ RP funkcjonuje pewna liczba systemów rozpoznania, w tym także systemy rozpoznania i walki elektronicznej. Jednakże bez względu na rodzaj rozpoznania, wszystkie te systemy cechują się bardzo ograniczonymi możliwościami współpracy w zakresie gromadzenia i wymiany pozyskiwanych danych. Co prawda w niektórych przypadkach istnieje możliwość przygotowania i wymiany danych pod postacią wiadomości sformalizowanych AdatP-3, ale liczba obsługiwanych formatek, a co za tym idzie zakres udostępnianych informacji jest niewielki. W istniejących systemach przede wszystkim implementowane są rozwiązaniami dedykowane, 8

9 posiadające różne architektury oprogramowania budowanego na bazie odmiennych technologii i różnych założeń projektowych. W SZ RP podejmowane są prace zmierzające do integracji systemów rozpoznania, zarówno nowych, jak i istniejących. W celu zapewnienia możliwości współpracy, dotychczas eksploatowane systemy powinny zostać zmodernizowane ze szczególnym uwzględnieniem sprzętu łączności, stacji pracy oraz kryptografii. Zagadnienie opracowania zintegrowanego systemu gromadzenia, przetwarzania i wymiany danych rozpoznawczych jest przedsięwzięciem bardzo skomplikowanym z uwagi na specyfikę działania systemów rozpoznania (rozpoznanie w ramach patroli, pododdziałów, w ramach artylerii, lotnictwa, rozpoznanie bliskie, dalekie itd.) oraz rozproszoną architekturę takich systemów. Zakłada się, że docelowo w SZ RP powinien powstać informatyczny system zbierania, analizy i dystrybucji informacji w ramach ISTAR (Rysunek 2), który przeznaczony będzie do pozyskiwania informacji ze wszystkich rodzajów rozpoznania, ich gromadzenia, przetwarzania i dystrybucji właściwym szczeblom dowodzenia operacyjnego i taktycznego. Przewiduje się, że system ISTAR będzie jednym z elementów polowych stanowisk dowodzenia szczebla pułku, brygady i dywizji. Łączność z systemami zewnętrznymi będzie realizowana jedynie poprzez sieć teleinformatyczną stanowisk dowodzenia oraz ich węzły łączności. Nie przewiduje się wyposażenia tego systemu we własne środki łączności radiowej. 9

10 Rysunek 2 Koncepcja systemu ISTAR W systemie tego typu kompleksowe zarządzanie danymi rozpoznawczymi powinno odbywać się w oparciu o uzgodniony standard, najlepiej AIntP-3. Współpraca z systemami zewnętrznymi powinna odbywać się z wykorzystaniem rozwiązań przyjętych w NATO dla systemów C4I, a podstawowe zasady tej współpracy przedstawiono w artykule dotyczącym standardu AIntP-3 [1]. Z uwagi na fakt, że łączność w systemie ISTAR realizowana będzie z wykorzystaniem sieci teleinformatycznych dedykowanych poszczególnym strukturom wojskowym, należy zwrócić również uwagę na ewentualne możliwości wykorzystania Systemu Zarządzania Polem Walki BMS (ang. Battlefield Management System). System ten będzie przeznaczony dla jednostek szczebla taktycznego Wojsk Lądowych od szczebla drużyny do batalionu (i poziomu równorzędnego) włącznie, wraz z pododdziałami wsparcia. Chociaż BMS jest dedykowany do obszarowej 10

11 dystrybucji danych i powinien dać możliwie pełną wiedzę na temat sił i środków walki, należy pamiętać, że położenie wojsk własnych to jedynie połowa obrazu pola walki, zaś druga to dane z systemów rozpoznania. Dlatego system BMS można traktować jako sieć transmisji danych, która zostanie wykorzystana także do dystrybucji danych z systemów rozpoznania. Przedstawiona koncepcja wykorzystania systemu BMS może dotyczyć także dowolnego innego rozwiązania zdolnego realizować funkcje dystrybucji danych rozpoznawczych. W każdym jednak przypadku podstawowym kryterium zapewnienia współpracy różnych systemów powinien być wspólny standard definiujący zasady gromadzenia, przetwarzania i wymiany danych. Bez względu na rodzaj przyjętych standardów, wymiana informacji pomiędzy obiektami będzie realizowana przy pomocy dostępnych środków łączności. Należy przy tym zachować zasadę, aby wyposażenie obiektów i systemów w środki łączności uwzględniało faktyczne potrzeby odnośnie realizacji wymaganych usług, a dostępne sieci łączności zapewniały obszarową dystrybucję danych. 4.WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW ŁĄCZNOŚCI Prowadząc rozpoznanie, zwykle nie będzie możliwości korzystania z systemu BMS, tylko własnych środków łączności, którymi najczęściej są radiostacje UKF i KF. W przypadku zakresu UKF przeważnie są to wąskopasmowe radiostacje rodziny PR4G, a dla zakresu KF produkty firm Harris i CTM. Popularne od pewnego czasu środki szerokopasmowe nie są rozwiązaniem polecanym grupom rozpoznawczym z uwagi na fakt, że zapewniają niewielki zasięg i co ważniejsze, wymagają ciągłej transmisji, co narażałyby użytkownika na ujawnienie obecności i jego pozycji. W rozpoznaniu daje się zaobserwować konflikt pomiędzy możliwościami systemów w zakresie wytwarzania dużych ilości danych, a faktycznymi potrzebami w zakresie rozpoznania. Zazwyczaj praca systemów rozpoznania jest zautomatyzowana, a dane mogą być gromadzone i udostępniane w znacznych ilościach. Operatorzy tego typu systemów zwykle nie mają możliwości ich bieżącej analizy oraz przekazywania w celu dalszego przetwarzania. W związku z tym 11

12 wykorzystywane środki łączności muszą być adekwatne do potrzeb, zaś właściwy dobór urządzeń łączności jest czynnikiem kluczowym. 5.STANDARD AINTP-3 Grupa robocza ds. Standaryzacji Rozpoznania, która była odpowiedzialna za opracowanie AIntP-3, przygotowała format wymiany danych dla całego środowiska rozpoznawczego NATO. W celu zachowania zgodności ze standardem dane zapisywane w bazie danych rozpoznawczych AIntP-3 muszą zachować określoną postać strukturalną. Dane muszą być klasyfikowane do jednej z pięciu kategorii głównych lub definiowane przez relacje co najmniej dwóch kategorii głównych. Dopuszcza się ponadto funkcjonowanie trzech dodatkowych podkategorii. Pojęcie podkategorii danych rozpoznawczych w standardzie jest wykorzystywane do określenia specyficznych danych, których nie da się wyrazić za pomocą pięciu kategorii głównych. Należy je wykorzystywać do opisu powiązań i związków pomiędzy strukturami danych kategorii głównych. W procesie zarządzania bazą danych rozpoznawczych działającej zgodnie ze standardem AIntP-3 należy dodatkowo uwzględnić szereg dopuszczalnych oraz zabronionych zależności określających relacje pomiędzy kategoriami głównymi i podkategoriami danych rozpoznawczych. Standard precyzyjnie definiuje takie zależności. Szczegółowy opis struktur danych gromadzonych w bazie AIntP-3, budowę dokumentu bazowego, zawartość załączników towarzyszących standardowi, a także zalecenia wspierające standard, omówiono w artykule [1]. Z punktu widzenia niniejszego artykułu istotny jest fakt, że twórcy standardu AIntP-3 proponują, aby docelowa baza danych rozpoznawczych posiadała tzw. budowę hybrydową (Rysunek 3). 12

13 Rysunek 3 Koncepcja hybrydowej budowy bazy danych AIntP-3 Dowolny uprawniony użytkownik uzyskuje dostęp do bazy za pomocą interaktywnych narzędzi i środków łączności, którymi dowiązuje się do systemu. Każdemu użytkownikowi można nadać oddzielne uprawnienia w zakresie dostępu do gromadzonych danych. Główna (zbiorcza) baza danych może znajdować się w dowolnym miejscu systemu, zaś wybrane elementy bazy mogą czasowo funkcjonować w poszczególnych komórkach rozpoznania. Charakterystyczne dla standardu AIntP-3 jest to, że w samej bazie danych przechowywane są wyłącznie metadane precyzyjne informacje o pozyskanych załącznikach (obrazy, dokumenty, rozkazy, meldunki). Sposób gromadzenia i wymiany takich załączników (produktów ISR) powinien być realizowany w oparciu o inne wymagania/standardy, np. omawiany wcześniej STANAG Standard AIntP-3 nie proponuje, ani nie wskazuje jakichkolwiek aplikacji, w oparciu o które powinna funkcjonować baza danych rozpoznawczych. Wybór środowiska leży w gestii każdego z państw korzystających ze standardu. Jednakże do czasu kiedy państwo członkowskie nie opracuje własnego systemu gromadzenia danych rozpoznawczych zaleca się, aby wykorzystywać 13

14 środowisko bazodanowe Microsoft Access, a opracowane aplikacje gromadziły dane w sposób kompatybilny z tą relacyjną bazą danych. Koncepcja wykorzystania w rozpoznaniu ISR bazy danych rozpoznawczych AIntP-3 oraz interfejsu zapewniającego dostęp do wszystkich bibliotek produktów rozpoznawczych może przedstawiać się następująco (Rysunek 4). Rysunek 4 Koncepcja wykorzystania standardów dotyczących gromadzenia danych rozpoznawczych Wszystkie elementy realizujące proces rozpoznania (np. grupy rozpoznawcze, systemy walki elektronicznej, bezzałogowe systemy latające) są źródłem danych rozpoznawczych, które mogą obejmować m.in. zdjęcia, dane GMTI, video, tekst, rozkazy, raporty. Takie dane (nazywane produktami ISR) powinny być archiwizowane w odpowiednich bazach danych (Rysunek 4), których liczba i lokalizacja będzie zależna od aktualnej architektury systemu teleinformatycznego. Format danych dostarczanych do baz oraz interfejs dostępu, powinny być zgodne z określonym 14

15 standardem, np. STANAG Takie podejście zapewni jednolity dostęp do rozproszonej bazy danych, która może być uzupełniana przez uprawnione, zróżnicowane elementy rozpoznawcze. Niezależnie od tego, każdy element będący źródłem informacji rozpoznawczych powinien budować bazę danych przechowującą informacje o wszystkich zebranych danych rozpoznawczych (baza danych AInP-3 Rysunek 4). Zaletami takiego rozwiązania są: szybki dostęp dla uprawnionych użytkowników do pełnej informacji z rozpoznania obejmującej szczegółowe dane charakteryzujące poszukiwany obiekt wraz z istniejącymi powiązaniami do innych obiektów w bazie, brak konieczności dostępu do informacji źródłowych (produktów ISR) często przechowywanych w postaci plików o dużej wielkości. Z uwagi na stosunkowo niewielkie ilości danych przesyłanych w ramach bazy AIntP-3 (dane tekstowe), rozwiązanie to dobrze sprawdzi się nawet w radiowych systemach wąskopasmowych, cechujących się niewielkimi szybkościami transmisji. 6.ZAKOŃCZENIE W artykule wskazano jak ważna jest standaryzacja w procesie gromadzenia i wymiany danych rozpoznawczych. Pomimo, że odpowiednie zalecenia zostały przez Polskę ratyfikowane, to np. standard AIntP-3 do chwili obecnej w żadnym obiekcie lub systemie rozpoznania nie został zaimplementowany. Temat gromadzenia i wymiany danych rozpoznawczych pojawia się aktualnie w wielu dialogach technicznych prowadzonych w SZ RP. Niestety wymaganie na stosowanie standardu AIntP-3 jest często pomijane, co wydaje się poważnym niedopatrzeniem. Brak uzgodnionego standardu i wykorzystanie rozwiązań firmowych zwiększy trudności z uzyskaniem spójności zarówno przyszłych systemów rozpoznania jak i systemów współpracujących. Wojskowy Instytut Łączności realizuje obecnie projekt, w ramach którego powstanie nowoczesny pojazd rozpoznawczy, realizujący funkcje rozpoznania obrazowego i radioelektronicznego. Pozyskane dane będą gromadzone w lokalnej bazie danych, a cechą 15

16 wyróżniającą omawiany pojazd spośród obiektów tego typu jest fakt, że równocześnie utrzymywana w nim będzie baza danych rozpoznawczych, zarządzana zgodnie ze standardem AIntP-3. Olbrzymim wyzwaniem dla Sił Zbrojnych RP będzie opracowanie i wdrożenie systemu gromadzenia i kompleksowej analizy danych rozpoznawczych. System taki powinien funkcjonować w oparciu o zaimplementowane dedykowane standardy, co gwarantować będzie zdolność współdziałania z dowolnymi obiektami i systemami rozpoznania, zarówno w działaniach sił własnych, jak i koalicyjnych. Nadrzędnym standardem, w oparciu o który należałoby budować system krajowy, powinien być STANAG Bazę danych AIntP-3 można traktować jako szkielet systemu gromadzenia i wymiany danych rozpoznawczych. Nie wyklucza to oczywiście stosowania innych standardów, np. omawianego STANAG4559. Siły Zbrojne RP stoją na progu fundamentalnych zmian w dziedzinie pozyskiwania, gromadzenia i przetwarzania danych rozpoznawczych. Należy oczekiwać, że przyjęta koncepcja integracji systemów rozpoznania będzie narzucała producentom konieczność stosowania wspólnych standardów, nie tylko dotyczących systemów łączności, ale także informacji przez nie przesyłanych. LITERATURA [1] J.Milewski, P.Kaniewski, R.Urban: Znaczenie standardu AIntP-3 w procesie gromadzenia i wymiany danych rozpoznawczych, VII Konferencja Łączności Ewolucja wojskowych systemów teleinformatycznych oraz Lessons Learned w świetle misji pokojowych i stabilizacyjnych", Sieradz 2016; [2] AIntP-3 The NATO Military Intelligence Data Exchange Standard, Edition C, 2013; [3] STANAG 2433, The NATO Military Intelligence Data Exchange Standard, 2005; [4] STANAG 4559, NATO Standard Isr Library Interface (Nsili); [5] W.Scheffs: Kierunki rozwoju rozpoznania wojskowego, Zeszyty Naukowe AON nr 2(91)