SCENARUSZ ZAJĘĆ. Aldona Danielewicz-Malinowska

Transkrypt

1 Aldona Danielewicz-Malinowska SCENARUSZ ZAJĘĆ Typ szkoły: podstawowa Etap kształcenia: I Rodzaj zajęć: zajęcia muzyczno-plastyczne Temat zajęć: Zaproś Chopina do domu. Fryderyk Chopin w Stumilowym Lesie Cele kształcenia: 1. Cel ogólny: wyzwalanie twórczej aktywności dzieci inspirowane utworami Fryderyka Chopina. 2. Cele szczegółowe: Uczeń: poznaje wybrane gatunki muzyki klasycznej, określa cechy i charakter słuchanych fragmentów utworów muzycznych, dostrzega cechy wspólne zwierząt i utworów muzycznych, wygłasza i uzasadnia własne i cudze opinie. Metody kształcenia (wg W. Okonia): pogadanka, dyskusja, metoda problemowa analityczna, metody impresyjne, metody ekspresyjne Formy pracy: indywidualna, grupowa i zbiorowa Środki dydaktyczne i materiały: komputer z dostępem do Internetu, drukarka, sprzęt audiowizualny, płyty CD z nagraniami wybranych utworów Fryderyka Chopina, plansze z wiadomościami źródłowymi, materiały plastyczne, sylwety zwierząt mieszkańców Stumilowego Lasu Czas trwania zajęć: co najmniej 4 godziny dydaktyczne 1

2 Uwagi wstępne Scenariusz jest propozycją zabawy muzyczno-plastycznej, przy której uczniowie wraz z Kubusiem Puchatkiem i innymi przyjaciółmi ze Stumilowego Lasu połączą smaki utworu literackiego i smaki różnych zwierząt ze smakami fragmentów wybranych utworów muzycznych Fryderyka Chopina. Jedni lubią słodkości, inni ostre przyprawy, każdy z nas ma także różne upodobania muzyczne. W twórczości Fryderyka Chopina spotykamy wiele różnych smaków, charakterów, emocji, przeżyć oraz form muzycznych. Połączenie muzycznych i dziecięcych smaków to źródło inspiracji do aktywności twórczej podczas zajęć muzyczno-plastycznych. Zajęcia powinny być poprzedzone spotkaniem pozwalającym uczniom poznać podstawowe informacje o życiu i twórczości Fryderyka Chopina. Wybrane fragmenty utworów muzycznych należy odtwarzać nie dłużej niż 2 minuty (o ile dany fragment na to pozwala). Przed wysłuchaniem każdego fragmentu trzeba krótko go omówić lub postawić przed dziećmi zadania, np.: Wysłuchajcie utworu uważnie, bo gdy umilkną dźwięki, opowiecie, co sobie wyobrażaliście, jak się czuliście podczas słuchania. O liczbie wybranych do prezentacji gatunków muzycznych oraz liczbie postaci ze Stumilowego Lasu decyduje nauczyciel. Potrawy mogą być przygotowane z naturalnych składników lub materiałów plastycznych. W postać Fryderyka Chopina powinien wcielić się nauczyciel. Przebieg zajęć I. Wprowadzenie (praca zbiorowa) 1. Pozawerbalne prezentacje emocji i uczuć Czterech chętnych uczniów przedstawia za pomocą gestykulacji i mimiki różne stany emocjonalne i zdrowotne (polecenia otrzymali od nauczyciela, np.: Pokaż, jak się cieszysz; zaprezentuj bez użycia słów, że boli cię brzuch; naśladuj kogoś rozgniewanego; pokaż, jak można kogoś pocieszać). Po występie każdego ucznia dzieci nazywają zaprezentowane uczucia i emocje. Wypowiedzi swobodne i kierowane na podstawie obejrzanych prezentacji (proponowane pytania: Jakie uczucia i emocje są przyjemne, a jakie nie? Jak sobie z nimi radzicie? Kiedy, w jakich sytuacjach pocieszacie innych albo jesteście pocieszani? Dlaczego kogoś pocieszamy? Co ludzie robią, żeby czuć się lepiej?). Podsumowaniem wypowiedzi będzie stwierdzenie, że złe samopoczucie dotyczy zarówno zdrowia psychicznego, jak i fizycznego, że ludzie stosują różne sposoby poprawiania zdrowia, polepszania samopoczucia itd. 2

3 2. Rozpoznawanie stanów emocjonalnych postaci przedstawionych na ilustracjach Dzieci oglądają wybrane przez nauczyciela portrety i zdjęcia Fryderyka Chopina oraz ilustracje zwierząt ze Stumilowego Lasu, wygłaszają i uzasadniają własne opinie, dzielą się uwagami dotyczącymi odczytanego ze zdjęć i ilustracji stanu fizycznego i emocjonalnego kompozytora oraz zwierząt (przypomnienie wybranych informacji z poprzednich zajęć, np.: Fryderyk często chorował, zmarł w wieku 39 lat, bardzo kochał swoich najbliższych i Polskę, tęsknił za nimi, przebywając za granicą, jego muzyka podoba się ludziom na całym świecie). 3. Przedstawienie tematu zajęć i zadań dla uczniów Nauczyciel informuje dzieci, że Kubuś Puchatek i jego przyjaciele zamierzają zaprosić Fryderyka Chopina do Stumilowego Lasu. Z jakiego powodu? Krzyś opowiedział Puchatkowi o tym wybitnym polskim kompozytorze i pianiście oraz o jego problemach zdrowotnych. Puchatek postanowił zaproponować Fryderykowi, aby odwiedził Stumilowy Las w celach zdrowotnych. Stumilowy Las słynie ze znakomitej atmosfery, zdrowego powietrza i zdrowej kuchni, którą prowadzą Królik, Sowa, Kłapouchy, Maleństwo z mamą Kangurzycą, Prosiaczek, Tygrysek oraz sam Kubuś Puchatek. Zwierzęta ucieszyły się z pomysłu Kubusia i zorganizowały naradę. Po burzliwych obradach postanowiły przygotować dla Fryderyka kilka potraw dietetycznych, dobrych dla zdrowia. II. Zaplanowanie i przygotowanie menu dla Fryderyka Chopina (praca w grupach i zbiorowa) Uczniowie pracują w siedmiu grupach (liczba grup może być mniejsza, zależnie od możliwości organizacyjnych, czasowych i technicznych): grupa Królika, grupa Pana Sowy, grupa Kangurów, grupa Tygryska, grupa Kłapouchego, grupa Prosiaczka, grupa Kubusia Puchatka. 1. Wybór potraw i sporządzenie spisu produktów potrzebnych do ich przygotowania: Grupa Królika. Planuje np. ciasto marchewkowe, zupę marchewkową, sok z marchewki. Grupa Pana Sowy. Planuje potrawy rybne, takie jak: ryba na parze, ryba w galarecie, ryba gotowana, ryba w warzywach, zupa z ryby. Grupa Kangurów (Maleństwo z mamą Kangurzycą). Ponieważ Maleństwo uwielbia jabłka, a mama Kangurzyca lubi ciasteczka, grupa planuje przygotowanie 3

4 takich potraw, jak: jabłecznik, ciasteczka z jabłkami, sok z jabłek, pieczone jabłka z biszkoptami. Grupa Tygryska. Tygrysek lubi parujące zupy i tran Maleństwa, więc grupa planuje dla Fryderyka np. rosół, zupę pomidorową, zupę warzywną, krupnik oraz dużą butelkę tranu. Grupa Kłapouchego. Osioł lubi oset, więc grupa przygotuje np. sałatkę z ostu (oset jadalny ostropest plamisty), sałatą, szpinakiem, zupą i koktajlem z ostu. Grupa Prosiaczka. Świnka lubi żołędzie, które nie są jadalne dla ludzi. Grupa przygotuje więc potrawy z orzechów, np. orzechy włoskie, orzechy laskowe, orzechy nerkowce, ciasto orzechowe. Grupa Kubusia Puchatka. Miś lubi miód. Grupa zamierza przygotować dla gościa herbatę z miodem i cytryną, ciasto z miodem, grzanki z miodem oraz ciasteczka miodowe. 2. Prezentacja propozycji grup rozmowa na temat walorów zdrowotnych warzyw, owoców i potraw wybranych przez zwierzęta oraz ich znaczenia i możliwego wpływu na zdrowie Fryderyka Chopina 3. Przygotowanie potraw z wykorzystaniem naturalnych składników lub różnych materiałów plastycznych (masa solna, plastelina, modelina) i ich ekspozycja 4. Zaproszenie do stołu Pana Chopina poczęstunek Każda grupa częstuje gościa jedną z przygotowanych potraw, wskazując jej walory zdrowotne i smakowe. 5. Podziękowanie za przyjęcie i gościnę (praca zbiorowa) Po degustacji potraw Chopin, wzruszony gościnnością zwierząt, postanowił się im odwdzięczyć i podzielić się z nimi swoją receptą na zdrowie: Serdecznie wam dziękuję za troskę o mnie i przygotowanie tylu smacznych, sprzyjających zdrowiu potraw. Wiecie, że są różne choroby i różne sposoby ich leczenia. Na przykład z przeziębienia można się wyleczyć, zażywając tabletki, syropy, leżąc z łóżku. z leczeniu niektórych chorób ważne jest właściwe odżywianie, przestrzeganie diety. Ale są też dolegliwości, na które najlepszym lekarstwem jest rozmowa z kimś bliskim, milczenie czy aktywność fizyczna. Moim zdaniem często bardzo skutecznym lekarstwem jest muzyka. W podziękowaniu za troskę o mnie i moje zdrowie chcę wam podarować swoje utwory. Dzięki nim można zapomnieć o bólu, zmartwieniach i przykrościach. Słuchając ich, można odpocząć, wyciszyć się, pomyśleć 4

5 III. o czymś przyjemnym, pomarzyć. Każdy znajdzie w nich coś dla siebie, jeśli wie, co lubi, co go drażni, a co uspokaja. Ciekawe, co wy możecie powiedzieć o sobie zwierzętach ze Stumilowego Lasu, o swoich cechach i upodobaniach. Charakterystyka zwierząt ze Stumilowego Lasu (praca w grupach). 1. Gromadzenie słownictwa dotyczącego cech i zachowań zwierząt Grupy zapisują określenia charakteryzujące mieszkańców Stumilowego Lasu (każda grupa pisze o swoim ) na sylwetach zwierząt. 2. Prezentacja efektów pracy Po zaprezentowaniu efektów pracy każdej grupy uczniowie dyskutują, wymieniają opnie i ewentualnie uzupełniają zapisy. Wynikiem pracy są sylwety z wypisanymi cechami umieszczone na tablicy. Królik żywy, skoczny, wybuchowy, pełen werwy i pomysłów, społecznik, dobry organizator, zapalony ogrodnik Pan Sowa opanowany, spokojny, zrównoważony, uważany za mądrego, teoretyk, doradza i pomaga w rozwiązywaniu wielu problemów Kłapouchy samotnik, ospały, powolny, pesymista, łagodny, małomówny, ma bardzo dobre serce Maleństwo i mama Kangurzyca: Maleństwo żywe, ruchliwe, ciągle brykające, pełne pomysłów; mama Kangurzyca troskliwa, nadopiekuńcza, miła, opanowana, rozważna, kochająca Tygrysek sportowiec, bardzo ruchliwy, wiecznie skaczący, brykający, fikający, odważny, samochwała, roztrzepany, dobroduszny, serdeczny Prosiaczek łagodny, lękliwy, bardzo dobry, przyjacielski, szczodry, skromny, gościnny, ma bogatą wyobraźnię Kubuś Puchatek ma mały rozumek, naiwny, dba o szczęście innych, pełen nadziei, ciągle na diecie, łakomczuch, śpioch, marzyciel, dobry przyjaciel, poeta (układa krótkie wierszyki i piosenki) IV. Dobieranie fragmentów utworów Fryderyka Chopina do własnych cech charakteru i upodobań Bądź lekarzem dla siebie (praca indywidualna i zbiorowa) 1. Wypisanie określeń charakteryzujących dzieci (każde dziecko o sobie) i przedstawienie ich koleżankom i kolegom (tylko przez uczniów zgłaszających się) 2. Przygotowanie do słuchania utworów Fryderyka Chopina 5

6 Nauczyciel przypomina dzieciom, że muzyka często ilustruje to, co ludzie widzą i odczuwają, odzwierciedla ich nastroje i charakter. Uczniowie wypowiadają się na temat tego, czy lubią słuchać muzyki i dlaczego, jakich utworów słuchają na przykład wtedy, gdy są smutni albo gdy przydarzyło im się coś miłego, albo gdy są sami w domu itd. 3. Słuchanie fragmentów wybranych utworów Fryderyka Chopina (ich liczba zależy od zainteresowania uczniów) Nauczyciel (w roli Chopina) prezentuje utwory, mówi, jak się nazywają, ich nazwy zapisuje na tablicy lub wiesza napisy przygotowane wcześniej. Po wysłuchaniu każdego fragmentu utworu rozmawia z uczniami na temat ich odczuć, tego, co sobie wyobrażali, słuchając. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapisali nazwy tych utworów, których fragmenty najbardziej im odpowiadały wpłynęły leczniczo. Fragmenty słuchanych utworów powinny być dobrane do usposobienia dzieci. Propozycje utworów (do wyboru): Mazur z kujawiakiem o Mazurek F-dur op. 7 o Mazurek B-dur op. 17 o Mazurek a-moll op. 17 o Mazurek As-dur op. 50 Mazur z oberkiem Mazurek D-dur op. 33 Mazur z walcem Mazurek As-dur op. 41 Mazur z polonezem, np. Mazurek fis-moll op. 59 Mazurek żywy skoczny, zmienny. Wykorzystuje cechy trzech innych tańców polskich: oberka (szybkiego, skocznego), kujawiaka (wolnego, spokojnego), mazura (żywego, skocznego, siarczystego). Polonez o Polonez g-moll o Polonez A-dur op. 40 nr 1 o Polonez As-dur op. 53 Polonez uroczysty, dostojny, w tempie umiarkowanym. Walc o Walc Des-dur op. 64 nr 1 o Walc As-dur op. 42 6

7 o Walc Es-dur op. 18 Walc towarzyski, wirowy, w tempie umiarkowanym, zmienny, pełen czaru, delikatności, wdzięku i błysku. Preludium o Preludium Des-dur op. 28 nr 15 o Preludium C-dur op. 28 nr 1 o Preludium A-dur op. 28 nr 7 o Preludium d-moll op. 28 nr 24 Preludium poetycki krótki utwór muzyczny, o różnym nastroju i charakterze, pełen osobistych emocji, ekspresyjny. Etiuda o Etiuda E-dur op. 10 nr 3 o Etiuda f-moll op. 10 nr 9 o Etiuda c-moll op. 10 nr 12 o Etiuda c-moll op. 25 nr 12 Etiuda ćwiczenie techniczne, o różnym nastroju, charakterze i tempie. Scherzo o Scherzo h-moll op. 20 o Scherzo cis-moll op. 39 Scherzo żart muzyczny, pełen nieoczekiwanych efektów muzycznych, zmienne w charakterze i nastroju. Kołysanka Des-dur op. 57 Kołysanka utwór dla dziecka, spokojny, liryczny. Ballada o Ballada g-moll op. 23 o Ballada f-moll op. 52 Ballada poezja ukryta w dźwiękach, liryczna, pełna kontrastów, muzyczne opowiadanie ludowe. 4. Muzyczna apteczka Fryderyka Chopina Po wysłuchaniu i omówieniu fragmentów utworów Fryderyka Chopina każde dziecko indywidualnie wypisuje recepty, tj. przepisuje leki utwory (na druku recepty przygotowanym wcześniej przez nauczyciela): jeden dla siebie, drugi dla swojego ulubionego zwierzęcia ze Stumilowego Lasu. Po wypisaniu recepty przeznaczone 7

8 dla zwierząt zostają umieszczone na tablicy lub w innym dostępnym miejscu. Dzieci oglądają je, czytają, porównują pod względem przepisanych leków, dyskutują. Recepty dla siebie prezentują koleżankom i kolegom tylko ci, którzy chcą. V. Zakończenie Dzieci dzielą się wrażeniami z zajęć, mówią, co im się najbardziej podobało, co je zdziwiło, co zapamiętały itp. Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów (zgodnie z systemem oceniania). Bibliografia Chotomska W., Muzyka Pana Chopina, Wydawnictwo Literatura, Łódź Chulińska T., Haraschin S., Schaeffer B., Przewodnik muzyczny, PWM, Kraków Habela J., Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków Karpiński M., Leśna szkoła Puchatka, Wydawnictwo Egmont, Warszawa Milne A.A., Kubuś Puchatek. Rubinek Joanna, Mały Chopin, Wydawnictwo Znak, Kraków Smoleńska-Zielińska Barbara, Chopin i jego muzyka, WSiP, Warszawa